Het veel betere
volksteater
1
Bourlon van het balkon geduwd
poMPuewternes/De
KOOP IN EIGEN STREEK.
etvieteNf.'
Nieuwe Gazet van Aalst 23 november 1984
Arbeid en Kunst met «Tot nut van 't algemeen»
V
AV^MTUf?tN VAM
De slogan van de
Nieuwe Gazet van Aalst
PAMcBMAHtO&J
OND&ZUi
PLANKGAS, OP&zer-
TeGANGSTB&S?
m.
7
Dank zii een prima vertolking wist Arbeid en Kunst onder de kundige
leiding van Roger Bolders dit volkse drama uit te bouwen tot een
oprecht ontroerende herkenbaarheid van de strijd tussen de klein-
menselijke betrachtingen en de absurde, vernietigende uitwassen van
de huidige status-maatschappij.
Teatraal
naar de',edoor Taal erfVrijTeld^mTorgde!"opvoerfng van «HefBalkon>> te
gaan zien, zullen met dat voornemen nog een drietal maanden moeten
vrachten. Het stuk in kwestie werd immers verschoven naar ie tweede
helft van het speelseizoen. Gerommel binnen de interne keuken van Taal
en Vrijheid was daar de aanleiding toe.
Voor de opvoering van «Het Balkon
«Tot nut van "t algemeen» gebiaeht doot
(JC)
Reeds vroeger hadden wij de
gelegenheid dit realistisch ge
schreven toneelwerk van Walter
Van Den Broeck naar waarde te
schatten. Naast het volkse, het
ongecompliceerde en direkte
benaderen van de tematiek blijft
dit werk de diepere waarden van
de kleine man op duidelijke
manier naar voor brengen. De
herkenbaarheid van de karak
ters, rechtlijnig, zwart-wit mis
schien, maar oprecht gegroeid
ilit een doorgronden van de
volkse geest, leidt tot een recht
streekse konfrontatie van het
publiek met de bedoeling van de
schrijver. De overdracht van de
problematiek gebeurt zonder fri
voliteiten, zonder afzwakken
van de puntige uitsteeksels, ken
merkend voor de volkse benade
ring en beoordeling van toestan
den, maar ook zonder al te goed
kope platvoetigheid of al te sim
plistische effekten-zoekerij
welke veelvuldig dergelijke stuk
ken ontsieren. Dat «volks» niet
noodzakelijk «stompzinnig»
moet worden heeft de schrijver
waar gemaakt. Dat ernstige,
reële drama's ook op een herken
bare manier aan de massa kun
nen voorgelegd worden bewijst
ten volle hoezeer Walter Van
Den Broeck het teatermedium
beheerst.
De regisseur, Roger Bolders,
heeft dan ook geopteerd voor
eenzelfde eenvoudige maar
krachtige regieaanpak. Geen
overdrijving noch in de uitbouw
van de typeringen noch in de scè-
nische vormgeving; geen paro
diëring van de klein-menselijk-
heid, maar een juiste dosering
van het teatrale realisme en de
werkelijke dramatiek van al die
«zotte Domiens». Puik werk,
ondanks het feit dat we liever
onvervalst dialekt gehoord had
den, liever dan dit ongekuiste
Nederlands dat op sommige
ogenblikken en bij enkele vertol
kers gekunsteld overkwam.
Detail waarschijnlijk, temeer dat
de verantwoording ervan niet ver
te zoeken ligt. Enige kritiek
nochtans voor de zwakke (tech
nische zwakheid misschien
lichtbeheersing in de, opzichzelf
Arbeid en Kunst in de Stadsschouwburg.
al vreemd aandoende, scène tus
sen Domien en Alice. Strobosco-
pie zonder noodzaak
Het zou onverantwoord zijn de
grote verdienste aan de vertol
king te onttrekken. Waar Hilde
Seghers, Hubert Van Geert en
Jan Vermoesen het moesten stel
len met een vlugge verschijning,
kregen de andere vertolkers
volop de gelegenheid zich in de
kijker te spelen. Vooral de «oude
ratten» brachten een opvallende
prestatie. Theo Van Gijsegem als
Domien perfekt beheersd, vlot
en oprecht, ontroerend en vooral
diep-menselijk; de exponent van
eenvoudig groots akteertalent.
Ronald Schollaert als de kor-
rupte politieker en zoon van
Domien heeft eens te meer bewe
zen wat imponerend vertolken
kan zijn: de katalysator van
gevoelens tussen schrijver en
publiek. Een grootse prestatie
Naast deze beide opvallende ver
tolkingen verdient ook Lea Tem
merman een bijzondere vermel
ding voor haar kreatie van
Gerda, de verpersoonlijking van
het menselijk opzicht. Lea
bereikt hiermede een niveau dat
haar tot een vaste waarde in het
gezelschap moet brengen.
Monique Buys was zeker erg ver
dienstelijk maar had toch wat
haar leeftijd tegen om het
figuurtje van de kleindochter
echt gestalte te geven. Lea Calle-
baut speelde Jeanne, de door de
omstandigheden voorbijgestreef
de en niet begrijpende echtge
note van zotte Domien. Geloof
waardig en goed in deze rol hoe
wel ze toch last blijft hebben met
een vlotte zegging. Ten slotte zou
Paul Seghers weer Paul Seghers
niet zijn had hij aan de vertol
king van Schepen Valgaeren niet
de dimensie gegeven die we van
hem gewoon zijnraak en met
zelfzekerheid.
Arbeid en Kunst mag terecht
terugblikken op een betere pro-
duktie. Zowel de keuze van het
stuk als de keuze van vertolkers
was voorbeeldig. De leiding was
onvoelbaar aanwezig; de vertol
king deed de rest. (H.R.)
een stuk van Jean Genet - had Taal en
Vrijheid Anton Cogen aangetrokken als
regisseur. Die vatte zijn taak aan tot op
een bepaald moment een erotische
scène een kink in de kabel teweeg
bracht. In het stuk figureert een generaal,
die op tijd en stond, zijn vleselijke lusten
bevredigt in een bordeel. Van het hoertje,
dat hem daarbij gedienstig is, verwacht
hij dat ze zich telkenmale verkleedt als
een paard. Vervolgens moet ze op
handen en voeten gaan staan en neemt
de generaal plaats achter haar. Tijdens
het maken van kopulerende bewegin
gen, pleegt de generaal dan een aantal
burleske en niet van enige maatschappij
kritiek gespeende teksten te debiteren.
Deze scène bleek niet door de beugel te
kunnen bij Jo Maes, ondervoorzitter van
Taal en Vrijheid. Te meer daar de
aktrice die het als paard verklede hoertje
uitbeeldde, zijn vriendin is. Maes bleek
echter met zijn bezwaren alleen te staan,
want de voltallige spelersgroep - zijn
vriendin incluis - stond 100 achter de
betwiste scène. Publiekelijk voor schut
gezet, ging Maes vervolgens uithuilen bij
schepen Bourlon, die voorzitter is van
Taal en Vrijheid. Deze trok, samen met
Maes, aan 1 streng maar poogde even
eens vruchteloos de akteurs ertoe aan te
zetten de bordeelscène af te voeren uit
het toneelstuk.
Een paar dagen later liet Maes' vriendin
echter weten dat ze, bij nader inzien, de
rol toch liever niet vertolkte. Vond ze het
te gewaagd of zwichtte ze voor de
argumenten van Maes, die niet alleen
haar vriend maar ook haar werkgever
is
Ook nog een andere aktrice - de echt
genote van de sekretaris van Taal en
Vrijheid - haakte af. Zij vertolkte een
soortgelijke rol en haar forfait kwam er
nadat schepen Bourlon de verenigings-
sekretaris - in het dagelijkse leven
werkzaam op het stadhuis - diplomatisch
verder zou blijven participeren aan «Het
Balkon». Vervolgens werd regisseur
Cogen voorgoed voor het reeds gepres
teerde werk en ontslagen uit zijn taak.
Daarmee leek de hele zaak van de baan,
tot er een totaal onverwachte coup de
théatre uit de lucht viel. De akteurs van
Taal en Vrijheid stuurden namelijk zowel
Bourlon als Maes de laan uit en visten de
door dit duo gewraakte regisseur terug
op. Het wegvallen van de 2 speelsters
maakte het evenwel onmogelijk om «Het
Balkon» nog op de voorziene data op te
voeren en daarom werd het projekt naar
een latere datum verschoven.
Deze hele commedia dell'arte doet vra-
gen rijzen omtrent de kompetentie van de
2 geroyeerde kopstukken van Taal en
Vrijheid. Wanneer men weet dat de
betwiste scène letter voor letter voorkomt
in het oorspronkelijk manuskript van
«Het Balkon» - en dus niet ingelast werd
door regisseur Cogen - dan is het zo
klaar als een klontje dat zowel Bourlon
als Maes hun fiat verleenden aan een
toneelstuk dat ze vooraf niet ingekeken
hadden. Met de hierboven beschreven
situaties tot gevolg. Wie trouwens ook
maar een sikkepit op de hoogte is van
Jean Genets dramaturgisch werk weet
dat hij zich aan dergelijke provocerende
taferelen kan verwachten, 's Mans
oeuvre kenmerkt zich over de hele lijn
door een volslagen immoraliteit en een
verheerlijking van seksuele perversitei
ten, verraad en geweld.
Taal en Vrijheid heeft uit het hele voorval
alvast lessen getrokken. Men wil zich, in
de nabije toekomst, omvormen tot een
teaterkollektief. De traditionele hiërarchi
sche struktuur laat men vallen. Erevoor
zitters en andere prestigieuze titeldra-
gers, die meestal weinig of geen kaas
gegeten hebben van teater, zullen er dus
in de toekomst niet meer bij zijn. Men is
inderdaad beter af zonder voorzitter dan
met iemand zoals schepen Bourlon, die
tijdens het jaar hooguit enkele malen zijn
gezicht liet zien en amper op de hoogte
was van de situatie binnen de vereniging
die hij patroneerde.
In het kielzog van onder andere Pact en
Teater 80 gaat dus ook Taal en Vrijheid
een vernieuwend pad bewandelen. Het
kan de kwaliteit van hun produkties
alleen maar ten goede komen. (WDG)
P>Ef2.tOAUW
Wat voorafging i
Een woeste achtervolging werd ingezet, nadat ons drietal uit Alostia wist te ontkomen.
MAAI2 PE WAOrT HEEFT CC\C6gN VögETuk? BgMAC-HTl^P-
MUM KRQLO
FoaMTH&woS
4FGSGAAH/
eaw.'/vaw '/'i f3 nu niet Her mo
MENT OM IN TE DUTTEN, MJN 300M
