Welken ouderdom om kiezerte zijn?
DE DOMPERS
HET VOLGENDE MANIFEST
GHEYS ALFONS,
Werkbroeders en Zusters
Dc hierondfirstaande argumenten overge
nomen. uit de redevoering \an onzen vriend
Do S war te, uitgesproken in CONCORDIA
verleden Zaterdag, geeft ons het klaarste
bewijs, op welke chincesche manier, onze
kieswet is samengesteld.
Ziehier
Op 18jarigen ouderdom heeft men het
recht te trouwen, hetgeen reeds geen kleine
zaak meer is.
Op 21 jaar is men meerderjarig en beheert
men zijne goederen en eigenaommen als
men er bezit.
Op25jarigen ouderdom, kan men minister
worden, volksvertegenwoordiger, lid der
bestendige deputat ie, burgemeester, schepe
nen of gemeenteraadslid, mag men volks-
v >rtegenwoordigors kiezen, maar is men te
jong en te onbekw aam om kiezer te zijn voor
d in Senaat, Provincie en Gemeente
Dusop25jaar bekwaam genoeg om minister
te zijn. om wetten te maken, maar te dom om
b j voorbeeld, 'nen grooten uil tot gemeente
raadslid te verkiezen of als men 30 jaar
is, wordt men iets of wat, want men mag
kiezen voor Senaat, Provincie en Gemeente.
Ais men 35 jaar oud is, en getrouwd of
weduwenaar met kinderen, en als men een
zeker tal franken rechtstreeksche belastin
gen betaald, dan valt er u uit den hemel een
t w eede stem.
Op 40 jaar wordt men volledigen burger,
want dan kan men senator gekozen worden,
als men minstens 1200 franken rechtstreek
sche belastingen betaalt,ofwel als men 't ge
luk heeft deel te maken van een Provincia
len Raaddan is er mogelijkheid uw
achterste te gaan laten bijten, door de ge
hord uurde leeuwen die mei open muil, zich
op de senatorszetels bevinden.
Het is dus maar op iOjarigen leeftijd, dat
men volledigen burger wordt, dan als men
reeds meer dan den helft van zijn leeftijd is
gepasseerd.
Wat vooral vreemd schijnt, is 't verschil
van ouderdom tusschen de burgerlijke en
de politieke meerderjarigheid, want wij
.mogen niet vergeten, wanneer wij de po
litieke meerderjarigheid op 21 jaar eisehen,
wij enkel verdedigen, den ouderdom die in
1S3U voorzien was om kiezer te zijn, onder
het cynsstolsel.
De burgerlijke meerderjarigheid voor
schreven in artikel 488 van 't burgerlijk
w etboek, geeft aan alle burgers liet recht,
alle akten te passeeren, die in het burgerlij lie
leven kunnen voorkomen, zonder tusschen-
komst van iemand, hij heeft alle bevoegd
heid om zijne eigene zaken te doen en zijn-
gezin to beheeren, als hij er een heeft, zon
der dat. de wet er zich voor iets om bekom
merd.
De burgerlijke meerderjarigheid en do
politieke meerderjarigheid moeten dus op
gelijken ouderdom aanvang nemen, en
hierom eisehen wij het Z. A. S. op 21 jaar.
Arbeiders en Burgers, op 15 Oogst
allen naar Brussel, naar de landelijke
betooging,ingericht tegen het wetsvoor
stel Scholiaert en voor het Zuiver A. S.
hebben het 25 jarig bestaan van hunnen
katholieken Werkmanskring gevierd.
Om 6 uren trokken ze naar de kerk
communiceeren om 9 1/2 uren mis hoo-
ren, en dan was het preek in den hof van
St. Jozef,
Pater Rutten heeft daar gezegd, dat het
niet mag geduld worden, dat een arbei
der nog bedelen moet.
Pater Rutten was daar omringd van
een groot getal geestelijken, en'k begrijp
niet, waarom hij daar niet voorstelde, de
katholieke fabrikanten van Aalst, die
overgroote winsten verwezentlijken en
hongerloonen betalen, waardoor hunne
werklieden door het weldadigheidsbureel
moeten geholpen worden, dus moeten
bedelen, in den ban der H. Kerk te slaan.
Z'htbben een telegram van hulde, gene
genheid en trouw aan den Paus Pius X
gestuurd, ze konden er wel hun voorstel
bijgelapt hebben.
Plet was M. Van Hecke, die er op
drukte dat de sociale week van Leuven,
druk zoude bijgewoond worden, daar zulks
eene voortreffelijke voorbereiding is tot den
pol it leken strijd.
En juist omdat de christene vakbonden
aan GEEN POLITIEK mede doen, juist
daarom zenden ze er hunne voormannen
heen, om zich voor te bereiden tot de
politieke strijd Welke huichelaars
M. Baron Loaewijk de Bethune, stelde
op het banket 's avonds vóór, te drinken
op de gezondheid v^a M. Helieputte, den
eersten minister der wereld, die het
Rerum Novarum in toepassing
bracht!.
Gelukkige Staatsbedienden
Al de christene werklieden, die zooveel
heil en goed wenschten aan de vermaarde
en wereldberoemde encycliek Rerum
Novarum van Paus Leo XIII, hebben
zich enkel tot bij de Staatswerklieden te
begeven, en naar hun gelukzalig... leven
te vernemen, sedert die encycliek in toe
passing is gebracht, en zij zuilen weldra
hooren, dat ze steeds nog te kort hebben,
onvoldoende loonen genieten en er nog
zooveel dagen in 'tjaar komen, dat zeniet
meer dan 14 a iS uren mogen werken
't Zijn toch zulke gelukkige staatsbe
dienden en al wie van hen voortaan zich
nog bij M Louis zal begeven, om te kla
gen over hun toestand, zal met klank de
deur moeten gewezen worden, of anders
bewijst M Louis, dat hij ellendig heeft
gelogen, en mannen gevleid die het niet
verdienden.
En 't laatste is de waarheid, want M.
Helieputte heelt alras geantwoord, dat hij
die hulde die men hem bracht niet ver
diende, dat zij ten goede kwam aan de
gansche katholieke partij
Hij beter dan iemand wist, dat M de
Bethune daar een flater beging, dat hij
enkel vleier speelde, want dat hij verre
was van eenig goed gedaan te hebben
voor de staatsbedienden, daar hij enkel
belojten met de vleet had uitgedeeld, en
toen den oogenblik gekomen was, om de
beloften in uitvoering te brengen, hij er
van onder was gemuisd.
M Helieputte zegde ook
Zoolang de laatste vrouw uit de laat
ste fabriek niet is zoolang de vrouw
niet uitsluitelijk haar huishouden te doen
heeftzoolang elke werkman niet zijn
eigen huisje heeft zoolang iedere arme
landbouwer niet zijn eigen stuk land
heeftzoolang alle scholen niet op gelij
ken voet gesteld en behandeld worden,
hier wilde hij zeggen, zoolang de kloosters
met volle handgrepen in de staatskas niet
mogen rooven zoolang kan er voor
ons van geen rusten sprake zijn.
Hier zullen die mannen, die zich aan
den disch te goed deden, ferm in de vuist
gelachen hebben.
Van al wat M. Helieputte daar opge
somd heeft, is er iets dat hun waarlijk be
kommerd, en dat is de kloosters in de
staatskas te mogen grijpen.
Dat ze zulks waarlijk meenen, hebben
ze bewezen, met de nederlegging der
schoolwet Scholiaert, iets wat voor de
kloosters een 20 millioentjes daarstelde,
maar door den drang der oppositie is
zulks niet gelukt.
Maar z'hebben de verzekerde hulp der
socialisten, wanneer ze de vrouw een ge
lijk loon van den man willen doen beta
len z'hebben de verzekerde medewerking
der socialisten wanneer ze willen begin
nen met aan ieder werkman zijn eigen
huis te bezorgen en aan iederen arme
boer zijn eigen stuk land te geven, maar
daarmede komen ze niet af, zulks moet
in zwang gehouden worden om de domme
menschen te verblinden.
Ze beschikken over de macht, ze zijn de
meerderheid en als er iets ten goede kan
gedaan worden voor de kleinen, de nede-
rigen, dan mogen zij altijd rekenen op
onze hulp, maar neen, juist het tegen
overgestelde is waar wanneer de socia
listen goede voorstellen doen, dan vinden
ze de dompers op hun weg, om ze te be
kampen en tegen te werken, maar zulks
belet huii niet, dat ze steeds den mond vol
beloften hebben.
En zoo k.... men Frederic.
In 't verloten der primes, hebben konij-
nenmaatschappijën gewonnen I. .'t Was
dus een stoet van ernstige maatschappijen,
van maatschappelijke werken
Men gaat nu nog feest vieren voor de
stichters en eerste leden van den Werk
manskring. Men zegt ons dat Petrus Van
Schuylenbergh onder dit getal is, maar
dat men zijne jaren van desertie niet zal
in acht nemen, jaren die hij door heeft
gebracht bij de groene democraten, en om
't wille van 't smeer heeft den rug toege
keerd.
Hij zal dus onder de feestvierders zijn.
Wij deelen dit enkel mede onder alle
voorbehoud, want M. Van Schuylenbergh
is veel te eerlijken jongen, om te willen
gefeest worden, om eene inrichting te
hebben helpen tot stand brengen, die hij
eerst wilde groot brengen, later in den
grond booren, om dan eindelijk om hoo-
gergenoomde reden terug te zijn gekeerd.
Veel GOEDXOOPER en daarbij veel BETER
zijn de NAAIMACHIENEN van het huis
Mécanicien, 77, Kattestraat, Aalst.
De rede is gansch eenvoudig, wij wei ken met
tigenptrsonnttl en hebben nog kosten a3n admi
nistrateurs, directeurs, controleurs, voyageurs,
placeurs noch gérants, en houden ons met eene
ordentelijke wiust tevreden.
BEGREPEN geachte Medeburgers. Gemak
van betalen. Reparatie van alie stelsels. Altijd
occasie machienen te koop. Geringe prijs.
o»o-«
is deze week, door den Socialistischeu
Textielbond, aan de fabrieken onzer stad
uitgedeeld
Hot is van belang, zeer noodzakelijk dat
de huidige toestand onzer Textielbewerkers
(sters) onderzocht en door al de werklieden
besproken wordt.
In liet laatste jaar, hebben in onze Textiel
fabrieken der stad, zich zeer belangrijke
gebeurtenissen voorgedaan, op gebied van
loonen en werk voorwaarden,de 2 voornaam
ste factoors die 't meest dc werklieden
aanbelangt, waarvan wij eenige dezer hier
onder d'oógen brengen.
FABRIEK TORLEY.
Wanneer wij de klachten der werklieden
als waarheid nemen, dan zijn in dit fabriek
voor een groot deel der werklieden de ico
nen aanzienlijk gedaald, en wordt erdoor
sommige meesters, met de werklieden op de
onmcnschelijkste wijze gehandeld.
Onze hond heeft zich, gedurende lange
weken, ten dienste gesteld der meisjes en
mannen om hunne grieven samen te bren
gen, en hiertoe menigen oproep gehouden
voor AL de werklieden van t fabriek.
Wij moeten het hier openhartig bekennen,
de overgroote meerderheid der mannen en
vooral de meisjes, die iederen dag op 'L werk
vloeken en weenen, ten gevolge hunner
grieven en kleine loonen, vonden den tijd
niet om de oproepen bij te wonen
Wij hebben dan gedaan wat wij voor die
werklieden konden doen,en bekwamen door
middel van ons schrijven aan den Heer
Schluck, dat enkele mannen (daghuurwer
kers) een loonopslag bekwamen van 25 tot
40 centiemen per dag, terwijl de stuk
werkers, dank aan hunne onverschilligheid,
hun toestand met den dag nogzien verslech
ten.
Deze firma doet goede zaken en heeft niet
noodig om op de loonen der werklieden te
drukken. Zienier wat het Financiënblad van
den 7 Januari schrijft over het fabriek
Torley.
- Dat die maatschappij sedert tien jaar
ernstig beheerd werd en regelmatig aan-
- zienlijke industriëele uitklagen, winst-
gevende dividenden bekwam en tevens
zeer waardeerende amortissementen be-
werkte.,
Dit is echter zoo ook. De firma Torley
heeft voor 't jaar 19or, eene winst gedaan
van 763.892.84 fr. Zouden de werklieden
ook niet denken dal daar wat zou af kunnen
om hunne loonen te verhoogen
FABRIEK BORREMAN.
Het is juist een jaar geleden, dat onze
bond eene nieuwe beweging begonnen is,
bij middel van brieven aan de Heeren te
zenden, artikels in onze bladen en 9 groote
manifesten die verspreid zijn, waarin wij
van werkplaats tot werkplaats opsomden
de grootore voortbrengst, en vooral be-
kampten dat de vrouwen aan 't werk der
mannen gesteld wierden, aan een minder
loon van 15 tot 25 pe honderd.
Door de gedane loonsbesparingen (min
stens 2300 franken per week) bewezen wij,
dat het groot fabriek de loonen der werk
lieden niet moest verminderen, integendeel,
wanneer de firma aan ieder zijner werklie
den een loonopslag toekende van 25 cen
tiemen per dag, (dat bij de werklieden wel
gekomen zou zijn door de duurte der levens
middelen) hunne winsten hierdoor met geen
centiemken zou verminderd zijn, in verge
lijking met deze der voorgaande jaren.
Op onze zoo klare en duidelijke gegevens,
verkregen wij slechts een UUR minder werk,
en later 25 centiemen opslag per dag voor
de vlasspoelders en lustreerders, doch de
vrouwenfoonen van 15 A 25 per honderd
minder dan de mannen hieven bestaan.
Als wij niet beter lukten in onze pogingen
en het vrouwen werk zich op zulke groote
wijze uitbreidde dan hot tot lieden is, moet
dit toegeschreven worden aan de werkeloos
heid der andere vakbonden, in Jie zoo bran
dende werkerskwestie, en de onverstaan
bare en misdadige onverschilligheid van
een groot deel der werklieden.
IN DE FILATURE TEINTURERIE
waar de werklieden vooral zich te beklagen
hebben over de tyranieke handelwijze van
sommige hunner cheffen, is in het verloo-
pen jaar geeno verbetering gekomen. Het
boetenstelsel blijft er in voege, de horlogio
verbetert niet in haren gang, die de werk
lieden vóór het gestelde uur op het werk
roept en later dan het gestelde uur van het
fabriek laat.
In den loop van 't jaar zijn er zooals voor
gaande, talrijke werklieden buiten hunne
schuld of mei kleine fouten werkeloos ge
steld, meest al met het doel, om andere ge
bruikte werklieden min loon te betalen,
daarbij nog meerdere machienen te doen
bewerken. Dus miDder loon en harder
werken
Als wij de grieven der werklieden over
maken, krijgen wij geen antwoord van deze
Heeren, ofwel tracht men deze te verschoo-
nen, en wanneer wij de grieven der werk
lieden openbaren, maken die Heeren zich
dan nog kwaad
I11 de katoenfabrieken zijn vooral meisjes
gebezigd. Hier zooals in de andere fabrieken
zijn de meisjes in kleine hoeveelheid veree-
nigd. Moesten de Heeren weten, dat hunne
werklieden in een goede en strijdvaardige
bond zijn, daar zou wel verandering aan
komen.
Immers deze firma heeft geene reden op
de loonen der werklieden té snoeien, inte
gendeel, de Filature et Teinturerie doet
evenals nog andere fabrieken groote win
sten en zou dan ook de loonen der werklie
den moeten verhoogen.
Dit gaan wij bewijzen
Het kapitaal dezer maatschappij is in 1905
op l,OSOtOOO fr. gebracht. In de 5 laat
ste jaren heeft deze firma gewonnen
1,405,909,29 fr. zegge een mil-
lioen vier honderd én vijf dui
zend negen honderd negen en zes
tig franken negen en twintig cen
tiemen. Dat is geen klein bier, hé werk
lieden
KATOENSPIX NE RIJDEKEN WEVERIJ
ROOS, GEERINCKX, DE NAEYER.
I11 de spinnerij doet men de meisjes even
als in de andere fabrieken werken voor een
zeer klein loon voor deze die wat loonop
slag bekomen bobben, is het werk ver
zwaard. Echter moeten wij hier bijvoegen,
dat den werkdag verkortte met eene halve
uur.
In de weverij zien wij nog altoos dat er
volwassene mannen voor een spotloon van
20 tot 22 centiemen per uur moeten wer
ken Dit is eene oprechte schande
Zouden die heeren ook eens willen proberen
met zulk klein loon hunne familie te onder
houden
De werklieden zijn in den laatsten tijd
loonopslag gaan vragen, 5 centiemen per
uur, aoch zij bekwamen 1 centiem, met een
paar uren minder werk, zoodat deze werk
lieden niet langer meer dan 70 uren in de
week moeten werken
Het blad der kristene vakbonden van den
14 Mei 11. schreef, dat de werkliedenïheer
bekomen dan ze gevraagd hadden. Kan men
slechter Fijne werkers verdedigers hé
Deze hoeren konden niets meer geven,
zegden zij, en de dompersbonden die gansch
deze beweging in handen hadden, schreven
dat zij eene schoone verbetering bekomen
hadden, met 1 centiem opslag en 2 uren
minder werk
Neen, deze Heeren konden niets meer ge
ven, want in de laatste 9 jaren heeft de
firma 4,124.000 fr zegge vier
mzllioen lionderd vier en twintig
duizend franken winsten gedaan.
Men ziet dat deze firma veel moet winnen
om wat loonopslag te kunnen geven aan de
werklieden. Waarom stelt de kristene vak
bond zijne leden hiervan niet op de hoogte
IN 'T SARGIEFABRIEK DE CLERCQ.
Wanneer wij de loonen der stukwerkers
van vroegere jaren en deze. die nu gewon
nen worden bijeen brengen, dan kunnen wij
eene groote daling in de loonen waarnemen.
De spoelders (sters). Bij deze werklieden
is de loonsdrukking het grootste. Vroeger
wonnen de werklieden daar 10 tot 20 fran
ken. De overgroote meerderheid der spoel
ders (sters), winnen nu nog 10 tot 14 tran-
ken, wat voor gevolg heeft, dat de oude
spoelders daar sinds lang begonnen zijn
hunne matten op te rollen.
Ook de daghuurwerkers worden een klein
loon betaald zooals in het sargïefabriek op
den Tragel. Dat is eene echte schande, en
vooral voor de werklieden die dit alles maar
verduren, 'l is den prijs hunner onverschil
ligheid van niet vereenigd te zijn, of '1 zij in
bonden waar liet de plaats niet, is voor de
werklieden.
HET FABRIEK MOENS.
In de maand Maart hadden de werklieden
de hoofden samen gesloken, om aan de
Heeren te vragen
I. Dat de werkdag op 11 uren zou gebracht
worden in plaats van 12 A 13 uren, met be
houd van t loon 2. De terugaanvaarding
te bekomen van 2 hunner weggezondene
werkmakkers 3. Voor de overuren 3 voor
2 betaald te worden 4. Ook nog voorsclioo-
ten, getten, enz., voor 't verrichten van
hun werk.
De werklieden zijn gaan onderhandelen
met een leider der kristene vakbonden bij de
heeren Moens. De Kristene Textielbewerker
schrijft hierover het volgende in zijn num
mer van 7 Mei.
De werkdag zal 12 uren zijn, zonder 't be
houd van *t I0011. Na de 12e uur zal er 10
centiemen voor de overuren meer betaald
worden. Met den 1 October 1 centiem per
uur opslag. Voorschooten en getten zullen
de werklieden bekomen. (Van de 2 wegge
zondene werklieden geen tvoord Op 139
werklieden zijn er 111 die gemiddeld 19,85
fr. per week winnen.
Wij moeten hier zeggen, dat het eene op
rechte blageurderij is, wat de leider der
kristene vakbonden schreef, iets wat zo ge
woon zijn te dóen, zou dat soms do reden
zijn, dat dit in De Vrije Werker niet ver
scheen, omdat dit blad hierin valst gelezen
wordt en De Kristen Textielbewerker bijna
niet?
Ziehier wat schoone uitslag de werklieden
van M. Moens met de krachtige steun van
dc kristen centrale bond bekomen hebben
Getten of voorschooten, daar moeten
de werklieden nog naar wachten 2. De 10
centiemen bijleg voor de overuren ziin do
werklieden nog niet betaald 3. Als do
werklieden vroeger 1 uur per dag of 0 uren
per week min werkten in 't slecht seizoen,
dan wierden er hun 3 uren van betaald, dat
zijn de werklieden 1111 kwijt 4. Dat de
werklieden gemiddeld 19,85 fr. per
week winnen is eene groote leugen. Hei-
loon der volwassene mannen is er 24 cen
tiemen per uur, of por week aan 72 uren
17,28fr zijnde2,57fr. minder! Er zij11 slechts
een goed dozijn zwart ververs die 25, 2(5 en
27 centiemen per uur betaald worden. Go
ziet, 't is ver van 111 mannen die 19,85 fr.
per week winnen zooals-de dompers bewe
ren.
De werklieden van 't, fabriek Moens zullen
mot, ons zeggen, (ofschoon deze de socialis
ten nog voor hunne vijanden-aanzien) wat
onze cheffen schreven zijn leugens, wat de
lleeren ons beloofden geven zij niet, in
