Slachtoffers van een
experiment!
DE VRIJHEID
VAN DE
LIBERALEN
700.000 mensen kunnen lezen noch schrijven
M
mm
Ki
Zaterdag 28 aug. 1965 - 27e jaargang - Nr 35
De P.Y.V. heeft haar' verkiezingspropaganda
gevoerd onder het motto terug naar de vrijheid"
en ook tijdens de eerste parlementaire debatten
hebben zowel de volksvertegenwoordigers Le-
fèbvre en De Clercq als de senatoren Gillon, Hou-
gardy en Moreau de Melen, dezelfde snaar betok-
keld de vrijheid werd onder de' vorige regering
miskend, de vrijheid moet in ere hersteld worden,
de vrijheid dit en de vrijheid dat.
De economische vrijheid
Elkeen is voor de vrijheid en vooral in een
land als het onze, dat menigmaal door een bezet
tende macht met geweld onder de voet werd ge
lopen, is de vrijheid een begrip dat biezonder tot
de harten en de geesten spreekt.
Maar de „vrijheid" die ae heer Vanaudenho-
ve belooft heeft daarmede niets te maken, want
de schoenfabrikant uit Diest alsmede zijn soort
genoten in de P.V.V. hebben een heel andere,
minder vei heven bedoeling als ze het over de
vrijheid hebben.
Wat zij vooral willen is de „economische vrij
heid". Dit betekent de vrijheid van het ene indi
vidu om het andere uit te buiten. De kapitalisten
moeten in opvatting der Liberalen volledig
vrij zijn Ze mogen produceren wat ze willen,
waar ze willen, wanneer ze willen en ze mogen
hun koopwaar verkopen aan de prijs die zij al
leen vaststellen. Ze moeten zich daarbij niet laten
leiden door het belang van de bevolking. Ze kun
nen gerust produceren wat winst opbrengt en
niet wat de mensen nodig hebben De staat mag
zelfs niet kontroleren of de waren die deze heren
op de markt brengen uit het oogpunt van de
openbare gezondheid voldoen... want dat is een
onduldbaie inmenging. De staat mag ook niet na
gaan of de prijzen die worden vastgesteld niet
overdreven zijn want dat is dirigisme. De theo
rieën van Adam Smith mogen meei dan een eeuw
(Vervolg op blz. 12)
Vroom en dom
De schoolplicht
4.000 talen
Les per televisie
(Vervolg op blz. 12)
in
voor j allen
Deze weet hebben wij geaarzeld tussen een
toto betreffende de Gemini-vlucht en boven
staand treffend beeld uit de oorlog in Viet
nam. Aan dat laatste hebben we tenslotte de
voorkeur gegeven. Van beide Amerikaanse ex
perimenten is de proefoorlog in Vietnam im
mers deze met de grootste onmiddellijke weer-
ïlag in de wereld.
Deze foto werd genomen tijdens de lijkplech-
tigheid van 18 Amerikaanse «marines» die vo
rige week sneuvelden. Er zijn al honderden
Amerikanen en tienduizenden Vietnamezen
omgekomen in deze strijd tassen oud en
nieuw, tussen de verdrukkers en degenen die
een door het volk gewenst regime trachten
te hekomen.
De uitslag laat geen twijfel. Vroeg of laat
wordt het korruple terreurbewind van Saigon
omvergeworpen en moeten de Amerikanen de
aftocht blazen, zoals de Fransen in Indochina
en Algerië.
Hoe langer de V.S. talmen, hoe meer de Viet-
kong door de kommunistische landen gehol
pen zal worden en hoe meer de rebellen in
het krijt zullen staan hij hun helpers. En dan
zal Vietnam definitief anti-westers zijn, en
waarschijnlijk overheerst door China.
Zowel om de slachting te doen ophouden
als om het prestige van de westerse bescha
ving te redden, dienen de Amerikanen op on
derhandelingen aan te sturen. Thans zijn zij
bezig door bombardementen «het ekonomisch
potentieel van Noord-Vietnam aan te tasten».
Met andere woorden fabrieken en arbeiders
wijken plat te bombarderen. En als hun wes
terse partners hen niet duidelijk zeggen, dat
zij zich van hen zullen distantiëren zo die
slachting blijft voortduren, is er veel kans
dat de V.S. nog verder zullen gaan en de we
reld op de rand van een nieuwe wereldoorlog
zullen brengen.
enkele dagen en
M tienduizenden jongens
jj en meisjes gaan terug
naar school.
De gevoelens zijn verdeeld:
er zijn er die blij zijn dat zij
terug naar school kunnen fiet
sen of trammen. liet is weer
eens wat anders dan lang sla
pen en doelloos van de ene
stoel naar de andere zetel te
verhuizen in de woonkamer en
bij slecht weder voor
de tiende keer hetzelfde ge-
illustreerde tijdschrift te le
zen.
Anderen zijn minder en
thousiast. Zij zijn het gedu
rende die twee maanden va
kantie stilaan gewoon gewor
den te voetballen, te ravotten,
te zwemmen en hun handen
niet te wassen. Zij gaan met
lome benen terug naar school,
want dat betekent tevens les
sen leren, hun huiswerk ma
ken en vroeger naar bed gaan.
«En waartoe dient het alle
maal vragen zij zich af.
Er was een tijd dat onder
wijs een luxe was. Iedereen,
zelfg de kinderen, moesten uit
werken gaan om geld te ver
dienen, want armoe was troef,
overal, in alle arbeidersgezin
nen.
De werkgevers vonden het
niet noodzakelijk dat iedereen
kon lezen of schrijven of re
kenen. Dergelijke kennis was
er niet nodig om kolen te del
ven in de mijnen, noch om
graafwerk te verrichten of om
afgeknapte draden weer samen
te knopen aan een spin- of
weefgetouw.
Het was zelfs beter dat het
werkvolk niet kon lezen. Het
zou aldus geen kennis krijgen
van die socialistische theoriën
die werden verkondigd in boe
ken en pamfletten, en die aan
spoorden tot vereniging, tot
staking, tot onteigening en ge
meenschappelijk bezit van de
fabrieken.
Van toenertij dateerde de
slogan van de werkgevers:
«Mijnheer Pastoor zal het
volk vroom en onderdanig
maken; wij houden het wel
dom
Het waren dan ook de ar
beiders die zicli moesten be
kommeren om de ontwikke
ling' van de arbeiders. Wie wel
kon lezen, las de socialistische
krant luidop, ten behoeve van
de ongeletterde nieuwsgieri
gen die zich rond hem schaar
den. Na twaalf en veertien
uren arbeid waren er nog en
kelen die 's avonds leerden le
zen en schrijven, hierbij ge
holpen door een letterzetter,
een boekbinder, een bediende.
De socialistische beweging
stichtte dan ook de eerste bi
bliotheek en zelfs leerden zij
hun leden lezen door het in
richten van... zangavonden.
Achteraf begrepen de werk
gevers ook dal de technische
evolutie geschoolde arbeids
krachten vergde en verzetten
zij zich niet meer tegen de
schoolplicht tot 12 en laten tot
14 jaar.
De jongens en meisjes die
binnen enkele dagen naai
school gaan vinden het heel
normaal dat zij kunnen lezen
en schrijven. Zij zouden zich
niet kunnen voorstellen hoe
het leven zou zijn zonder dat
zij hun geliefkoosde boeken en
beeldverhalen zouden kunnen
lezen, of zonder dat zij van uit
hun vakantieplaats brieven en
zichtkaarten kunnen schrij
ven aan hun ouders, vrienden
en buren.
En nochtans schat men liet
aantal mensen in de wereld die
lezen noch schrijven kunnen
op 700.000.000.
Occanië en Azië mei uit
zondering van China, Noord-
Vietnam en Noord Korea
telden in 1962 zowat 350.000
ongeletterden van 15 jaar en
meer.
In Afrika met uitzonde
ring van Zuid-Afrika waren
er zowat 120 miljoen. In Ame
rika 50 miljoen en in Europa -
de USSR incluis 25 miljoen.
Voor China, Noord-Korea en
Zuid-Afrika kent men slechts
de statistieken over 1950: nl.
200 miljoen ongeletterden,
aantal dat sedertdien beslist
steeg.
Wellicht redeneert men in
die verre landen zoals inder
tijd bij ons: waarom Ieren le
zen ot' schrijven aan veehoe
ders of rijstplanters of mani-
okstampers
De UNESCO heeft sedert ja
ren een grote inspaning gele
verd om de ongeletterden
minstens reeds tot het func
tioneel affabetisme te brengen
d.w.z. lezen en schriftelijk uit
drukken hetgeen betrekking
heeft op het beroep. Eezen en
schrijven zijn noodzakelijk ge
worden voor de beroepsvor
ming en alleen geschoolde ar
beiders zullen zichzelf en hun
land van de armoede kunnen
vrijwaren.
«Wat helpt het wegen aan te
leggen en telegraaflijnen te
trekken in het Jand met 99 t.h.
analfabeten?» vroeg Tolstoi
indertijd, een eeuw geleden.
Dat begreep UNESCO zeer
goed en deze dienst tracht het
onderwijs in de vele ontwikke
lingslanden derwijze te plan
nen en in te richten dat een
steeds groter deel van de be
volking de noodzakelijke ken
nis zal worden bijgebracht.
Eenvoudig is dat niet, als
men bedenkt dat er zowat
2.800 talen zijn in de wereld
en de filologen het aantal op
4.000 schatten, waarvan cr een
de«'l nooit geschreven werden!
In vele landen kan de over
heid het alleen af, zonder de
KEI)ACTIE en ADMINISTRATIE ST.-PIETBRSNIEUWST'15 VT 64
GENT - Tel. 25.57.95 (4 lijnen) - Postcheckrekenlng 567.33 «Hei
licht» Voor abonnementsprijzen zie geuesteiijUe bladzijden.
Ver. uitgever. K. VEKCAMMEN, St.-l'ietersnieuvvstraat, 64. Cent
