RERUM NOVARUM HANDSCHRIFT VAN PRIESTER DAENS, dagfee henen d van 1902 en geschreven na eene zware ziekle. iLtrl/C 011 hel leven van Prle§ler Mens Sociale gedaclifengang van Paus Leo XIII lllllllllllllllllillllll^ blijven in «een overmachtige want overrijke partij die, de nijverheid en de markt beheerschend, al de kapitaalscheppende krachten tot haar persoonlijk gewin benuttigt en zelfs op de Staar, een doorwe gende invloed uitoefrnt» en aan de andere kant teen bezit- en in- vloedlooze massa De bezitters zijn zedelijk verplicht de «dingen niet als een eigendom, maar als een gemeenschappelijk gf ed (dat allen te goede moet komer te behande len. De arbeid. De arbeid is het coor God ge wilde middel tot vc, verving van eigendom, hij is er oc de verrecht vaardiging van. Het loon moet niet een minimum bedragen waardoor -ie arbeider in zijn levensonderhoud k 11 voorzien, maar het moet zooveel mogelijk een peil benaderen, dat de stoffe lijke en cultureele ontwikkeling van de arbeidersstand toelaat Nadrukkelijk verwerpt Leo XIII de liberale opvattin; met de ar beidsovereenkomst, jie een te ge ring arbeidsloon racht te verrecht vaardigen met 'jcr op op de zoo gezegd vrije instem, ing van de arbeider. De encycliek veil riijkt de ar beid als een dienen der gemeen schap. Zonder de leiders geen stoffelijke welvaart oor ie maat schappij. Daarom h< then de arbei ders het recht te chen dat de Staat maatregelen l ;ffe om hun woning, kleeding en 5mi min kom mervol bestaan te fc zorgen. Mensch en e nomie. Eerw. Heer DAENS, Volksvertegenwoordiger baanbreker der Rerum Novarumgedachte in Vlaanderen, ten jare 1894, na zijne eerste rede in het Parlement. U%L4r. o:Hlil!ii!l!iiifl Aan zijn leden van de katholieke rechterzijde, die aan Priester In 1891 zond Paus Leo XIII encycliek «Rerum Novarum» wereld in. Ook bij de bepali g van de ver houding tusschen n -oisch en eco nomie dient de eoid voor de menschelijke perso< n ijkheid aan wezig te zijn. mer.sch staat Daens de toejuichingen der socia- boven de nijverheid- moderne Mo- listen ten laste legden, antwoordde loch, aan wie nv-n de mensch wil deze op 16 Jan. 1895 Tegen de klassenstrijd stelt hij offeren. De mmsch .ijke en chris- «ik zoek geen applaus en zeker de het gebod der naastenliefde. Hij telijke waarde va - de arbeider niet vanwege hen, die tegenstrevers de wil niet de verschillen tusschen moet geëerbiedigd. De arbeider is Zijn in politiek en godsdienstig volken, standen, geslachten onder- geen slaaf. opzicht. Tusschen de socialisten en hij drukken maar erboven stelt hij de De arbeider is r iet te scheiden ons gaapt een afgrond; wij zijn het In zijn lange loopbaan werd in 1810 te Carpineto geboren zedelijke en godsdienstige gedach- van de persoon var de arbeider, de niet eens omtrent de grondslagen en overleed in 1903 heeft Leo te. arbeid is noodzak- lijk. Daarom ^er maatschappij. Voor ons berust XIII zich vooral gekeerd tegen wat De oplossing van het maatschap- mag de arbeid niet aanzien als een deze noodwendigerwijze op de gods hij noemt «de leer van het nieuwe pelijke vraagstuk ziet hij vooral koopwaar het ar >eidscontract is dienst en de eigendom, de goed- recht» die staat en maatschappij door de herleving van de organi- niet een s00rt va-, koopcontract, begrepen eigendom; maar evenals van hun zedelijke en godsdienstige sche gedachte volgens dewelke het is veelmeer eei contract eenig de socialisten willen wij snelle, in- teelgrond willen losmaken. De mo- de menschen in waardigheden, in |ljr, soort. grijpende, doortastende hervormin- gen. Waar wij die hervormingen omie t.t.z. ij opeischen erne gedachte is afgedwaald van ambten en beroepen verschillend de noo6e ./aarheden, waarop de -ingedeeld, eendrachtig samenwer- menschelijko maatschappij berust, ken tot het gemeenschappelijk wel- In de staats- en maatschappijleer zijn*. De enkeling is een dienend n^doc^en, P_ van Thomas van Aquino ziet hij lid der gemeenschap en tot dienen grondveste der nieuwe orde de verplicht. Aldus keert deze gedach- natuurlijke orde is de door God ge- tengang zich af van het liberalisme ^elhkeTervOTmSg van dit stel wilde, het is de zedelijke orde en en gaat hij tot de kern van het so- zedelijke hervorm ng beiden berusten op de Eeuwige cialisme. Wet. De persoonlijkheid echter heeft Niettegenstaande zijn aanslui- haar eigen doel, zij is tot de eeu- .rh|3-fip„ ting bij de «eeuwige wijsbegeerte» wigheid geroepen en moet dus door OOK ae J van Thomas, was Leo XIII een de gemeenschap bevorderd, maar De arbeiders moeten zich veree- «opportuniste sacré». Verstandhou- niet verbruikt als een zielloos eco- nigen om aldus tot machtige orga- offering der burgerij, zouden al- ding verkoos hij boven onvrucht- nomisch orgaan. nisaties te komen, die dan het daar honderden werklieden van bare strijd en doeleinden, die he- De bloei der gemeenschap is ge- oude, gezonde idee van het gild in honger sterven... den ten dage niet waren te berei- volg van de natuurlijke eigen-aard een vorm, aangepast bij de tijds- ken, wist hij te verschuiven naar van de zedelijke vrijheid en de noodwendigheden, opnieuw zullen De 1 ^pitaUs*10" le Bes pfjtr*1 - - niet ver werpelijk maar redelijk-onzijdig. Daarom treedt Lee XIII niet op voor de afschaffing, maar voor de zede ,It Daarbij moeten alle krachten behulpzaam wezende Kerk, de zijn wij maar de echo an Z. II. Leo XIII, die heeft gezegd dat de onverdiende ellende der arbeiders een afdoend en onmiddellijk redmiddel ver- eischt. Aan ons dit middel te zoe ken. Wij vragen geldmiddelen om te verhelpen aan tastbare, klaar blijkelijke kwalen, om hulp te brengen aan arbeiders, die honger hebben. Zonder de private liefda digheid te Aalst en zonder de op- «Welk is mijn misdaad Het is in deze laatste tijden de politiek van den achtbaren heer Woeste niet te hebben gevolgd. Ik heb hem gevolgd en bewonderd wanneer hij zijn schoonen strijd voerde voor land en godsdienst; maar toen ik heb gezien dat hij weigerde de grie ven der Vlamingen te herstellen, toen ik hem zijn onverbiddelijken strijd heb zien uitvechten tegen de wet Coremans, toen ik heb gezien dat hij van geen ernstig onderwijs in het Vlaamsch in onze colleges wilde, dan heb ik aan mijn vrien den gezegd Onze leider gaat ver keerde wegen, volgt hem niet (E. H. Daens). «Men zegt dat wij. in de Kamer geen Nederlandsch mogen spreken uit hoofschheid jegens onze Waal- sché collega's. Sedert 64 jaar zijn de Vlamingen zoo beleefd geweest en wat hebben wij er bij gewonnen. Als wij ons neerleggen bij deze op werping, dan moeten wij eens voor altijd afzien van het recht om on ze moedertaal hier te gebruiken; het ligt voor de hand dat over vijf tig jaren dit beleefdheidsargument nog meer van kracht zal zijn dan op heden.» (E. H. Daens). de toekomst. Want met de politiek godsdienstige en de sociale hervorming landen soonlijkheid. wij aan op het gebied, niet van het theoretisch, maar van het prac- tische verstand. Eigendom. Persoonlijkheid en gemeenschap. krachten der per- verwezenlijken. Geen klassenstrijd j organisaties, maar zich vereenigen met het doel om met de werkgever tot samenwerking Te komen in ge meenschappelijke lirganismen; in afwachting daarvan inrichting van De misbruiken van de eigendom gemengde scheidsgerechten. De brachten het socialisme ertoe in staat moet die vereenigingen bevor- de private eigendom de wortel te deren, want die drang naar veree- zien van alle sociale kwalen. Deze niSin§ wortelt in .iet natuurrecht, wortel dient uitgeroeid. Uit deze °P die drang naar vereeniging be- Aan de grond van elke maat- nieuwe economische orde zal dan r«st ook de staat- schappijleer ligt de Juiste bepaling noodzakelijkerwijze een meer zede- De werkstaking ,s een tweesnij- van de verhouding tusschen per- lijke sociale ordening voortkomen, dend wapen, het is het laatste soonlijkheid en gemeenschap. Daartegenover onderlijnt Leo hulpmiddel, waarnaar eerst dan Als reactie op 's konings alleen- XIII dat de socialiseering. der ge- mag worden gegrepen, als alle an- heerschappij treedt in de 18e moederen noodlger is dan de socia- dere mogelijkheden uitgeput zijn. eeuw de gedachte der vrijheid naar liseering der goederen. Ziedaar de gedachtengang van voor Vrijheid gelijkheid, broeder- De noodzakelijkheid van de Paus Leo XIII. Geen nieuwe maat- liiklieid w'as het gevleugelde eigendom leidt hij af uit de indivi- schappelijke ordening heeft hij woord der fransche omwenteling, dueele persoonlijkheid van de willen geven, maar hij heeft de Gelijkheid was mechanische ge- mensch. Deze moet zijn eigen voor- christelijke geest willen wekken, liikmaking vrijheid was onbeperk- zienigheid zijn en heeft daarom die de wisselende vorm van staat te ongebondenheid van het indivi- een natuurlijk bezitrecht niet en- en economie moet bewaren van du Op het economisch gebied kei op de verbruikbare maar ook materialisme en machtsegoïsme. bracht deze vrijheid de liberale op de onverbruikbare dingen. Zoo economie met als gevolg daarvan keert Leo XIII zich tegen het col de slavernij van de arbeiders. lectivisme. dat de socialiseering Ertegen keert zich dan in de 19e der productiemiddelen wil. en te- eeuw de socialistische beweging. gen het landsocialisme, dat de Tegenover de mechainische ge- grond wil socialiseeren. lijkheid van alle stands- en volks- Neen. de eigendom moet niet af- verband stelt Leo de christelijke geschaft, maar hij moet veralge- en natuurlijke gelijkheid, volgens meend wanneer de arbeider eige- dewelke ieder mensch een lid van naar zal zijn van een huis en van zijn stand en zijn volk, een van een stuk grond, voelt hij bodem- medemenschen scherp-onder- vaster dit bezit voedt het zelf- zijn maar standigheids- en heimatsgevoel. De heer Woeste had gezegd dat E. H. Daens zich nooit had ingela- Zonder vrees voor vergissing kan men beweren dat in Aalst op ioo fabriekarbeiders er 80 zijn die slechts 8 a 9 fr. per week verdienen: en bij deze krisistijden, waarin, volgens den geachten Heer Woeste, de politieke ekonomie schijnt te verbeteren en de loonen klimmen in plaats van dalen, kunnen zij slechts 4 a 5 dagen per week werken. Dat men dus een onderzoek instelle te Aalst, dat men onze arme werklieden ondervrage omtrent hun loonen en men zal overtuigd zijn van de waarheid mijner beweringen. En die toestanden heerschen niet alleen in Aalst maar ook te Ninove en in de andere plaatsen van het arrondissement dat mij met zijn vertrouwen naar deze kamer stuurde. Vrijdagmorgen wandelde ik langsheen den Dender, een vrouw kwam tot mij en bad mij, natuurlijk, om een almoes ze zegde me dat haar man werkloos was sinds verscheidene weken en zij vier kleine kinderen heeft. Het oudste, een meisje van 14 jaar, had eindelijk werk gevonden in een vlasspinnerij, waar ze moest arbeiden, slecht gevoed, in een ongezonde atmosfeer, de voeten in lauw water, van 's morgens 6 uur tot 's avonds half acht. En weet gij wat dit meisje, dat bij het huidige winter weer 's morgens en 's avonds vervroren door de koude naar huis komt, verdient 50 centiem per dag. Ik vraag U, Mijne Heeren, als dit meisie op 20-jarigen ouderdom zal gekreveerd zijn want met zoo'n regiem, met zoo'n lichamelijke en geestelijke ellende die ermeê gepaard gaan, moet men snel uitgeput, vernietigd zijn en zij op hare beurt moeder is, of zij dan haar lot niet zal vervloeken, en de maatschappij en de beschaving waarover wij zoo fier zijn 16-1-1893. scheidene persoonlijkheid dan toch weer met hen daarin Daarmede echter is niet gezegd ten met de inrichtingen ten voor- overeenstemmend «dat allen een- dat de manchesteriaansche opvat- deele van het volk. zelfde natuur hebben ontvangen ting van de eigendom te verrecht- E H. Daens antwoordt «Het is en allen zijn geroepen tot de waar- vaardigen. Het privaat bezit is van hatelijk zijn eigen verdiensten te digheid van kinderen Gods». zuiver menschelijke oorsprong, het roemen. Maar het optreden van het Vrijheid is geen eigengerechtigde kan dus van bezitter veranderen, achtbare lid dwingt mij er toe. Wei ongebondenheid, maar gebonden- wel is iedere mensch gerechtigd nu. ziehier wat ik doe voor de ar- heid aan de wet Gods en aan de 0m privat bezit te verwerven. On- beiders in nood; ik geef hun alles ding der maatschappij. wetten der gemeenschap. Gemeen- rechtvaardig optreden tegen de Wat ik heb, al wat ik kan missen, Zonder haar zal de eansche Volksklas socialist worden. schap immers is geen vrije schep- eigendom is verboden. Maar het ai mijn geld, en ik heb geen for- Onze Volkspartij moet bestaan, zelfstandig er. onafhankelijk van alle ping van individueele contractvrij- welzijn der maatschappij eischt tuin, geen huis in de stad en geen andere partijen, zij moet hare eigene cn afzonderlijke vertegenwoordi- heid, neen, zij is geboren uit de «een verdeeling van het bezit dat landhuis; alles wat ik heb is voor ging hebben in gemeente en Kamer. diepste noodwendigheden der men- meer met de billijkheid overeen- de armen en dezen weten het wel. Zonder die vrijheid kan het Christen Volk met opgebeurd worden schelijke natuur. stemt*. Het volk mag niet gespitst Dat is mijn schat en mijn eer. dit stoffelijk en zedelijk. De Kristene Volkspartij is noodzakelijk voor de welvaart en de red-

Digitaal krantenarchief - Stadsarchief Aalst

Het Land van Aelst | 1932 | | pagina 3