SOCIALE STELSELS
A%C
De Britsche kroonkolonie in China
BELGISCHE
PHARMACEUTISCHE
PRODUKTEN
DE STEM
HENDRIK
DE MAN
Boekhandel
DE VLAM
romans
VIER EN TWINTIGSTE LES
Een na te volgen voorbeeld
CENTRALE VOOR ARBEIDERSOPVOEDING
Voor socialistische kadervorming
BIBLIOGRAFIE
VRAGEN
6 fr. pe r deel
Juninummer
BOEKBESPREKING
4 - Voor Allen - 25 Juni 1939'
Voer 3/ïen's VoZfesniiiversiieii
j
ONZE partijvoorzitter staat zoo
dicht bij ons dat zijn levens
beschrijving wel overbodig zal
zijn. Het komt er veeleer op
aan een zoo duidelijk mogelijk over
zicht te geven van zijn zienswijze ten
overstaan van het hedendaagsch so
cialisme, zienswijzen die hem een
niet gering te schotten plaats onder
de socialistische denkers nebben doen
innemen.
Om niet buiten het kader van
dezen kursus met algemeen karakter
te gaan, beperken wij ons tot De
Man's drie groote werken: De Psy
chologie van het Socialisme (1926)
(in het Fransch Au dela du Marxis
me), Opbouwend Socialisme (1931)
en De Socialistische Idee (1933).
Over De Man als pianist spraken
wij in de la te te les van onze kursus
«Grondbeginselen van het socialis
me», die vorig jaar in «Voor Al
len» verscheen. Daarop hoeven wü
dus niet terug te keeren.
Men mag zeggen dat de levenson
dervindingen van De Man dezes
zienswijze in de socialistische leer
stelling hebben bepaald. Zoo deden
hem ten slotte de gebeurtenissen in
Duitschland, waar hij verbleef van
1922 tot 1926, en wa r hij vroeger
zijn marxistische overtuiging was
gaan putten, een heel anderen weg
inslaan: het kwam hem voor dat het
marxisme niet meer in stat is de een
heid onder de arbeiders tq herstellen,
en dat het niet meer bij de massa's
den afschuw voor den oorlog en het
werkelijk internationalisme, dat meer
dan ooit noodzakelijk wordt, kan in
boezemen.
De Man komt dan tot de konklusie
dat het socialisme een diepe krisis
ondergaat, en dat deze krisis van
doctrinalen aard is. Zoo verklaarde
hij in een te Brussel in 1927 gehou
den voordracht: De socialistische
beweging, door aan uitgestrektheid
te winnen, heeft veel van haar diepte
verloren. Men zou ook kunnen zeg
gen: h ar gewicht nam toe, maar
haar gloed nam af. En verder: «De
remedie, die bestaat in den terug
keer tot de romantische formules van
vroeger, is al te oppervlakkig, en
daardoor gevaarlijk.» Er kan hier
geen sprake zijn van z.g. «verwate
ring»; dat het ma-tschappelijk en,
in het onderhavig geval het socialis
tisch denken zich is gaan wijzige.n
berust op psychologische en physio-
logische (in verband met de levens
verrichtingen) gronden, die daarbij
in een nauw verband staan met de
maatschappelijke ontwikkeling. Dat
wordt door De Man zeer duidelijk
a ngetoond. En terecht-voegt hij er
bij, dat men zonder overdrijven spre
ken kan van een verburgerlijking der
socialistische mentaliteit onder al
haar vormen.
Daar waar anderen in het gebrek
aan overeenstemming tusschen de so
cialistische theorie en de praktijk
een verloochening der doctrine zien,
ontdekt De Man het onvermijdelijk
gevolg van de doctrine zelf. Dit is
zijne oorspronkelijkheid. De verbur
gerlijking der m esa's is niet toe te
schrijven aan wat men beweert een
«reformistisch verraad» te zijn; zij
ontstond uit de strekkingen waar
van de kiem te vinden is in de
grondstof der marxistische leerstel
ling. Dat het marxisme, in zijn op
pervlakkig gangbaren vorm, moet
verworpen worden, heeft een dubbele
reden: ten eerste, omdat het niet
overeenstemt met de werkelijke prak
tijk van de arbeidersbeweging; ten
tweede, omdat het, niettegenst ande
zijn uitzicht, het opportunisme en de
verburgerlijking in» de hand werkt.
Dat wil nu niet zeggen, dat het
werk van Marx in zijn geheel moet
verloochend worden. Maar de waarde
van van het werk van een man die
aan een bewe;.ing een doctrine ge
schonken heeft, wordt gemeten naar
het effekt dezer doctrine op die be
weging.
Ik noem marxisme, zegt De Man
in het voorwoord v n zijn Psycholo
gie van het socialisme, datgene wat
van Marx *in de arbeidersbeweging
blijft voortleven: de gevoelswaarden,
de maatschappelijke symbolen, de
aktiemethodes, de grondbeginselen
en het programma, die op de werking
zijner leerstelling berusten. Niet de
doode Marx maar het levend soc_a-
lisma is v m belang.
P:t is vruchtelocs de mooiste theo
rieën op te bouwen indien daarmee
geen praktische resultaten kunnen
worden bereikt. Dit deed De Man op
het einde van zijn Psychologie van
het Socialisme zeggen Een water
leiding in een arbeiderswijk en een
bloementuil in een arbeiderswoning
zijn mij meer waard dsn een nieuwe
atuurvrienden hebben allen
wel eens aan het strand
der zee gestaan. Zij zagen de
oneindigheid van hemel en water
en waren stil en eerbiedig, aan
gegrepen door de eeuwige bewe
ging en wisseling in de eeuwige
uitgestrektheid
Of wel zij stonden hoog
boven op de trotsch? bergen en
zagen diep, heel diep beneden
zich in het dal de kleine, heel
kleine steden en dorpen, de ak
kertjes, de kerkjes en torentjes.
Dan voelden ze zich zelf onbe-
teekenend en nietig tegenover
de reusachtige bergkolossen om
hen heen.
En met hetzelfde heilig gevoel
van ontzag stonden ze ook tegen
over het grootsche menschenge-
beuren, dat klassen in de ge
schiedenis doet verrijzen en ver
dwijnen en dat in dit tijdsge
wricht de grootste worsteling te
zien geeft van den opgang der
loonarbeiders tot volwaardige
menschen. Zij, die zoo voelen,
zullen tevens behooren tot de ak-
tiefsten en strijdbaarsten, waar
't geldt hun werk en hun plicht
te doen in den strijd onzer dagen.
Het is het idealisme der strijd
baren, dat het geheim is van
den groei der moderne arbeiders
beweging, het is het idealisme
der strijdbaren, dat het geheim
is ook van onzen groei!
P. V.
theorie van den klassenstrijd. De
Man ontkent dezen strijd niet, maar
hij w arschuwt tegen een al te sim
plistische verklaring daarvan. De
klassenstrijd, onder zijn zuiver eko-
nomisch uitzicht beschouwd als een
belangenkonflikt, kan op zich-zelf het
socialisme niet bepalen. Het bewijs
hiervan ligt in het feit dat hjj zoo
wel leiden kan tot de verheerlijking
en de opslorping van de arbeiders
klasse door het kapitalistisch kultu-
reel midden. (De krisis van het So
cialisme). De strijd van het proleta
riaat kon slechts voordeel trekken
uit zijn superioriteit op de bourgeoi
sie, voor zoover het zich niet zal la
ten misleiden door leuter belangen-
drijfveeren. Niet de klassenstrijd is
het die een zin aan het socialisme
geeft maar wel het socialisme geeft
een zin aan den klassenstrijd.
Dit brengt De Man ertoe de vraag
na r den inhoud van het Marxisme
langs den weg der psychologie op te
lossen. Zijn tegenstrevers betwisten
deze mogelijkheid, daar volgens hen
wereld-historische ideeën nooit kun
nen worden nagespeurd met behulp
van de zielkunde .die in laatste in
stantie slechts individuen kent. (Dr.
W. Van Ravensteyn: Het socialisme
aan den vooravond van den wereld
oorlog», vervolg op De Socialisten»
van Quack). Deze Patste stelling
strookt niet met ae resultaten der
hcdendaagsche wetenschappen, n.l.
met die van de psychologie en biolo
gie.
Men moet aannemen dat het so
cialisme niet uitsluitend ingegeven
wordt door een ekonomische noodza
kelijkheid; het kan ook verklaard
worden door moreele beweegredenen.
Deze verklaring is slechts mogelijk
door de zielkundige ontleding van de
dTijfveeren van den klassenstrijd
Het is door de theorieën van Freud
op de sociologie dat De Man denkt
de diepste beweegrdenen van de arbei
dersbeweging te kunnen ontdekken.
In het licht van de theorie van
het onderbewuste wordt het klas-
segevoel bij de arbeiders door twee
elementaire gevoelens bepaald door
het gevoelen der uitbuiting en door
dat der verdrukking.
Het marxisme kent slechts het eer
ste (Theorie der meerwaarde).
Indien het proletariaat over de
uitbuiting door den kapitalist zege
viert, dan beteekent dit nog niet dat
het een eigen kuituur en moraal in
de plaats zou stellen van de kapita
listische waarden; het zou deze laat
ste overnenun.
Het losrukken uit de banden der
verdrukking kan integendeel aan het
proletariaat een eigen socialistische
kuituur en moraal bezorgen. Het ka
pitalisme scheidde den voortbrenger
van de voortbrengstmiddelen; het
scheidde hem ook van de mogelijk
heid zijn persoonlijkheid in zijn werk
te leggen, door alle arbeidsvreugde
te vernietigen, of ten minste de ont
boezeming hiervan onmogelijk te
maken.
Daarom stelt De Man het vraag
stuk van het beheer beven dat van
het bezit.
Wat de diktatuur van het prole
tariaat betreft. De Man beschouwt
deze als een verzinsel, een mythe.
Er is geen diktatuur zonden dikta-
tors, die hun heerschappij trach/:n
te bestendigen. Zij kunnen niet meer
weg uit het stelsel dat ze geschapen
hebben. En een demokraie, die uit
een diktatuur geboren wordt, is erfe
lijk besmet met de kwalen die eigen
zijn aan de diktatuur. En de revolu
tie is geen kwestie van macht, ma r
wel van mentaliteit. Daarom spelen
de intelelktueelen een eerste plan-
rol in de socialistische beweging. De
geschiedenis van het hedendaagsch
socialisme levert daarvan het be
wijs.
H. De Man: Psychologie van het so
cialisme.
De socialistische idee.
Opbouwend socialisme.
De krisis van het socia
lisme.
Arbeidsvreugde.
Men leze ook het laatste boek van
Edg. Delvo: Demokratisch Socialisme,
waarin men heel wat stof zal vinden in
verband met den inhoud dezer les.
I. Wat moet, volgens uw oordeel,
de rol zijn der intellektueelen in de
arbeidersbeweging?
2. Welke ls de voornaamste be
weegreden der arbeidersomwente
ling: de verdrukking of de uitbui
ting? Waarom?
Antwoorden, vergezeld van een post
zegel van 0.75 fr., sturen aan O. De
Vos, Zwijnaardsche steenweg, 78, Gent.
St-Pietersnieuvvstraat 64,
GENT Postclieckn. A
Engels 43.45.62
DE NIEUWE
DE KLEINE PARADE
door Henriëtte VAN EYX
OPROER DER KINDEREN
door ARNOLD ULITZ
JODEN ZONDER GELD
door MICHAEL GOLD
DE GROOTE SCHULD
door VICKY BADM
EN EEN VROUW VERDWIJNT
door E. D. BIGGERS
DE BEWAARSCHOOL
(herdruk) door LEON FRAPIE
Elk 288 pag. druks, ln welverzorgde
uitvoering met smaakvol gekleurd
omslag.
TOT de zeldzame Belgische nij
verheden waarin een ernstige
paging werd geda n nieuwe pro-
dukten te vervaardigen en op
die manier onze nationale ekonomie
gezonder te maken, behoort die der
gemanufaktureerde geneesmiddelen.
Als wij hier vandaag over die pro-
diukten willen spreken, dan is het
naar aanleiding van den een paar
weken geleden ingewijden stand
der pharmaceutische produkten
«Meurice» op de tentoonstelling te
Luik. Albert Meurice, stichter van
het scheikundig instituut dat zijn
naam draagt en een privaatonderne
ming is, in 1915 inziende dat er in
ons land door de Duitsche bezetting
gebrek was aan speciale geneesmidde
len, vatte het idee op die in genoemd
instituut te maken ozo goe-i het ging.
Dat was de oorsprong v n de belang
rijk geworden zaak Produits Phar-
maceutiques Meurice, d.e in 1929 in
de machtige groep Union Chimique
Beige werd opgenomen. Door deze
integreering werden aan de firma mo
gelijkheden voor uitbreiding en bloei
gegeven, die .ij wellicht anders niet
zicu hebben gekend.
Zoo beschikt onze nationale nijver
heid op dit oogenblik over een zeer
gespecialiseerd bedrijf, dat ons in een
zekere mate onafhankelijk maakt
van het buitenland, en, wat meer
is, ons toelaat in voordeelige voor
waarden naar het buitenland uit te
voeren.
Terwijl het in den beginne alleen
mogelijk was eenvoudige en we.nig
oorspronkelijke geneesmiddelen te fa-
briceeren, slaagde de iirma van 1929
af erin zeer speciale synthetische
en andere produkten te verv ardi-
gen, die een belangrijke plaats heb
ben ingenomen in de moderne ge
neeskunde.
Het is voornamelijk op het gebied
der remedies tegen de venerische
ziekten dat «Meurice» een speciali
teit gevonden heeft. Deze geneesmid
delen vinden heden ten dage in ons
land een veel geringere toepassing
dan dit voor enkele jaren nog het
geval was, en wel door het eenigszins
voorkomen der geslachtsTekten, al
zijn deze, hela.s! ver van uitgeroeid.
Het is dan ook bühi uitsluitend voor
den uitvoer dat genoemde produkten
bestemd zijn, en wel speciaal voor
onze en andere kolonies. Op dat ge
bied is de Union Chimique een der
grootste voortbrengers ter wereld.
Naast de remedies tegen de vene
rische ziekten heeft «Meurice» nog
vele andere degelijke specialiteiten,
n.l.v. geneesmiddelen voor de long
tering, met goud als basis, en een
andere ,de benzéthanol, een derivaat
van benzol, produkt'dat te danken is
a n de opzoekingen van den heer Pot
tier, technisch bestuurder van het be
drijf, en dat wordt toegepast bij de
behandeling van tuberkulose en be
smetting der ademhalingsorganen.
Ook de extrakten van dierlijke klie
ren, hormonen, geneesmiddelen voor
hartkwalen en vergiftigingen, en nog
vele andere pharmaceutische pro
dukten worden in de fabriek te St.
Gilles (Brussel) vervaardigd.
Het valt niet moeilijk diegenen,
die weten hoe de technische en we
tenschappelijke dienst van de Union
Chimique Beige ingericht zijn, te
overtuigen van den ernst waarmede
de Meur.ceprodukten worden bestu
deerd, gefabr:ceerd en beproefd. Het
zal dan ook niemand verwonderen
dat die produkten van een zich
steeds uitbreidende faam genieten.
De meeste dezer produkten, omdat
zij van synthetischen aard zijn of tot
de reeks der extrakten behooren,
eischen zeer speciale en soms inge
wikkelde toestellen, en daarenboven
knappe tooranten, scheikundigen en
technici. Voor een goede tien jaar
was in ons land de toestand zoo,
dat noch de eene noch de ander©
voorhanden waren. Dat wil zeggen
dat in de pharmaceutische afdeeling
van de Union Chimique een gews dige
inspanning gedaan werd om tot het
resultaat te komen d t tot heden
werd bereikt. Wat wel bewijst dat,
waar een wil is een weg is.
Waarom kunnen andere industriee-
len, in zooveel andere domeinen,
niet hetzelfde doen om onze nijver
heid op nieuwe helizame wegen ie
sturen? Hoeveel keertr, hebben «d?
niet feeds herhaald dat wij voldoen
de knappe technici bezitten, die met
ongeduld de gelegenheid afwachten
het bewijs te leveren van hun kennis
sen. en dat er geld genoeg is om iets
nieuws te durven a-ingaan. Kcnser-
vatieve denkbeelden in de politiek
zijn nocdlottig voor de samenleving:
in de ekonomie zijn zij een ramp.
Wie zal ons konservatief patronaat
aan het verstand brengen dat het
een misdaad begaat door in zijn kop
pigheid te blijven volharden?
Wacht het op «sta 'tstusschen-
komst», d.w.z. op het geld der ge
meenschap? Dergelijke steun zou het
gretig aanvaarden, terwijl het staats
bemoeiing in zijn beheer hardnekkig
blijft afwijzen. Zoo kan het niet
gaan. Waarom dan niet gedacht aan
str atsmonopolies voor nieuwe pro
dukten, die het voorwerp niet kunnen
worden van den aanval door de be
staande trusts die zich bezig houden
met de produktie van aan binnen-
landsche konkurrentie onderhevige
verbruiksmiddelen?
Ja, het voorbeeld der Produits
Fharmaceutiques Meurice dient ook
in andere domeinen nagevolgd, al
was het van staatswege. M'.ar moest
het navolging vinden, dan zal het
ernstig moeten zijn, en geen half
werk.
20e eeuw Eeuw der beschaving1000 Joodsche menschen werden uit
Duitschland gestooten. Landsgrenzen gingen dicht. Terug naar de Duitsche
hel Meer dan 250 ervan hadden besloten den dood te verkiezen boven
de koncentratie/campenEindelijk kwam het goede nieuws. België, Enge
land, Holland. Frankrijk namen die ongélukkigen op. Eere aan de mensche-
lijke demokratische handelwijze. Men ziet hier de ontscheping van die
menschen, die eindelijk vrij ademen kunnen.
WIJ hoeven hier niet den roem
te maken van dat uitste
kend en zeer volledig Hol-
landsch tijdschrift, dat al
lang zijn plaats heeft veroverd en
stellig in de handen komt van DIE
Vlaamsche demokratische intellek-
tueelen, die werkelijk meeleven met
het huidig politiek en artistiek ge
beuren.
Ook in onze volksboekerijen zou
«De Stem» op de leestafel niet mo
gen ontbreken.
Het Juninummer van «De Stem»
moet in niets onderdoen voor voor
gaande bijdragen.
De inhoudstafel en de opsomming
van de gekende en zeer bevoegde
medewerkers is daar op zichzelf
reeds een bewijs van
INHOUD
Redaktie Op de Bres.
Norbert Loeser Wagner en Verdl.
W. E. G. LouwVerzen
Willem Van BeekJohannes Ver
meer, zjjn persoonlijkheid en
zijn werk
Dirk CosterKlein journaal.
Anthonie DonkerDe jongste ge
neratie en de werkelijkheid.
Dr. W. van Ravenstein De inter
nationale spanningen van het
oogenblik.
Van Oldenburg ErmkeDe revolu
tie van Modeste Petrovl sch.
Dr. M. van Blankenstein In staat
van beleg.
Daarop volgt een rijk voorziene en
zeer belangwekkende serie boekbe
sprekingen. die ons op de hoogte
houden van het beste dat op dit
oogenblik wordt uitgegeven.
TUUR D. S.
Een Chineesche straat.
Hun eenig tehuis een roeibootje
Het vervaardigen van zeilen en jonken in de oude Chineesche haven.
De vruchtenverkooper.
heelemaal niet onaangenaam. Maar
toch boekte het sterfteaantal in 1861
onder de blanke bevolking, vijf en
zestig ten honderd in een jaar tijds.
Nu is dat cijfer tot tien ten honderd
gedaald.
Hongtkong heeft een zeer vochtig,
koortsverwekkend klimaat en met de
hulp van luchtregelingstoestellen,
heeft men in de woningen der Euro
peanen zoogoed dis in de bioskoopen
en de schouwburgen, de lucht kun
nen droogkrijgen. Voor de rest ge
bruiken de Europeanen in Hongkong
Chineesche werklieden, daar waar
het maar eenigszins kan. Evenwel
wordt er steeds dooT den loondruk
tegenover de arme bevolking roof
bouw gepleegd.
Maar Hongkong ls niet alleen een
handelshaven. Hongkong is tevens
een belangrijke basis van het
Engelsch verded-'gingsstelsel in het
Verre Oosten. Oorlogsschepen van
allerlei aard en van allerlei tonnen-
maat vanaf de onderzeeboot tot
aan het vliegtuigimoederschip kan
men zien liggen langs de waden
eilanden van de Britsche werven.
De politieke kielpaats wordt be
stuurd door een Britsche staf amb
tenaren en, tot over enkelen tijd,
gebruikte men er drieduizend Chi
neesche werklieden. Heden zijn er
hoogst waarschijnlijk meer. Onlangs
werd ook een groot vliegterrein inge
richt, op een veld dat men eerst
moest droogleggen. Dit vliegterrein
wordt in hooge mate gebezigd door
de veikeers- en door de legervlieg
tuigen. Troepensdhepen komen en
gaan. Er wordt veel uitgewisseld. De
bezetting bestond tot hiertoe uit drie
bataljons Engelsche soldaten, blan
ke soldaten naast de aanvullingsfor
maties: artillerie, pioniers, zwaar
geschut, tanks, enz. Verder liggen
er nog twee Indische regimenten
gekazerneerd. In de laatste maan
den heeft men er versterkingen bij
gebracht waarvan den omvang niet
gekend is. De Engelsche Algemeene
Staf van het opperkommando in
Ohina, bevindt zich eveneens ln
Hongkong, dat tevens de zetel is van
de groote ondernemingen in China,
die met Engelsch kapitaal werken.
Om een voorbeeld aan te halen: de
«Hongkong en Shanghai Bank Cor
poration Ltd.*
Ongeveer een halve eeuw geleden
had men te Hongkong ook een
hoogere school ingericht om er de
studie van de imedecijnen aan te
leeren. En het is treffend, dat de
eerste student, die deze lessen ein
digde na een suksesvol examen, Dr.
Sun-Yat-Sen is geweest, de groote
staatsman van de latere Chineesche
republiek.
De Engelschen in Hongkong zeg
gen, dat «de scheepvaart de ziel is
van de kroon-kolonie
Daarom hangt zooveel af van de
■«ziel* van deze belangrijke haven,
van zoodra, langs die zijde, de En
gelsche scheepvaart in het Verre
Oosten wordt bedreigd!
van de intresten van de Hongkong-
haven zijn tenslotte de Engelschen
er even goed bij gevaren als de Chi-
neezen!
Hongkong is een vrij-haven, een
van de werkelijke vrij-havens op de
wereld, die er in diezen tijd van be
lastingsbepalingen en tariefoorlogen
nog zijn. Er besta,an enkel ma&r ver-
bruikstar oven op aitocibol en tabak.
Maar er zijn er geen die den handel
benadeeligen.
De beteekenis van Hongkong als
haven en als middenpunt van de
Engelsche belangen in het Verre
Oosten is met den aangroei van den
Ohineeschen handel mechanisch en
snel gestegen. De inkomsten van de
Hongkingregeering beliepen in 1910
ongeveer zeven mililoen Hongkong-
dollars. In 1932 bereikten ze over de
twee-en-dertig millioen. Als we ze
vergelijken met de gëheele haven-
tonnenmaat over ae wereld is er
Hongkong een van de grootste van!
Zijn geheele tormenmaat overtreft
dezen van Southampton, Marseille,
Calcutta en van om het even welke
Zuid-Amerikaansche haven!
Reeds voor 1841 hadden Engel
sche schepen meer dan eens het
anker geworpen in de haven van
Hongkong. De ligging zelf ervan
noodigde hen daartoe uit. Heden is
deze technisch georganiseerde haven
een van de meest perfekte die
bestaan. De havenzone bevat een ge
bied van dertig vierkante kilometer.
Het eigenlijke eiland Hongkong is
slechts door een zeer eng kanaal
gescheiden van het vasteland en
slechts drie en tachtig vierkante
kilometer groot! Maar tot de kroon
kolonie behooren nog verder twee-
hondeTddertig vierkante kilometer
land op den Aziataschen bodem.
De levensverhoudingen in dit Zuid-
Ohineesch gebied zjjn den Europeeër
EEN eeuw geleden was Hongkong
een uitgesproken zeeroovers-
nest. Toen de Engelschen er
zich meester van maakten na
den vermaarden Opium-oorlog
tegen China (dit gebeurde in 1841)
was het niet meer dan dat!
In het Verre Oostende bestaat er
volgend zeer gebezigd spreekwoord,
dat luidt: China heeft aan Engeland
een HEUVEL graniet afgestaan en
er een BERGKETEN goud voor be
komen*. Maar bij de goudverdeeling
Wachtend op een klant.
