Het eerste Vlaams Socialistisch
Congres
De Nieuwe Maand
pakt uit met SP-dossier
Ideeën voor een
socialistisch
gemeentebeleid
d
[CODEP
Vijftig jaar geleden
Herdenking
V Vlaams
Socialistisch
Congres
TUNNEL
ZICHT?
4 - 19 juni 1987 - «Voor Allen»
door C.S.C.-Vormingswerk Gewest Aalst
Op 20 en 21 maart 1937 ging
te Antwerpen een congres van
de Vlaamse socialisten door
onder het voorzitterschap van
Camille Huysmans. Volks
vertegenwoordiger Gust Bal
thazar maakte gewag van het
"Eerste Vlaamse Socialistisch
Congres", alhoewel reeds in
het begin van de eeuw te Gent
door de BWP meerdere "con
gressen" voor Vlaamse mili
tanten werden georganiseerd.
Geen enkel stond echter op
zo'n hoog peil of was zo
belangrijk als dit van 1937.
Een congres op zijn tijd
Toekomstperspektieven
Geen vertaald socialisme
3£ NIEUWE MAANC
Zaterdag 27 juni 1987
Aanvang: 9u30 - Einde: 12u30
Zaal: Arenbergschouwburg Antwerpen,
Arenbergstraat 28
Programma
09.30 u.: Ontvangst in de foyer van alle aanwezigen waar
gelegenheid is tot het gebruiken van een koffie en toastjes
10.00 u.: Aanvang met afwisselend optredens van de Nieuwe
Scène met historische evokaties naar het programma van 1937
toe en spreekbeurten van:
John Mangelschots, arrondissementsvoorzitter S.P.
Georges Derieuw, Intergewestelijk Sekretaris ABVV
Willy Claes, voorzitter Socialistische Mutualiteiten
Karei Van Miert, Nationaal SP-Voorzitter
Presentatie: Rachel Frederickx
Tentoonstelling: Fotogalerij AMSAB in de foyer
Uitgaven
Luxe-programmaboekje met teksten, liederen en spreekbeurten
Speciaal nummer Socialistische Standpunten.
De Nieuwe Maand is het tijd
schrift van KRITAK, onder
hoofdredaktie van Brigitte
Raskin. Regelmatig legt dit
progressief magazine partijen
op de werktafel. In het mei-
juni nummer is dit de SP.
De gemeenteraadsverkiezin
gen zijn niet meer zo ver af.
Het Vormingscentrum Her
man Vos heeft vroeger al twee
werken gepubliceerd die al
wie belangstelling heeft voor
de lokale politiek, zeker
dienstig zijn. Het gaat om
handleidingen die de lokale
besturen administratiefrech
telijk toelichten, nl. De ge
meente in het brandpunt" en
"Het OCMW in het brand
punt". Aansluitend geeft het
Vormingscentrum Herman
Vos nu een map met 16 bro
chures uit die stuk voor stuk
aspekten van het gemeentebe
leid toelichten. De hele map
heet trouwens "Ideeën voor
een socialistische gemeentebe
leid".
SPAARBANK
Camille Huysmans, voorzitter van
het eerste échte Vlaams socialistisch
congres. Wie kon daar beter voor
aangeduid Worden gezien zijn inzet
voor de Vlaamse gelijkberechtiging
van reeds vóór de eeuwwisseling.
Het congres kwam op een ogenblik
dat het voor de Vlaamse socialisten
noodzakelijk was de stem te verhef
fen. Aan de ene kant moest de re
gering Van Zeeland, met socialisti
sche deelname, zich verzetten te
gen bepaalde fascistische stromin
gen in ons land, die het politiek
klimaat vergiftigden en vooral in
het VNV en REX tot uiting kwa
men; aan de andere kant dienden
de Vlaamse socialisten een ant
woord te geven op de zogeheten
"Vlaamse Concentratie" die tussen
de katholieke Vlaamse Volkspartij
(KW) en het Vlaams Nationalis
tisch Verbond tot stand was geko
men met het doel alle krachten te
groeperen om de politieke integri
teit in Vlaanderen te waarborgen.
De socialisten en de liberalen, die
door de bisschoppen als "volks
vreemd" werden bestempeld en in
hun opvatting klaarblijkelijk niet
tot de Vlaamse gemeenschap be
hoorden, waren bij voorbaat uitge
sloten. Ze zouden ook niet willen
toetreden hebben vermits deze con
centratie uitgesproken sympathieën
had voor de fascistische leerstellin
gen van Mussolini en voor het Hit-
Ier-regime, dat erin geslaagd was
het "gezag" te herstellen...
Voor de Vlaamse socialisten was
het congres een uitstekende gele
genheid om duidelijk te stellen dat
de strijd voor de verheffing van het
Vlaamse volk niet zonder of buiten
de vrijheid en demokratie kon ge
schieden en tegelijkertijd om
- vanuit hun socialistische visie -
hun gehechtheid aan de Vlaamse
zaak te betuigen. De tijd was aan
gebroken om, zonder enige terug-
Het arrondissementeel SP/
CSC-sekretariaat beschikt
over een beperkt aantal gra
tis ingangskaarten voor dit
feestelijk herdenkingspro
gramma. Belangstellenden
gelieve kontakt op te nemen
met federaalsekretaris Chris
Vancoppenolle, Houtmarkt
1 te Aalst (tel.: 053/70.51.51
of 054/33.00.00).
houdendheid, Vlaamse standpun
ten in te nemen.
De kulturele problemen waren
door de ekonomische krisis enigs
zins op de achtergrond gedrongen
en de taalwetten van 1932 werden
door de franstaligen omzeild of ge
woon niet geëerbiedigd. De Vla
mingen in het BWP hadden dus
geen enkele reden om passief te
blijven, temeer omdat vele van hun
Waalse partijgenoten zeer aktief
waren in de Waalse beweging en
zich niet hielden aan de geest van
het "Vergelijk der Belgen" dat in
1929 in de schoot van de partij was
tot stand gekomen.
Zeer radikale standpunten werden
echter niet ingenomen. Het con
gresthema "Voor een kultureel
sterk Vlaanderen in een sociaal-
ekonomisch geordeijd België" gaf
al duidelijk de toon aan: voor kul
turele autonomie, tegen federalis
me. Het was uitsluitend de bedoe
ling te onderzoeken hoe de socialis
ten een kultureel sterk Vlaanderen
mee konden opbouwen binnen de
Belgische eenheidsstaat. Congres
voorzitter Camille Huysmans be
toogde in zijn openingstoespraak
dat de Vlamingen binnen het Bel
gisch kader een zelfstandigheid
opeisen, die hen in de gelegenheid
moet stellen zich kultureel ten volle
uit te leven. Hij bepleitte een auto
nomie die geen afbreuk zou doen
aan de rechten van anderen, maar
die zou leiden tot het wegwerken
van bepaalde wantoestanden en tot
volledige gelijkberechtiging. Deze
stellingname zou als een rode draad
door het congres blijven lopen.
In de verschillende werkgroepen
werd het congresthema uitgediept
Ook Herman Vos, die reeds vroe
ger een wetsvoorstel voor de fede
rale inrichting van de Staat had
ingediend legde zoals Vermeylen
de nadruk op het overwegend be
lang van de ekonomische verhou
dingen omdat er geen kuituur
denkbaar of mogelijk is, tenzij die
berust op een grondslag van mate
riële welvaart. De socialisten heb
ben begrepen dat het noodzakelijk
was de werkende bevolking uit de
armoede te halen. De strijd voor
meer medezeggenschap en meer
politieke demokratie van de arbei
ders heeft ook op de taaleisen een
gunstige invloed gehad.
De Vlaamse Beweging was een be
weging van kleine lieden, waarin de
maatschappelijke tegenstellingen
een rol hebben gespeeld. Vos on
derlijnde evenwel dat de Belgische
eenheid uit ekonomische en inter
nationale noodzakelijkheid ge
handhaafd moest blijven en dat de
Staat diende rekening te houden
met het feit van de volkentweele
digheid. Een staatshervorming was
derhalve noodzakelijk, maar deze
mocht niet leiden tot een splitsing
of scheiding, wel tot een differen
tiatie, zoals die door de partij reeds
aanvaard werd voor alle kulturele
en ekonomische organismen en
waarbij het Parlement alleszins het
onmiskenbaar en opperste orgaan
van kontrole zou blijven.
Ook Hendrik De Man betoogde dat
de sociale en ekonomische toe
komst van Vlaanderen niet buiten
het Belgisch kader moest worden
gezocht.
De Man stond in zijn referaat uit
voerig stil bij de aan gang zijnde
industriële mutatie, de achteruit
diende derhalve gezocht te worden
in de wederaanpassing en de mo
dernisering van onze nijverheden,
met daaraan gekoppeld de verho
ging van het levenspeil der arbei
ders, ook op moreel en intellek-
tueel gebied. Het hangt van de
Vlaming zelf af - betoogde De
Man - om de juiste verhouding te
vinden tussen de krachten die ge
richt zijn op de oplossing van de
taalkwestie en deze die de strijd
voor de volksverheffing op sociaal
gebied voeren.
Hij bezweerde de Vlamingen in
ieder geval alle complexen van zich
af te schudden. Door het hoog
staand peil van het congres werd
bewezen dat de Vlaamse socialisten
al te lang in een "vertaald socialis
me" hadden berust.
Van het volgend congres, dat zoals
afgesproken in Gent zou doorgaan,
is niets meer in huis gekomen.
Door de toenemende oorlogsdrei
ging en de innerlijke moeilijkheden
waarmee de BWP te kampen had,
ging de aandacht naar andere pro
blemen. Toch heeft men onder im
puls van de socialisten in de rege
ring voor 1940 in verband met de
Vlaamse eisen nog vooruitgang
kunnen boeken. In 1938 werden de
kuituurraden ingesteld en werd of
ficieel aanvaard dat, in het kader
van de eenheidsstaat, iedere taalge
meenschap over kulturele autono
mie moest kunnen beschikken.
Ook werd onder impuls van Julien
Kuypers de splitsing van het Depar
tement van Openbaar onderwijs
goedgekeurd.
Als we vandaag - vijftig jaar later -
op de werkzaamheden van het eer
ste Vlaams socialistisch congres te
rugblikken is het opmerkelijk dat,
ondanks de gewijzigde situatie, een
aargang 30 nr. 4 mei 19Ö7
-W
August Vermeylen, Herman Vos en Hendrik De Man, Vlaamse socialisten van het eerste uur, zorgden op
het congres voor de drie belangrijkste politieke referaten, elk op hun specifiek terrein de toekomst van
Vlaanderen behandelend.
door o.a. Julien Kuypers, Hendrik
Fayat, Robert Van Vlaanderen,
Eduard Anseele Jr., August De
Block, Alfons Vranckx, Désiré
Bouchery, Lode Craeybeckx, Wil
lem Pee, Ger Schmoock, Raymond
Herreman, Franz J. Willems, Jef
Rens, Jan Vranckx, Frans Zoete en
de professoren Blancquaert, De
Keyser en Vlayen. Allen pleitten
voor een kulturele ontvoogding,
gekoppeld aan betere leef- en
werkomstandigheden voor de ar
beidende bevolking.
Op de plenum-vergadering werden
in drie belangrijke referaten de toe
komstperspektieven toegelicht. In
zijn toespraak "Vlaanderen in het
kader van België" kantte August
Vermeylen zich tegen het nationa
lisme dat Vlaanderen uit het Bel
gisch verband wilde losmaken en
geen rekening hield met de vele
faktoren, die het leven van een
volksgemeenschap uitmaken. De
taal was volgens Vermeylen belang
rijk omdat ze de mens toelaat zich
vrijer en sterker te voelen en zich te
kunnen ontwikkelen op de meest
natuurlijke manier, maar de taal
kwestie mocht niet als een middel
worden aangewend om hem van
een ruimer ideaal verwijderd te
houden. Vermeylen ging uit van de
stelling dat ingevolge de demografi
sche ontwikkeling de Vlamingen op
demokratische wijze alles konden
krijgen wat ze behoefden en sterk
genoeg zouden zijn om op eigen
bodem de wet te stellen en de
kultuurautonomie door te drijven.
Federalisme zou volgens hem de
eerste stap zijn naar een scheiding,
die ons zou verzwakken.
gang van de traditionele zware nij
verheden in Wallonië die gegroe
peerd zijn rondom de steenkool
mijnen en de voortschrijdende in
dustrialisatie in Vlaanderen met
nieuwe bedrijven, die op technisch
gebied een toekomstgerichte rol
spelen. België kon volgens hem
slechts gered worden wanneer men
zou ophouden alles op de uitvoer
van zware produkten te zetten en
zich meer op de afwerking van
verfijnde produkten zou toeleggen,
wat de inzet van de gekwalificeerde
arbeidskrachten impliceert. De op
lossing van de Vlaamse kwestie
aantal van de behandelde thema's
aktueel zijn gebleven zoals o.m. het
vraagstuk Brussel, de demokratise-
ring van het universitair onderwijs,
de industrialisatie- en reconversie-
problematiek... Het zijn vooral de
strukturen die sindsdien een gron
dige wijziging hebben ondergaan.
Niet alleen werd de kultuurautono
mie een voldongen feit, maar ook
de politieke strukturen werden vol
ledig opgesplitst.
(p.d.b.)
Uit Doorbraak '80,
juni 1987
Op een 25-tal bladzijden wordt de
partij uitgerafeld. Kritiek en boude
uitspraken worden zowel door De
Nieuwe Maand-redaktie als door
de SP-top niet onder stoelen of
banken gestoken. Luk Notredame
heeft het o.m. over tien onbewezen
vaststellingen over de SP. Zij la
veert tussen straat en staat, heeft
moeilijkheden met haar strategie,
zeker als oppositiepartij, trouwens
een totaal nieuw gegeven, kan Mar
tens 6 moeilijk pareren.
De socialisten raken trouwens uit
gehongerd en de interne diskussie
ontbreekt. De SP blijft afwezig op
belangrijke terreinen en moet reke
nen op een schizofrene aanhang.
Zij kruidt pragmatiek met populis
me. De partijtenoren reageren
even scherp met een aantal uitspra
ken. Tobback: "Als iemand een
beter recept kent om oppositie te
voeren wil ik dat graag horen."
Van Miert: "De grootste desillusie
uit mijn leven is dat men over 'De
Morgen' zogenaamde kritische in-
tellektuelen om het even wat kan
laten vertellen, als het maar anders
klinkt."
Willockx: "Martens verkoopt zijn
eigen principes. Als demokraat
vecht ik liever met de blote vuist
tegen een duidelijke liberaal dan
tegen een heimelijke hypokriet."
Claes: "De kristendemokraten heb
ben vandaag een positie verworven
waardoor het zo gevaarlijk, zo niet
onmogelijk wordt, om dit land zon
der hem te besturen."
Mare Le Bruyn brengt zijn ervarin
gen naar voor als Doorbraak-socia-
list in Antwerpen en Marij Aerts
heeft het over de vrijpartij tussen
SP en Onafhankelijken in de SPE
te Leuven. Een goed dossier waar
bij iedereen wel eens de wenkbrau
wen zal fronsen, maar dan elk bij
een andere passage. Wie de wenk
brauwen niet fronst denkt trouwens
niet.
(f.d.b.)
De Nieuwe Maand krijg je
maandelijks in de bus voor
1.200 frank. Dit nummer kost
140 frank en je krijgt het door dit
bedrag te storten op rek. nr. 001-
0887002-13 van Kritak-tijd-
schriften. Vermelding: De Nieu
we Maand.
De katernen behandelen volgende
deelterreinen van de gemeentepoli
tiek:
1. inspraak en informatie; 2. fi
nanciën (met aandacht voor het
tewerkstellingsbeleid); 3. de vor
men van openbaar beheer; 4. poli
tie; 5. openbare werken; 6. ver
keer; 7. onderwijs; 8. cultuur;
9. jeugd; 10. sport; 11. sociaal;
12. gezondheid; 13. huisvesting;
14. ruimtelijke ordening;
15. grondbeleid; 16. leefmilieu.
Alle brochures zijn volgens een
vast stramien opgebouwd. Ze be
schrijven kort de vigerende wetge
ving inzake het behandelde onder
werp, geven mogelijke krachtlijnen
van een socialistische visie aan en
sommen dan een hoop maatregelen
op die je vanuit die optiek op
plaatselijk vlak kunt nemen.
Voor alle duidelijkheid wijzen we
erop dat in de map enkel suggesties
voor een socialistisch gemeentebe
leid worden meegegeven. Of ze in
de konkrete realiteit worden omge
zet, hangt af vande lokale situatie,
de mogelijkheden van het gemeen
tebestuur, de politieke krachtsver
houdingen in de gemeente en de
inzichten van de plaatselijke socia
listen.
De map is zo opgevat dat ze mak
kelijk kan worden gehanteerd. Ze
wil een handzaam naslagwerk zijn.
Je hoeft trouwens niet de hele map
ineens aan te kopen. Elk katern is
afzonderlijk verkrijgbaar.
Prijs: voor de hele map betaal je
350 fr. in losse verkoop of 250 fr. in
kursusverband (incl. 40 fr. portkos-
ten). Voor elke brochure betaal je
25 fr. in losse verkoop of 20 fr. in
kursusverband. Per verzending re
kenen we dan de portkosten afzon
derlijk aan.
Meer informatie krijg je op het
Vormingscentrum Herman Vos,
Agoragalerij, Grasmarkt 105 bus
42, 1000 Brussel (02/511.50.53).
Daar kan je een en ander ook
bestellen.
