DE WESTERSE BESCHAVING
van
Kenneth
Clark
8IRT
IN 'T KORT
Jan Bachus over SAR0V
in de Communicator
I
Absfrakt
van Picasso
te Chicago
■H
Herziening wet BRT
Hulde aan
Fernand Léger
wBÊm
Werk van Roger Raveel
man met emmer
BB
L u isters pel wedstrijd
„De taal van de hoop"
op t.v.
Li jmen
nS
«VOOR ALLEN» 3
Op 14 januari zendt de BRT-televi-
sie de eerste aflevering uit van een
boeiende BBC-reeks van 13 program
ma's over kuituurgeschiedenis. Jam
mer genoeg komt zij pas na de twee
de nieuwsuitzending. We moeten er
dus voor opblijven. Het zijn eigenaar
dige programma's, samengesteld van
uit de persoonlijke visie van Sir Ken
neth Clark, een Britse kunsthistori
cus.
Dat persoonlijke kachet maakt de
uitzending van 14 januari, en ook de
volgende, bijzonder aantrekkelijk, ook
al vermoeden we (maar we zijn geen
historicus), dat Sir Kenneth aan de
geschiedenis wel eens een draai geeft
die eerder de schoonheid dan de
waarheid van de uitzending ten goe
de komt.
Voor zover wij begrepen hebben
twijfelt Clark noch aan de weldaden
van het kristendom, noch aan het
bestaan van een god die het aanbid
den waard is. Het is nuttig te weten
dat de auteur zijn werk gebaseerd
heeft op zulk een sterk geloof. De
kijker kan bij zichzelf de nodige re
serves maken als hij de wandaden
kent van het obskurantisme doorheen
de eeuwen en tot op onze dagen toe.
Anderzijds hebben we hier te doen
met een wetenschapsman, begaafd
schrijver en levendige presentator
met de stem en de kwaliteiten van
een akteur. Geen wonder dat de BBC
hem de vrije hand gaf voor het ma
ken van een reeks over de geschie
denis van de westerse beschaving.
De vrije hand betekent in dit geval
de volledige beschikking over alle
technische middelen nodig voor het
filmen, plus de financies, de reizen,
de mensen.
Twee jaar hebben de auteur en z'n
ploeg medewerkers besteed aan de
produktie. Ze hebber Europa en
Amerika afgereisd. Op de eerste afle
vering zetten ze als titel The Skin of
our Teeth (Nederland» «Een dubbel
tje op zijn kant»). Sir Kenneth be
doelt hiermee: het had ook anders
kunnen aflopen. Karei de Grote
(742-814) heeft nog net de bescha
ving gered, door opnieuw de draden
op te nemen van de oude Grieks-La
tijnse beschaving. En dit, nadat onze
streken onder de Merovingische ko
ningen in barbaarse onwetendheid
hebben geleefd. Uit de volgende afle
veringen blijkt het respekt van de
auteur voor de Gotische wereld. Ver
der toont hij zich enigszins sceptisch
over de waarde van de uitvinding van
de boekdrukkunst. «Griekenland uit
de vijfde eeuw, Chirtres uit de
twaalfde eeuw, Florence uit de vijf
tiende eeuw stelden het best zonder
de boekdrukkunst en wie zal er
durven beweren dat ze minder be
schaafd waren dan wij. Maar alles
wel overwogen veronderstel ik dat
boekdrukken meer goed dan kwaad
heeft gedaan».
U ziet het, een zeer persoonlijke
opvatting. De auteur schijnt er niet
zwaar aan te tillen dat het Grieken
land, Chartres en Florence die het
zo goed stelden, uit een kleine elite
bestonden. De verspreiding van we
tenschap en kunst bij alle lagen van
een bevolking, kortom de demokrati-
sering, is niet zijn eerste bekommer
nis. Een andere kurienze zin die n
in de twaalfde aflevering zult kun
nen horen «Ruskins onwelkome
woorden «dat grote kunst enkel is
ontstaan uit naties van veroveraars»
komen me historisch gezien als on
weerlegbaar voor». Laat u echter niet
afschrikken. De man heeft een won
derlijk en meesterlijk programma ge
maakt.
MIRJAM ZOETE
Begin verleden maand nam het
Socialistisch Instituut voor Radio en
Televisie stelling in verband met de
herziening van de wet op de Belgi
sche Radio en Televisie. Het SIRT
stelde volgende socialistische eisen:
1. Onmiddellijke Invoering van het
filosofisch en ideologisch evenwicht
in de Raad van Beheer, op alle be
slissingsniveaus en in het geheel van
het personeelskader.
2 Verruiming van de inspraakmo
gelijkheid der kijk- en luisterge
meenschap door uitbreiden van de
Raad van Beheer en vernieuwing van
de voordrachts- en aanstellingsproce
dure voor de leden.
3. Instelling van een kollege van
direkteuren als hoogste uitvoerings
orgaan onder het gezag van de Raad
van Beheer; de voorzitter van dit
kollege wordt voor maximum vier
jaar gekozen en vervult tevens de
funktie van topambtenaar.
4. Uitbreiding van de zendtijd toe
gewezen aan zendgemachtigde vere
nigingen die instaan voor een totaal
programma dat alle programmasoor
ten en alle materies omvat, die bui
ten alle voogdij hun uitzendingen op
eigen aansprakelijkheid verzorgen en
die een beroep kunnen doen op de
technische en artistieke medewerking
van het kaderpersoneel.
Ik wil, zegt Raveel zelf, de mens kreattej
konfronteren met het schilderij, ik wil
i'ia mijn kunst zijn omgeving ajtasten en
misschien verhelderen.
In een komend BOD OP KUNSTWERK
hopen we de lezer twee werken van Raveel
te kunnen aanbieden.
BOVENSTAANDE GEGEVENS VOLSTAAN REEDS OM MET KLEM
TE EISEN VAN DE BRT DAT ELKE AFLEVERING ZOU GEVOLGD
WORDEN DOOR EEN PANEELGESPREK WAARIN ENKELE SPE
CIALISTEN IN EEN BEGRIJPELIJKE TAAL IIUN VISIE GEVEN EN
EENZIJDIGE STANDPUNTEN TOELICHTEN, AANVULLEN, ONTZE
NUWEN... (E.Br.)
Picasso ontwierp dit abstrakt gratis
van de nieuwe plaats van de Burger te
Chicago. Een vogel, een vrouw, een paard:
de inwoners maken zich er geen zorgen
over.
De BRT en de NOS richten een ge
meenschappelijke wedstrijd in voor het
schrijven van een luisterspel. De mede
dingende auteurs moeten van Neder
landse of Belgische nationaliteit zijn.
Vereiste taal Nederlands (geen streek
taal).
Duur: tussen 40 en 60 minuten.
De eerste prijs bedraagt 40.000 fr, de
tweede prijs 25.000 fr., de derde prijs
15.000 fr.
Voor nadere inlichtingen kunt u schrij
ven naar de Literaire en Dramatische
dienst (radio) van de BRT, Eugeen Fla-
geyplein 18, 1050 Brussel. MZ
Esperantisten noemen hun kunstmati
ge taal de taal van de hoop.
Vanaf december loopt op de Neder
landse televisie een Esperantokursus met
het tv-duo Kees Van Kooten en Wim De
Bie. Er worden ook leesboeken en of pla
ten en casettes beschikbaar gesteld.
Nadere inlichtingen Teleac, Postbus
2415 Utrecht (Nederland). (EB)
Walter van der Kamp, de regisseur en
de akteurs, die in de reeks Lijmen, naar
Willem Elsschots tekst vier televisiespelen
opgevoerd hebben, hadden het niet voor
de poes. Elsschot is bij uitstek een ver-
haler.
Simon Carminggelt zegt: Elschot moet
je lezen en niet zien. Enkel bij het leaen
komt zijn gekoncentreerde droge humor
tot zijn recht.» Toch is Walter van der
Kamp, ons inziens, in zijn onderneming
geslaagd. Elsschot, schreef onafhankelijk
van de heersende literaire mode. Zijn
onafhankelijkheid bleek zowel uit zijn
stijl als uit de onderwerpen die hij koos.
Lijmen is geschreven in 1924 en wie de
televisiereeks gezien heeft kon konstate
ren dat het behandelde onderwerp, het
cynische, onbarmhartige karakter van de
reklamewereld, meer dan ooit aktueel is.
En welk ander werk uit die tijd zou, voor
het kijkend publiek kunnen gebracht
worden, zonder aanpassing bij de huidige
spreektaal. Het was wel een verademing
eens een reeks te zien waarin de dage
lijkse huwelijks- en familieperikelen to
taal genegeerd werden en waarin het
onderwerp uitsteeg tot op maatschappe
lijk peil.
In Communicator, het tijdschrift van
het Socialistisch Instituut voor radio en
televisie, publiceren Jan Bachus en Frans
Vroman een artikel gewijd aan de Socia
listische Arbeidersvereniging voor Vlaan
deren, de omroeporganisatie (of zend
gemachtigde vereniging) die voor de
tweede wereldoorlog de socialistische
idee vertegenwoordigde in de eter. SA-
ROV zond elke week een volle dag uit.
Daarnaast bestonden de omroeporgani
saties van andersdenkenden: KVRO
(katollek), Librado (liberaal), Vlanara
(Vlaams-nationaal). SAROV gaf een
weekblad uil met radioprogramma's, de
«Radiobode». SAROV heeft niet gewacht
op een koncilie om de Joodse mens be
ter te doen kennen en dus te begrijpen.
Herhaaldelijk werden Joodse program
ma's uitgezonden, met lezingen en uit
voeringen van profane en religieuze lie
deren.
SAROV heeft niet gewacht tot het
woord diskriminatie in de mode is geko
men. om van het negerprobleem te spre
ken. «Mon frère noir» van Madeleine
Paz en «Ook ik ben Amerika» zijn boe
ken over dit probleem door SAROV be
handeld En niet door droge, technische
bespreking. Wel werd het mensonterend
aspekt aangeklaagd, ingekleed door lie
deren en gedichten, zowel de godsdiensti
ge als de opstandige. Ben Traven, de
schrijver die handelde over de uitbui
ting van de Indianen in Zuid-Amerika,
is door SAROV aan de Vlaamse luiste
raar voorgesteld, zoals ook de aKtriheid
in Zuid-Afï'ika aangeklaagd werd. Wat
SAROV over het fascisme van Musso
lini en het nationaal-socialisme van
Hitier aan zijn luisteraars mededeelde,
opende de ogen van wie bereid was te
zien.
De luisterspelen die SAROV in Belgie
heeft ingeburgerd, waren een middel om
voorruitstrevende ideeën in een kunst
vorm voor te stellen .Het kinderuurtje
van Moeder Sarov, waar schrijvers als
Leen Van Marcke en Armand Sulsu aan
meewerkten had warmte en hartelijk»
heid. Het was een voorbeeld als ver-
bindlngsprogramma tussen kinderen en
de omroep. Alle kronieken opsommen
zou ons te ver leiden. Laten we nog en
kel even aanstippen dat de rubriek «De
Vuurtoren» openstond voor diskussies
over alle aktuele onderwerpen, en dit op
ten werkelijk objektieve wijze.
HZ.
Na Picasso, Chagall en Matisse bracht
Frankrijk hulde aan Fernand Léger
(1881-1955) in het Orand Palais te Parijs.
Hier een der laatste werken van Léger
a La Partie de Campagne
1H
