Strijd Syndikctlismej-Huilcnland
DE STRIJDGASSEN EN
HUN GEVAREN
VERBETEN WOEDE
GEEN SOCIALE
AFBRAAK
DE KOMENDE ZEGE DER DEMOKRATIE
DE VROUWEN WERKEN
'4
De vollediging van Ruslands
verraad en de verdere
ontwikkeling van den
internationalen strijd
DE SCHEIKUNDIGE OORLOG
BUITENLANDSCH OVERZICHT
SYNDIKALE KRONIEK
A,
Een zeer merkwaardig en aktueel werkje van Thomas Mann
't ROOS KRUIS
f i
A
ét
■2 - Voor Allen - 24 Sept. 1939-
Het groote wereldgebeuren in de voorbijgegane week is de inval van het
Roode Leger in Polen. Daarmee is het hoogverraad der Sovjets volledig. Dit
heeft tot gevolg dat het demokratische blok nu staat tegenover een dubbele
vijand het regime van Hitier en dat van Stalin. Maar daarmee ook zijn de
internationale verhoudingen niet duidelijker geworden.
Als Rusland beiveert dat het geen andere doeleinden nastreeft dan de
verlossing van de Russische broeders in Oekraïne en Wit-Rusland van de
verdrukking waarvan zij het slachtoffer zijn der Poolsche aristokratie en groot
grondbezitters dan koestert Duitschland van zijn kant weinig vertrouwen in
de argumenten van diegenen in wie het nu een opportunistische <bondgenoot>
meent te zien.
Maar ook Stalin zal van zijn kant maar weinig vertrouwen koesteren
tegenover zijn meer dan waarschijnlijk slechts tijdelijken en okkasioneelen
partner. Hij schijnt ervan bewust geworden te zijn dat een Duitsche nabuur
schap aan Rusland's huidige westergrenzen maar weinig gemakken zou mede
brengen. Zich steunende op Hitler's beweringen als zou Duitschland geen ander
doel hebben dan van Polen te nemen datgene wat kan doorgaan als een
Duitsche minderheidszone, acht Stalin het wellicht voorzichtig Oekraïne en
Wit Rusland in te palmen en het Poolsche grondgebied te herleiden tot zijn
grenzen van voor een paar eeuwen, zoodat het dan dienen kan als bufferstaat
tusschen de twee machtige diktatoriale staten. Misschien is ook Hitier zoo'n
plan niet ongenegen.
Dit zijn slechts veronderstellingen, en zoolang het woord nog aan de leger
bevelhebbers is, zijn verrassingen niet uitgesloten.
Er is iets anders, dat van groot belang kan zijn voor de toekomst zoowel
voor het Hitlerregime als voor de demokratische naties uit het Westen. Buiten
Rusland wordt er misschien wel met recht verondersteld dat het Sovjet-regime
een deur wil openslaan langs waar het kommunisme gemakkelijk en op een
snelle wijze West-Europa zou kunnen overrompelen. Beweerde Molotof niet,
op het oogenblik dat het roode leger Polen binnenviel, dat Rusland niet langer
meer kon toezien op den oorlog dien de Westersche kapitalistische landen aan
het voeren zijn
Voorloopig heeft Hitler, ten overstaan der wapens, tn Stalin een bondgenoot
gevonden, die durft verklaren dat hij in het Europeesche kon flikt zijn neutra
liteit wil bewaren.
Dat Rusland niet slechts denkt aan een eenvoudige bezetting van Oekraïne
en Wit-Rusland, wordt bewezen door het feit dat het vier mïllioen man in zijn
leger gemobiliseerd houdt in het Westen van het land.
Al is er sedert deze drie oorlogsweken steeds in een meer en meer geaccen-
tueerden zin sprake van ekonomische aanvallen en verweermiddelen, het blijft
tot nu toe een feit dat de strijd tusschen de verschillende partijen van
uitsluitend militairen aard is. Geen enkel kamp is op dit oogenblik in dergelijke
ekonomische moeilijkheden geraakt dat reeds ergens aan kapitulatie zou
gedacht worden.
De indruk als zou Duitschland de tusschenkomst van Rusland in Polen
gewenscht hebben teneinde, na een veertiendagen lange onmogelijkheid den
Poolschen weerstand te breken, eens en voor goed op een snelle wijze gedaan
te maken met het leger van Smigly-Ridz, wordt door de meeste internationale
waarnemers als gegrond beschouwd.
Intusschen heeft het Poolsche leger nog den moed en ziet het nog de kans
zich op twee fronten tegen de aanvallers te verdedigen. Wij gelooven niet dat
de Polen het nog lang zullen kunnen volhouden. En dan Rusland en Duitsch
land zullen hun doel, tenminste datgene dat publiek gekend is door de
redevoeringen van Molotof en Hitier, bereikt hebben. In zijn rede die hij te
Dantzig Dinsdag l.l. hield, verklaarde de Führer dat Duitschland geen oog
merken op het Westen in Europa had, en drukte hij de hoop uit een
aanvaardbare oplossing met redelijke middelen te vinden voor Polen. Mag hieruit
de konklusie worden getrokken dat hij daarmede een bedekt vredesaanzoek
bedoelt Wil hij zijn verworven positie in Polen konsolideeren door een vrede
in het Westen
Het is echter te betwijfelen dat Frankrijk en Engeland daarvoor zullen te
vinden zijn nu Hitler in zijn jongste redevoering zijn pijlen gericht heeft op
de Engelsche staatslieden, die hij verantwoordelijk stelt voor het losbreken
van den oorlog, en aan de Westersche mogendheden te verstaan gegeven heeft
dat Duitschland den strijd niet zal opgeven voor zijn regime.
Merkwaardig is het feit dat in dit alles Italië een meer dan gereserveerde
houding aanneemt. Denkelijk is hier de Latijnsche rassenverwantschap der
Italianen met het Fransche volk niet vreemd aan de terughoudende afwachting
van Mussolinideze schijnt op twee paarden tegelijk te wedden, zooals ook
Stalin doet in het Oosten. Terwijl Rusland en Duitschland op winst spekuleeren
en Engeland en Frankrijk verzadigd zijn, riskeert Italië, indien het verplicht
vx>rdt zijn as-overeenkomst uit te voeren, veel te verliezen. Wat beteekenen
inderdaad de militaire maatregelen die Frankrijk in Noord-Afrika treft
Er zijn nog andere belangrijke faktoren voor de verdere ontwikkeling van
den geesel waardoor de wereld getroffen werd. Daar is Turkije, aan wie
Engeland kredieten en leeningen toestond; daar is Japan, waarvan de houding
zoo duister is als de Oostersche ziel ondoorgrondelijk daar is de problematische
instandhouding der neutraliteit der landen in den Balkan en daar is tenslotte
ook nog de vraag in welke situaties op ekonomisch gebied de oorlogvoerende
machten door de houding der neutrale Westersche staten zullen worden
gebracht.
Als wij dit alles overwegen, dan kunnen wij niet anders dan te besluiten
dat het kon flikt zich over de geheele wereld aan het uitstrekken is en dat
moeilijk een duidelijke en bevredigende uitkomst in een afzienbaren tijd zal
worden gevonden.
G. D. V.
DAT Rusland, het bedreigde Polen
in den rug heeft aangevallen,
is wel het toppunt geweest van
alle lafhartigheid.
Vooral sinds het afsluiten van het
Germaansch-Russisch pakt, mocht
men zich aan alles verwachten. Doch
zulks neemt niet weg dat in de breede
volkslagen van de demokratisch gezin
de landen een verbeten woede by de
menigte is ontstaan.
Het grieft vooral de harten der ar
beidersbevolking te zien hoe de Sovjet-
Unie welwillend een handje toesteekt
aan het Duitsch Hitlerdom.
Polen, de Poolsche bevolking, aldus
aangerand, gemarteld en afgemaakt,
wint daarbij aan achting en waardee
ring in onze geesten en harten.
Wat Gesteund op de overmacht van
het wapengeweld, een land dat zich
om zijn bestaan verdedigt, langs twee
zijden tegelijk aanvallen, binnenruk
ken, overrompelen en vaneenreten,
het gaat waarachtig over zijn hout.
En dan nog Rusland, dat aldus hulp
verleent aan Duitschland
Dit gaat alle grenzen van het gezond
denkvermogen te buiten.
En het is van deze Sovjet-Unie zoo
als sommigen het durven zeggen, dat
de redding van Europa zou dienen ver
wacht te worden.
De laatste gebeurtenissen zullen op
dit gebied heel zeker de laatste illu
sies hebben uitgedoofd.
Stalin en Hitier kunnen vandaag
arm aan arm een wandeling maken
door het laffelijk neergevelde Polen, en
de puinen en rampen aanschouwen
die zij aldaar hebben aangericht.
Het zieltogende Polen is hun ver
metel werk. De eerste vrucht van het
heimelijk afgesloten pakt. Het resul
taat van een duivelsch opzet.
Maar of zij daarmede de nog over
gebleven demokratische machten en
staten hebben gefnuikt en vernietigd,
is wel een ander probleem.
Het wereldgeweten is gelukkig nog
niet heelemaal terechtgekomen onder
de hielen van Stalin en Hitier. En er
zijn nog landen en volkeren die vast
houden aan demokratie en vrijheids
geest.
Spijtig genoeg dat de overredi /ts-
kracht tekort heeft geschoten, en dat
het door middel van wapengekletter is
dat de eindstrijd dient betwist te wor
den.
Maar vermits het werd opgedrongen
door de totalitaire opvattingen aan de
demokratische principes, dan mochten
■wij er ons wel rekenschap van geven
dat het niet meer anders zijn kon dan
het geweld met het geweld te beant
woorden.
't Ts hetgeen Engeland en Frankrijk
er hebben toegebracht het op te ne
men voor Polen en verder in de stryd-
arena af te dalen om Europa van het
totalitair-diktatoriaal gevaar te bevrij
den.
Hoelang dezen strijd zal aanhouden
en hoeveel offers er zullen moeten ge
bracht worden, kan niemand voorzien.
Alleen kunnen we de hoop koesteren
dat spoedig het gezond verstand en de
demokratische opvattingen het mogen
winnen. Want het is verschrikkelijk
wanneer men er aan denken gaat,
dat zooveel menschenlevens moeten
vernietigd worden om de rechtvaardig
heid te doen overwinnen.
Doch doorheen dit pijnlijk en smar
telijk gevoel, zijn we dan toch nog
gelukkig te kunnen vaststellen dat in
een toenemend aantal landen een af
keer tot uiting komt tegen al het bar
barisme door het fascisme aan den
dag gelegd.
Dit wijst erop dat men zich overal
rekenschap geeft van het onheilspel
lend gevaar dat er van dit regime be
stendig uitgaat en dat er maar rust en
vrede in de gemoederen en onder de
volken kan intreden, dan wanneer dit
diktatoriaal stelsel zal vernietigd zijn.
Aldus wordt bij ons den indruk ver
sterkt dat er tenslotte een zulkdanige
machtsontplooiing tegenover dit dikta
toriaal geweldregime zal plaats heb
ben, dat in werkelijkheid geen andere
uitkomst dan de verdelging van het
regime zal overblijven.
Zulks wordt door allen die niet van
dit helsch regime leven, zoo spoedig
mogelijk verwacht. Want, de toestand
is thans zoo, dat al het onheil daar
uit voortvloeit.
Zoolang dit verderfelijk regime toon
aangevend kan blijven, zoolang zal de
wereld onder bedreiging van onheilen
gebukt gaan.
En juist omdat eenieder aanvoelt dat
daar de knoop van gansch de zaak
gelegen is, kan men des te minder
begrijpen en verteren dat er van uit
Sovjet-Rusland hulp en bijstand wordt
verleend om de overheersching van
het Hitlerisme nog langer in leven te
houden.
Maar waar de menschen absoluut
geen rechten kant meer aan vinden
is het feit dat twee totalitaire staten
en regimes die tot voordien regelrecht
tegenover mekaar in 't harnas ston
den, zoo maar in een handomdraai
zich aan een ydilische omhelzing over
geven.
En het grenst aan het ongelooflijke,
wanneer men bedenkt dat gedurende
gansch het Hitleristisch bestaan van
Duitschland, honderden en duizenden
aanbidders van de Russische Sovjet-
Unie, in koncentratiekampen werden
opgesloten, op de vlucht werden ge
dreven, in kerkers en gevangenissen
werden opgesloten, laffelijk werden
vermoord en eenvoudig voor den kop
werden geschoten.
En zeggen dat menschen met ideo
logische doeleinden zich daaraan vast
klampten als zijnde de eenige Ad
ding voor de menschheid.
't Is wat schoons, die redding.
Ze houdt in zich de vernietiging van
al wat demokratisch en vrijheidsgezind
is.
Maar zoover zal het wel nog niet
komen. Daar zullen de demokratische
landen, die zich genoodzaakt zagen de
wapens op te nemen om aan het bru
taal geweld weerstand te bieden, voor
zorgen.
Het laatste woord zal aan de gerech
tigheid zijn.
Dat het lang kan duren, is mogelijk.
Maar dat het zoo zijn zal, daarvan
zijn we innig overtuigd.
J. DE CONINCK
De aanvallen met oorlogsgassen zijn
verboden door het Verdrag van Ver
sailles van 1919, door dit van Washing
ton van 1922, en door het Frotokol
van Genève van 1925.
Herinneren wij er nog aan dat het
gebruik van giftige stoffen als oorlogs
wapen reeds streng verboden werd
door de konventie van Den Haag van
1899, en dat deze bepaling van het
internationaal oorlogsstatuut zonder
omzien verkracht werd door de strij
dende machten op 22 April 1915, toen
op het front Bixschoote-Langemark
een grootscheepsche aanval met stik
gassen werd uitgevoerd, met het ge
volg dat men in enkele uren tijds dui
zenden dooden en vergiftigden telde.
Welke waarde nog kan worden ge
hecht aan plechtig afgesloten inter
nationale overeenkomsten, werd ons
duidelijk gemaakt door de feiten die
zich sedert enkele jaren hebben voor
gedaan.
Werd de oorlog zelf niet buiten de
wet gesteld door het Briand-Kellog
Pakt van 1929? Op dit oogenblik,
slechts tien jaar later, brandde de oor
log los.
En wie zou durven zweren dat deze
keer de oorlogvoerenden geen gebruis
zullen maken van stikgassen? Of dat
de burgerlijke bevolking zal worden
gespaard zoo van de luchtbombarde
menten als van de bewerking met
moordende gassen?
In alle in oorlog zijnde landen en
ook in die welke tot nu toe hunne neu
traliteit hebben weten te vrijwaren,
ziet de burgerlijke bevolking zich tegen
wil en dank verplicht rekening te hou
den met de eventualiteit van bombar
dementen en gasaanvallen.
Strijdgassen werden aangewend in
Abessinië, ook in Spanje. Waarom zou
dat ook nu in onze gewesten niet ge
beuren?
Zoo goed als het gaat moeten wij ons
dus tegen de gassen weten te verde
digen. Daar is nu eenmaal niets aan
te doen, nu het toch zoover is gekomen
dat de oorlog is losgebroken.
Het ligt in onze bedoeling onze lezers
in te wijden over de gevaren waaraan
de burgerlijke bevolking kan worden
blootgesteld en hoe zij zich daartegen
op de geschikste manier kan verdedi
gen.
Eerst en vooral moet iedereen weten
wat oorlogsgassen zijn. De lijst der tot
nu toe best gekende strijdgassen, met
de besohrjjving en de uitwerking er
van, heeft een dokumentair karakter.
Het Is hier niet de plaats om te spre
ken over een groote reeks gifgassen,
die door hunne bijzondere eigenschap
pen niet dienen kunnen als oorlogswa
pen. Anderzijds werd de samenstelling
van zekere moderne strijdgassen ge
heim gehouden. Het spreekt vanzelf
dat ook over deze niets kan worden
medegedeeld.
Physiologisch (volgens de inwerking
op onze levensverrichtingen) kan men
de strijdgassen indeelen als volgt
1. Eigenlijke gifgassen, waarvan
het cyaanzuur het type is. Zij dringen
in het bloed langs de longen met dik
wijls een buitengewone snelheid, dank
zij het groot gemak waarmede zij zich
in de atmosfeer verspreiden; zij tref
fen en schenden meer speciaal dit of
gene orgaan, en veroorzaken algemee-
ne stoornissen (vergiftigingen); met
een bliksemsnelle werking veroorzaken
zij soms den onmiddelijken dood.
2. Prikkelende gassen onderver
deeld In traanverwekkende, nies- en
eigenlijke stikgassen,
a) traanverwekkende, waarvan ben-
zylbromide het type is. Hebben een
inwerking op de slijmvliezen der oogen
veroorzaken een gevoel van brandende
oogleden, overvloedige traanstorting en
lichtschuwheid;
b) niesgassen, type arsinen (arsenl-
kumverbindingen)Werken in op de
slijmvliezen der bovenste ademhalings
organen; veroorzaken daardoor her
haaldelijk niezen, hevigehoofdpijn die
zoo erg ondragelijk kunnen worden
uat men zekere slachtoffers aange
troffen heeft die zich om het leven
brachten teneinde ervan verlost te
worden. De hoofdpijn vermindert ech
ter na enkele uren en verdwijnt na een
paar dagen.
c) eigenlijke stikgassen, type phos-
geen. Tasten de longen aan; verwec
ken er oedeem (gezwel) die den dood
tot gevolg heeft door trage verstikking,
onder gestadig hoesten, dood die des
te wreeder is daar het slachtoffer zijn
geestesvermogens bewas rt en hope-
looze en vruchtelooze krachten inspanf
om te kunnen ademhalen. Ook chloor
en broom hebben dezelfde werking; ze
ziin trouwens krachtige oxydeerende
stoffen. Zij werken in op de slijmvlie
zen der longen, die doordringbaar
worden voor het bloedserum, zoodat
in de plaats van lucht, zich vloeistof
in de longalveolen (blaasjes) bevindt.
Men mag dit beschouwen als een «in-
wendige verdrinking», waartegen geen
hulpmiddel is gekend. De doodstrijd
kan dagen lang duren.
3. Blaastrekkende gassen. Type
Yperiet. Veroorzaken blazen op de huid
en letsels die gelijken op de brandwon
den van den derden graad, maar veel
moelijker te genezen. Alle slijmvliezen
worden er door aangetast; de letsels
aan de oogen doen zich voor als ern
stige conjuctivitis (oogvliesontsteking)
de letsels aan de longen als broncho-
pneumonie (long- en luchtpijpontste
king) deze aan de spijsverteringsorga
nen als buikloop, braken, en vermage
ring.
Hier volgen nu enkele technologische
beschouwingen over de stikgassen die
werden gebruikt tijdens den oorlog
1914-18.
1. Turpiniet.
Werd reeds op het einde 1914 door
de Franschen aangewend. Daar het
niet gemakkelijk te gebruiken was.
werd het rap opzij gezet.
2. Chloor.
Groen-geel gas, 2 1/2 maal zwaarder
dan de lucht; wordt verkregen door de
inwerking van zwavelzuur (vitriool)
op keukenzout, en dient in de nijver
heid voor de bereiding van bleekwater
en chloorkalk (ontsmettingsmiddel).
Is gebleken weinig geschikt te zijn als
oorlogsgas.
3. Phosgeen.
Ohloorcarboxyl, gemengd met chloor
Keur van bloemaarde; kleurloos gas,
3 1/2 maal zwaarder dan de lucht. Ge
bruikt door de Engelschen in Decem
ber 1915, daarna door de Duitschers
einde 1916. Een der meest gebruikte
strijdgassen. Het inademen van dit
gas verwekt niet onmiddellijk voelbare
stoornissen. Enkele uren nadien echter
kan het plotseling den dood verwek
ken.
4. Chloropikrien.
Trichloornitromethaan. Traanverwek-
kend en zeer giftig; vloeibaar, kleur
loos produkt met kookpunt 112 gr. C.
en dampdichtheid 5, 7; karakteristieke
geur. Vijf dagen na een bombarde
ment met chloropikrien ontwijken de
dampen nog uit den grond indien men
dezen bespit.
5. Yperiet of mostergas.
Zwavelbichloorethyl. Vloeistof met
kookpunt 212 gr. C. en dampdichtheid
5,5. Heeft een geur van mosterd. Ver
scheen voor het eerst op het slagveid
midden 1917 In den sektor van leper,
waardoor het «yperiet»* genoemd werd
In dampvormigen toestand is het een
gevaarlijk-irriteerende stof, traanver-
wekkend en stikkend. In vloeibaren
toestand ls het een standvastige, blaas
trekkende stof. By droog weder is zyne
inwerking gedurende acht dagen te
vreezen, by vochtig weder drie dagen.
6.Broombenzyl.
Vloeistof met kookpunt 107 gr. C en
dampdichtheid 6. Is een licht-stikken-
de, traanverwekkende stof. Verscheen
voor het eerst in Maart 1915 te Ver
dun; veel gebruik heeft men er niet
van gemaakt door zyn flauwe aanvals-
kracht.
Dit produkt wordt tegenwoordig nog
aangewend om de proefgaskamers te
vullen die door het leger gebruikt
worden om de soldaten aan het dra
gen van gasmakers te gewennen.
7. Bromal.
Broomaldehyde. Kleurlooee vloeistof,
met kookpunt 174 gr. C. Geeft stik
kende en traanverwekkende dampen.
Werd weinig gebruikt.
8. Akrolëien.
Kleurlooze vloeistof met kookpunt
52,5 gr. C, die zich in kleine hoeveel
heden vormt by de vernieling der vet-
ten door de warmte (aangebrand vet).
Haar dampen werken sterk-irriteerend
op de siymvliezen der ademhalings
organen en de oogvliezen.
9.Cyaan- of Blauwzuur.
Kleurlooze vloeistof met kookpunt
26 gr. C. en dampdichteid 9,94. Heeft
een geur van bittere amandelen. Het
is het type der eigenlijke giftstoffen;
is noch traanverwekkend noch stik
kend, en doet niet niezen; zoodat men
geneigd is zich er niet van te mistrou
wen. Is zeer onstandvastig (ontbindt
zich snel). Daardoor verdwijnt de
agressiviteit van het gas zeer snel.
Het blauwzuur verwekt draaingen,
hoofdpijn, sterke pijnen die te verge
lijken zijn met die van het rhuma-
tisme, hartkloppingen, bewusteloosheid
en eindelijk verstikking.
10. Vincennite.
Mengsel van cyaanzuur, chloortln,
chloorarseen en chloroform. In Juii
1916 voor het eerst gebruikt door het
Fransche leger. Te vluchtig om «doel
matig» aangewend te worden. Daarom
werd het weinig gebruikt.
11. Arsienen.
Vaste stoffen, verbindingen van
arsenikum. De ontploffing van het
schietpoeder en de groote hitte die
daardoor ontstaat, herleiden de arsie-
nsn tot zeer verdeelde, elektrischge-
laden stofdeeltjes. Verwekken over
vloedig niezen.
12. Koolmono-oxyde.
Een glas, met densiteit 0,96. Heeft
noch reuk, noch smaak, noch kleur;
is niet irriteerend, maar zeer giftig.
Ontstaat by de onvolledige oxydatie
(verbrandingF-der brandstoffen. Wan
neer het ingeademd wordt, dringt het
langs de longen in het bloed en her
leidt dezes oxy-demoglobieën tot kooi-
oxy-hemoglobien. Daardoor wordt het
de hemogiobieën onmogeiyk gemaakt
de ingeademde zuurstof op zich te
vestigen en die tot in de weefsels te
voeren. Daardoor ontstaat vergiftiging.
Het verwekt een gevoel van vermoei-
nds, oorgeruisch, hoofdpyn, hartklop
pingenbewusteloosheid.
Dit gas wordt niet gebruikt als
strijdgas, daar het veel te licht is en
zijn diffusie (verspreiding) in de lucht-
ruimte te groot. Daar het echter ont
staat by de losbranding van het schiet
poeder is het gevaarlijk voor diegenen
die zich in de nabyheid der ontplof
fing bevinden.
13. Lewisiet.
De Amerikaansche «Doodendauw».
De samenstelling ervan wordt geheim
gehouden. Naar het schynt zou de uit
werking ervan zeer wreed zijn, en te
vergeiyken met die van yperiet.
(Vervolgt)
De bekende Duitsche letterkundige,
Thomas Mann, winnaar van den
Nobelpry's. die in 1936 van zyn burger
rechten in zyn vaderland werd ver
vallen verklaard, sprak in het voorjaar
van 1938 tot honderd duizenden Ame
rikanen over de toekomstige overwin
ning der demokratie. De ietwat uitge
breide vorm van deze voordracht
verscheen eerst in het uitstekende tyd-
schryft «Mass und Wert» en werd na
dien in Nederlandsche vertaling van
prof. dr. Leo Polak uitgegeven door
de Arbeiderspers te Amsterdam.
Dit boekje, alhoewel reeds een paar
maanden verschenen, heeft, naar onze
meening, tot op heden niet de belang
stelling ontvangen, waarop het krach
tens zyn inhoud recht op heeft.
Gansch het werkje is de schoone
getuigenis van een groot man, 1ie on
danks alle dreigingen van het oogen
blik, ondanks de door hem aan den
lyve gevoelde fascistische machts-
waan, blijft gelooven in een komende
wereld, waar recht, vrijheid en recht
vaardigheid zullen heerschen, die on
danks alles blyft gelooven m een wer
kelijke volkerengemeenschap, levende
in een van sociale gerechtigheid.
Reeds van in het begin wijst hy er
op dat Amerika geen onderricht noo-
dig heeft in zake demokratie van een
Europeaan.
Maar onderricht is één, zegt schry-
ver, en iets anders is zich herinneren,
bezinnen, herzien, zich weer bewust
maken van een geestelyk en moreel
bezit, dat men niet zonder gevaar
voor absoluut verzekerd zou kunnen
houden en maar stil zou laten rusten.
En dit geldt niet alleen voor ds Ame
rikanen, maar en vooral nu voor
gansch de menschheid.
De onbewuste kracht van het fas
cisme en van het nationaal-socialisme
is het onbewuste eeuwige verlangen
van den mensch naar «het andere»,
naar het niet te bereiken volmaakte.
Thomas Mann noemt dit «net eervol
maar smartelijke mysterie, dat er voor
den mensch op aarde altijd een rest
van onvoldaanheid, ontevredenheid en
lyden overblyft».
Deze drang naar het nieuwe is de
tydelyke bekoring van de hedendaag-
sche totalitaire stroomingen. Het fas
cisme is daarom een teeken des tijds,
de demokratie is daarentegen «tydloos
menschelijk».
«Ik noemde de demokratie zegt
Mann tijdeloos-menschelijk en haar
tegenwoordig zoo triomfantelijk optre
dende tegenstander, het fascisme, een
verschijnsel des tijds. Ik vergeet daar-
by niet, dat ook dit fascisme diepe en
wellicht onuitroeibare wortels in het
algemeen-menscheiyke heeft; want zijn
wezen ls het Geweld. Aan geweld, aan
fysieke en geestelyke overweldiging,
gelooft het, geweld past het toe ge
weld mint en eert en verheerlykt het,
geweld is niet eerst zijn ultima, maar
zyn prima ratio en we weten maar
al te goed, dat het geweld evenzeer
een menschelyk-onsterfelijk principe
is, als zyn tegendeel, de idee van het
Recht».
De strijd tusschen deze beide mach
ten is de eeuwige stryd tusschen ge
weld en recht, en schrijver gelooft er
ten rechte aan, dat de demokratie,
het recht en de vrijheid het zullen
winnen op het geweld, de terreur en
de overweldiging.
Demokratie is meer dan alleen een
woord met een zuivere politieke klank,
zij is een geloofsbelydenis, waarin wij
de eeuwige grondslagen van de liefde'
leer van Jezus Christus en de zeden
leer van Mozes- terug vinden. «De echte
demokratie, zooals wy ze begrijpen,
is nooit mogelijk zonder een aris^okra-
tische inslag het woord «aristokra-
tisch niet genomen in den zin van
geboorte of welke privileges ook, maar
in geestelyken zin. In een demokiatie,
die het hoogere leven des geestes niet
eert en er niet door bepaald wordt,
heeft de demagogie vry spel, en het
peil van het nationale leven wordt
tot dat des onwetenden en des onbe-
schaafden verlaagd, In plaats dat het
beginsel der opvoeding heerscht en
men zyn best doet om de onderste
lagen tot kuituur op te heffen en aan
het niveau der beteren de erkende
heerschappy te verschaffen». Een de
mokratie zonder geestelijke aristokra
tie leidt tot een «demokratie» die ons
voert naar de kuituurredevoeringen
van een «Führer»
Hoe juist is het oordeel niet van
Thomas Mann als hy zegt dat het
nationaal-socialisme verkondigt tegen
het bolsjevisme te stryden, doch dat
het nat.-soc. leidt naar een bolsjevis
me, dat én voor de arbeiders én voor
de ondernemers veel gevaarlyker is
dan het Russische, welks voorbeeld in
zoovele opzichten gevolgd is.
«In beslissend, n.l. juist in ekono
misch opzicht, is het nationaal-socia
lisme niets anders dan bolsjevisme:
het zyn vyandige broeders, van wie
de jongste van de oudste, de Russi
sche, zoo göed als alles geleerd heeft».
(Wie denkt by het lezen van dien zin
niet aan het verbond tusschen Rus
land en Duitschland? «De vijandige
broeders, van wie de jongste van de
oudste, zoo goed als alles geleerd
heeft» hebben zich verbroederd, om
dat het gaat tegen de demokratie).
Het woord nationaal-socialisme is
schyn. Want zyn socialisme ls moreel
onecht, leugenachtig en menschen-
verachtend.
Uitermate belangwekkend zyn de
opmerkingen van Thomas Mann over
de oorlog en zyn mogelijke gevolgen
voor de dlktatuurlanden.
«Europa heeft het peil van maat-
schappelyke moraal bereikt, dat de
oorlog als politiek middel als onmoge-
ïyk zou moeten worden beschouwd».
Verder wijst hy er op dat een land
als Duitschland gedwongen wordt, op
drie fronten te vechten, n.l. tegen het
buitenland, In de lucht en tegen... het
binnenland.
Ten slotte roept Thomas Mann de
demokratie op tot een mannelijk en
strydbaar humanisme dat moet lee-
ren zijn vyanden te bezweren.
Wil de demokratie blijven bestaan,
wil dus de wereld haar bestaansrecht
verantwoord achten, dan zal de maat-
schappy niet alleen een politieke, maar
ook een ekonomische verandering moe
ten ondergaan. Wat er moet gedaan
worden, zegt Mann heel eenvoudig,
maar ook heel duideiyk en ernstig.
Dat is een hervorming der vrij
heid, die er iets anders van maakt,
dan wat ze ten tijde van onze vaders
en grootvaders, in het tydperk van
het burgerlyk liberalisme, was en
mocht wezen, iets anders dan «laissez
faire, laissez aller», want daarmee kan
zy zich niet handhaven, daarmee komt
zy er niet meer.
De hervorming, die ik bedoel, moet
een sociale hervorming zyn, één in
sociale geest; daardoor alleen kan de
demokratie aan het fascisme en ook
aan het bolsjevisme de wind uit de
zeilen nemen, kan zy de voorsprong
inhalen, die de diktatuur aan haar
slechts tijdeiyke en in hooge mate
leugenachtige, maar aan lang voor
haar winnende «frischheid der jeugd»
ontleent. En dan moet deze sociale
hervorming de geestelijke niet minder
dan de ekonomische vryheid betreffen.
In beide opzichten zyn de tijden van
het Manchesterdom en het passieve
liberalisme voorby
Dit kleine werkje, dat slechts 63
bladzyden telt, leert ons niet alleen
veel over het wezen van het fascisme
en dit der demokratie, maar leert ons
vooral wat wy moeten doen en hoe
wy moeten leven om de zuivere demo
kratie, die steunt op gerechtigheid en
sociale rechtvaardigheid, nieuw ;even
te wekken en te overwinnen.
Nu vooral, in deze dagen van span
ning, maar wy twijfelen er niet aan,
ook dagen van omvorming, wenschen
wy vurig dat iedereen dit werkje ter
hand zou nemen, maar vooral de ge
dachten er van, in zijn geest zou
prenten. PIETTER LEGON.
IN de huidige omstandigheden, is na
tionale eendracht geboden.
Akkoord.
Maar deze nationale eendracht
kan maar een door al de klassen en
volksgroepen vry aanvaarde werkelijk
heid worden, indien zy gepaard gaat
met nationale solidariteit.
Nu, het blykt dat zekere woordvoer
ders van de bezittende klassen van
dze solidariteit een opvatting hebben,
die niet met de onze strookt.
Krachtens deze opvatting, zouden de
arbeiders de zwaarste lasten moeten
dragen, nu van iedereen offers wor
den gevraagd.
Als wij protesteeren tegen hun
woorden en «hun geschryf, zullen deze
heeren ons waarschijnlyk verwyten
den klassenstrijd aan te wakkeren,
daar zy nu eenmaal uitgaan van het
standpunt, dat de nationale eendracht
en de sociale vrede slechts het gevolg
kunnen zijn van het gelaten aanvaar
den door de arbeidersklasse van al de
willekeurige maatregelen, die zouden
worden getroffen door de werkgevers
of de overheden.
Al hun geschreeuw en geschrijf zul
len de onbevooroordeelde openbare
meening van ons vry land niet blind
maken voor het feit, dat zij op den
klassenstrijd blijven aansturen door
hun niet te rechtvaardigen aanvallen
op het levenspeil van de arbeidersklas
se.
Zij vinden het waarschynlijk heel
jammer, dat de arbeiders in dit land
nog over voldoende vryheid beschik
ken, om in te gaan tegen hun inbreu
ken op de feitelyke nationale een
dracht. Indien ons volk onder de ter
reur van een gezagstaat gebukt ging,
en niet meer kon reageeren tegen de
sociale misbruiken, zouden zy een na
tionale eendracht naar hun tand heb
ben verwezenlykt, en zouden zij de il
lusie kunnen koesteren dat zij den
klassenstrijd hebben uitgeschakeld.
Want, degenen die den mond vol
hebben van klassenverzoening en van
hatelykheden tegen de arbeidersklasse,
zien den klassenstrijd slechts daar,
waar de arbeiders vry voor hun recht
op leven en hun waardigheid opko
men. Zij weigeren hem natuurlijk te
zoeken in de willekeurige houding van
de sociaal-bevoorrechten tegenover
degenen, die, naar hun klasseopvat
ting, ekonomisch van hen afhangen.
Bewust of onbewust, zijn zij nog de
overtuiging toegedaan, dat de arbei
der een minderwaardig wezen is, om
dat hij niets bezit dan zijn arbeids
kracht. Zoodra hij deze arbeidskracht
niet meer kan verkoopen, en werkloos
is, doen zij hem aanvoelen dat hy van
de gemeenschap afhangt, wat het
al een werkloozen arbeider, meenen zy
treft. Tegenover een arbeider, en voor
al hun opvattingen over menschelijke
hun opvattingen over menschelyke
waardigheid, menschlievendheid of
eenvoudige wellevendheid te mogen
verzaken.
Naar him oordeel, legt de nationale
eendracht, die althans op politiek ge
bied werd tot stand gebracht, hun
geen verplichtingen op tegenover de
arbeiders. Integendeel, zij zijn er diep
van overtuigd dat dezen nu maar zon
der tegenpruttelen van alles moeten
afzien, wat zij door langen, en soma
feilen stryd hebben verkregen.
Nationale eendracht beteekent too®
hen niet nationale solidariteit, maa®
sociale afbraak.
Indien de arbeiders niet waakzaam
moesten zyn, zouden zekere handlan
gers van de sociale reaktie korte met«
ten maken met de sociale wetgeving,
Zy zouden beginnen met de toepas
sing van deze laatste te schorsen. Een
maal dat zij niet meer toegepast
wordt, zou het gemakkely'ker zyn e®
definitief mee op te ruimen.
Somigen willen beginnen met de af
braak van de reglementeering betref
fende de werkloosheid. De reaktie be
houdt steeds haar eerste slagen aan
de werkloozen voor, daar zy weet dat
zy den zwaksten weerstand bieden.
Dit is weer het geval, nu ze meent
dat de omstandigheden geschikt zijn
om de arbeiders te berooven van hun
veroveringen.
In zeker dagblad werd de meening
verdedigd, dat men, wat den
steun aan de werkloozen betreft, zou
n.oeten terugkeeren naar het regima
van de jaren 1914-18. De geldelijka
steun zou moeten vervangen worden
door steun in natura, als, bijvoorbeeld,
soep en brood.
Een liberaal Kamerlid, de heer Char
les Emmanuel Janssen, die verwant
is aan een der grootste industrieelen-
families, verdedigde in L'Indépen-
dance beige» een nog ongeloofiyke®
stelling.
Deze meneer meent dat de werkloo
zen te veel trekken, in de huidige om
standigheden. Hy is van oordeel dat
zij genoegen zouden moeten nemen
met veel minder, nu de natie zich ia
staat van mobilisatie bevindt. Zij zou
den gelijk welk werk moeten aanvaar
den, tegen gelijk welke voorwaarden.
En wanneer zy niet moesten aanvaar
den, zouden zy moeten gemobiliseerd
v/orden, om een reservist te vervan
gen, die aan zyn taak werd ontno
men.
De heer Janssen zou willen terug
keeren tot den tyd, toen het lege®
slechts uit arme menschen bestond.
Hij is, in werkelijkheid, een fantast,
Wi,i zouden er ons kunnen by beper
ken glimlachend de schouders op to
halen bij het lezen van zyn geschrijf,
indien het geen diepgewortelde reak-
tionnaire klasse-vooroordeelen verried.
De h. Janssen en zyn gelyken voe
ren een taal, waardoor de nationale
endracht niet wordt gediend.
Indien zy deze laatste werkelijk wil
len dienen, moeten zij bepaald afzien
van hun onderduimsche pogingen om
met de sociale wetgeving op te rui
men.
De natie kan slechts sterk zyn, wan
neer de arbeidersklasse er als een vol
waardig en gelykberechtigd bestand
deel van wordt beschouwd, en ala
zoodanig wordt behandeld en geëer
biedigd.
Deze opvatting moet de handhaving
voor gevolg hebben van alle vryhe-
den en rechten, die de arbeiders heb
ben veroverd.
O. D. S.
Juist zooals we ons hebben ingespan
nen om bij iedere gelegenheid de vre
desmachten te ontwikkelen, willen we
nu werken om aan de miserie te ver
helpen welke de oorlog met zich sleept,
hetzij dat we er onrechtstreeks in be
trokken zyn, hetzy dat we hem onder
gaan.
Het Nationaal Komiteit der Socia
listische Vrouwen heeft in dezen zin
aan al zyn federaties onderrichtingen
gegeven met het verzoek zich althans
aan te passen aan al de toestanden
welke zich mochten stellen door byzon-
dere omstandigheden voor hun
streek.
De samenwerksters hebben langs hun
kant besloten den oproep van het na
tionaal werk«Het Pakket van den
Soldaat» te beantwoorden, gebruik
makend van de voordeelen welke de
koöperatieve beweging in hun bereik
stelt
Het volstaat van in om het even
welke koöperatieve winkel van het land
9,95 fr. te storten (plus 3 fr. voor ver
zendingskosten) opdat een coli bevat
tende
1 tablet chocolade (8 reepen), een
pot konfituur, 1 pak tabak van 100
grammen, 1 boekje cigarettenblaadjes,
I stuk toiletzeep,
en dit volgens suggesties van het mi
nisterie van Nationale Verdediging,
zou gestuurd worden aan het aangege
ven adres van een soldaat of aan het
nationaal werk zelve, dit alles door de
zorgen van de Algemeene Koöperatieve
Vereeniging.
Zooals men ziet gelasten de koöpe-
ratieven zich met alle formaliteiten van
bestelling en verzending aan den be
stemmeling, zoo wordt tijd en geld
gespaard. Het verzendingsbewijs wordt
naderhand aan den verzender overgs-
maakt.
We raden de vrouwengroepen aan
zóó te werk te gaan. Ze kunnen zich
rechtstreeks in verbinding stellen met
den plaatseiyken koöperatieven win
kel, hetzij voor het opsturen aan be
paalde adressen of het verzenden van
yerschillende colis aan éénzelfde adres
('b.v. het Nationaal Werk). By kollek-
tieve verzendingen zyn de verzendings
kosten natuurlijk mindei1.
Onnoodig aan te dringen op de hoe
danigheid en waarborg der waren, de
lage prijs en de spoed welke aan de
verzending besteed wordt.
De degelijkheid dezer werkmethode
legt zich uit door het feit, dat onze
koöperatieven slechts één verzuchting
hebbenDIENEN.
N. V. S.
(Nat. Verb, der SamenwerkstersJ
Waarom lijden aan
HOOFDPIJN
MIGRAINE
TANDPIJN
GRIEP
RHEUMATIEK
ZENUWKOORTSEN
PIJN DER
MAANDSTONDEN
als de
WONPERBARE BRUINE POEDERS
van
der Apotheek DE POORTERE, te
ST-NIKLAAS-WAAS, U oogenbllk-
kelljk zonder schadelijke gevolgen
van deze pijnen zullen bevrijden.
De doos var» 8 poeders 4 frank. I
De drledubb. doos 25 poeders 10 fr.
Te verkryg ln alle
goede apotheken o<
vrachtvry tegen
postmandaat.
Gebruikt ze eens.
U zult nooit geen
andere meer
gebruiken.
f
t
In Engeland wordt in alle vliegtuigfabrieken met versneld tempo gewerkt.
Op gebied van de vhegtuigfabricage is Engeland, met inbegrip van de
fabrieken die in de Dominions bestaan, de machtigste voortbrenger van
vliegtuigen van allerlei types. Engelands grootste macht op zee, wordt n»
ook de grootste macht in de lucht.
