IitHÊiaal Burgers-Congres
ra Parijs 1911!
Als 't schip verzinkt,
de ratten vluchten
A
4 September 1910
't 5 centiemen
1 3" jaar Nr 36
li-SGhrijvingsprjjs voor Belgenland
De wara gedachten op reis
SSÉ**?
God voop oake
Per jaar fr. 3.oo, Negen r r aers fr. a-a5
Zes maanden fr. 1.75 Drie maagden fr. 1.00
voor buiten het land de .chtloon daarbij.
Recht voor stake
Eigenaar-Uitgever C. MOEYAERT.
Men schrijft in ten bureele van dit blad en bij alle postmeesters en brievent
Alles moet vrachtvrij gestuurd word sn naar het bureel van het blad
COUPÜREREI, BRUGGE
Vlaamsch voor sprake
Bek -
RecUtmon
AANKONDIGINGEN?
oorzake
afwezigheid
1, per drukregel fr. 0.2J
V de 4* bladzijde. .0.4,5
R.. 3" 0.55
Bijzondere voorwaarden voor notarissen, zaak-
aamemers. Afslag voor herhaalde invoeging
M. Plancquaert niet zetelenden derden j o^rtieT dem0Cratisch P^amma,
Maandag van Oogst en den eersten
Maandag van September.
wij die spreuk mogen
't schip der katholieke
Ik geloof dat
toepassen aan
regeering.
De mannen die aan 't hoofd staan
van 't land mosten den toestand best
kennen, want zij hebben de beste mid-
jaar moest voor den dag en
voor het volk gekomen zijn, en niet nu,
als ge met geheel uwen boel verzinkt
Gij zult voorzeker nog eenigen tijd
scharïen en klauwieren en spartelen
ais de duivel in een wijwatervat om er
aan te blijven, maar het kan althans
weinig baten.
Om u te redden en uwe partij, gij
zoudt iets meer moeten kunnen, en
dat tets moeten durven, een oogenblik
stoute waaghals worden, al of niet
spelen, leven of dood, een oude
Jie partij kan dat-
een
niet,
of
ver
ten
delen van inlichtingen wij hebbenmeer minste in uwe partij, gij hebt daar den
dan eens ondervonden dat die kerels j man niet *o°r
meer weten dan wij somtijds zouden j
denken. Wat hebben de mannen het schoon
En nu zien wij heel aardige dingen I gehad om van de katholieke partij, de
gebeuren. schoonste en sterkste partij te maken
Als er voor den oogenblik niets an- die ooit aan 't roer is geweest in B :lgië.
ders te doen is voor onze meesters als De steun der geestelijkheid met al de
naar de expositie te rotsen, naar den krachten der geestelijke macht de
chien vert en daar eens geldig te j steun ook van bijna geheel den édel
feestmalen, te teren en smeren, en dar. 1 dom, oude rommel voor ons en blek-
een stukske redevoering, van zeever, af muziek, maar toch n g altijd een groot
te doppen... al met eens hooren wij van s gezag voor veel onnoozel domme volk
j_„_ alhier, dan geld en nog geld zooveel als dat ze
geheel wilden het geluk treffen van een tijd-
niets anders als van ontsla,
ontslag aldaar van ministers1
het gebouw van de regaering kraakt en
scheurt en berst at alle kanten, de
ministers springen op en trekken er van
onder, in een woord, het schip verzinkt,
de ratten vluchten.
Zou dat geen begin ziin van 'feintu?
Dezer dagen las ik een hoofdartikel
in het groot katholiek dagblad Le
XXe Siècle
Dat moet, volgens mijn gevoelen,
het blad zijn der jonge rechterzijde
van de zoogezegde vooruitstrevende
katholieken, van demannen Helleputte,
Renkin, enz, en van zijn H. den aarts
bisschop van Mechelen, die... ook weet
hoeveel het blad kost van drukken.
Nu Le XXC Siècle schrijft zoo
even een waarlijk prachtig artikel, om
voor oogen te leggen wat de katholieke
regeering moet voorstellen en uitvoeren
als zij met geene ijdele handen, in
1912, voor de kiezers wil verschijnen
dat wil zeggen, in andere woorden,
voor goed den dieperik invliegen.
Nog eens, een waarlijk edelmoedige
voorstel en moest er nog eens 't een en
't ander bijkomen, bijzonderlijk de her
vorming van ons onrechtvaardig kies
stelsel, wij zouden de eersten zijn om
dat program uit al onze krachten te
steunen, als het goede maar gedaan en
wordt, 't is ons genoeg.
Maar ik, geloof niet dat er iets van
die schoone droomen zal verwezenlijkt
worden. Niet dat ik beweren zal dat er
in de katholieke partij niet hier en daar
geen mannen zijn, die iets zouden
willen doen, eenen stap vooruitgaan
maar de oude stijfkoppen kunnen niet
en zullen niet willen.
Misschien hier en daar een stukje,
een kruimelke, en nog met veel
moeite, al zuchten en stenen, maar de
grondige, diepgrondige hervormingen
door de rechtvaardigheid vereischt en
die beantwoorden aan den tijd, dat
geloof ik niet.
En daarom moet het schip verzin
ken.
Heeren katholieken, ik zal erbij voe
gen, en dat is nog het ergste van al
voor u, ge komt te laat met uwe her
vormingen.
Wij, arme christen demokraten, wij
hebben, natuurlijk, geen verstand en
kennen daar niets van en gij, de al-
wijsh. id, gij zijt onfaalbaar maar wij
zullen u nogthans zeggen dat gij met
stip te mogen beleven van ongehoordes
welstand en weelde en vooiuitgang en
op den hoop toe, de vijanden, alle
tegenstrevers, altijd en overal, op alle
gebied verdeeld zien... Heeren kaiho-
lipten ..wal' f*™ U*x4-
makkelijk gehad
En toch den dieperik in moeten
Nu gij hebt het gewild, stijfhoofdig
en koppig. Gij hebt gedacht dat het
genoeg was van in de boterkuip te krui
pen en maar te lekken en te smeeren
en dat het geloof daarmee gered was.
Om te eindigen', heeren, als gij,
vooraleer te verzinken, nog een enkel
oogenblik rechtzinnig kunt zijn, zegt
eens openhartig, haddet gij gestreden
voor onze gedachten, gestreden, vrij en
krachtdadig voor het arbeidende volk,
zooals wij, arme democratennietwaar
nu zoudt gij niet moeten uitroepen in
Le XX" Siècle
Zullen wij in 1912 met ledige handen
voor het volk komen
Dan waart ge nu geen boel rijkaards
en milioenairs geworden, maar ge waart
nog voor lang eene machtige partij en
de geestelijkheid zou over den onder
gang van den godsdienst niet moeten
zuchten
Vaart er wel mee
Priester FONTEYNE.
't Is nu toch wel immers den besten tijd om
te reizen, en inderdaad, het aantal menschen is
onbeschrijflijk, die voor vijf, tien of vijftien
dagen op reis gaan, om de schoone, prachtige
en rare wonderen der Datuur, in ons eigen
Belgenland te bezichtigen. Ik was nu ook eens
onder dat aantal bevoorrechtte volk, en ik
mccht du, zoo even, als die anderen de verba
zende zaken gaan nazien. Eerst en vooral begaf
ik mij naar de hoofdstad. De Wereldtentoon
stelling was sedert langen tijd, het ideaal mijner
droomen, en waarlijk verbaasd stond ik te
gapen, moeit ik zeggen, toen ik al dien pracht
en dien luister zag van alle landen en hoeken
der wereld, daar aangebracht. Die duizende
voortbrengselen van den grond en nijverheid,
die kolossale pronkgebouwen,die tellooze aan-
trekkelijkhedeu. Daar kon ik mij eene klare
gedachte vormen van al wat de natuur en het
genie van den mensch kan opdisschcn. Ik bleef
daar langen tijd en vond er smaak in, daar zoo
alles goed gade te slaan. Maar het hoofd weid
zwaar en vermoeid van alle die zaken zoo als
opeengestapeld te vinden, en ik vond het ge
raadzaam de reis verder in 't land door te
zetten. Achtereenvolgens zag ik de Grotte van
Han. 't Is a's een tooverend natuurwonder,
die grotte, wat een mensch daaruit opvat is
moeiiijk neer te schrijven. Alleen staat elke
reiziger verstomd om het fait heen te zien.
De afdamming der Gilfppe, de waterval van
Co. De reis van Namen naar Dinant op boot
s ze«er een d s schoonste, meest verukkenste,
welke men doen 'ran, varend op dat breede
M'epe water, te midden dier hooge bergen waar
!y-t schakceren van het groen der boomen, af-
4o..-se]et-d me? o?e verschild:! kleuren der v. -. i-
PfJen5 groote bazars enz. De afgevaar
digden aller landen waren uitgenoodigd,
elk op zijne beurt, aan de tegenwoordige
leden voor te leggen hoe het in hunne
onderlinge landen met deze zaak geleden
was.
liet was de Heer Odiel Soenen," onder
voorzitter van den Vrijen Burgersbond
1, Luik, Antwerpen, met zijn breede Roe®selare- algemeen secretaris der
dokken. i ^>urg^rsbewegmg m België, die ons land
op dit congres vertegenwoordigde. Als
men weet welke talentvolle man de Heer
Soenen is. met welke iever en zelfopoffe
ring hij strijdt voor de belangen van de
kleme neringdoeners, zal het toch wel
niemand overbodig achten, dat wij hier
- eenige kleine aanstippingen doen uit het
verslag door den Belgischen afgevaardig-
j den op dit belangrijk congres voorgedra-
j gen.
De redevoering, door den Heer Soenen
i voorgehouden, is een onweerlegbaar plei
dooi, dat den strijd, door de Burgersbon
den aangevangen, ten volle staaft en wet
tigt. "Waardoor, zoo zegt hij, zijn de
kleine neringdoeners gedwongen den
strijd t'e voeren tegenover sommige andere
klassen der samenleving Wel tini eerste,
door de ongehoorde en ongewettigde
mededinging van het groot kapitaal, bij
miUioenen ineengesmolten ten tweede,
door de overdrevene en steeds aan
groeiende eischen der werkende klasse
op wetgevend eneconomiesch gebied; ten
derde en vooral door de zware belastin
gen, die altijd voor het grootste deel op
den burger zijnen rug te recht komen.
Hoe moet die strijd gevoerd worden
17-iJj
zooals sommige socialistische kopstuk
ken het weieens beweerden Moet eene
klas der samenleving, gelijk dewelke,
werken en strijden tot uitroeiing en
volkomene verdelging van welkdanige
andere klas In het geheel niet, luidt het
antwoord. Wij willen, wij zullen en wij
moeten strijden, met onze eigene krach
ten, door onze eigene middelen, voor en
om onze rechten, alle onze rechten, om
dat wij er niet toe komen kunnen dezelve
te verkrijgen door tusschenkomst der
andere klassen. Maar wij zullen strijden
op vredelievende en vreedzame wijze, wij
zullen bonden en vereenigingen stichten,
elkander helpen en bijstaan, het hoofd en
het woord verheffen, tot men eindelijk
aan hoogerhand zal begrijpen, dat elke
klas der samenleving hare eigene rechten
heeft, en er op sociaal en economiesch
gebied geen vrede mogelijk is zoolang de
eene voor de andere moet wijken.
Stelt zich ook nog de vraag Is de
kleine burgerij er wel noodig tot de
goede inverstandhouding der maatschap
pij zelve Alle overleveringen, annalen
en geschriften van vroegere tijden zijn
daar ter hand om te bevestigen dat, waar
de burger over zekeren welstand genoot,
ook handel kunst en nijverheid voor
spoedige jaren beleefden. En ten huidi-
gen dage, waar bestaat rust en vrede,
tenzij in de landen, waar men de ver
dwijning der burgerij als een nationaal
onheil aanziet Konden er vroeger of nu
misdrijven of knoeierijen ten laste der
burgerij worden gelegd, wie zal het op
zich nemen de andere klassen der samen
leving onder dit opzicht te verschoonen
Laat ons ook eens weerleggen de ziens
wijze dergene, die aan de burgerij voor
steilen zich te redden door dezelfde
middelen te gebruiken als de andere
klassen, 't te zeggen liet stichten van
coöperatieven, naamlooze vennootschap
pen enz. Dat is gemakkelijk om zeggen
maar van waar zal de burgerij die mach
tige kapitalen halen, die er noodig zijn
tot zulke inrichtingen en zonder dewelke
zij aan de concurrentie het lioofd niet
I bieden kan Ten andere, wijl wij het
systeem der coöperatieven en de hun
toegepaste belastingstelsels ten allen tijde
als gebrekkig bestreden hebben, hoe
zouden wij die voor ons eigen kunnen
aannemen Hier valt dus een besluit
te nemen de burgerij lieeft altijd bestaan
ten zelfden titel en rechte dan alle andera
derige en wilde bloemen, zich als een droom-
paradijs aan het oog van den reiziger vertoont.
Het overige der dagen ging ik de groote sfr den
bezichtigen T
scheld'
Voor het laatste wilde ik een bezoek brengen
aan de oude en vermaarde stad Brugge. Na
eeoige wonderheden bez chtïgd te hebben, ging
ik dan langs het Minnewater dwalen. Ik ben
jorg en natuurlijk droomt de jeugd nog al eens
over al wat liefde aangaat, doch ik zag daar
ook arme lieden, en onwillekeurig, dacht ik
dan aan 't genoegen, 't geluk die ik gedurende
mijn reis gesmaakt had, en aan 't ongelukkig
slavenleven dier slecht bedeelden onzer samen
levmg en ik dacht aan liefde, de christene
naastenliefde en ik kreeg de juiste opvatting,
de ware gedachte van minnen, te minnen,
ei £wat te minnen, een volk te beminnen, eene
gansche geslachte, die groote arme menigte.
Die liefde bezat onzen Christus, onzen God en
Meester, die goddelijke mensch beminde en
streed om zijn volk. Hij streed om zijn volk te
ontslavenHij streed om zijn voik tót hooger
lueaai te brengen. Hij, die machtige Schepper
van alle die wondere natuurverschijnsels en
landschappen, wilde zijn volk van zijne schep
ping doen genieten.
En hier, en vooral in ons arm Vlaanderen,
kan orjs volk niet eens die wonderen bescbou
wen, niet eens eene kleine reis in ons eigen
land dóen, om die schoone dingen te bezichti
gen. Neen, de volksstand kan of liever is hier
nog niet zoo hoog gekomen. De groote
machtige, rijke standen aanzien ons arm v.oJk
riec3£fr"aef wonareii aer natuu-.
wraakroepend En nochtans, volk, go"ui<*«kv
de groote wereld uit, gij maakt de rijken nog
rijker, 't Is dan, dat mijn hart mesdelijdend
tot u mijne min heeft aangezet. En mogelijk is
het voor u meer geluk op aarde, te vinden.
Ons Viaamsche volk alleen, is zoo slecht
bedeeld.
Ik ontmoette in Brugge eenige Engelschcr..
ha enkele ooger.blikken kwam ik in gesprek
jnet twee, drie dier reizigers en ik vernam dat
rij werklieden waren uit Engeland, die voor een
paar weken in verlof, ons land een bezoek
trachten, werklieden waren het dus, vergeet
het riet. Wat een verschil bij onze werklieden
niet waar. Aan wie de schuld van dat oneindig
verschil De toenadering, het cmgaan der
groote sfanden met de kleinere, of liever de
betere verstandhouding in de goed bestierde
landen, die de belangen van het volk op hooger
schaal nemen, dan in ons land. En kwamen
wij tot dat punt, konden wij aan het volk die
gunsten aanbrengen, hoe gelukkig ware het
niet voor hen. Wat zeker is, is dat het onder
wijs, op hooger en doeltreffende manier het
volk aangebracht, machtig bijdragen zou, tot
zijne verbetering en verheffing.
De kristene Volktpartij, de Christene Demo
kraten hebben daar reeds zoo veel over gespro
ken aan het volk en geschreven.
Dat doel is door de kristene Volkspartij nage
jaagd. Maar, helaas 1 Velen onder het volk
willen of lievr hebben nog niet naar die stem
van waarheid geluisterd en 't waren nochtans
hunne beste en zekerste redmiddelen
Wanneer dan toch, Viaamsche Voik, zult ge
de edelmoedige en krachtige strevingen dier
chiistenen volgen
Ro. Va,
Lid der studie en sprekcrsbo?id,
Kortrijk.
Van 5 tot 12 Juni laatstleden werd tot
Parijs een congres geopend voor de mid
denklassen der maatschappij, 't is te
zeggen voor de Burgerij aller landen. Dit
congres werd gehouden onder het geleide
der maatschappijL'Economie Sociale
welke wij nagenoeg mogen vergelijken
aan onzen Vrijen Burgersbond Op
deze vergaderingen en bijeenkomsten
werden besproken de rechtstreeksche en
onrechtstreeksche belastingen, patent
rechten en dergelijke, waaraan de mid
denklassen der maatschappij onderworpen
zijn, en de manier waarop dezelfde lasten
en verplichtingen toegepast worden aan
samenwerkende ennaamlooze maatschap-
