Tobintaks moet wet worden
Inter-Nationaal,
jg. 64 nr.4 april 2002
PROGRESSIEVE MEERDERHEID IN KAMER
Driejaar intensief onderzoekswerk
en verhitte discussies werpen hun
vruchten af. De Parlementaire
Tobin Werkgroep (PTW) stelde een
wetsvoorstel op ter installatie van
een heffing op de omwisseling van
deviezen. Een alternatieve
meerderheid in de Kamer steunde
het voorstel, mede dankzij de
inspanningen van sp.a-fractielei-
der Van Der Maelen.
Het oorspronkelijke voorstel van
de Tobintaks heeft een lange weg
afgelegd. James Tobin voorzag de
gevaren van de ongebreidelde libe
ralisering van kapitaalbewegingen
reeds in 1972. Nu, dertig jaar later,
blijkt de idee brandend actueel.
Vooral tijdens de recente financiële
crisissen in Azië, Rusland en Zuid-
Amerika werden de desastreuze
sociale gevolgen van de ongrijpba
re munttransacties pijnlijk duide
lijk.
De originele Tobintaks bestond uit
één tarief, toepasbaar op alle
wisseltransacties. Het voornaam
ste probleem van zo'n "unitaire"
taks is dat het bijna onmogelijk is
om de juiste hoogte te bepalen. Te
hoog betekent immers dat je een
kapitaalvlucht teweeg brengt, te
laag heeft geen afradend effect.
Ook biedt het oorspronkelijke
systeem van James Tobin geen
garantie op een stabiele inkom
stenstroom: indien de taks zijn
Dirk Van Der Maelen: "De
gewone mens en de toerist
zullen niets voelen van de
Spahn- of Tobintaks. Hij geldt
pas voor transacties met
vreemde munten vanaf
10.000 euro." (foto VA)
afradend effect voor de volle hon
derd procent sorteert, zijn er ook
geen inkomsten meer.
Verfijnd
Ondertussen werd het concept ver
fijnd en uitgewerkt tot een werk
baar mechanisme.
Professor Dokter Paul Bernd Spahn
(Duits hoogleraar economie) zorg
de voor die verfijning. Hij bedacht
het systeem van het dubbele
tarief: één zeer laag, zodat de kapi
taalbewegingen niet verstoord
worden en toch een inkomsten
bron (tot vijf maal het bedrag dat
nu jaarlijks wordt gespendeerd aan
ontwikkelingshulp) wordt gecre
ëerd. Het ander zeer hoog (maar
enkel toegepast wanneer een
munt buiten haar spilkoers wordt
gespeculeerd), zodat de ongrijp
baarheid van kapitaalbewegingen
zo goed als teniet wordt gedaan.
Rodney Schmidt (een vooraan
staand Canadees econoom en
beurstechnicus) zorgde voor de
praktische uitwerking. Hij bewees
zwart op wit hoe, morgen reeds, de
taks kan worden geheven en geïnd.
Belangrijk hierin is de installatie
van de Gross Settlement Bank, een
loket waar alle interbancaire ver
richtingen moeten passeren.
Professor Lieven Denys (professor
Fiscaal Recht aan de VUB) weerleg
de de juridische tegenkantingen
van de Europese Commissie. Ten
eerste wijst professor Denys op de
onzekerheid in de argumenten van
de Commissie, vermits die stelt dat
de Tobintaks "waarschijnlijk" zal
botsen met een aantal artikels van
het Europees Verdrag. Ten tweede
bewees hij dat de Tobintaks niet
strijdig is met de Europese fiscale
wetgeving. Ten derde toonde hij
aan dat de Tobintaks niet strijdig is
met de fundamentele verdragsre-
gels van de EU. In minstens twee
gevallen, namelijk de financiering
van ontwikkelingslanden en het
bevorderen van de muntstabiliteit,
lopen ze zelfs gelijk met de doel
stellingen van de EU.
Parlement speelt zijn rol
De meeste van deze bevindingen
werden twee jaar geleden na een
hoorzitting in de
Senaat gebundeld. Naar aanleiding
van die hoorzitting dienden zowel
Kamer als Senaat resoluties in die
de regering oplegden het
Tobindossier op tafel te leggen tij
dens het Belgisch voorzitterschap
van de Europese Unie.
Minister van Financiën Didier
Reynders (PRL) - zelf niet een
tegenstander van het idee - vroeg
advies aan de Hoge Raad voor
Financiën. Het onderwerp werd
echter behandeld door de sectie
Fiscaliteit in plaats van de sectie
Financiële Markten. Op diverse
punten was het advies discutabel.
Er werd bijvoorbeeld niet conse
quent rekening gehouden met de
Spahn-variant. De wetenschappe
lijke argumenten ontbraken soms,
en er werd vaak onvoldoende
geantwoord op de bevindingen
van de bevoegde senaatscommis
sie Financiën.
Het advies bevestigt wel de stel
ling dat een heffing op wisseltran
sacties niet strijdig is met de
Europese Verdragen.
Al deze bevindingen werden dan
gebundeld in een wetsvoorstel.
Het voorstel voorziet in een heffing
op wisseltransacties in de Spahn-
variant. De vorm van het voorstel is
gebaseerd op de zesde Europese
BTW-richtlijn, omdat die door meer
dan tachtig landen is overgeno
men. Zo wordt het voor die landen
gemakkelijker om de heffing te
installeren. Naar het Franse voor
beeld zou de taks ten vroegste in
werking treden op 1 januari 2003,
op voorwaarde dat in alle eurolan
den de mogelijke invoering ervan
is ingeschreven in hun wetgeving.
En dat is natuurlijk het heikel punt.
Maar ondertussen lagen ook de
liberalen in België dwars.
Alternatieve meerderheid
Toch dienden in de Kamer socia
listen, groenen, christen-democra
ten en Spirit een wetsvoorstel in
voor de invoering van de Spahn-
taks, de aangepaste vorm van de
Tobintaks waarvan hierboven spra
ke. Liberalen en N-VA onderteken
den het wetsvoorstel niet.
Hoe ziet het voorstel er concreet
uit? Vooreerst moet een wet dus
speculatieve financiële transacties
tegengaan door een heffing op
transacties. Die moeten de specu
lanten ontmoedigen die er enkel
op uit zijn winsten te halen op
De begin vorige maand overleden
Amerikaanse econoom James
Tobin (die 8i werd) won de
Nobelprijs Economie voor zijn
werk over de relatie tussen de
financiële en de zogenaamde
reële economie, maar toch zal hij
vooral bekend blijven wegens zijn
voorstel om monetaire crisissen
te bestrijden door een belasting
te heffen op speculatieve wissel
transacties. Hij stelde voor om op
munttransacties wereldwijd een
taks van 0,5 procent te heffen.
Aldus groeide hij uit tot een
embleem van het streven naar
sociale herverdeling op onze pla
neet. Hoewel hij op het eind van
zijn leven afstand nam van de
andersglobalisten en progressie
ven die "zijn" taks opnieuw op de
agenda plaatsten.
basis van verschillen in wisselkoer
sen. De opbrengst van de taks zou
naar ontwikkelingshulp gaan. Het
wetsvoorstel voert een lage hef
fing in van 0,01 of 0,02 procent op
alle verrichtingen en een taks van
80 procent van zodra de wissel
koers van de betrokken munt een
bepaalde bandbreedte over
schrijdt. Het systeem wordt pas
van kracht als alle landen van de
eurozone het toepassen. Frankrijk
voert in 2003 een systeem in dat
enkel een lage heffing voorziet.
Het voorstel en de alternatieve
meerderheid kwam er mede - en
niet in het minst - onder impuls
van sp.a-fractieleider (en onze
federale voorzitter) Dirk Van Der
Maelen. Hij wees erop dat de hef
fing enkel slaat op grotere transac
ties vanaf 10.000 euro, zodat een
toerist zich absoluut geen zorgen
hoeft te maken. De opbrengst zou
evenwel aanzienlijk zijn omdat
zelfs bij het lage tarief de
opbrengst hoger zou liggen dan
wat momenteel naar ontwikke
lingssamenwerking gaat.
