Sint Barbara «Arbeid en Kunst»
«De Paus van Hagendonck»
Grote prestatie met
Kleine Johannes
UiUke
I De Nieuwe MadelonJ] aalst
VAN DER WAERDEN
BIEDT MEER
12 Nieuwe Gazet van Aalst 18 mei 1984
5/ GROTE MARKT 2
"l 4 21 11 48
Een triomf van Vlaamsch leven
tv, ZU, 21, 25, 27, 28 meiDe Rode Stroom. Toneel PACT.
24 meiInfo-avond «Helderziend genezen».
26 meiPlaybackshow.
Vri| in en uit elke weekdag van 10 tot 12 uur en van 14 tot 20 uurzaterdag en zondag van 10 tot 12 en van 14 tot 18 uur maandag gesloten
Internationale Wohneinrichtungen
Wij schrijven 1920. In Aalst gaat de première van Gaston Martens'
«Paus van Hagendonck». Onder de aanwezigen Willem Putman de
gekende toneelrecensent van «Ons Volk Ontwaakt». Wij vroegen
zijn mening over dit succes van de jonge toneelschrijver.
ze trachten, de onderlinge verhoudingen
die hen aan malkaar binden. Gaston
Martens zoekt daar de tragiek voor zijn
«Ik zou durven te beweren dat dit een ge
slaagde première was. De ruime belang
stelling en het uitbundig applaus kunnen
dit ter overvloed bewijzen. Het doet toch
goed als ge den namiddag gesleten hebt
in het jachtige stadsleven, des avonds in
den schouwburg, die gezonde atmosfeer,
die krachtige menschen te vinden met
hun felle hartstochten en hun grootte
brutale eerlijkheid. Een ogenblik zelfs
vergeet ge dat ge tooneel ziet. Het is het
leven zelf. Ik zelf ken die menschen en als
ik weer thuis kom en ze ontmoet, zal ik
er wel op denken. Want Martens stelt
zich niet tevreden met eventjes "door zijn
venster te kijken; neen, hij gaat buiten,
ademt diep Vlaanderen's vrije gezonde
lucht in, kijkt met zijn klare, vinnige
oogen rond, monkelt en volgt de men
schen in hun gang en wandel, in hun
uiterlijk-rustige doening, in hun verbor
gene, ziedende hartstochten. Door het
karakteristieke heen van hun kleurige
taal, tracht hij te doorpeilen de zware
motieven die hen in hun leven vooruitstu-
wen, de werkelijke doeleinden waarnaar
drama's. Zijn kunst is eenvoudig; zijn
eenvoud is waar. Zijn personen zijn men
schen van vleesch en been. Wat ze bezit
ten bezitten ze in een hoogen graad. Bij
hen geen lafheid, geen laksheid. Ze haten
en hebben lief; ze kampen voor het leven.
Ze eten en drinken; ze vloeken en bidden.
Ze ademen een vrije lucht in. Ze zijn
Vlaamsch; Martens verdedigt in zijn
werk het eigene, het oorspronkelijke, het
Vlaamsch dat in ons Volk leeft. In die zin
is Gaston een waar revolutineer. Niet
alleen zijn stof maar ook zijn onderwer
pen zijn waar, eenvoudig-waar, maar
zijn menschen spreken lijk ze dat waar
lijk doen. Hun taal is de krachtige taal
onzer Vlaamsche gouwen. Ruw soms,
maar teekenend.
Die taal is het, die ongehoord-vlotte en
natuurlijke dialoog is het die aan het
werk van Martens die kleur geeft, waar
door het boeit en overweldigt. Het
krioelt van leuke, plezierge vonsten en is
«In naam van al de mijnen» is
een bekend autobiografisch boek
van Martin Gray, en nu heeft
Robert Enrico daar een film uit
getoverd. Het resultaat is ver
bluffend aangrijpend, en doet de
lachversie over het Poolse verzet
in Concurrent «To be or not to
be» cynisch tot niemendalletje
veroordelen.
Martin Gray ontpopt zich in het
joodse gettho van Warschau op
jonge leeftijd al gauw tot behen
dig smokkelaar, en helpt zo deze
verdrukte gemeenschap het be
gin van de nazi-bezetting overle
ven. Het is de start van een zeer
woelige strijd die hij verbeten zal
voeren in naam van de recht
vaardigheid. Met een moed en
een durf die aan het ongelofe
lijke grenst, weet hij te ontvluch
ten aan de klauwen van de «beu
len», die zijn volk massaal uit
moorden. In de razzia's, de con-
centratiekampgruwels van Tre-
blinka en de ultieme verzetsoor-
log van het gettho verliest hij
zowat alles en iedereen, en ook
na de oorlog zal zich dat nog
maals herhalen. Martin bijt ech
ter door en maakt zijn ideaal
waar «verderleven voor hen die
er het leven bij inschoten»...
Deze «oorlogsprent» is van een
niveau dat we in het tijdperk van
«Star Wars»-gepieuw-pieuw
nauwelijks nog voor mogelijk
achtten. Nee, niet zo vrolijk, en
vrij realistisch in beeld gebracht
ook. Wellicht zelfs af te raden
voor wie het allemaal zelf mee
maakte en voor wie (spijtig
genoeg) al genoeg nachtmerries
uit die tijd in z'n hoofd rondspo
ken heeft. Maar resoluut de aan
rader van de week voor wie er
niet bij was, en zeker voor de
dubieuze bewegingen die bewe
ren dat de nazi-idee nog niet zo
slecht was (meerbepaald i.v.m.
joden en andere «gastarbei
ders» Griezelig echt verfilmd
is deze «In naam van al de mij
nen», met niet alleen een reeks
huiveringwekkend onmenselijk
terechtstellingen maar ook een
konstante beklemmende sfeer
schepping die je aan het verhaal
gekluisterd houdt. Werkelijk een
film om in één adem uit te «zit
ten», ondanks de aanzienlijke
duur (bijna 2 1/2 uur).
De film stemt des te meer tot
nadenken omdat heel wat scenes
ook nu in het nieuws zouden
kunnen opduiken vanuit Beiroet,
Zuid-Amerika of zelfs Brussel.
Veel schijnen we dus alvast niet
geleerd te hebben op 40 jaar. Het
zo niet allen het bewijs van 'n krachtig
temperament, ook van 'n fijnen humor-
vollen geest.
Het veld van het Vlaamsch tooneel ligt
daar, bijna-nog braak. Daar is zoveel te
doen. En iedereen moet dan ook getuigen
dat 'er sinds 1914 een kentering gekomen
is. Martens is zeker één die geroepen is
om in de vernieuwing onzer tooneellite-
ratuur een groote rol te spelen. Van hem
die «de Paus van Hagendonck» schreef
hebben wij het recht veel te verwachten,
zelfs veel te eischen».
Wij danken W. Putman en zeggen aan
Arbeid en Kunstwij leven in 1984
St.-Barbara, Arbeid en Kunst, brachten in de stadsschouwburg «De
Paus van Hagendonck...» (JC)
Al lieten deze weliswaar alle
ruimte open tot kreativiteit, de
opvoering ervan stelde hoge
eisen aan allen, die er bij betrok
ken waren.
Men mag zeggen, dat de leerlin
gen van het Sint-Vincentiusinsti-
tuut zichzelf overtroffen door
het werkelijk aanvoelen en
begrijpen van de essentie van dit
literair werk, door de natuurlijk
heid en fijnzinnigheid van hun
spel en door de perfekte beheer
sing van de taal.
Jammer, dat de akoestiek van de
zaal niet zo best was, waardoor
men zijn toevlucht nyoest nemen
tot het opnemen op band, van
bindtekst en dialogen. Dit bete
kende een moeilijkheid meer,
voor de spelersmen moest
immers volmaakt mee-lippen.
De meesten gelukte dit uitste
kend, alleen Pluizer zat het een
beetje tegen.
Ook werd er rekening mee
gehouden, dat het dekor nooit
overmatig belast werd. De pro-
jektie van tekeningen van Rien
Poortvliet suggereerde zeer goed
de droomwereld waarin Johan
nes leefde. Zeer verzorgd waren
ook de beschrijvingen en over
gangen tussen de taferelen door
de «Verteller».
De choreografische uitwerking
van enkele scenes, die de lichtere
toets in het geheel moesten vor
men, waren typisch, en kenmer
ken van een nieuwe richting,
waarin de dans, beweging en
akteren tot een geheel zijn
gegroeid.
De gekozen muziek heeft de ver
halende gespeelde en choreogra
fische gedeelten uitstekend inge
kleed.
Bijzonder mooi was de kostume
ring, en, een pluim voor de
grime 1 Wij mogen zeggen, dat
het een prestatie was, deze
opvoering van «de Kleine Johan
nes», waarop de inrichters, de
regisseur Leo Janssens, de vele
spelers, de leerlingen, die de cho
reografische gedeelten verzorg
den, de muzikale begeleiders, de
dekorontwerpers, de grimeurs,
én de koördinators, bijzonder
trots op mogen terugblikken.
(LVH)
Steenweg op Ninove 6 - B 9470 DENDERLEEUW - Tel 053 66 86 45
MEUBEL- KEUKEN- BADARCHITECTUUR
levensverhaal van Martin Gray is
een film geworden die blijft han
gen, en hopelijk doet die dat bij
een hele massa toeschouwers...
Lang genoeg om een herhaling
van zo'n film (en de feiten) te
kunnen voorkomen... (LDC)
Programmatic
Palace
1. «Christine» (KNT)vrouwen
achter het stuur Welnee, het is
de auto zelf die z'n eigenaars en
belagers terroriseert. Een nieuwe
thriller van John Carpenter
(«The Thing, «The Fog», «Hal
loween»).
2, «Zware jongens» (KT)Com
mercial voor zuivelprodukten,
maar Gaston en Leo hebben er
geen kaas van gegeten
3. «To be or not to be» (KT)
Mel Brooks maakt geen brokken
met deze komische oorlogsprent.
Gelieve deze echter niet meteen
na de film in zaal 4 te bekijken,
of hij wordt ongenietbaar...
4. «In naam van al de mijnen»
(KNT): zie bespreking: 'n
must 1
Feestpaleis
1. «Terms of endearment»
(KT): goeie romantisch/drama
tische oscarwinnaar. Bij de vol
gende betogingen zal hij door de
rijkswacht op grote schermen
worden geprojekteerd... om
traangas uit te sparen...
2. «Emanuelle 4» (KNT)Sylvia
Kristel krijgt een ander gezicht.
Maar dat was in dit soort films
toch weinig te zien, zeker
3. «De perverse gravin» (KNT)
verse film met adelborsten.
«Graaf» 1
Met het bewerken van «De Kleine Johannes» (van Frederik van
Eeden) tot een opvoering, plaatste de schoolgemeenschap Sint-Vin-
centius zich niet alleen voor een grote uitdaging, maar begaf ze zich
tevens op onbetreden paden.
De kleine Johannes, (j. c.)
