TV-FILM P1ETER DAENS
AALST
FABRIEKSTAD
Wat blijft er over van deze
Daensistische periode
De toestanden en de
demokratische strijd vandaag
188
En omdat baron de Bethune als verlamd bleef
zwijgen, strekt hij nu de beschuldigende vinger
naar hem uit en zei hij, luid en nadrukkelijk. Ik
zal spreken zonder haat, en alleen in het belang
van onze bestolen bevolking... Ik verwijt het Aal-
sters stadsbestuur geen toezicht te hebben gehouden
zoals de wet dit voorschrijft. Reeds in 1894 had
men bevonden, dat de boeken van de ontvanger
in wanorde waren. In 1898 was er reeds een tekoia
van 36.000 frank en toch werd hierop niet gerea
geerd. Het kollege van burgemeester en schepenen
had toen te veel werk met het vervalsen van de
kiezerslijsten, feit waardoor onze kollega de Be
thune bijna voor het assisenhof kwam...
En hem nog steeds strak in de ogen kijkend zei
hij, persoonlijk tot hem: Daarom zijt gij, meneer
de Bethune de zedelijke medeplichtige van de ont
vanger. Gij hebt gewacht hem te doen vervolgen,
tot er drukking van buitenaf kwam, en dan nog
hebt ge hem verdedigd. De ontvanger is ondertussen
door het stadsbestuur naar Brazilië gezonden, dit
om niet meer te kunnen spreken. Durft gij hem
laten terugkeren? Neen, nietwaar, zijn onthullingen
zouden u hinderen.
De hele Kamer zat doodstil te luisteren naar deze
zeer zware beschuldiging. Baron de Bethune zei
alleen maar, met zwakke stem: Ik wil Daens niet
volgen op dit terrein van haat en laster... Toen het
bedrog door mij ontdekt werd, heb ik de feiten aan
de onderzoeksrechter overgemaakt.
Het blad DENDERBODE van Clemens Van de
Putte antwoordde in zijn plaats, dat het dank zij
zijn waakzaamheid was, dat de feiten zo vroegtijdig
konden ontdekt worden.
Werd dit jarenlange plunderen der stadskas druk
besproken, een nog fantastischer gebeurtenis joeg
iedereens verbeelding op hol. Men fluisterde achter
Een alternatief, een duidelijke
keuze zoals ten tijde van Daens
Progressieve frontvorming
naar het voorbeeld van Daens
bert van hoorick
Parlementaire vraag
B. Van Hoorick
over uitkering
studietoelagen
Nieuws Bond Noyson
DIENST VOOR ZELFSTANDIGEN
ZITDAGEN
BOND MOYSON
Geraardsbergen
Men werft aan
L.P. BOON
opgestoken hand en jaren en jaren later hoorde
men dit fluisteren nog dat de politie der stad
niet alleen medeplichtig was aan het leegmaken
der stadskas, maar ook nog medeplichtig moest zijn
aan de vele onopgehelderde diefstallen met inbraak,
die de laatste tijd plaatsgrepen. En meer zelfs, dat
de onderkommissaris van politie de leider der bende
zou zijn. Twee jaar later, in 1905, zou die onder
kommissaris ook aangehouden worden, maar hem
zou alleen 'n ongelooflijke lange lijst van zedenmis
drijven gepleegd in een reeks van jaren ten
laste worden gelegd.
Voor mijn part geloof ik, dat de man in de straat
een en ander de zedenfeiten en inbraken met
elkaar gaan verwarren is, zodat het in zijn ver
beelding koek-een-deeg werd. En misschien ben ik
zelfs hiervoor een beetje medeverantwoordelijk,
vooral omdat ik bij het vermelden van altijd weer
nieuwe diefstallen en inbraken sterk nadruk erop
legde dat dit gebeurde onder het waakzaam oog
der politie. Had ik een eerste steentje in het water
geworpen, Alfred Nichels volgde me met in Recht
En Vrijheid te beamen: In de tabakfabriek van
Borreman hield de politie vorig jaar ook de wacht,
toen dieven er binnendrongen... en met de buit ont
snapten.
Nog groter verwarring ontstond onder het volk,
toen dan eindelijk een dievenbende werd aange
houden, met naam De Zwarte Hand... en de leden
ervan socialisten, en meer zelfs, anarchisten bleken
te zijn. Voornaamste lid ervan was Sooike Van der
Niepen, een man die een tijd in Duitsland had ver
bleven en daar met anarchisten in contact was ge
komen. Jaren later opperden sommige socialisten
uit de volksbuurten nog steeds, dat het best een
valstrik kon geweest zijn, en deze anarchisten zich
misschien wel door de politie hadden laten provo
ceren. Steeds opnieuw koesterde ik plannen hier
over met Sooike Van der Niepen zelf te praten,
maar het kwam er nooit van, vooral omdat hij nim
mer tegen zijn aanhouding en jarenlange opsluiting
ook maar in het minste heeft geprotesteerd.
Vanuit Engeland kwam een doodsbericht: Jan
Byl, stichter van de allereerste vakbond in Aalst,
was niet meer. Hij stierf op 21 januari te Beeburg,
in de ouderdom van 47 jaar. De Engelse Maria
Westhead, met wie hij trouwde in 1895, was bij zijn
overlijden in de laatste dagen ener zwangerschap
en reeds moeder van twee andere kinderen.
Recht En Vrijheid, en ook Vooruit, deelden mee
dat een almanak was uitgegeven, met erin het por
tret van onze vriend Jan en dat de werklieden dit
portret bewaren moesten, want het was de beelte
nis van de grondlegger van het verenigingsleven in
Aalst, waaruit de Samenwerking geboren was.
Deze samenwerking was nu in volle bloei. Anseele
was in Gent ook reeds socialistische weverijen en
fabrieken aan het oprichten, en kwam naar Aalst
om propaganda ervoor te maken en aandeelhouders
ervoor te vinden. Nicheis liet op voorhand weten,
hoe men aandeelhouder kon worden: door de eerste
maal 5,00 frank te storten en dan elke maand 2,50
frank tot men een aandeel van 25,00 frank bezat.
Het waren echter alleen maar hun voornaamste
leden, bezoldigden der coöperatieve, die zich hier
voor lieten inschrijven.
De ondergang van het daensisme had voor gevolg:
dat een groot gedeelte van de daensistische arbeiders
de socialistische rangen vervoegde en dat de socialistische
beweging in dit arrondissement, in haar opgang vertraagd
door het daensisme zelf, haar achterstand tegenover de
ontwikkeling in de rest van het land voor het grootste
gedeelte inliep;
dat een ander gedeelte de liberalen of de brave kris-
ten-demokratische groep van de afvallige daensist Van
Schuylenberg vervoegde;
dat een belangrijk gedeelte zich versmolt met de
frontbeweging van tijdens en na de eerste wereldoorlog
die voor de eerste maal in 1932, samen met de socialis
ten, te Aalst een einde zou stellen aan het katoliek be.
wind, waardoor een schepenkollege van socialisten en
fronters met de socialist Alfred Nichels als burgemeester
tot stand kwam. Wanneer de fronterspartij omgevormd
werd tot VNV, scheidden daensisten zoals de toenmalige
volksvertegenwoordiger Van Opdenbosch zieh af, maar de
meesten stapten om affektieve redenen mee en velen be
landden hierdoor in de kollaboratie met de Duitse be
zetter.
Deze feitenopsomming is op zichzelf minder belangrijk.
De weerslag ervan en de dedukties zijn wel van belang.
Welke zijn ze?
een weerbarstigheid in het arrondissement Aalst te
gen al wat katoliek konservatief is;
een traditionele zin in deze streek om zowel naar
buiten als in de eigen formaties de tegenstellingen scherp
te stellen met soms bittere interne ruzies als gevolg;
dikwijls radikale opstellingen op politiek vlak; een
bepaald fanatisme;
naast de BSP en de KP de aanwezigheid in de an
dere politieke en sociale geledingen van deze streek van
een scherp sociaal gevoel, zoniet de exploitatie van dit
gevoel In de CVP hebben de huidige kristen-demokraten
een grote invloed en zelfs beslissingsmacht; de PVV al
hier steunt zioh, in tegenstelling tot de meeste andere
arrondissementen, hoofdzakelijk op de liberale sociale
werken; in de Volksunie van het Aalsterse treft men so-
ciaal-ekonomisch vooruitstrevende en zelfs socialiserende
elementen aan. De BSP en de KP spreken voor zichzelf.
Men kan niet nalaten hiermee rekening te houden.
Het daensistische epos tegen de achtergrond van het op
komende en doorbrekende socialisme - is karakteristiek,
maar tenslotte een episode in de voortdurende strijd van
de arbeidersklasse en van alle progressieven tegen het
kapitalistisch regime dat steeds op uitbuiting steunt. Na
de verovering van de achturendag en de afschaffing van
de kinderarbeid heeft de georganiseerde arbeidersbewe
ging op vele gebieden een menselijk bestaan afgedwon
gen. Maar dezelfde strijd gaat verder om lotsverbetering
voor de vergeten groepen die nog eilanden van armoede
vormen in de huidige zogenaamde welvaartsmaatschappij.
Deze strijd gaat ook voort voor een rechtvaardiger ver
deling van de welvaart. Evenwel is hij uit zichzelf ge
bonden aan de strijd tegen het kapitaal, tegen een maat
schappij waarin de produktie is afgestemd op het winst
bejag. Deze strijd is dus een klassestrijd, een strijd voor
een nieuwe maatschappij. Met het algemeen stemrecht
werd slechts een formele demokratie afgedwongen. Haar
meer inhoudelijk maken door de ekonomische en sociale
demokratie is de voortzetting van de voormalige strijd
voor het algemeen stemrecht.
Zoals ten tijde van het daensisme de progressisten de
handen in mekaar sloegen tegen de katolieke konserva-
tieven voor het algemeen stemrecht, zo ook moet thans
iedereen er worden toe gebracht duidelijk stelling te ne
men: ofwel voor het kapitalistisch bestel ofwel voor de
ekonomische en sociale demokratie; ofwel voor de alleen
heerschappij van het kapitaal in de ondernemingen ofwel
voor de arbeiderskontrole eerst en het zelfbeheer van de
werknemers vervolgens; ofwel voor de neo-kapitalistische
konsumptiemaatschappij ofwel voor de volledige ontvoog
ding en ontplooiing van de mens.
Om er iedereen toe te brengen een duidelijke keuze te
maken, dient het anti-kapitalistisch alternatief voor een
sociale en ekonomische demokratie klaar omlijnd te wor
den. Dit is de taak van het ideologisch kongres van de
BSP, waarin zij moet slagen. En dit is tevens een taak
bij dewelke alle progressieven belang hebben om een gel
dig perspektief te zien tot stand komen.
Dit alternatief of een programma dat er zich aan inspi
reert en dat door alle progressieven in de betekenis van
de huidige tijd en van de hedendaagse scheidingslijnen
kan worden bijgetreden, moet de basis vormen voor een
progressieve frontvorming die de krachten mobiliseert om
het alternatief waar te maken.
In het arrondissement Aalst is er het voorbeeld van de
volksfrontbeweging ten tijde van priester Daens.
Hier, meer dan elders, moet het mogelijk zijn deze ge
dachte nieuw leven te geven rond de hedendaagse grote
tegenstelling tussen ekonomiseh-behoudsgezind enerzijds
en ekonomisch-vooruitstrevend anderzijds.
Mogen allen die met aandacht de verfilming van de
«Pieter Daens» van L.P. Boon hebben gezien of het boek
hebben gelezen zich hierover bezinnen. Het zou ons ge
noegen doen Indien wij de mening van velen over dit ar
tikel mochten ontvangen. Deze meningen publiceren wij
graag in deze krant, ondertekend of niet naar keus.
Evenwel wordt geen gevolg gegeven aan naamloze brie
ven.
Studietoelagen 1972-1973
Uitkering
Ouderverenigingen vestigden er
de aandacht op dat tot op heden
geen studietoelagen voor het hui
dige schooljaar werden uitbetaald,
terwijl het einde van het school
jaar nakend is.
Is het de Minister mogelijk ter
zake een vooruitzicht op uitbeta
ling te geven?
Antwoord:
Ik heb de eer het geacht Lid mee
te delen:
1. Wat het secundair onderwijs
betreft: Deze maand zullen al de
leerplichtige leerlingen en de leer
lingen die verworven rechten
kunnen doen gelden en waarvoor
de provincies de vereiste doku-
menten hebben overgemaakt, ge-
informeerd worden over het ge
volg dat aan hun aanvraag kan
voorbehouden worden.
Wanneer zij dit bericht ontvan
gen zullen de vereiste betalings
documenten reeds opgemaakt en
voor vereffening verstuurd zijn.
Voor de provincie Oost-Vlaan-
deren zullen ook de niet-leer-
plichtige leerlingen van het lager
secundair onderwijs die hun
aanvragen maar moesten indie
nen voor 1 maart laatstleden,
eveneens geïnformeerd worden.
2: Wat het hoger onderwijs be
treft: niettegenstaande de aan
vragen zeer talrijk waren, nl. on
geveer 41.000 hebben de laatste
rechthebbenden, waarvan de aan
vraag kon afgehandeld worden,
hun saldi ontvangen vóór 5 mei
laatstleden.
t1<MI 1 RW IR
•iu -iii ud
openingsuren der burelen
AALST, St.-Kamielstraat 30, tel.: 053/21283, de donderdag van 13.30
tot 15.30 uur.
GERAARDSBERGEN, Vredestraat 43, tel.: 054/42368, de dinsdag
van 14 tot 15 uur.
NINOVE, Geraardsbergsestraat 117, tel.: 054/32695, de donderdag
van 10.30 tot 12 uur.
ZOTTEGEM, De Colfmaeckerstraat 11, tel.: 09/70.13.95, alle dagen
van 9 tot 11.30 uur en van 14 tot 16 uur.
iiOoUlt/Ju
De zitdag van de Sociale Dienst,
gehouden door kd. Coppez A, zal
doorgaan op zaterdag 9 juni, van
9 tot 11 uur, in het Volkshuis
Markt.
De zitdag van de Sociale Dienst,
gehouden door kd. Coppez A, zal
doorgaan op donderdag 14 juni
van 11 tot 12 uur, in de burelen
van Bond Moyson, Vredestr. 43.
MINISTERIE OPENB. WERKEN
Geschoolde werklieden A der
waterwegen.
Leeftijd minstens 17 en geen 50
jaar oud zijn op 1/6/73.
Geen diploma vereist. Men moet
echter wel kunnen zwemmen.
Flinke bezoldiging.
Aanvraag; Een examenformu
lier aanvragen in een postkan
toor. Er een postzegel van 80 F
laten opkleven, invullen en on
dertekenen, er een verklaring van
het schoolhoofd bijvoegen waar
bij de taal wordt aangegeven in
dewelke ge het onderwijs genoten
hebt. Dat alles dan per gewone
briefwisseling sturen aan het
adres: Vast wervingssekretariaat
Rijksadministratief Centrum, 4,
Esplanadegebouw, 1010 Brussel
alwaar uw aanvraag moet toeko
men tegen uiterlijk 15/6/73.
Nadere inlichtingen:
Hierover kunt U steeds nadere
inlichtingen krijgen bij onze
mandatarissen op hun zitdagen
of op het adres van senator Van
der Bruggen Dieudonné, Park
straat, 7. Geraardsbergen. Tel.
054 413 31.
V.D.B.D.
VLAAMS WEEKBLAD
VOOR ALLEN
Relaas van de sociale en politieke strijd in de
negentiende eeuw
