i
x
POLITIEK PANORAMA
IN HET TEEKEN
KOMPETENTIE...
KUNSTSCHATTEN
EN... MENSCHEN
DER
ZONDAG 5 NOVEMBER 1S39
0,50 Ir, - Nr. 28 - 6 Jaar socialistisch weekblad voor vlaamsch belgie
fel1T rif»! TH*
4"
F
I1HW
LEKTUUR
voor de soldaten
Uitgave O
mm
wErff I lliior mm
WÊMg
Het Belgisch Vak
verbond waakt
Direktoriale
aanbevelingen
Dat noemen zij orde
Vergadering van de
socialistische parle
mentaire groepen
Een energieke
terechtwijzing
Behandelt
de neutraliteit
mei zachtheid
Belangrijke
koninklijke besluiten
Met den verrekijker
Onze gemobiliseerden vragen
naar «VOOR ALLEN»!
Staar hun uw blad op
V® R ALL
jiDAKTIË EN ADMINISTRATIE
St-Pictersnieuwstr. 64 Gent
r e I e o o n 157 v 0 (4 Hjnen)
A BON NEM EN TSl'KlJZE N
i jaar
6
23,00 ff.
maanden !r'
landen H.3Q fr
o li eek Het Licht <ient: 56733
2)e qw&te- k&tkfKweit~
netlijzen
1 November, Allerheiligen,
1939
De doodenvereering greep
overal plaats. Terwijl het ka
non opnieuw buldert, de mi
trailleurs ratelen en opnieuw
de soldaten door den dood wor
den neergemaaid.
Die uitgestrekte militaire
kerkhoven, zeer ordelijk en
militair opgemaakt gaan uit
breiding krijgen.
De houten kruisen worden in
•erie gemaakt.
En dit alles omdat de volke
ren zelf aan de macht niet zijn.
Omdat de kapitalistische
appetijten spelen. Men wil
ijzerbekken, koper- en tin
mijnen, petroleumvelden ver
overen.
Omdat een nazistisch impe
rialisme onvoldaan is en de
wereld hegemonie nastreeft.
Een nieuwe orde moet in
Europa geschapen worden om
den vrede te kunnen bewaren.
Maar bestendige vrede kan
er niet zijn, wanneer aan de
bazis van onze maatschappij
het kapitalisme blijft bestaan.
Het moet in de koppen der
menschen gehamerd worden,
dat dezen keer een Europeesch
stelsel moet opgebouwd wor
den, dat belet dat om de 25
jaar de oorlog opnieuw uit
breekt. En of de hooge heeren
het willen of niet, die orde zal
socialistisch zijn of de vrede
zal niet herwonnen worden.
In deze troebele en moeilijke
dagen moet gansch onze aktie
gaan naar de doordringende
machtige socialistische vredes-
gedachte.
k Jp Jm
mfey.
Minister Sap heeft rare plan
nen in zijn achterhoofd. Hij
mompelde iets over een oor
logsindex welke hij zou wil
len invoeren, maar liet inmiddels
den in gang zijnden index van Ok
tober NIET verschijnen.
Het Belgisch Vakverbond (socia
listisch) diende een flink protest in
en al meteens liet M. Sap dan toch
den index verschijnen. Er was reden
toe, want de georganiseerde socialis
tische arbeiders zijn niet van plan
zich te laten doen. Temeer, er was
een verhooging van de levensduurte
welke door den band een loonsver-
hooging van 5 t.h. wettigt.
Ziedaar waarom M. Sap sprak
van een oorlogsindex en de echte
cijfers niet liet verschijnen.
De arbeiders zullen het gepast op
treden van het Belgisch Vakverbond
weten te waardeeren.
Aan het hoofd van de katholieke
beweging staat een directo
rium schrik niet van dien
naam, dat is maar een «pose».
Dat lichaam met den fermen naam
heeft een manifest uitgegeven waar
in het den nadruk legt op de nood
zakelijkheid de moraal en solidari
teit van ons volk hoog te houden.
Een vrome, wijze raad
Maar zou hetzelfde «direktorium»
soms niet beter doen de reakcion-
naire katholieke dagbladen eens
duchtig bij de ooren te trekken. Het
zijn zij toch die de solostemmen zin
gen in het misselijk huilkoor dat
tegen de werkloozen werd gericht
En... kan datzelfde «direktorium»
gezien zijn kloeke benaming, soms
ook geen einde stellen aan de hits-
kampagne van «De Standaard», het
lijfblad van den met verlof-zijnden be
heerder van de nazi-firma Siemens,
we bedoelen minister Sap.
Of is het katholiek manifest met
de wijze raadgevingen alleen maar
bestemd voor de niet-katholieken,
terwijl de klerikale herrieschoppers
zich het recht blijven toeëigenen,
in deze gevaarlijke periode het land
op «telten te zetten
Ge weet, dat de fascisten bij
hun propaganda steeds be
weerd hebben ORDE tê
brengen. Ze maakten van de
huidige kapitalistische wanorde mis
bruik om hun diktatoriale betrach
tingen te verwezenlijken.
En nu zitten wij volop in een toe
stand, geschapen door de fascis
tische ordebrengers
Wat zijn de kenmerken van die
fascistische orde
Duizenden in martelkampen
afgeslacht of voor het leven ver
minkt;
Du:zenden losgemaakt van have,
goed en gezin;
Slagvelden en massa-kerkhoven
alom.
Millioenen gemobiliseerd;
Dood en vernieling op zee, ten
lande en in de lucht;
HONGERSNOOD IN DE DOOR
DE FASCISTEN BESTURDE LAN
DEN.
Ziedaar de fascistische orde I
Zeggen, dat er ook bij ons nog
geestelijk abnormalen zijn, die ook
deze gruweldaden van de fascis
tische diktatuur over ons volk zou
den willen brengen.
Maar het volk heeft al lang zijn
oordeel geveld over de fascistische
dwingelandij en zal er wel mee af
rekenen bij de eerste gelegenheid.
HET FASCISME MOET OVERAL
UITGEROEID WORDEN. WIL FR
VREDE EN VOLKSWELVAART
WORDEN.
DE zitting hield zich bijna uitslui
tend bezig met het nieuw
koninklijk besluit, over de
vergoedingen aan de families
van de gemobiliseerden. De vergade
ring was akkoord, en dit werd in een
dagorde vastgelegc., dat er grondige
wijzigingen moeten gebracht worden
aan het besluit. Inderdaad, belang
rijke kategoriesn zien hun toestand
r.iet verbeterd, wel integendeel. Zoo
voor wat betreft de vrijgezellen, de
weduwnaars mot of zonder kinderen
de families die de dorpen bewonen
van minder dan 5000 inwoners. Het
algemeen oordeel was dat het plafond
voor wat de beroepsbelastingen be
treft veel te laag is.
Enkele parlementairen werden
aangeduid die op Donderdag 2 No
vember gingen samenkomen met
minister Spaak, om het besluit gron
dig te onderzoeken en de noodige
wijzigingen op te stellen.
De socialisten zullen niet loslaten
en ijveren steeds om den toestand
van de families der gemobiliseerden,
en die der alleenstaanden te verbete
ren.
Onze gemobiliseerde jongens ver
dienen dat.
We hebben in deze kolommen
herhaalde malen en'kracht
dadig de aanvallen tegen de
werkloozen geschandvlekt.
Het is toch eigenaardig dat de mees
te aanvallen tegen het volksbestaan
steeds uit denzelfden klerikalen hoek
komen. Wat zitten de kristen-demo-
kraten toch in een verdacht gezel
schap
Op haar beurt neemt de geree-
ring positie, door een energieke
mededeeling en logenstraffing van
wege het ministerie van Voorlich
ting, tegenover hen die de hitskam-
pagne voeren te publiceeren. Deze
ministerieele logenstraffing luidt als
volgt
In sommige kringen hebben
verzonnen berichten de ronde
gedaan, betreffende de op-
eisching door de openbare mach
ten van werkloozen, die weige
ren zouden te arbeiden. Deze
geruchten dienen met het mees
te voorbehoud te worden ont
haald. Zoo kunnen wij het be
richt logenstraffen volgens het
welk werkloozen, opgeëischt
om te arbeiden op het vliegveld
van Goissoncourt, onder het
zingen der Internationa ie
zouden geweigerd hebben aan
het werk te gaan.
Zal dat volstaan om de klerikale
reaktionnairen wat menschelijker te
maken en eerbied af te dwingen voor
de slachtoffers van de kapitalisti
sche krisis
We zullen zien.
In elk geval kunnen wij nu gelijk
m het verleden vaststellen, dat alle
vaderlandslievende ontboezemin
gen en andere direktoriale raad
gevingen ten spijt, sommige reak
tionnairen van de moeilijke omstan
digheden misbruik maken om een
aanval te doen tegen de arbeiders
in het algemeen en de werkloozen
in het bijzonder.
Dat zij daar het land een slechten
dienst mede bewijzen, kan hun blijk
baar niet deren. Als hun geldbeugel
er maar wel bij vaart
Er wordt in de laatste weken veel
geschreven en gesproken over
onze neutraliteit die moet
verdedigd worden. Te veel zelfs!
De indruk wordt daarmee verwekt,
vooral in het buitenland, dat de
Belgische bevolking tegen de neu
traliteit gekant is. Wat niet waar is!
Al die zenuwachtigheid rondom
een algemeen aangenomen zaak,
wordt in de provincie NIET begre
pen en men is tenslotte geneigd
naar een uitleg te gaan zoeken.
Wordt er te Brussel soms door
vertegenwoordigers van vreemde
machten drukking uitgeoefend op
onze staatsmannen, drukking die
niet te vereenigen zou zijn met het
noodige respekt voor onze neutrali
teit
Als dat zóó is, dat men het zegge!
We zullen meteen weten wie er ge
vaarlijk is voor onze onafhankelijk
heid I
Maar als er geen drukking wordt
uitgeoefend, dat sommige sprekers
en schrijvers zich dan wat intoomen
en bewijs geven van psychologisch
doorzicht.
Over de geestesgesteldheid van
ons volk mag men zich overigens
niet vergissen. Men kan niet eischen
dat het afstand doet van sympa
thieën of anti-pathieën, welke deor
den oorlog 1914-1918, en in het bij
zonder door de Duitsche bezetting,
diep in het gemoed gedrukt zijn.
Daarom is het niet verstandig bij
ons volk reakties uit te lokken
die wel eens niet gewilde uitslagen
zou kunnen opleveren.
Daarbij weet elke demokraat zeer
goed, dat het voortbestaan van de
volksvrijheden niet gekoppeld is aan
de overwinning van de diktatuur.
Dat zij, die door roekeloos ge
schrijf een der oorlogvarende par
tijen waarlijk beieedigen tot de orde
geroepen worden, is niet meer dan
billijk. Maar dat men verder de neu
traliteit zoo weinig mogelijk be-
spreke, zoo breed en wilskrachtig
mogelijk voere en er vooral eerbied
voor afdwinge vanwege sommige
landen die al te gemakkelijk het
internationaal recht aan hun grove
botten lappen.
Het is dan ook niet heel wijs de
neutraliteit te doen doorgaan als
een nieuwe levenshouding, waaraan
moed en andere deugden ten grond
slag liggen. Laat ons ernstig blijven.
Neutraal zijn wij, omdat wij ons
land de gruwelen van den oorlog
willen besparen en in elk geval geen
voorwendsels voor een inval willen
geven. Of de zaken naar onzen
wensch zullen verkeeren hangt niet
alleen van ons af.
De neutraliteitspolitiek is er eerie
van politieke NOODZAKELIJK
HEID, meer niet. Zij mag ons zelfs
niet beletten desnoods onze onaf
hankelijkheid met alle krachten
te verdedigen tegen een gebeurlij-
ken inval Zie de laatste en zeer
flinke rede van den koning.
Het te werk stellen
der werkloozen
Het nieuw koninklijk besluit is ver
schenen.
Het voorziet dat de Staat, de provin
ciën, de gemeenten, de openbare instel
lingen, de verzekerde werkloozen kun
nen te werk nellen voor werken van
de landsverdediging, van passieve be
scherming of van openbaar nut.
De werkloozen zullen door den
N D.A.W. aangeduid worden.
Ze zullen boven den werkloozensteun
frank per werkdag ontvangen.
De tewerkstelling duurt 5 uren per
dag. Dit kan verlengd worden in spoed
gevallen voor de landsverdediging of
de passieve volksbescherming.
De openbare besturen zullen zorgen
voor de vergoedingen der schade voort
spruitend uit arbeidsongevallen.
Ook kunnen werkloozen mits toeslag
van 5 fr. per vollen arbeidsdag te werk
gesteld worden in erkende mutualitei
ten, werkioozenkassen. officieele ver
zekeringskas, enz., om leden van het
personeel, onder de wapens geroepen
te vervangen.
Een ministerieel besluit regelt de te
volgen administratieve werkwijze door
de openbare besturen (Staatsblad van
30-31 Oktober, bladzijde 7218).
et is fataal, de naam «Mendelsohn» blijft zich vast
zuigen aan de geschiedenis der laatste jaren van
H het Belgisch gemeenschapsleven.
IIMMH Men zal zich nog herinneren hoe in 1934 de
bankiersregeering de Bank Mendelsohn van Am-
KL —sm j sterdam de rol liet spelen van den financieelen red-
dingsengcl. Het was deze instelling n.l. waarop beroep werd ge
daan om, tegen interessanten interest en mits den waarborg in
goud, de Belgische schatkist door leeningen op korten termijn
uit de penarie te helpen.
Naderhand gunde het verslag van de onderzoekscommissie
Servais ons een blik achter de schermen. Er werd n.l. aan het
licht gebracht hoe door bedoelde verrichting Belgische finan
ciers en banken heimelijk de kapitaalvliicht wisten te orgamsee-
ren en hoe zij aan de Mendelsohnfirma de kapitalen ter beschik
king stelden, die zij voor leeningen in België hadden geweigerd.
Voor enkelen tijd kwam de naam Mendelsohn weer in ve
dette te staan door den krach van een harer leiders, Mannhei-
mer, waardoor de Mendelsohn-firma ten onder ging.
Thans krijgt die zaak een staartie in ons land, waar een
drietal financieele instellingen betrekkelijke averij blijken te
hebben opgeloopen bij het failliet Mendelsohn.
Een dier financieele instellingen, n.l. de «Caisse de Reports»
schijnt nogal erg te zijn getroffen alhoewel de deposanten
volgens een communiquee, niet de minste onrust hoeven
koesteren nopens hun geld.
Ziehier hoe technisch de zaak in mekaar zit.
Alhoewel haar zekere waarborgen werden gegeven is bedoel
de Brusselsche bank. een dezer schuldeischers van Mendelsohn,
in een moeilijken toestand geraakt. Pit komt hierdoor dat er
niet alleen een vordering bestond van 16 Joilhoensuden, hetzij
ongeveer 250 mil'ioen frank, maar ook omdat de bank Fransche
schatkistbons, die door de Bank Mendelsohn waren uitgegeven,
had overgenomen. Deze laatste waa-borgde de overname, na
drie kwartaal-vernieuwingen, namelijk m Juni 1940. Pc krach
heeft deze vernieuwing onmogreink pemaakt en bov^nchen is de
oorlog ontstaan, waarin Frankrijk is betrokken. De Fransche
schatkistbons bliiven gedurende zes jaar loopen en nun verkoop
kan slechts verlies meebrengen.
Feitelijk heeft de toestand eerder een teohisch uitzicht zoo
dat de deposito's, deze bedroegen 700 m-'hoen on het emd
van 1938, niet in het gedrang komen en Staats-tusschenkomst
dan ook vrijwel uitgesloten is. Ook wat de norma'e verb and cl. n-
gen van de bank betreft gaat alles normaal en kon de bank al
haar verplichtingen naleven.
In bevoegde kringen is men dan ook <*°enszins ongevust over
de toekomst van de bank. Maatregelen blijken evrnwel noodza
kelijk daar een oplossing moet gevonden worden. Deze zou men
zoeken in een inkrimping van het kanitaal en van de reserven
van de bank. Het kanitaal bedraagt 329 mdl.o»n en de reyven
73 millioen. Het kanitaal zou op 200 mdhoen of zelfs op 160 mil-
lioen gebracht worden. Zoo zou de balans den waren toestand
weergeven.
De aandeelhouders zijn hierbij natu»"liik'Heen betrokken.
De effekten. ter nominale waarde van 160 millioen werden den
jongsten tijd niet meer op de Beurs genoteerd.
Wat de twee andere schuldeiscb<>rs in kwestie betreft, dezer
vorderingen ziin niet zoo belangr^k zoodat de weers.ag zich
bij hen in mindere mate doet gevoelen.
Wij willen hier, zonder de minste nm'cing tot leedvermaak,
aan dit betreurenswaardig financieel incident enkele konk.usies
vastknoopen.
In de eerste bevestigt het onze stelling dat de bankkontrole
in België nog op veel te zwakke basis berust. Wat natuurlijk toe
te schrijven is aan den tegenstand onzer politieke tegenstrevers.
Verder brengt het de legende van de kompetentie van de
financiers en de zakenlieden, die maar al te dikwiils de leiding
van de staatszaken opeischen. tot haar werkeluke waarde te
rug. Pat de huidige regeeringsmannen misschien langzamer
werken dan bovengenoemde? Rat komt echter omdat zii veel
voorzichtiger zijn en alles grondig willen bestudeeren en bedis-
kussieeren vooraleer in naam van het land verbintenissen aan
te gaan.
Tenslotte is het toch opvallend dat onze banken nooit geld
hebben of te vinden zijn wanneer het land op haar beroen doet
om hetzij binnenlandsche leeningen op te nemen, hetzij door
kredieten de heraanpassing van onze industrieele struktuur te
financieren. Dan wanneer zij zoo maar, zonder de risico s te
verdeelen, honderden millioenen ter beschikking stellen van
vreemde spekulateurs.
Nog een vorm van het eigenaardig patriotisme dat in de
laatste jaren in zekere kringen wortel heeft geschoten.
In alle landen
werden maatre
gelen getroffen
om de kunst
schatten tegen
een eventueele
vernietiging
door hommen
en granaten te
beveiligen.
In de voornaamste musea en
bibliotheken zijn de meesterstuk
ken zorgvuldig in den kelder ge
borgen, of zelfs naar het binnen
land vervoerd, terwijl de histori
sche monumenten met duizen
den zandzakken ingeduffeld wer
den.
Goed zoo! Maar men is in elk
geval geneigd uit te roepen
Gelukkige kunstwe -ken Het is
voor elkeen niet zooveel!
De voortbrengers van die
schoonheid voorzoover ze de uit
eindelijke reis naar 't pierenland
nog niet ondernomen hebben,
krijgen integendeel een matri-
cuul-nummer toebedeeld en wor
den, voorzien van een geweer en
een gasmasker, in 't veld ge
stuurd, terwijl hun geestelijke
kreaties als ware troetelkinde
ren behandeld worden.
Bij een oppervlakkige beschou
wing kan men daar allerlei over
wegingen aan bastknoopen, die
zeker niet ten voordeele van het
menschelijk vernuft uitvallen.
Menigeen zal misschien de me-
lankolische bemerking maken
Is het inderdaad niet paradoxaal,
dat men zoo verkwistend om
springt met de menschenlevens,
terwijl men angstvallig de wacht
houdt rond de scheppingen dier-
zelfde menschen?
Dat kan inderdaad paradoxaal
en zelfs wraakroepend schijnen,
maar alles goed ingezien is het
toch niet het geval.
Er is uit dit feit tenslotte een
les van diepe levenswijsheid te
halen 't is dat de mensch zelf
van weinig fet is en zijn waarde
slechts afgemeten wordt naar
wat hij heeft gepresteerd.
Aan die kelders en die zand-
zakjes breng ik zelfs een ootmoe
dige hulde zij zullen het hunne
bijdragen om aan de overleven
den van deze nieuioe katastroof
en tevens aan het nageslacht te
leeren, dat we toch ook nog tot
iets anders in staat waren dan
malkander den kop in te slaan.
Aan het nageslacht zijn nut er
uit te halen. Een boek, een kunst
werk, dat de vernietiging trot
seert, is tenslotte een hulde aan
den geest en aan de vrijheid.
PIER MOEIAL.
1
