ALGEMEENE
GESCHIEDENIS
EEN VOLGELING VAN
WEIDMANN
I
DONDER,
KONTRASTEN
BLIKSEM EN ZENUWEN
OOSTERSCHE
V. - REVOLUTIETIJD (1750-1815)
3,20 fr. voor de mijnwerkers
28.00 fr- voor de bazen
De Fransche revolutie
Hoe de 'roem,, van een Fransch bandiet
door de sensaties van dezen beroerden
tijd werd overschaduwd
CENTRALE VOOR ARBEiDERSOPVQEDiNG
Voor socialistische kadervorming
NEGENTIENDE LES
HET HOEKJE VAN DEN DETEKTIEF
Het Schrikbewind
ROBESPIERRE
DE OVERWINNING DER
REAKTIE
CHRONOLOGISCH
OVERZICHT
VRAGEN
POLITIEK WEEK-END
-.todt >urg wout a-tdetAff
BRIEVENBUS VAN JAN
!3 - Voor Allen - 19 Nov. 1939
Steeds socialistisch ageevewt
Na den doodendans der oorlogvoer- ae beruchtheid van zijn Duitschen
ders in Abessinië, Spanje, Polen en meesten-in-de-nusdaad had geëvenaard,
thans ter zee en aan het Westfront, Toch is Philippe geen banale ontaar-
is een menschenleven voorzeker fel in de kerel zonder meer. Hij is intelligent
waarde afgenomen. en zijn geschiedenis bewijst eens te
Herinnert ge u nog, toen de halve meer hoe hij de wrange vrucht is van
wereld in rep en roer stond wegens het een milieu, dat de voorbeschikten het
proces Weidmann? Ge weet wel, die gemakkelijkst Duiten de wet drijft.
Duitsche massamoordenaar, die nabij Philippe's vader was een dronkaard,
Parijs zijn slachtoffers naar een een- aie ten slotte de hand sloeg aan zich-
zame villa lokte en hen met een schot zelve en zich ophing,
in den nek naar de andere wereld Nauwelijks was Philippe geboren of
zond Zoo'n menschelijk beest werd hij werd uitbesteed. Zijn vader sloeg
om zijn misdaden ter verantwoording zijn moeder en wilde het kind leed
geroepen en het was te midden der c ben. Toen ze met een ander was ge-
universeele belangstelling, dat men buwd liet de moeder het zoontje bij
het monster naar het schavot bracht, zich komen. Philippe's tweede vader
Dat alles lijkt nu reeds zoover in 't was een zachte, goedaardige man. maar
verleden te liggen, juist omdat de wan- oe moeder kon die zachtaardigheid
daden onzer «oeschaving» zich in ra- blijkbaar niet meer verdragen. Zij be-
zend tempo hebben opgehoopt en de droog haar nieuwen echtgenoot met een
sensaties nog alleen wat aandacht ver- zekeren Lavigne. De jongen moest da
dienen als er tientallen dooden of wacht houden, toen die twee hun kof-
groote kopstukken mee gemoeid zijn. fers pakten. Om hen te plagen, riep de
Nochtans moet men niet denken dat jeugdige Philippe plotseling «Daar ia
de bandieten, ten overstaan der gebeur- hij!» (doelend op zijn tweeden vader),
tenissen, de wapens zouden hebben Het gevolg van deze grap was, dat hij'
eergelegd. Er zijn nog volgelingen van het ergste pak slagen kreeg, dat hij
P/eidmann... Deze week werden zelfs ooit in zijn leven kende,
te Parijs drie politiemannen door een Na op zee zijn diensttijd te hebben
paar schurken doodgeschoten, zoodat olbracht. trouwde Philippe, maar ver-
het bewijs daarvan voor de hand ligt. het weldra zijn vrouw en viel in een
Na de bende van Weidmann was liet Vein een man aan. Vijf jaren gevange
vooral de bende van den Lyonnees risstraf volgden.
Philippe, die van zich deed spreken, Daarna verviel hij van kwaad tot
in weerwil van de al maar krasser frger. Toen hij gearresteerd werd en
wordende wereldschokkende feiten op begreep dat zijn bandietenrol ten eindo
het internationale plan. was, zon hij op een middel om aan de
Deze bende verscheen nu voor het guillotine te ontsnappen. Hij beschul-
fof van Assisen van de Rhone. digde zichzelf van een moorddadigen
Waar het procesverslag anders een aanslag op een Fransch oorlogsschip,
gansche bladzijde zou hebben beslaan in de hoop aldus voor het maritieme
in de Fransche kranten, wijdden deze gerechtshof te worden gedaasd en ba
er slechts enke.e rgelties aan... Alles zullen gefusilleerd worden. Maar de
is inderdaad betrekkelijk en de mis- militaire rechtbank van Toulon sprak
dadenserie van Philippe en konsoorten rem onlangs vrij. zoodat hij nu toch
in normale tijden een monster- voor het Assisenhof den schavotdood
rffaire heeft niet een zelfde belang riskeerde.
als de bomaanslag te München-... Het was met dit somber visioen voop
De «hoofdman» der bende, Philippe, oogen, dat de openhartige kerel zijn
had tot medeplichtige Balligaud. Een i algenhumor verkocht ter eerste ge-
andere medeplichtige, Durand, werd rechtszitting...
destijds door zijn twee lctgenooten van «Na al wat ik heb gedaan, zei hij
kont gemaakt. Zoo hadden nu alleen tot zijn rechters, denkt ge er' natuur-
Philippe en Balligaud op de bank der hik niet aan. mij tot het einde van mijn
'beschuldiging plaats te nemen. Alhoe- dagen in de gevangenis op te sluiten,
wel de bende een zwaar beladen en Neem mijn hoofd dat is de wet. Ik
duister zondenregister heeft, stonden betreur het er geen vier te hebben
ce kerels enkel terecht wegens moord om iedereen tevreden te stellen. Wat
op de winkelierster Devault te Lvon en heb ik te verliezen? Ik ben nooit in
op de herbergierster, mevr. Allemand miin leven gelukkig geweest.»
te Millery. Maar het moet wel zijn zooals we
Het was tusschenin deze twee mis- in 't begin van dit hoekje aanstipten
drijven dat de bandiet Durand door dat een menschenleven lager wordt, ge-
Philippe met een revolverschot werd kwoteerd dan vroeger, want de ii'-v-
gedood nabij Gerardmer, waarheen ze leden verstonden het anders dan 'pin-
gewlucht waren. lippe het had voorzien de schurk en!
Toen de onmenschen werden aange- zijn medeplichtige werden NIET ter
houden bleek, dat ze nog een heel dood veroordeeld. Levenslange bagno-
lijstje van misdaden op hun prokramma straf, ziedaar hun toekomst,
hadden staan. Het was dus wel Phi- En ziedaar ook de tol. waartegen eert
l.ppe's eerzucht een tweede Weidmann individu zijn beroemdheid zal betalen,
te worden. Bij zijn aanhouding stak hij Een beroemdheid, die hij niet anders
zulks overigens niet onder stoelen of had meenen te kunnen bereiken dan
banken. Hij zette aan de politie al de i"1 het uitleven van tal van misdadige
plannen uiteen, die hij zinnens was uit instinkten. die zijn ouders hem hadden
te voeren en noemde zichzelf den meegegeven en die door zijn milieu
«Weidmann van Lyon». waren gevoed en ontwikkeld geworden.
Het toeval stelde echter tijdig een
einde aan zijn euveldaden nog vóór hij NICK.
N September 1792 werd overgegaan
tot de verkiezing der Nationale
Conventie, volgens algemeen, doch
niet vrij, kiesrecht. Op 21 Septem
ber wordt de republiek uitgeroepen.
Girondijnen en Jacobijnen («Berg-
partij» of «montagne» genoemd wegens
de zitplaatsen hunner vertegenwoordi
gers) stonden tegenover elkaar. De eer
sten waren federalisten, de tweeden
kwamen op voor het principe van een
ondeelbare republiek. De meeste Ciron-
dijnen wilden Lodewijk XVI sparen, de
Bergpartjj beschouwde hem als een
landverrader; hun stelling zegevierde,
en burger «Louis Oapet» werd op 21
Januari 1793 terechtgesteld.
Op het gebied der buitenlandsche
politiek werd de toestand der jonge
republiek steeds ongunstiger. De oorlog
■wordt verklaard aan Engeland en de
Bataafsche Republiek, vlak daarop aan
Spanje en Italië. Onder revolution-
naire leuzen wordt de expansiepolitiek
van Lodewijk XIV voortgezet. Maar
na enkele schijnsuksessen worden de
legers teruggeslagen; de generaals ple
gen verraad.
Het ekonomisch leven is in de war,
opkoopers houden het graan vast; de
broodprijzen stijgen.
Overal steekt de reaktie het hoofd
weer op, en is de monarchistische op
stand in vollen gang. In de regeering
zelf zijn de reaktionnaire stroomingen
aanwezig.
Maar wanneer de vooruitstrevende
commune (gemeenteraad) van Parijs
niet meer veilig is, dan voelen de Ja
cobijnen dat het oogenblik van hande
len gekomen is. Zij vertegenwoordigen
meer en meer de belangen en inzichten
van de groote massa's. Zij aanvaarden
ae nieuwe menschenrechten, waarin
o.a. de maatschappij de verplichting
wordt opgelegd te voorzien in leven en
onderhoud van al haar leden, hetzij
door hun werk te verschaffen, hetzij
door bestaansmiddelen te verzekeren
aan wie buiten staat is te werken.
Anderzijds beschouwen ze het eigen
domsrecht als de beschikking over dat
deel van. het goed dat door de wet
wordt toegelaten.
In Juni 1793 maken de Jacobijnen
zich door een eenvoudigen staatsgreep
meester van het bewind, onder de lei
ding van Maximilien Robespierre, den
«onomkoopbare». Deze was een fana
tiek, listig en pathetisch figuur, maar
toegewijd en onbaatzuchtig.
De leiding der zaken komt meer nog
dan. dat reeds het geval was, aan het
Comité van Openbaar Welzijn (Comité
du Salut Public), waaruit den aarze
lenden cn onberekenbaren Danton ver
drongen wordt. Deze had reeds een ge
dwongen assignatenkoers en maximum
prijzen voor het graan voorgeschreven,
thans gaat men over tot een algemeene
wet op het maximum en een regeling
van loonen en steungelden. De feodale
tienden, die de constituante afkoopbaar
gesteld had, worden nu zonder schade
loosstelling afgeschaft. In princiepe
werd in de nieuwe grondwet het alge
meen kiesrecht opgenomen.
Robespierre bepaalt de vrijheid als
volgt een den mensch toekomende
macht om naar goeddunken al zijn be
kwaamheden te ontwikkelen terwijl
het vroeger heette de macht om
alles te doen wat de rechten van an
deren niet stoort
Ben millioenenleger wordt georgani
seerd en uitgerust nog tegen het ein
de van het jaar is de vijand buiten de
grenzen. De binnenlandsche oproerig
heid wordt bloedig onderdrukt; een
waar schrikbewind («terreur») heerscht
over Frankrijk, maar geen oogenblik
verliezen de mannen van het Comité
hun demokratische doeleinden uit het
oog.
Wanneer echter zoowel van rechts
op matiging, als van links op redika-
liseering wordt aangedrongen, wordt de
positie moeilijk, ook hier toont Robes
pierre zich een man van den Midden
stand. Hij slaat naar rechts en naar
links, Danton wordt op het schavot
onthoofd; Marat is vermoord; de an
dere vrienden van Robespierre door
dezen zelf gevonnist. Zonder steun, te
midden van steeds ondraglijker span
ningen, te midden van uitzonderings
wetten en een steeds toenemende ter
reur, begint Robespierre te wankelen.
Hij wordt ten val gebracht door de
linkschen; de rechten profiteeren er
van. In Juli 1794 (de maand Thermidor
van den revolutionnairen kalender)
werd Robespierre onthoofd, zonder
eenigen vorm van proces.
Voor het einde van het jaar waren
de maximumprijzen afgeschaft, de
steun verlaagd; de eenheid van het
land opnieuw in gevaar gebracht, de
aanvalkracht der legers verzwakt.
Overal heerscht verwarring de witte
sluipterreur grijpt om zich heen.
Robespierre was te ver gegaan naar
een burgerlijke revolutie, niet ver ge
noeg voor een proletarische, waarvoor
de verhoudingen ook niet rijp waren.
Dat was de oorzaak van zijn val; en
die val beteekende het einde van de
eigenlijke revolutie.
Tallooee slachtoffers heeft de revo
lutie geëischt; maar deze stond ook
voor bijna onoplosbare problemen. Ver
geten we niet dat de Fransche schrij
ver Michelet berekende dat de Russi
sche veldtocht van Napoleon veertig
maal zooveel dooden eischte als hoi,
aantal slachtoffers der revolutie heeft
bodragen.
1. Van 5 Mei tot 17 Juni 1780
Sta ten-Generaal.
2. 14 Juli 1789
Inneming van de Bastille.
3. Van 17 Juni tot 30 September 1791
Nationale Vergadering (Constituan
te)
4. Van 1 Oktober 1791 tot 21 Septem
ber 1792
Wetgevende Vergadering.
5. 21 Januari 1793
Lodewijk XVI onthoofd.
6. Van 21 September 1792 tot 27 Okto
ber 1795
Nationale Conventie.
7. Van 27 Oktober 1795 tot 9 Novem
ber 1799
Directoire.
8. 1799—1804
Consulaat.
9. 1804—1815
Keizerrijk.
1. Welke waren de sociale maatrege
len die door de Nationale Conventie
werden ingevoerd
2. Hoe kwam het dat de "bourgeoisie
zegevierde over het schrikbewind, waar
mede de eigenlijke revolutie eindigde
Antwoorden vergezeld van een post
zegel van 0,75 jr. sturen aan G. De Vos,
Zwijnaardsche steenweg 78, Gent.
Door de bladen werd aan gansch het
land meegedeeld dat de loonen der
mijnwerkers met 5 t. h. verhoogd wer
den. Eenieder stemde hiermee in be
halve de mannen van de «Libre Bel-
gique». Die zouden gewild hebben dat
?de 5 t.h. slechts zou toegekend gewor
den zijn nadat de mijnwerkers zich
zouden akkoord verklaard hebben om
tenger te werken.
De bevolking vernam terzelfdertijd
dat de steenkool met 12 t. h, in prjjs
verhoogde.
De huismoeders maakten dadelijk de
overweging waarom 12 t. h. meer beta
len indien de mijnwerkers maar 5 t. h.
bijkrijgen?
Dit verschil wordt verrechtvaardigd
door te wijzen op de algemeene prijs-
verhooging van al wat de mijnen zich
moeten aanschaffen, maar daarmede
wordt ons niet gezegd met hoeveel de
winst der koolbarons stijgen zal.
Tijdens de maand Augustus was de
gemiddelde kostprijs van een ton
(1000 kgr.) steenkool 134 fr. Het ar
beidsloon bedroeg hiervan 47.5 t. h. of
in juiste cijfers uitgedrukt: 63,50 fr.
Op dit deel van den kostprijs werd
5 t. h. verhooging toegekend, dit komt
dus neer op 3.18 fr. Laat ons zeggen,
3.20 fr.
De kostprijs wordt aldus. 134 fr.
3.20 fr. 137.20 fr.
Maar de 12 t. h. verhooging wordt
toegepast op den verkoopprijs. Indien
wij aannemen dat deze gemiddeld
230 fr. de ton bedraagt dan krijgen we
een verhooging van 31,20 fr.
De 5 t. h. voor de mijnwerkers geven
3.20 fr., de opslag voor de huismoeders
geeft 31,20 fr. of een verschil van
28.00 fr.
In hoeverre Is nu dit verschil te
rechtvaardigen door de algemeene ver
hooging de bijkomende algemeene on
kosten?
Dit zullen we wel nooit juist te weten
komen.
Maar het zijn niet alleen de huismoe
ders die steenkool verbruiken.
Voor de nijverheid in 't algemeen is
de steenkool nog altijd een voorname
grondstof. Zij vormt de grondslag van
de elektriciteitsproduktie zocdat een
verhooging van den prijs der steenkool
onvermijdelijk het duurder worden van
den elektrischeri stroom voor gevolg
heeft.
Dit wordt weer door de huismoeders
gevoeld maar in sterker mate nog door
handel en nijverheid.
De spoorwegen ook kennen groote
moeilijkheden. Duurder steenkool doet
hun uitbatingskosten op gevoelige wij
ze stijgen en aldus komt men tot de
slotsom dat de 12 t. h, opslag een
harde slag zijn voor het ekonomisch
leven.
Was dit juist nu gewenscht?
In een vorige bijdrage hebben wij
nog gewezen op het belang onzer mijn-
nijverheid voor onzen uitvoerhandel;
Men mag zonder overdrijving beweren
dat het bestaan van het land er van
afhangt. Gaat men dan de steenkool
barons vrije hand laten?
Ja, zoolang men van oordeel blijft
dat een handvol financiers over het
lot van de bevolking mogen beslissen.
Neen, zoodra de gemeenschap inziet
dat zij het recht heeft haar eigen be
staansvoorwaarde te bepalen.
Maanden geleden werden twee zoo
gezegde bevoegdheden aangesteld om
een onderzoek in te stellen naar den
toestand der mijnnijverheid.
Ds regeering kreeg hun verslag. Wij
mochten kennis nemen van het be
knopte samenvatting. Htm besluiten
laten het hekken aan den ouden stijl.
Wel stellen zij enkele lichte verbete
ringen voor, voor de met verlies wer
kende putten, maar aan den grondslag
wordt niets veranderd.
Ook volgens hun verslag blijven de
mijnen het absolute eigendom van de
aandeelhouders, van de bankiers. Het
land en de gemeenschap blijven uitbui
tingsmiddelen.
Als bevoegdheden hadden zij de
mijnnijverheid moeten zien in het ka
der van'de gansche ekonomie.
Men zal zeggen, dat zulks hun taak
niet was. Goed, dan hadden ze maar
moeten weigeren iets te doen dat neer
komt op een plaaster op een houten
been.
De mijnen aan de gemeenschap, voor
de gemeenschap.
De eisch heeft nu zelfs meer waarde
dan in gewone omstandigheden.
ROEFFEL.
LEZER. Het is zeker met dat
nat weder, dat gij dat noodig hebt,
vriend Jan
JAN. Wat wilt ge daar mee
beduiden
LEZER. Ge ziet, beste jongen,
dat we uw methode ook ne keer
overnemen.
JAN. Magnifiek Ah. Ah Gij
dacht dat ik aan rheumathiek leed?
LEZER. Jawel.
JAN. Mis, beste vriend.
LEZER. Wat doet ge dan
JAN. Mij een beetje elektrisee-
ren.
LEZER. En waarom
JAN. Om te toonen dat mijn
zenuwen ijzersterk zijn.
LEZER. Gij oefent u tegen den
oorlog van de zenuwen
JAN. Juist. Op mij zal dat geen
vat hebben.
LEZER. Het is niet zoo met
iedereen.
JAN. Daarover wou ik eens
spreken.
LEZER. 't Is noodig.
JAN. Ze moeten niet denken,
daar over den Rijn, dat ze ons met
donder en bliksem zullen kapot krij
gen.
LEZER. 't Zijn koekjes.
JAN. Maar ze zijn hard om kra
ken voor sommigen.
LEZER. Ze blijven soms op de
maag liggen.
JAN. Elke week krijgen we
zoo'n bliksemoorlog, met gebulder
en gedonder van den alweter en van
zijn pers.
LEZER. Dat is zeker een nieuw
systeem van liefdesverklaring
JANEhwel vriend, op mij pakt
dat niet.
Ge ziet hoe goed ik weersta aan
den elektrischen stroom't is het
zelfde met dien vreemden golf
stroom.
LEZER. De kalmte bewaren is
het beste.
JAN. Dat moeten onze men-
schen nu leer en.
LEZER. 't Is niet altijd gemak
kelijk.
JAN. Zeker niet. Ronkende ti
tels in de dagbladen, radioberichten
van allerlei aard, dat maakt vele
menschen zenuwachtig. En dan die
officieele ontkenningen, die 's ande
rendaags nog ne keer ivorden tegen
gesproken om twee dagen later be
aamd te worden.
LEZER. Geraakt er nog wijs
uit
JAN. Wel, vriend, ge moet in
dezen tijd uw zenuwen bedwingen
en de kalmte u laten beheerschen.
Als er een is over de grenzen, die
zoo roept en dondert en bliksemt,
dan zegt ge«Als die man het wer
kelijk ernstig gaat opnemen met 'n
aanval, dan zal hij dat wel in alle
stilte doen.
LEZER. Dat is ook waar.
JAN. De kalmte over de gren
zen is soms gevaarlijker dan de her
rie.
En wat men ook moet vermijden,
is geloof te hechten aan 't minste
praatje.
LEZER. Van dien menheer met
een hoog en hoed op
Jj'N- Juist. En ze weten het
altijd zoo goed. Van de kozijn, die
de vriend is van den vriend van de
meid van den minister, en die se
dert vier dagen 's avonds den hond
niet meer op de straat laat wande
len. 't Moet dus erg zijn 't beestje
is in verzekerde bewaring gebracht
de oorlog gaat tiitbreken.
LEZER. Zoo is het.
JAN. Zoolang we er niet bij
zijn, laat er ons niet naar roepen.
En als men met enkele bijeen zit,
wordt er nog meer gefantaseerd.
Kalmte jongens Dat is geboden.
En nuchter redeneeren.
't Was slecht in 1914 Ja zeker.
We zitten er toch gansch anders
voor dan toen. Vergeten we dat
niet.
LEZER. Daarin hebt ge gelijk.
JAN. We hebben toch al meer
dan twee maanden gewonnen op
den oorlog.
Is het niet veel, 't is toch dat. en
laats ons vol kaltme en vastberaden
heid de gebeurtenissen afwachten.
We zijn vrije menschen en we wil
len vrije menschen blüven.
Maar vrije menschen 'hebben kloe
ke zenuwen, heldere koppen en kal
me geesten.
KORPORAAL N. D. 1) Het ls een
feit dat men in 't leger de soldij af
neemt by bestraffing van den mili-
tiaan.
2) De socialistische parlementairen
hebben voorstellen ingediend bij de
regeering om het plafond van de be
roepsbelasting te verhoogen en zoo
aan vele ouders de militievergoeding
toch te kunnen uitbetalen.
3) We laten niet los om den toe
stand van de reserve-onderofficieren
te doen verbeteren.
4) Wat de lektuur betreft, we ver
wittigden het blad «Vooruit». Dank
voor brief en verwacht verder nieuws.
SERGEANT L. Het adres van den
«Vrijdenker» is Sint Laureysstraat te
Antwerpen. We schreven aan den
«Vrijdenker».
9e Artillerie Er wordt geklaagd
over het eten en de soldaten idjn ge
schokt geworden dat men hun heeft
laten weten dat er te weinig gestraft
wordt. Taktvol optreden is hier zeker
wel gewenscht.
HOEPERTINOEN Dank voor schrij
ven. We doen enkel onzen plicht, en
we zullen (zeker niet ophouden te ijve
ren om den toestand van den gemobl-
liseerden «alleenstaande» te verbete
ren.
L. C. V. Niel Uw schrijven deed
ons veel genoegen.
TTT Een uitstekende brief met de
beste zienswijze. Zet uw werk voort,
dat ls flink. En als er iets is vraag
het maar aan Jan.
G. WOMMELGHEM Waarover gij
klaagt doet zich in andere kantohne-
menten ook voor. Men varieert te
weinig het eten der soldaten, en soms
ls er gemis aan groenten.
Voor het andere geval, schrijf ons
maar. jan
doodgewoon de telefoon gebruiken
en de woestijn per fiets doorkrui
sen. Tevergeefs turen ze naar de
slank gebouwde odalisken uit de
«Duizend cn één nacht», naar de
melkwitte haremslavinnen met de
diep geholde fascineerende oogen.
Wat ze onmoeter» zijn half Eurcpeesch
gekleede vrouwen van middelmatige
schoonheid, vrouwen die werkelijk
smakeloos, mei goedkoope schmink
zijn opgepoetst. Niet minder groot ls
de ontgoocheling van diegene, die be
geesterd voor de eigenaardigheid en
de betoovering van het Oostersche
landschap plotseling, na vermoeien
de reisdagen op een echte vesting
te midden van de woestijn botst,
waar Fransche officieren in een
modernen ijskelder zitten bij radio,
gramofoon en de meest aktueele
platen.
Aangenomen dat zich vroeger in
een dusdanige omgeving van onge
schoren, in lompen gehulde onder
officieren van het vreemdelingen
legioen. koorts en gemis aan water
voordeden, evengoed als Europeesch
komfort ontbrak; de snelle stap van
de beschaving baant zich evenwel
een weg tot in de meest verdoken
aardhoekjes en de kuituur van het
oude Oosten moet ervoor terugwij
ken. En nochtans ontmoet men
nergens een grootere weerstand en
mistrouwen tegen alles wat blanke
menschen uit Europa of Amerika
als nieuw overbrengen, dan juist
hier, in het Oosten, waar de over
levering en het vereeren van het
verleden een wet zijn geworden. Dit
daargelaten, beginnen de moderne
veroveringen inzake techniek, nij
verheid en handel juist in deze
landen, waar wij er ons het minst
aan zouden verwacht hebben, in
een verrassend tempo binnen te
dringen en wortel te vatten. Sinds
altijd werd ae Oostersche makelaar
beheerscht door expansiegedachten
en sinds de oudste eeuwen onder
nam hij ontdekkingsreizen door
land, steppe en over zee. Aldus
wist hij zijn ervaring op te doen,
en rijke bronnen te ontdekken die
hij, na kennis te hebben gemaakt
met de Europeesche handelsmetho
des, nu ook tracht te vestigen en
uit te baten. Het Oosten zendt zijn
bcnkerschepen naar de meest be-
teekenisvolle handelhavens en nij
verheidscentra, sticht overal kon-
sulaten ,laat zich betrouwbare kom-
mercieele berichten sturen en helpt
zifn meest verstandige inboorlin
gen door middel van studie- en reis
kostenbeurzen. Geheele benden ge
brilde, gele jonge menschen reizen
Europa door en laten zich niets
ontgaan van wat het oude kontinent
hun nog aan te bieden en te geven
heeft. Keert de oostersche koop
man naar zijn vaderand terug en
neemt hij weer plaats op de gewone
mat van zijn schaduwrijken bazar,
dan legt hij toch terstond zijn Euro
peesche kleeren, die hij op zijn reis
droeg, weer af, en schuift hij weer
voort op zijn bonte lederpantoffels,
trekt zijn wit kleed aan met den
zijden turban op het hoofd. En als
hij ook maar voor een klein, onbe
nullig winkeltje zit, dat zouden we
toch verrast opkijken moesten we
een blik werpen in zjjn dagelijksche
briefwisseling ,die zijn voordurend
Zonen van de Syrische woestijn
voor een modernen winkel in
Damaskus
verkeer met de helft van de wereld
verraadt alsmede onwaarschijnlijke
reuzensommen wat zijn uitvoerba-
lans betreft!
Sceptisqhe toeschouwers keeren
uit het Oosten terug met gemengde
gevoelens; de fiere pracht der pa
leizen en moskeeën heeft door den
loop der eeuwen veel geleden, too-
verachtige tuinen werden omge
woeld in puinhoopen; volkeren, die
eens over de wereld beerschten,
sterven uit ,dcor nood en ziekte,
verachterde hygiëne en buitenspo
rige ontucht. Het reuzenlichaam
van moeder Azië wordt door inner
lijke oorlogen en politieke onrust
aan stukken gereten. Daartegen
over blijft het feit merkwaardig,
dat zich juist na deze hevige schok
ken precies een nationaal bewust
zijn en een pan-aziatische gedachte
doorzetten .waarvan de versprei
ders de kern gaan putten in de Eu
ropeesche beschaving.
Wie heden in het Oosten jacht
maakt op romantiek kan worden
vergeleken met een verzamelaar
van kuriositeiten. Daaraan begin
nen is ten zeerste ondankbaar, een
reeks pijnlijke ontgoochelingen
staan hem te wachten, maar des te
grooter is de belooning van zijn
inspanningen.
Eerste principe: Houdt u ver van
de platgetreden tcestistenwegen!
Gebruikt geen gebrekkige voertui
gen of autocars, laat gerust de pro
grammatische attrakties van de rei-
zigersburo's terzijde.
Wees niet bang voor de ongemak
ken, die ge eventueel zult moeten
oploopen, waarover gij en ook het
toeristenburo nooit tevoren hebt
hooren spreken. Kameelen en ezels
zijn weliswaar geen ideaal verkeers
middel maar ze brengen u heel ze
ker naar die oorden waar nog nooit
een gramofoon heeft gespeeld. Daar
zult gij menschen vinden die precies
nog leven als in de Bijbelsche ja
ren .inheemsche handarbeiders, die
geen benul hebben van gas of elek
triciteit; kortom voor uw oogen ont
hult zich het ware aangezicht van
den Islam, de fanatieke ziel van
zijn geloovigen, hun gewelddadig
eentonig leien met de oude vecht
spelen of godsdienstige feesten.
Slechts zoo zult gij erin geluk
ken de eigen bekoorlijkheid van het
avontuurlijke te proeven en als ge
op een leemdak van een inboorlin
genhuisje ergens in vervallen oasen
uitrust, dan zal de wereld, waaruit
gij zijt gekomen, millioenen kilome
ter van u zijn verwijderd.
Een Syrische handelaar in ijzer voor zijn onderneming
Blik op een kleine rookhel in een Syrisch koffiehuis
In de natuur ontmoet men sinds
altijd twee strijdige elementen
den zin voor zakelijkheid en aan
den anderen kant een drang tot ro
mantiek. Naarmate het eene of het
andere overweegt kunnen we twee
groepen menschen onderschelden:
de eenen zien de wereld in het
zwart, de anderen in het rooskleu
rig licht van den avonturier.
Spreekt men met toeristen, die
zoopas uit het Oosten komen, dan
zijn de indrukken die zij naar huis
meebrengen zeer verschillend.
De eenen de romantisch aan-
gelegden zjjn ontgoocheld over
de beschaving die is doorgedron
gen tot in de woestenijen, de ba
zaars, de harems en zelfs tot in de
ziel van de Oostersche volkeren.
Ze voelen het als stoorend aan, dat
door de verst afgelegen wildernis
reeds een autobusdienst is ingericht
en zelfs met een geregeld reisplan;
dat 's nachts in de winkels elek
trisch licht flakkert, dat eerbied
waardige Sheiks opperhoofden --
Dadelboomen en minaretten
groeien om ter meest in den eeuwig-
blauwen aether
