H.VAN MELKEBEKE
Patrick Bernauw mijmert bij oude foto's
Japans vernuft
Wat u zoekt,vindt u bij
GARAGE CARROSSERIE
Eendrachtstraat 6, AALST Tel. 053/21 09 55
Derde dichtbundel van jong Aalsters schrijver
Nieuwe Gazet van Aalst - 20 mei 1983 9
Patrick Bernauw (Erembodegem) is aan zijn derde dichtbundel toe. Na «ir
realis» (1980) en «Een tuiltje antarctische rozen» (1982) ligt nu «Uit de ouwe-
foto-doos» op de plank. Voor zo'n jong schrijver (geb. 1962) is dat al veel,
zeker als je er zijn SP-verhalen, luisterspelen en andere teksten bijtelt. Zijn
jongste publikatie bevat een dertigtal dood-ernstige gedichten. Bernauw medi
teert immers over de tijd, en dan beland je al gauw bij vergankelijkheid en dood.
Symptoom van een bedroefde generatie
Bernauw omschrijft zijn poëzie als
«romantisch-realistisch». Dat klinkt
als een mengsel van vuur en water, en
dat is ook zo. De romantische stem
ming overweegt echter, want niet
alleen graaft de dichter «in grootmoe
ders kasten», hij heeft ook het maga
zijn der Romantische Motieven en het
museum van 19®-eeuwse Verheven
Poëtische Woorden grondig omge
woeld. Bilderdijk en Co. zijn nog niet
dood, hun geest waait nog door onze
letteren: avonden en nachten, dro
men en weemoed, leven en sterven,
de tijd en de dood, de wind, het land
schap en de verte, heimwee, regen,
mist en nevel, winter en herfst, kilte en
stilte. Enzovoort. Ze zijn er allemaal.
Enkel maan en sterren, hart en ziel en
O ontbreken op het appèl.
Je houdt het, anno 1983, niet voor
mogelijk, nadat we Van Ostaijen en
allerlei experimentelen hebben gehad.
En toch.
Nu kan je, ook vandaag nog, met heel
dat weelderige, beladen woordenar
senaal wel iets zinnigs uitrichten. Met
aloude, tijdeloze thema's en beelden
valt goede lyriek te maken. Telkens
weer staan dichters op die dat doen.
Maar het blijft balanceren op een heel
zwak aangespannen touw. Bernauw
tuimelt af en toe in het vangnet«Een
bloedkoralen zonsondergang», «zuch
ten van wind bij het raam», «het regent
weemoed op de daken», «een schip
met hoge witte zeilen van fijn satijn»,
zwerf ik schuw een beschimmelde
weemoed na», «ergens zwijmelt een
avond», «herfst kleurt wegen en men
sen bont», «een liedje van verwelkte
bloemen», «de koude maand schuilt
weg van de wand»,... De twee laatste
beelden zijn resp. van Hélène Swarth
(1859-1941en Albert Verwey (1865-
1937). Tachtigers van toen. Het ove
rige komt uit de ouwe doos van Ber
nauw.
Let wel, hiermee bedoel ik niet dat de
poëzie van Bernauw oubollig is, wel
dat de beeldspraak soms nogal onbe
holpen, cliché-matig overkomt. Of
doet hij dit misschien om met romanti
sche gevoelens te spotten Neen,
want het gaat hier duidelijk niet om
parodiërende gedichten of komisch
bedoelde imitaties. Hij denkt en voelt
m.i. authentiek romantisch; verlangt
naar een zomer van warme vriend
schap, de eigen kindertijd, gestorven
grootouders, het dorp zoals het vroe
ger was... Maar die geluksdroom wor
telt in een ver verleden dat door de tijd
uitgehold, door de realiteit verminkt en
door de dood definitief onbereikbaar
wordt. Die verscheurdheid tussen
droom en werkelijkheid is óók wezen
lijk romantisch. Bernauw ervaart de
tijd als een sluipmoordenaar op alles
wat goed, zacht en warm is in de
wereld en in de herinnering. Hij «lijdt
aan de wereld» zoals men vroeger
zei leeft in de schaduw van wat
voorbij is. Er rest alleen nog wee
moed. Dichten vanuit-een-gemis. Blz.
8: «Natuurlijk: het is immers
winter/geworden, met heimwee naar
zon en zuchten/van wind bij het raam,
•en meer, en verder//reik ik de hand
naar een zomer,/als geen tevoren,
maar verregend/in de plaatsje van het
foto-album».
Een winters wereldbeeld
Bernauw maakt gelukkig ook gebruik
van de ruimte die de moderne poëzie
heeft geschapen. Er zitten enkele
rijmloze sonnetten tussen, en de
meeste gedichten zijn geordend in
strofen van 4, 5 of 6 regels. Ook
inhoudelijk gaat hij zijn eigen wegen
het zijn echt geen verzen a la Alice
Nahon. Het kontrast tussen romantiek
en realiteit bvb. blijkt uit de woord
keuze tussen de vloed van romanti
sche beelden en begrippen worden
met mondjesmaat zakelijk-koele woor
den geweven. Telefooncel, distilleren,
visitekaartjes, arrogantie, ambities,
hartkwal, kankers, kerncentrales,
gezondheidskuur,... nieuwe, soms
hard-klinkende woorden van onze
gejaagde eeuw, die het romantische
gevoel telkens weer aantasten, soms
vernietigen zoals de tijd... Hierdoor
worden de foto's van Bernauws wee
moed scherp zwart-wit. Van deze ver
vreemding tussen geluksdroom en
harde reali-tijd is Bernauw een
nieuwe, eerlijke getuige. De stemming
van de hele bundel is melancholisch,
bedroefd, met een ondertoon van
onmacht en verscholen bitterheid.
Berusting of gelatenheid is er (nog)
niet bij; humor, zelfspot, opstandig
heid of escapisme evenmin. «Le mal
du siècle» revisited.
De meeste gedichten zijn betrekkelijk
's Middags word ik wakker
als een houten pop...
Het zal je maar gebeuren Aangenamer lijkt het
ons om als houten pop geboren te worden, en
dan zo vlug mogelijk naar een «echt jongetje»
te evolueren, zoals Pinnocchio bijv., om er
maar één te noemen. Zou aerobics me nog kun
nen helpen
«Pinocchio» is een van de oudste Walt
Disneyklassiekers, en ik zou «bochot»
niet weten of het sprookje eerder be
stond dan de film. Het verhaalt de
avonturen van een houten marionet,
zijn schepper Gepetto en zijn vrien-
den-dieren. Gepetto is een oude hout
bewerker die in zijn eenzame uurtjes
een pop gecreëerd heeft, waarvan hij
wenst dat ze ooit nog eens een echte
zoon voor hem zou worden. U begrijpt
dat de film nogal een flop zou worden
als fee der wensen hem geen ple-
eenvoudig. De thematiek is immers
algemeen herkenbaar, de beeld
spraak klinkt, zoals gezegd, soms
méér dan vertrouwd. Het domine
rende perspectief lijkt dat van de win
ter, en in mindere mate ook dat van de
herfst. Associaties met het verglijden
van de tijd, verval, verrotting en dood
liggen dan voorde hand. Bernauw mij
mert in die sfeer over oude familiefo-
tos, schrijft elegische gedichten over
zijn grootouders, beseft ook de eigen
groei naar de dood «Wij gaan voorbij
en bij voorbaat verloren» (p. 6) en
«Ook voor mij komt de dag/van staren
in stilte/die geen stilte is/...» (p. 22).
Een bevreemdend-tragische kijk voor
iemand die pas op de drempel van de
volwassenheid staat.
Sommige gedichten zijn anekdotisch,
andere gaan wat gebukt onder zwaar
moedige, abstracte begrippen.
ziertje deed, en inderdaad... Even
later krijgen het katje Figaro en de
goudvis Cleo er een kameraadje bij.
(In sprookjes is nog geen voorlichting
voorzien om een nageslacht te verkla
ren, maar nu word je als jong meisje al
vlug scheef bekeken als je zegt dat je
kind in feite eerst een houten pop
was...).
Pinocchio moet echter naar school (bij
ons zat er indertijd ook zo een, met
een kop vol zagemeel), en hoewel zijn
geweten-krekel Jiminy hem wel op 't
rechte pad wil houden, komt daar niet
veel van terecht. Door omgang met
slechte vrienden raakt Pinocchio in de
macht van «Stromboli's marionetten
theater», en verliest hij elk kontakt met
Gepetto. De fee heeft gelukkig nog
een redding in petto, en onze jonge
held kan alweer alle goede voorne
mens in de wind slaan om op het Beto
verde Eiland (Chipka door vanda-
lenstreken in een ezel te veranderen.
Uiteindelijk zal die Pino zijn «vader»
terugvinden in de maag van een wal
vis, waar Gepetto zich toevallig terug
getrokken had. De wereld is klein
Dat Pinocchio na dit alles als beloning
toch nog tot «echt jongetje» getoverd
wordt, en zijn scharnieren kwijtspeelt,
lijkt me onverdiend, want i.p.v. braaf
te zijn, deed hij zowat alles wat ik vroe
ger nooit mocht.
Technisch zeer afgewerkt en visueel
betoverend, dat wel. Vooral de scene
onder zee is een meesterstukje. Toch
moet het in vraag gesteld worden of
door de moraliserende sekwenties
niet teveel dode momenten ontstaan
die het geheel voor jongeren kinderen
(dus voor wie de naam «Pinocchio»
een aantrekking betekent) allesbe
halve boeiend maken. Een andere fak-
tor dan de te hoge dosis gepraat, is de
Franstalige klankband voor wie (nog)
niet lezen kan. Ouders doen er dan
ook goed aan om hun kinderen zelf
steeds uitleg over de akties te ver
schaffen, anders gaan deze kinderen
wel mooie prentjes gezien hebben,
maar geen film.
Het belet niet dat er duidelijk gilletjes
van pret in de zaal opgaan bij het kat-
tekwaad van Figaro (een model voor
de latere Aristocats) en de perikelen
van viswijfje CIpq. Al bij al lijkt Disney
wel nog beter te hebben gepresteerd
in andere films. Maar tekenfilmfreaks
mogen ook deze «Pinocchio» niet mis
sen. Ouders luisteren best eerst eens
naar Rik De Saedeleer, om het com
mentariëren wat bij te schaven.
(Mario Netjes)
Filmprogrammatie
Palace
1. «Tootsie» (KT): sublieme komedie zon
der Toots Thielemans, mét Dustin
Hof-«vrouw» en Jessica Lange. De
toetsen van m'n typemachine schok
ken nog van 't lachen.
2. om 18 u.«Pinocchio» (KT): zie bespre
king.
om 20u.30: «L'as des as» (KT): niet onaar
dige Beimondokiucht als assekruisje
(hakenkruisje voor de Pinksterda
gen.
3. om 18 u.«De fluit met de zes smurfen»
(KT): tekenfilm, en alleszins beter dan
de pronoversie«De smurf met de zes
fluiten».
om 20u.30: «De zomer van de angst» (KNT)
griezel, over de nachtmerries van een
bisser met tweede zit misschien Of
over mijn zomerlief
Feestpaleis
1.«Young doctors in love» (KT): als je de
hospi-taal van de liefde verstaat, zou
je dit ziekenhuis-van-lichte-zeden wel
lollig kunnen vinden.
2. «Rambo» (First Blood) (KNT): niet
bepaald een ramp, wanneer Rambo's
bloed kruipt waar het niet gaan kan.
De «bloot»-freaks komen echter niet
aan hun trekken. Beenhouwers wel.
3. «The queen of black magie» (KNT): maar
ze tovert je enkel maar in slaap van
verveling. Trucage erg slapjes. Een
ware afrader.
Break vanaf
218.450 F
Jumbo vanaf 129.950 F.*
Hardtop vanaf 259.950 F
Swingback vanaf 184.950 F.*
Sedan vanaf 187.850 F.*
