Vcop 3/lcn's Vclhsunivevsileil
SOCIALE STELSELS
Soc. Boekhandel
S K A N S E N
Het vermaarde openlucht
museum van Stokholm
De balie en de vakvereenigingen
Charles Goodyear
CHARLES FOURIER
DE VLAM
IfSPli
Byron en de arbeidersstrijd
CENTRALE VOOR ARBEIDERSOPVOEDING
Voor socialistische kadervorming
ELFDE LES
De schatten van keizer Maximiliaan
14, St.Pietersnieuwstr., Gent
vangt aan met zijn nieuwe ARBO-reeks
EXTRA ARBO-BOEK
Inteekenbiljet
RECHTSKUNDIGE KRONIEK
De uitvinding der rubbervuikanisatie
(1800-1860)
't ROOS KRUIS
'4 - Voor Allen - 12 Maart 1939'
T TERWIJL wij bij Saint-Simon
een geniale wijdheid van blik
aantref.'en, vinden wij by Fou
rier een echt Fransch-geestige,
maar daarom niet minder diep-in-
dringende kritiek op de bestaande
maatsohappelijke toestanden, waar
bij hij zich laat leiden door een b'.t-
teren haat te-gen alle uitwendige, pu
blieke of private discipline. Hij legt
de materieële en moreele miserie
bloot en vergelijkt die met de blin
kende beloften van de vr;egere voor
lichters van een ma- tschappijwaar
in slechts de rede zou heerschen en
een verblijdende beschaving zou be
staan, met de beloften over de onbe
grensde geschiktheid tot mensc-he-
lijke vervolmaking, alsook met de
alles vermooisnde praatjes van ae
bourgeois-idelogen van zijn eigen
tijd. Fourier is niet slechts kriticus,
zijn eeuwig-spotzuchtige natuur
maakt hem tot een der grootste sa.-
tirici van alle tijden. Meesterlijk is
zijn kritiek op den burgerlijken vorm
der geslachtsverhoudingen en op de
plaats der vrouw in de burgerlijke
maatschappij. Hij spreekt voor het
eerst uit, dat in een bepaalde maat
schappij de graad van de emancipa
tie van de vr.uw de natuurlijke
maatstaf is van de algemeene eman
cipatie. Het grootst echter is Fou
rier in zijn opvatting van de geschie
denis der maatschappij, zooals we
verder zullen zien.
DE MENSCH. Fourier werd ge-
b ren te Besangon in 1772, en over
leed in 1837. Gedurende zijn onrus
tig leven was hij achtereenvolgens
handelaar voor eigen rekening, han
delsbediende. gewone klerk, handels
reiziger. In de revolutie had hij zijn
vermogen verloren, en zoo kwam het
dat hij bedien-de werd. Gr roten in
druk maakte het op hem, toen hij
eens op last van zijn patroon een
groote party ryst moest vernietigd
in het belang van de prijsstyging
van dit artikel, wanneer de massa
grcotendeels gebrek leed. Dit moest
zijn kritisch-aangelegden geest in op
stand brengen. Toch schijnen de
gro;te politieke en maatschappelijke
evenementen, waarvan hij getuige
was. niet het minst zijn aandacht te
hebben gevestigd. Ook werd hij niet
medegesleurd in den romantischen
wervelwind die de wereld der kunst
en de literatuur in dien tijd beroer
de. Hy was een eenvoudige, kleine
bediende, steeds korrekt gekleed, met
regelmatige gewoonten; een jongge
zel. Sterk irigenocmen met zichzelf,
dacht hij dat hij alleen de waarheid
in leen had.
ZIJN GESCHRIFTEN. Karak
teristiek bij Fourier is het feit dat
hij nooit twijfelt aan de doktrine d-.e
-hij v oruitzet. Zijn werken Théorie
des quatre mouvements 11808), Trai
té de I'Association demestique agri-
cole (of Théorie de l'Unité univer-
selle) (1822), Le Nouveau Monde in-
dustriel et sociétaire (1829), La faus-
se Industrie (1836), en zyn dagblad
artikels verschenen in Le Phalan-
stère of in de Phalange, zyn door
spekt van zonderlinge ideeën waar
in de schrijver zch d:or zijn over
vloedige imaginatie laat medeslepen
Zoo beschrijft hij, de observatie der
werkelijkheid als voorwendsel ne
mend, de evolutie van het mensch-
do-m op een willekeurige wijze. Vol
gens hem zal die evolutie 80.000 jaar
duren, verdeeld in vier perioden de
eerstede kindsheid (5000 jaren),
onderverdeeld in Edenisme (hof van
Eden)de wildheid, de barbaarsoh-
heid, de beschaving, waarin wij ens
nu bevinden, doch slechts een halve
barbarij is, en samenvalt met de z.g.
burgerlijke maatschaprpii, dus met
de 16e eeuw ingevoerde maatschap
pij-orde, waarin de geciviliseerde
orde iedere ondeugd, die in de bar-
baarschheid op eenvoudige wijze
wordt bedreven, tot een samenge-
stelden, dubbelzinnigen, huichelach-
tigen bestaansvorm verheft de
tweede, de stygende periode (35.000
jaren), onderverdeeld in Garantisme
en Harmonie; de derde, de dalende
periode (35.000 jaren); de vierde,
de stervende periode, symetrisch met
de eerste.
In de Théorie des quatre mouve
ments treft men enkele gedachten
aan die het aanstippen waard zijn.
Zoo schrijft Fourier o.m. dat de civi
lisatie zioh in een verkeerden
kringloop beweegt in tegenstrydig-
heden, die zy steeds opnieuw voort
brengt zonder ze te kunnen over
winnen, zo:dat zij steeds het tegen
deel bereikt van datgene wat zij be
reiken wil, of voorgeeft te willen
bereiken. Zoodat b.v. in de civilisatie
de armoede uit den overvloed zelf
voorstspruit. Zooals men ziet. han
teert Fourier de dialektiek met het
zelfde meesterschap als zijn tijdge-
n:ot Hegel, de meester van Marx.
Met dezelfde dialektiek vestigt hij,
tegenover het gepraat over de onbe
grensde mogelijkheid tot mensche-
ïyke vervolmaking, er de aandacht
op, dat iedere historische fase haar
opkomende, maar ook haar afdalen
de lyn heeft en hy past deze be
schouwingswijze o:k op de geheele
mensohheid toe.
Al valt het grootste deel van Fou
rier's geschriften te beschouwen als
een opeenstapeling van eigenaardige
fantastische denkbeelden, toch moet
het worden erkend dat de schryver
niet zelden het bewijs levert van eer.
prophetisohen geest. Zoo v erspelt
hij den aanleg van de Suez en Pa
namakanalen, de snelle ontwikke
ling van het verkeer, de draadlooze
telegraphie. en andere dingen meer.
Hierin vindt men den invloed weer
van Sa in t-Simor.
Verder verklaart hy dat er In de
industrie een groote anarchie
heerscht.. Men denke hierbij dat de
kapitalistische nijverheid in dien tijd
nog in haar kinderschoenen zat.
Fourier beschrijft hoe hij dit alles
zal veranderen. Want daarv or ge
voelt hij zich sterk genoeg; hij alleen
kent de geheimen der goddelijke
schepping; hij beweert dat hij den
grootsten wetenschappelijken arbeid
heeft geleverd. Hij heeft een zending
te vervullen t Alleen ga ik naar
mün doel, langs ongebaande wegen;
ik alleen zal de stompzinnige poli
tiek van twintig eeuwen aanklagen;
het zal alleen aan my zijn dat ce
tegenwoordige en toekomftige gene-
aties het initiatief van haar onein
dig geluk zullen te danken hebben.
Vóór mij heeft het menschd:m dui
zenden jaren verloren in een waan
zinnigen stryd tegen de natuur; ik
ben de eerste die my voor deze na
tuur neerboog, door de aantrekkings
kracht te bestudeeren. Zij heeft my
al hare rykdommen gegeven. Ik zal
de politieke en moreele duisternis
verdrijven, en op de puinen van de
onzekere wetenschappen, de theorie
der uriverseele harmonie gr:ndves-
ten D t citaat schetst op voldoen
de wijze hoe Fourier met zich zelf
Ingenomen was. (Vervolgt).
BIBLIOGRAFIE
CHARLES GIDE Fourier, précur-
seur tie la Coopérat-ion. (Uitgegeven
door de Association pour l'Enseigne-
ment de la Cooperation, Parijs, 1923).
VRAGEN
1) Beschrijft, in een beknopter)
vorm. de persoonlijkheid van Fourier.
2) Welke zijn. in deze les vermeld,
de eerste sporen van de anarchie in
het in Fourier's tijd nog ging modern
kapitalisme?
Antwoorden vergezeld van een post
zegel van 0,75 fr. sturen aan G. De
Vos, Zwijnaarde steenweg, 78, Gent.
berglngsvaartulg -
co» vertrok naar de Amerikaansche wa
teren om te pogen het vermogen van
den terechtgestelden keizer Maximiliaan
van Mexico te bergen, dat vermoedelijk
in het wrak van ds «Mérida vóór de
kust van Norfolk ligt. Dit vermogen
wordt op ongeveer 100 millloen frank
geschat. Twee Amerikaansche bergings
maatschappijen hebben reeds gepoogd
het geld te bergen doch tevergeefs...
Vergeefs is het nooit voor een wielrij
der zich te verzekeren tegen de onge-
1 allen van de baan
Wielrijders, mits een Jaariyksche pre
mie van 25 frank net is uw burgerlijke
verantwoordeliikheid gedekt tot een be
drag van 50.000 fr. maximum. Een byge
voegde polis «Individueel-Rljwlel», mits
een Jaarlijksche premie van 30 frank
waarborgt u daarenboven:
20.000 fr. in geval van doodeiyket-
afloop;
20.000 fr. in eeval van volledige blij
vende Invaliditeit;
10 fr. per dag in geval van tijdelijk'
werkonbekwaamheid
LA PREVOYANCE SOCIALE
31, Luchtscheepvaarthof, Brussel
Is gespecialiseerd in deze verzekerm-
7823
I. David, de Jong Jr HET RIJPEN VAN DEN TIJD
Anna Reiner MAN JA
Aksel SandemoseER STOND EEN BANK IN HET GROEN
Willem. Van Iependaal DE DANS OM DE RINKELBOM
Du Bose Heyward MEMBA'S DOCHTERS
Eyvind Johnson OLOF LACHT TEGEN HET LEVEN
Mr. P. J. Mijksenaar... OM HET DAGELIJKSCH BROOD
Ondergeteekende bericht hiermede, dat hij (zij) aanvangende met den
jaargang 1939-1940 tot wederopzegging toe, wenscht in te teekenen.
Op de A.R B.O. te betalen in tweemaandelijksche termijnen van 21 fr.,
bestaande uit de zes eerste bovenstaande boeken.
Op de EXTRA A R B.O. te betalen in tweemaandelijksche termijnen
van 25 fr. bestaande uit de zeven hierboven vermelde werken.
NAAM
ADRES
WOONPLAATS
N. B. Doorhalen wat niet wordt verlangd.
Klokkentoren in 1732 gebouwd,
aan het museum toevertrouwd
TOEN het den gekenden dieren
temmer Hagenbeek in den geest
kwam, te Stellingen, by Ham
burg, wilde dieren uit de enge
kooien van de ZOO in de vrye
natuur onder te brengen en de be
zoekers ervan alleen van hen te
scheiden door voldoende breede
grachten, lage muren of ijzeren hek
kens, scheen dit terstond een vol
slagen dwaasheid. Maar heden be
grijpt wel iedereen dat beeren, tijgers,
leeuwen, neushoorns, nylpaarden en
ook rendieren, zebra's en giraffen
zich zeer goed in de vrye natuu-
kunnen bewegen, terwyl ze niette
min in een "dierentuin zyn onder
gebracht. Ze krijgen eenvoudig een
plaatsje, dat hun precies aan hun
vaderland denken doet. Daarenboven
is er niets dat de bezoekers bedreigt
terwijl de dieren gezond en opge
wekt blyven hun lichaam wordt
taai en de opvoedkund.gc werking
van den dierentuin kan slechts win
nen aan waarde door die bewegings
vrijheid die hun is geschonken.
We weten niet, in hoever dr. Ar
thur Huzelius werd beïnvloed door
die Hagenbeksche idee. maar zeker
is het althans, dat Stockholm een
reusachtig museum bezit dat
onder den blooten hemel ligt
Het wereldberoemde Skansen dat
we heden den lezer onder de oogen
willen brengen is een werk van den
zooeven vermelden vorscher. Profes
sor Hazelius kwam op het idee, op
een landtong van de Stockholmsche
kust, die in de haven uitloopt en
door kleine heuvels is omkroond,
waarop er o-verigOhs veel gebladerte
is, een museum op te richten van
ko-nstrukties, zeden instrumenten,
kortom een museum van het leven
in Zweden en daardoor van heel
Skandina-vië 1
Hy liet gansche boerderyen, ge
bouwen, kloktorens, hutten .hooi
schuren, windmolens, kerken uit alle
hoeken en kanten van Zweden naar
daar overbrengen van al die geoou-
wen l:et hy het interieur opsmukken
met de oorspror.kelyke gereedschap
pen en versieringen, geiyk ze enkel
en alleen in de verschillende streken
voorkomen.
En daarom meent men nu, als
men door Skansen rondslentert, dat
men eigenlyk in de verste streken
van Zweden reist. Vanaf de boer
deryen der Laplanders, in een decor
van de Aaland-eilanden, aiover de
windmolens van het Zweedsche noor
den tot aan het kerkje van het zon
nige zuiden, is alles hier samen
gebracht. Een wanmdeling doorheen
Skansen behoort tot de bekoorlykste
wedervaringen die men in Stockholm
beleven kan. Daarbij grenst nog aan
dit museum onder den vryen hemel
een kleine dierentuin, bevolkt met
exemplaren uit het Noorden, zoodat,
juist gezien, hier alles samenleeft.
Nationale feesten op Skansen,
dansen, Lederen en kampvuren met
de echte omgeving als achtergrond,
met de ruischende natuur van het
Noorden, ziedaar wel indrukken die
men elders omzeggens nooit aan
treffen zal. Professor Hazelius heeft
werkelijk een schitterend idee ge
had en verwezenlykt, toen hy een
stoffig museum met vensterramen en
duistere uitstallingen naar de vrye
natuur deed verhuizen. We moeten
h er. werkelyk, gelukte modellen van
huizen en dorpen bewonderen, waar
van het meest opvallend bestanddeel
de tafel «niet aanraken voorstelt
want Skansen kunnen we bergop en
bergaf doorwandelen tot ieder ge
bouw hebben we vryen toegang
overal liggen er landbouwinstrumen
ten de gordynen fladderen aan de
vensters aan de muren kunnen we
bonte tapijten bewonderen en ver
koold hout en asch schijnen ons te
zeggen, dat het vuur nog maar on
langs is uitgedoofd
In de hovuigen kakelen hoenders,
de deur van den stal is half geopend,
maar nergens ontwaart men een
menschenziel. Waarsehyniyk zyn de
bewoners naar het dichts-by gelegen
dorp gegaan, om de mis by te wo
nen; en zoo kunnen we hier dorpen
doorwandelen, door de vensters ky-
ken, het kerkje binnenloopen, de
deuren van de stallen openen, een
blik werpen In de kamers der Lap
landers en de drooginstallaties voor
de voederwaren en de houtreserves
bewonderen.
Maar ook menschen kunnen we
hier van tUd tot tyd ontwaren een
Laplandersfamilie woont hier ieder
jaar eenige maanden lang. De Lap
landers hebben hun origineele tent,
leven in hun ouderwetsche drachten
en eten hun specifiek eigen spijzen,
's Avonds hebben hier folkloristische
vertooningen plaats, en het leven, de
zeden en de gebruiken van het hoo-
ge Noorden herleven er in al hun
pracht
ALs we op Skansen staan, waarover
zich een ongelooflyken klaren he
mel uitspreidt, als eindelyk het licht
van den dag is verzwonden dat
gebeurt hier pas voor tien uur 's
avonds, want we leven hier in het
1-and van de blanke nachten dan
zou er wel niemand zeggen, dat wy
ons in een museum bevinden. Een
stuk vreemd leven huist hier te mid
den van Stockholm.
Fr. Schörpner.
gman
■r'3
87
Oude boerenwoningen met typische interieurs, schuren en stallen, kunnen
bezocht worden te Skansen.
DE Raad der Orde van Advoka-
ten van Kortrijk heeft op 7 Fe
bruari 1.1. een beslissing uitge
vaardigd, die verdient dat men
er by stilstaat, omdat zy verband
houdt met de rechtskundige bedrij
vigheid van een groot aantal vakbon
den.
Biykens deze beslissing is het aan
de leden van de balie verboden, zich
openlijk of verdoken als advokaat te
laten verbinden aan een zoogenaam-
den rechtskundigen dienst van be-
roepsvereenigingen, syndikaten van
patroons, bedienden of arbeiders,
't zij tegen vaste vergoeding, 't zij
tegen betaling van een eereloon per
raadpleging of zaak, zelfs wanneer
zij de toegezonden klienteel in hun
kantoor ontvangen. Verder wordt
bepaald, dat het eereloon door den
klient zelf moet geregeld worden en
dat het niet mag verminderd wor
den omdat deze lid is van een be
paalde organisatie.
Er kan geen bezwaar tegen geop
perd worden dat er maatregelen zou
den worden genomen, waar er wer
kelijk misbruiken bestaan. Maar men
heeft hier den indruk, dat het nage
streefde doel werkelijk voorbijgescho
ten wordt. Vooral wanneer men dan
in de inleidende overwegingen leest,
dat de werking van advokaten die
met een dergelijk rechtskundig bu
reel samenwerken, evenzeer, zooniet
strenger dient onderdrukt te worden
dan deze van hen, die aan zekere
agentschappen een deel van hun
eereloon afstaan, klinkt dit wat al te
vinnig. De werking van vakvereeni
gingen, die de belangen van hun
leden behartigen, op gelijke lijn stel
len met de vrijschutterij waarin
sommige verdachte agentschappen
zich specialiseeren, is onaanneem
baar.
Deze maatregel moet onrechtstreeks
voor gevolg hebben, het aan de vak-
vereeenigingen onmogelijk te maken
nog op regelmatige wijze hun rechts
kundige diensten te doen fungeeren.
Welnu, het is een der onmisken
bare verdiensten van de syndikaten,
hun leden bij te staan op een terrein
waar zij gewoonlijk ontwapend zijn.
Het doel van de vakvereenigingen bij
het inrichten van hun rechtskundige
bureelen is geweest, hun leden te
helpen in alle aangelegenheden, die
verband houden met den arbeid:
loonkonf liktenarbeidsongevallen,
werkloosheidsgeschillen, enz.
Ieder advokaat die een weinig on
dervinding heeft van dergelyke za
ken, weet voorhands dat het niet
met die zaken is dat er schatten te
verdienen vallen. Indien de advo
kaat zich moet laten honoreeren
door den arbeider zelf, is de kans
zeer groot dat hij niet zal kunnen
betaald worden in verhouding tot
den last en het werk die zulke zaak
hem zeer dikwijls zal berokkenen.
Dat de vakvereeniging haar leden
omzeggens verzekert voor eventueele
arBeidsproceduur, kan alleen een
waarborg zijn voor goede verzorging
der zaak en voor een honoreering,
die ten minste fatsoenlijk is. In
plaats voor de balie in globo schade-
lyk te zijn, zal dit wellicht voor ge
volg hebben, dat er voor dergelijke
zaken een advokaat wordt genomen,
waar de individueele arbeider wel
licht op eigen kracht zou trachten
zijn zaak af te handelen. De onder
vinding leert, dat in de soms zeer
ingewikkelde zaken betrekkelijk ar
beidsongevallen, arbeiders, die niet
door een advokaat zyn bijgestaan,
aangewezen door hun syndikaat, in
het algemeen persoonlijk verschijnen,
zonder rechtsbijstand, met al de na-
deelige gevolgen die daaraan vast
zyn.
Wanneer advokaten voor vakver
eenigingen optreden, heeft dit overi
gens voor gevolg, dat zekere speciali
seeringen in het arbeidsrecht moge
lijk gemaakt worden, die uiterst nut
tig zijn.
De Raad der Orde van Kortryk
heeft zich wellicht laten beïnvloeden
door het feit, dat advokaten, welke
met een syndikaat in verbinding
zijn, ook voor andere zaken worden
aangesproken, die met arbeidsrecht
geen verband houden en dat er aldus
zekere monopolies tot stand komen.
Moet men niet veeleer denken dat,
zelfs zonder rechtskundige bureelen,
bepaalde advokaten wegens hun po
litieke aktiviteit de gunst genieten
van hun partygenooten die zich lie
ver tot een geestesgenoot wenden
dan tot iemand van een andere rich
ting? En laten wij dan eens de keer
zijde van de medalie beschouwen: de
politieke advokaat, die zyn kiezers
tot klanten telt, heeft het niet zoo
rooskleurig als men zich zou voorstel
len!! De lieftalligheid van de kiezers
heeft in dezen tijd wel eens wat van
de Italsei van den beer. Voor iemand
stemmen geeft tegenwoordig het
recht, gedurende vier jaar den gun
steling in erfdienstbaarheid te bren
gen... Maar dit is een andere ge
schiedenis.
De Raad der Orde werpt tegen de
rechtskundige bureelen op, dat ze de
vrye keus van den advokaat ln den
weg staan. Daartegenover kan in
gebracht worden, dat bij de verzeke
ringsmaatschappijen, die een belang
rijk gedeelte der klienteel uitmaken,
de keus al evenmin vry is. Misschien
zou er een tusschenstelsel kunnen
gevonden worden, zooals by de mu
tualiteiten, die insgeiyks een zekere
vrijheid in de keus van den dokter
overlaten?
Het argument waarop de nadruk
wordt gelegd, dat de Pro Deo ten
slotte bestaat voor de behoeftigen,
kan niet opwegen tegen het nut
van een rechtskundigen syndikalen
dienst. Zonder aan de offervaardig
heid van de aangestelde stagisten te
moeten twyfelen, is men nochtans
niet ver van de waarheid wanneer
men over de huidige inrichting van
den Pro Deo ernstige bezwaren
pert. Het is niet verdedigbaar, aat
de arbeiders tot proefkonijnen moe
ten dienen voor jonge krachten, die
het best kunnen voorhebben, maar
die toch niet over de gewiekstheid en
de ervaring beschikken welke ge-
wenscht is voor ingewikkelde proce
dures
Wij zouden het dan ook wensche-
lyker vinden, dat een oplossing ge
zocht wordt in een geest van weder-
zydsche verstandhouding. Eenvou
dige verbodsbepalingen lossen ge-
wooniyk niets op. Men heeft in deze
zaak alleen de Balie gezien en de
andere belanghebbenden uit het oog
verloren. Welnu, de Balie leeft niet
op zichzelf maar dient te staan in
het levende verband der gemeen
schap.
DEZER da-gen werd in de Ame
rikaansche rubberstad Akron
hulde gebracht aan de nage
dachtenis van den man, die
de eerste is geweest, welke de ruwe
rubber vi:or industrieele doeleinden
bruikbaar hee-ft weten te maken.
Die man was Charles Goodyear,
waarvan de naam door velen wel
zi-l bekend zyn als die van het we
reldvermaard m-erk der autobanden.
Wat de verdienste was van Good
year Een eenvoudig middel te
hetoben ontdekt, honderd j»ar gele
den, om rubber te vulkaniseeren.
Zonder deze bewerking is het na
tuurlijke prrdukt, dat men uit de
latex van zekere soorten in de tro
pen groeiende boomen en planten
haalt, voor de oneindige gebruiken
die het heden ten dage kent, niet
aan te wenden. Want ru<we rubber
is niet stevig genoeg, veel te weinig
elastisch, kleverig en verweert ge
makkelijk door de aanraking met
de lucht, loopt by warmte, en w:rdt
hard bij koude. Het principe van
de rubbervuikanisatie is eenvoudig,
al schynt de hedendaagsche werk
wijze ingewikkeld. Dat komt door
de groote verscheidenheid van pro-
dukten die nu daarbij gebruikt wor
den. Door de uitvinding van Good
year werd de grondslag gelegd
voor een industrie, die tot de be-
langrykste mag worden gerekend.
Wie zou zich de moderne samenle
ving kunnen voorstellen zonder
rubber? Men denke aan de tallo ze
auto's, fietsen en motor-ry-wielen die
op rubberbanden loopen aan de
industrieele, huishouaely'ke en ge
zondheidsartikelen die ondenkbaar
zyn zonder rubber en zoovele an
dere zaken meer.
De werkwijze van Goodyear was
wel primitief. Dit neemt niet weg,
dat zy is uitgegroeid tot een vernuf
tige en goed bestudeerde methode
die het fabrikeeren van de meest
verscheidene kwaliteiten voor aller
hande artikelen mogelijk heeft ge
maakt. Het is gegaan als met zoo
veel andere uitvindingen een nie
tig be-gin, een snelle ontwikkeling,
een glorierijk lot, al stierf de uit
vinder dotdarm en tydehjk verge
ten.
Het uitvinden zat de Goodyear's
in het bloed. Charles' vader. Amasa
G. Goodyear, had talryke vondstee
gedaan op het gebied van toepas
singen van yzer en metaal in het
huishouden en in de landbouwwerk
tuigen. Charles werd eerst opgeno
men in de zaak van zyn vader tot
1824, jaar waarin hy in het huwelyk
trad. Hy verhuisde van zyn geb.or-
teplaats New Haven in Connecticut
naar Philadelphia, waar hy een
winkel opende in landbouwwerktui
gen. In 1830, hij was toen dertig
jaar oud. werd hij ernstig ziek, zijn
zaak veriiep en hyzelf raakte in de
gevangenis.
Twee jaar later vernam hy voor
het eerst iets over gomelastiek. Een
schoenenfabrikant, die rubberschoe
nen had vervaardigd, was failliet
gegaan doordat zyn schoenen 's z-
mers smolten en 's winters zoo stijf
werden als een plank. Want de rub
ber was niet gevulkaniseerd. Dit in
teresseerde den jongen Goodyear,
die besloot het maken van betere
waar te pro-beeren. In 1837 kocht
hij een onv:lmaakt procédé van
Nathaniel Hayward (1808-1865) voor
koud men-gen van rubber met zwa
vel.
En zoo begon Goodyear ook rub
berlaarzen te maken. Maar het ar
tikel was al zoo slecht als dat van
zijn on.gelukki.g3n vsorganger. Na
twee jaar stond de zaak op het
springen, niettegenstaande zyn
v>
ï.ï'ïiH*.
Charles Goodyaer (18001860), de
arm gestorven uitvinder der
rubbervuikanisatie
hard werken en geduldig zoeken,
naar verbeteringen. Het geld dat hy
ge-wonnen had met enkele andere
uitvindingen, ging verloren in proef
nemingen... die hy deed ln zyn
keuken!
Na het sluiten van zyn schoen
fabriek verhuisde hy naar Roxburg
in Massachusets, en begon daar op
nieuw met zyn proefnemingen,
waarmede hy dezen keer meer ge
luk had. Want toen ge-beurde het
mirakel. Het was in 1839. Toevallig
liet hy een mengsel van ruwe rub
ber mét zwavel c-p zyn kachel val
len, en hy bemerkte tot zyn verba
zing, dat de rubber soepel en buig
zaam geworden was, en daarby nog
bestand tegen warmte en koude.
De vulkanisatie was ontdekt. Slechts
in 1842 kreeg de wereld kennis van
zyn uitvinding, toen er schoenen
van gevulkaniseerde rubber op de
Europeesohe markt verschenen, en
het was pas in 1844, dat de uitvin
der, na allerlei tegenwerkingen, het
eerste patent verkreeg. Toch moest
het nog tot 1851 duren vcoraleer
voor Goodyear de viktorie begon,
na de Londensche tentoonstelling,
waar de produkten, onder zyn pa
tent gemaakt, waren te bezichtigen.
In Engeland kon hij echter geen
fabriek c-prichten. Daarom vestig
de hy zich in Frankryk, waar hij
een fabriek stichtte, die echter fail
liet ging. zoodat hy wegens schul
den opnieuw in de gevangenis
kwam. Na in Amerika te zitn terug
gekeerd, stierf hij op zestigjarigen
leeftyd te New York, in de grootste
armoede.
Goodyear heeft de geschiedenis
van zyn uitvinding beschreven in
Gum-Elastic and its varieties. (2 dee-
len, 1953 1855), waarin ook ver
meld staat, h:e hij de manier uit
vond om eboniet, dit is hard-rubber,
ie maken, produkt dat al even zoo
belangry-k is geworden, vooral in de
elektrotechniek, als de zachte rub
ber.
Uit de geschiedenis van den uit
vinder, wiens verdienste nu te Akron
do:r 'een standbeeld werd ver
eeuwigd, blijkt dat Goodyear nooit
veel baat van zyn uitvinding heeft
gehad. De man is als zoovele ande
re vermaarde zoekers slechts na
zyn dood gewaardeerd en beroemd
geworden.
LORD BYRON, een der grootste
Engelsche dichters, die ln 1811
lid van het Hoogerhuis, het En-
gelsch Parlement, was geworden,
hield bij deze gelegenheid een be-
langryke redevoering.
Hy stelde de zaken niet mooier
voor dan ze waren.
Geen twaalf uur verloopen er in
Nottingham aldus Lord Byron,
zonder nieuwe gewelddaden. Op de
dag, dat ik het distrikt verliet, werd
mij medegedeeld, dat er veertig ma
chines vernield waren, zonder dat,
zooals gewoonlyk, de daders zijn ont
dekt
Maar Byron noemde tevens de
oorzaak en de ware schuldige. Een
ellende zonder weerga, het absolute
gebrek zoo zei hy, had een
nyvere fabrieksbevolking tot wan
hoop, tot razernij en daardoor tot
geweid gedreven. Arbeiders, die arm
waren, die hun kinderen niet kon
den onderhouden, waren door de
hongerdood gebracht. Was het mo
gelijk, dat zy onder zulke omstan
digheden z'ch verheugden over de
zegenryke gevolgen voor de mensch-
heid, die elke machine zou moeten
beteekenen zy meenden in hun
eenvoud, dat het welzyn van vlijtige
arme menschen meer waard was dan
de verryking van eenige individuen
dat niet zij de slachtoffers van de
machines behoefden te zijn.
In striemende woorden geeselde
hy het parlement, dat voor de ver
hongerende arbeiders niets beters
W'st dan de doodstraf.
Deze mannen wilden graven,
maar de spa was in de hand van
anderen. Niet de schaamte weerhield
hen te bedelen, maar zy vonden
geen hulp. De eenige weg om in hun
onderhoud te voorzien, werd hun
afgesneden. De arbeid werd door
anderen verricht en hun uitspattin
gen, hoezeer men ze ook moet betreu
ren en afkeuren, behoeven ons niet
te verwonderen
Sarkastisch wenschte hy de regee
ring geluk met de «overwinningen
d'e de Engelsche dragonders op hun
medeburgers behaalden.
Gij noemtzoo riep hy uit
deze menschen plebs, dol, ge
vaarlijk. onwetend Gy meent, dat
het eenige middel om hen tot rust te
brengen daarin bestaat, enkelen van
hen een hoofd kleiner te maken.
Maar zelfs plebs kan door stevig,
maar verzoenend optreden eerder tot
rede gebracht worden dan door
meerdere ophitsing en verdubbelde
straf. Weet gy wel, wat gy aan dit
plebs schuldig zijn Het is hetzelfde
plebs, dat uw velden bewerkt, dat
ln uw hulzen d'ent, dat uw schepen
bemant en de gelederen van uw le
gers vult. Het ls het plebs, dat u in
staat heeft gesteld, de heele wereld
uit de dagen en dat ook u kan uit
dagen als verwaarloozing, nood en
ell°ride het tot wanhoop brengen
Hii geeselt de Engelsche huichela
rij. Voor de Portugeezen. die geleden
hadden onder de gevolgen van de
oorlog, wordt veel geld byeenge-
bracht, maar de ongelukkige mede
burgers ln het eigen land Iaat men
aan nood en honger over.
Nergens ln de wereld, zelfs niet
bij de Turken en Italianen zegt
Byron heb lk zulk een vu'l, zulk
een ellende gjzien als hier in dit
«Christelijk land.
En wat is uw hulp Nietsdoen en
als dat niet helpt... de doodstraf.
Hebt ge geen doodstraffen genoeg in
uw wetboeken Moet er nog meer
bloed vergoten worden, dat ten he
mel stijgt om tegen u te getuigen
Zijn galgen en gevangenissen uw
hulp voor een verhongerd en wan
hopig volk
Ze zullen niet helpen. Wat uw gre-
nadieren niet konden, vermogen uw
beulen evenmm...
Dit krachtig pleidooi, deze vlam
mende aanklacht zij waren ver
geefs. De wet trad in kracht, nadat
ze er in het parlement doorgejaagd
was. I
Kort daarna, de 11e Mei 1812. werd
de Minister die dit op zyn geweten
had, doodgeschoten. Het bleek later,
dat geen Luddiet*) de dader van
deze aanslag was. Maar de stemming
jegens den gedooden minister en de
heerschende klasse bleek duideiyk in
Nottingham, toen het bericht van
de aanslag er bekend was geworden.
Met vlieaende vaandels en slaande
trom trokken de arbeiders door de
stad...
P. V.
Uit Opgang
Luddieten, volgers van den
zwakzinnigen Ned Ludd, die opwekte
tot vernietiging van machines.
Waarom ïyden aan
hoofdpijn
migraine
tandpijn
GRIEP
RHEUM ATIEK
ZENUWKOORTSEN
PIJN DER
MAANDSTONDEN
als de
WON'PERBARE BRUINE POEDER9
van
der Apotheek DE POORTERE. te
ST-NIKLAAS-WAAS. U oogenbllk-
keltjk zonder schadelijke gevolgen
van deze pijnen zullen bevrijden
De doos van 8 poeders 4 frank.
De drledubb doos 25 poeders 10 fr.
Te verkrijg ln alle
goede apotheken of
vrachtvrij tegen
postmandaat
Oebrulkt ze eens,
U zult nooit geen
andere meer
gebruiken.
