Wat is de anti-globaliseringsbeweging
"Voor Allen" - 26 oktober 2001 9
paald hachelijk voor economi
sche zwakke landen of bedrijfs
sectoren die niet meekunnen in
de concurrentiestrijd.
Deregulering 'verlost' bedrij
ven van allerlei beperkende
overheidsmaatsregelen.
Ook regionale of bredere inter
nationale akkoorden (zoals het
akkoord tussen de EU en Mexi
co) bevatten steeds vaker clau
sules over vrijheid en zekerheid
over investeerders.
Dereguleringsmaatregelen ge
ven buitenlandse bedrijven ge
makkelijker toegang tot secto
ren die tot dan toe sterk afge
schermd waren of onder direct
overheidstoezicht stonden. Niet
toevallig gaat het doorgaans om
sleutelsectoren zoals energie,
communicatie, mijnbouw,
bank- en verzekeringswezen
enz.
Privatisering, de verkoop van
overheidsbedrijven, ligt hele
maal in dezelfde lijn. Het gaat
over veel geld. In 1988 werd er
wereldwijd voor 114,5 miljard
Sterkere allianties
De kritiek en de beweging te
gen de uitwassen van de kapita
listische markteconomie zijn
niet nieuw. Ngo's, vakbonden
en andere sociale bewegingen
voeren al jaren campagne rond
diverse aspecten ervan. De
jongste jaren groeit wel het be
sef dat, om een beetje gelijke
tred te houden met de interna
tionalisering van de economi
sche en politieke besluitvor
ming, campagnes ook de lands
grenzen en de beperkingen van
de eigen groep moeten overstij
gen. Tijdelijke of permanente
allianties van ngo's en vakbon
den rond arbeidsomstandighe
den in de sportschoen- en
speelgoedsector zijn daarvan
goede voorbeelden. Ook de
campagne Jubilee 2000 tegen
de schuldenlast, en de vrou
wenmars tegen armoede en uit
sluiting zijn recente sterke
staaltjes van wereldwijde coali
tievorming door groepen van
heel divers pluimage. Opval
lend is dat Zuidelijke organisa
ties en netwerken in deze al
lianties een zeer belangrijke rol
spelen, niet alleen bij de inhou
delijke invulling van het eisen
pakket, maar ook bij het ver
woorden van de eisen op poli
tieke en andere fora.
Wat drijft ons
De gezamenlijke drijfveer is
onvrede met de manier waarop
de wereldeconomie wordt ge
rund, en met de manier waarop
het beleid steeds meer vrij spel
geeft aan multi-nationale on
dernemingen. Ook al walsen
dollar geprivatiseerd. 28,5 mil
jard daarvan zat in derdewe
reldlanden (vooral dan door de
25,5 miljard privatisering in
Brazilië). In ontwikkelde lan
den is de privatisering wel veel
meer een binnenlandse aange
legenheid dan in derdewereld
landen, waar het aandeel van
buitenlandse kopers doorgaans
veel hoger ligt. Zo kwam in de
voorbije 5 jaar voor meer dan
30 miljard dollar Braziliaans
overheidsbedrijf in buitenland
se handen. In Argentinië ging
het om meer dan 20 miljard.
Ook België scoort hier relatief
hoog met meer dan 6 miljard
dollar sinds 1996.
Deze bewuste politieke troons
afstand is zonder meer gevaar
lijk. Jaar na jaar raakt meer
economische macht geconcen
treerd bij een relatief beperkte
groep grote multinationale on
dernemingen. Ook vroeger was
de greep van de overheid op de
ze internationaal opererende
bedrijven volslagen ontoerei-
die zonder al te veel gewetens
problemen over zwakke landen
en bevolkingsgroepen heen. De
beweging heeft voeling met
ngo's, vakbonden en andere so
ciale bewegingen die al lang in
het vak zitten. Ze gebruikt ook
de analyse en expertise die door
hen in de loop van de jaren op
gebouwd werd. Tegelijk vind je
er heel veel jongeren en poli
tiek daklozen die weinig uit
staans hebben met de pragmati
sche en doorgaans erg refor
mistische aanpak van de tradi
tionele organisaties. De bewe
ging vindt dan ook makkelijker
aansluiting met de Zuidelijke
organisaties en netwerken die
radicalere standpunten en alter
natieven verdedigen.
Tot nader order heeft de 'anti-
globaliseringsbeweging' (of
beter: democratische globalise
ringsbeweging) geen duidelijk
eensgezind politiek program
ma. De diversiteit is groot en
soms extreem. Er wordt wel
aan gewerkt.
Een grote stap was de organisa
tie van het World Social Forum
in Porto Alegre in Brazilië, be
gin 2001. Een reusachtige bij
eenkomst van militanten en lei
ders van de alternatieve bewe
ging. Deze keer was het geen
'tegenmanifestatie', maar een
eerste poging om de verschil
lende groepen en hun uiteenlo
pende ideeën min of meer sys
tematisch bij elkaar te brengen.
Het begin van een allicht lang
durig en moeizaam, maar ook
erg belangrijk proces.
kend. De juiste reactie op de
toenemende machtsconcentra
tie is het uitbouwen van een
strakker en bindend wettelijk
kader dat controle en bijsturing
mogelijk maakt. In de praktijk
gebeurt het tegendeel. Enkel de
verstrakking en verfijning van
de controle op milieu- en ge
zondheidseffecten vormt daar
op enigszins een uitzondering.
Gendergelijkheid en
globalisering
Het laatste decennium is het
aandeel van vrouwen op de ar
beidsmarkt groter geworden.
De flinke groei van werkgele
genheid voor vrouwen heeft
soms geleid tot verhoogde zelf
standigheid, keuzemogelijkhe
den, zelfbeeld en status.
Maar de medaille heeft ook een
keerzijde. De vluchtigheid en
de bestaans- en jobonzekerheid
die de huidige economie ken
merken, vergroten de gende-
rongelijkheden nog. Vrouwen
Een overzicht van de
straatprotesten
Seattle, december 1999
Aanhoudend straatgeweld ves
tigt in Seattle de eerste keer
massaal de aandacht op de anti
globalisatiebeweging. Antiglo-
balisten leggen de top van de
Wereldbank en het Internatio
naal Muntfonds (IMF) plat. Het
is de eerste keer dat de bewe
ging met zoveel geweld haar
standpunten kenbaar maakt.
Davos, januari 2000
De belangrijkste actoren in de
wereldeconomie verzamelen
op het World Economie Forum
in het Zwitserse winterspor
toord Davos. Hoofdthema is
het Internet en de invloed ervan
op economie, werk en maat
schappij. Honderden betogers
komen naar Davos om te pro
testeren. Het zerotolerancebe-
leid van de politie zorgt er ech
ter voor dat zowat niemand tot
in het dorp geraakt. Grote rel
len blijven deze keer uit.
Praag, september 2000
In Praag houden de Wereld
bank en het IMF een nieuwe
jaarvergadering. Ministers van
Financiën en centrale bankiers
van de meer dan 180 lidstaten
van het Internationaal Monetair
Fonds en de Wereldbank ne
men deel.
Ongeveer 9.000 mensen beto
gen tegen de wereldtop. Een
deel van de demonstranten
gooit met molotovcocktails,
straatstenen en flessen op zo'n
driehonderd meter van het con
grescentrum. Tientallen men
ieveren wel meer betaald werk,
maar dan gaat het vooral om
onregelmatig, tijdelijk, deel
tijds werk en thuiswerk.
Vrouwen werken vooral in sec
toren die erg gevoelig zijn voor
de negatieve gevolgen van glo
balisering, zoals de informele
sector en de (zeer) kleine land
bouw. Omdat vrouwen zich
over het algemeen ook op an
dere vlakken in een zwakkere
positie bevinden, hebben zij ex
tra te lijden onder het feno
meen. Mannen hebben immers
meestal een hogere opleiding,
een hogere sociaal-economi
sche status, meer bezittingen,
en zijn daarom minder kwets
baar.
De arbeidsvoorwaarden en -
omstandigheden zijn voor
vrouwen vaak slechter dan
voor mannen. De lonen liggen
lager, ze zijn veel minder goed
beschermd, hebben minder
mogelijkheden om zich te orga
niseren.
Bovendien moeten vrouwen
sen geraken gewond, waaron-,
der 25 politieagenten.
Nice, december 2000
Op de EU-top in Nice moet de
politie herhaaldelijk hardhan
dig tussenkomen wanneer be
togers de Europese top probe
ren te verstoren. Belangrijkste
thema is de hervorming en uit
breiding van de Unie. Tijdens
de top betogen duizenden men
sen voor een socialer Europa.
De politie gebruikt traangas om
demonstranten weg te houden
van het congrescentrum.
Quebec, april 2001
Vierendertig staatshoofden ver
gaderen over een vrijhandels
akkoord voor het hele Ameri
kaanse continent. Een muur
van vier kilometer dwars door
de Canadese stad en duizenden
met gasmaskers uitgeruste poli
tiemannen moesten hen be
schermen tegen de woede van
het volk.
Göteborg, juni 2001
Zweden sluit haar Europees
voorzitterschap af met een Eu
ropese top. Tijdens de top komt
het tot zware rellen en grote be
togingen in het centrum van de
stad. Het gaat onder andere
over de uitbreiding van de
Unie.
Duizenden manifestanten gera
ken hevig slaags met de
Zweedse ordediensten. Meer
dan 200 betogers werden gear
resteerd. Verscheidene gewon
den worden naar het ziekenhuis
gevoerd en de grote winkel
straat is herschapen in een slag
veld. De Europese leiders leg-
vaak hun baan met huishoude
lijk werk en zorgarbeid combi
neren. Zo hebben veel vrouwen
eigenlijk twee dagtaken.
Er is dus een gendergevoelig
sociaal-economisch beleid no
dig, een politiek die rekening
houdt met de specifieke situatie
van mannen en vrouwen in het
arbeidsproces. Een beleid dat
bestaande ongelijkheden tussen
vrouwen en mannen actief aan
pakt, en scheve situaties recht
trekt.
Maar er is nog een andere re
den om voor gelijkheid tussen
mannen en vrouwen te kiezen.
Blijkens onderzoek 'hinken'
landen die niet investeren in
strategieën om gendergelijk
heid te promoten en te onder
steunen, achterop qua groei en
inkomen. Gendergelijkheid is
dus niet alleen waardevol op
zich om na te streven, het is ook
beter voor de economische ont
wikkeling in het algemeen.
gen een slotverklaring af waar
in zo goed als niets concreets
staat.
Genua, juli 2001
Bij de G8-ontmoeting (de 7
rijkste landen en Rusland) in
Genua komt het opnieuw tot
zware rellen. Daarbij valt voor
het eerst ook een dode. Op de
Piazza Alimonda wordt Carlo
Giuliani doodgeschoten met
twee politiekogels wanneer hij
met een blusapparaat de ramen
van een politievoertuig wil in
beuken. Door het massale pro
test en het dodelijk slachtoffer
wordt even de aandacht afge
leid van het feit dat de top in
Genua zo goed als niets op
brengt.
Luik, september 2001
De Europese ministers van eco
nomie en financiën houden een
ECOFIN-top. Zowat vijftien
duizend manifestanten stappen
op voor een socialer Europa.
Gent, 19 oktober 2001
Een informele EU-top van
staats- en regeringsleiders in
Gent.
En het is nog niet gedaan.
Qatar, 9-13 november
2001
Vierde WTO-ministerconfe-
rentie in het geïsoleerde golf-
staatje Qatar.
Brussel, 13-15 derember
2001
Formele EU-top: de Top van
Laken.
