1881.
Fit. 4-00
Aalst, 8 September.
JV 05,
Fit. 4-7
VOOR VRIJHEID WAARHEIDES RECHT.
b
's jaars voor de stad.
aa n ko n d i g i d g e n
15""™ den drukregel
sss
VOORUIT
verschijnt wekelijks
den Donderdag
in den namiddag.
*5
's jaars voor 1 eel het
land.
De aliontiCRieRssp ij
is voorop betaalbaar.
De aankondigingen
verzoekt men uiterlijk
des Woensdags voor
uren namiddag te
zenden.
Compagnie Générale de Publicité Etrangère G. L. Daube et C". Paris, Londres, Frankfort s. M., Berlin, Vienne, Zurich etc
DE PARTIJ VAN HET SLAVENRAS.
Vroeger scheen de klerikale partij
vriendin van vrijheid en volkenrecht
te zijn. Maar de gebeurtenissen dezer
dagen bewijzen zonneklaar dat zij
huichelde, valsch spel speelde, jesui-
tiek was uit eigenbelang en zelfszucht.
Die partij heeft zes van de negen
provinciale raden tot opstand tegen
de wetten aangehitst; zij gebruikt
de bestendige Deputatien om de een
heid van het vaderland te verscheu
ren, om staatjes in den Staat op te
richten en verdeelheid en verwarring
te zaaien zij gaat in de dorpen en
sommige steden ten oorloge om de
burgemeesters en gemeenteraden de
wetten te doen verkrachten of belem
meren; dit om de geestelijkheid te la
ten regeeren boven de burgerlijke
overheid en van de burgemeesters,
schepen, raadsleden verslaafde werk
tuigen te maken.
De klerikale partij wil doen geloven
dat de dwaze dorpsbesturen verre ge
plaatst zijn boven de wetten, het ge
zag der Kamers en het ministerie,
kan wel iets belachelijker voorgehou
den worden Onmogelijk
DE BANVLOEK.
f"e Vervolg.
Eenige onderwijzers verlieten wel
is waar onze officieele scholen, maar
was het wel door overtuiging en om
mede te helpen tot verdediging van
het zoo zeer bedreigde geloot
Zeker zijn er onder dat getal man
nen welke volgens geweten gehandeld
hebben, maar kenden wij echterat de
onwaardige middelen waartoe onze
tegenstrevers hunne toevlucht namen,
wij zouden niet alleen medelijdend de
schouders ophalen, maar soms diep
verontwaardigd zijn hier is 't een
kasteelheer die eene gansche fainillie
met ondergang dreigt, indien de zoon
of de dochter des huizes het officieel
onderwijs niet verlaat om in de pas-
toorsschool tegen karigen loon dienst
te nemen daar haalt men een veel-
belovenden jongeling over door hem
te bedreigen met onterving elders
heeft men te doen met eenen exploi-
teur hij gaat over omdat de hoofd
onderwijzer niet overgaat, anders
zou de slimme kerel wel getracht
hebben zijnen patroon in de geuzen
school te vervangen elders nog
heeft men beloften op beloften gedaan
gij zult later eene plaats van koster
krijgen, onze sekretaris is oud, gij
zult hem opvolgen,— dat kunt gij ook
nog gemeenteontvanger spelen, wij
zullnn u doen trouwen met een rijk
boerenmeisje, enz. enz. De heeren
geestelijken waren gewoon zich in ons
land en vooral in de Vlaamsche streek
omringd te zien door den eerbied van
In 1830 was iedereen liberaal, dat is
vrijheidslievend. De katholieken hiel-
ken zooveel van vrijheid en onafhan
kelijkheid als hunne tegenstrevers van
heden. Onder de geestelijken die in
het Nationaal Congres zetelden, be
vonden zich republikeinen.
Het. was in die stemming dat de
katholieken en liberalen de Grondwet
opstelden. Van daar dat die Grondwet
zoo schoon en zoo goed is, dat zij aan
alle andere tot voorbeeld kan ver
strekken.
Wil men een voorbeeld van de vrij
heidslievende gevoelens die toen in
de wetgeving heerschten De heeren
de Crombrugge, Yerbeke, Dehaerne
en De Foere, geestelijke leden van het
Congres, waren van den eerste om
vrijheid voor allen en in alleste
eisehen.
Er waren in dien tijd St Simoniens
te Brussel, en genoemde heeren wa
ren van de eersten om te willen dat
die aanhangers van eene nieuwe en
onder vele betrekkingen dwaze leer.
in de uitoefening van hunne eere-
dienst niet zouden worden gestoord.
allen wel waren er dorpen waar de
politieke strijd zeer hevig was, maar
zelfs dezen die ronduit en met innige
overtuiging tot de liberale denkwijze
behooren, gingen regelmatig ter kerk
en volgden er de godsdienstige
plechtigheden, zij openden hunne
beurs bij elk aanzoek der priesters
namen soms deel aan processien, enz'
Waarom Omdat wij van aard niet
uitsluitend zijn, omdat wij anderen in
hun gevoel niet krenken wilden, om
dat wij niets aan de oude gewoonten
zochten te veranderen en slechts
vroegen om in politiekezaken als vrije
mannen te kunnen handelen.
Maar evenals bij de onderwijzers
was het bij de bevolking nog slechts
het uitwendige dat van eerbied en on
derwerping getuigde het inwendig
gevoel ervan was reeds lang in onze
harten gedoofd en dat door de schuld
der priesters zeiven.
Hunne inmenging met alles wat
tot het gansch persoonlijk gebied van
eiken mensch behoort hunne gedu
rige bemoeiingen met de politieke
zaken hun weinig vredelievend ge
drag hunne plichtige toegevendheid
voor de vuilste handelingen van ver
achtelijke schepsels, als deze maar
tot hunne politieke opinie behooren
hunne onrechtvaardige veroordeelin
gen, hunne schandelijke uitvallen te
genover al wie liberaal is, al is deze
nog zoo eerlijk, nog zoo deftig en
weldoende de afzichtelijke geld
zucht der priesters, die oorzaak was
en is dat het volk met volle recht aan
hunne kerk en ceremonien den
In 1881 zijn wij verre van zulke
vrijheidszucht. Dolzinnige onderpas-
toorkens stellen zich aan als apostels
van dwang, vervolging, gewetensty-
rannie. Wel beweert de rechterzijde
der Kamer dat zij nog altoos voor de
Grondwet is en voor de vrijheid
doch hare daden zijn daar om te be
wijzen dat zij van dit zegden geen
woord meent.
Ziehier hoe de verandering is tot
stand gekomen. In 1830 waren de
katholieken allen meer of min libe
raal. Dat was zoo niet alleen hier,
maar ook elders, In Frankrijk had
men alsdan Lamermais en zijne vrien
den, die zelfs meer dan liberaal, die
demokratisch en republikeinsclt ge
zind waren, zooveel als bij ons M. De
Haerne.
Toon kwamen echter eenige dispo-
tieke mogeudheden te voorschijn en
begonnen Gregorius XVI te doen ver
staan, dat de vrijheidzucht der geeste
lijkheid in Frankrijk en in Belgic de
leer der Kerk en de kerk zelve in groot
gevaar stelde. Zij maakten den Paus
bevreesd voor de gedachten van voor-
schandnaam van winkel toewerpt
dat alles had hen den algemeenen
eerbied en liefde doen verliezen en
slechts de uitwendige vorm was er
van overgebleven.
Waren de geestelijken van den toe
stand bewust Kenden zij de innige
gevoelens onzer bevolking Och
neen zij namen den schijn voor we-
zentlijkheid aan en twijfelden geen
oogenblik aan het welgelukken hun
ner onderneming.
De banvloek wierd geslingerd
Hel en doemnis over de vermetelen,
die zich niet gedwee aan de eisehen
der kerk onderwerpen
Gewone priesters, paters, nonnen
en kwezels, buitengewone zendelin
gen des hemels trachten de gemoede
ren in het diepst te schokken de
schandelijkste preekatien onteerden
den tempel van den God van een
dracht en vrede alles, alles werd ge
bruikt. niet. onbeproefd gelaten. En
met welken uitslag
Een luide schaterlach weergalmde
in de steden en vond weerklank tot
schier in de kleinste dorpen van
Vlaanderen.
Gekwetst in hunnen hoogmoed,
diep vernederd door het hoongelach
der onafhankelijke mannen, pasten
de priesters met zooveel te meer
strengheid den genomen maatregel
op den buiten toe.
De geuzenonderwijzers en hunne
vrouwen wierden ter algemeene ver
achting en vervolging aangewezen
zij heetten koppigaards, schijnhei-
uitgang. Tenzelfden tijde lietenT zij
hem niet onwetend van het misnoe»
gen welke de vrijheidszin van som
mige geestelijken bij hen maakte.
De zaak was dat die gedachten van
vrijhetden vooruitgang aan niemand
kwaad doen konden, dan aan die
mogendheden zelve. Door deze ver
spreiding werd hunne macht bedreigd
Daarom waren zij er de grootste vij
anden van daarom bedreigden zij
op hunne beurt liet Vatikaan en maak»
ten den Paus bevreesd.
En wat deed Gregorius XVI Hij
gaf eenen pauzelijkeu brief uit, eene
zoogenoemde Encyklick, waarin zoo
wel de vrijheidszucht als de vrijheid
zelve slecht en antikatholiek ver
klaard werden. De vrijheid van ge
weten, de vrijheid van drukpers, de
vrijheid van onderwijs, de vrijheid
van vereeniging, al de vrijheden in
onze Grondwet geschreven, werden
in dat stuk gedoemd, voor zooverre
zij niet dienden dan om hel katholi-
cism te bevoordeeligen.
Dus vrijheid voor hen, maar geene
vrijheid voor anderen 1
Van dit oogenblik veranderen onze
ligen, afschuwelijke dieren, razende
honden, verscheurende wolven, uit-
zendelingen der hel, kleinkinderdie-
ven, zieleroovers.... men moest alle
betrekking met hen afbrekenhun
hulp en bijstand weigeren, ja zelfs
eene bete broods, eenen dronk wa
ters Zij moesten van de gemeente
weg weg tot heil der religie.
In die omstandigheden gave i de
plattelandsonderwijzers het treffend
ste voorbeeld van de meest zedelijke
hoedanigheden sterk en kalm door
hun recht, bleven zij trouw op hun
nen post; daarvoor verdienen zij den
grootsten eerbied, de hoogste erken
tenis van elk vrijzinnig man.
En welk was de houding van het
volk, van de menigte
Op weinige uitzonderingen na bleef
alles kalm, zeer kalm welgelukte het
den priesters op vele gemeenten on
ze scholen zeer te ontvolken en som
mige zelfs gansch te doen verlaten,
maar toch blijft de onderwijzer
geeerbiedigd, het volk dat zich niet
laten opruien heeft keurt het zot
geweld en den ongewettigen op
stand dar geestelijkh-id ten sterkste
afdaarbij zijn de heeren priesters
genoeg overtuigd dat zij slechts door
schandelijke bedreigingen erin gelukt
zijn vele familievaders volgens hunne
eisehen te doen handelen en dat de
toestand in vele gemeenten niets-
voortspruit uit de vrije handelingen
der inwoners maar enkel en allem
omdat de kasteelbewoner er zijn jn
wil aldus voorschreef.
Vervolg nacticn.)
.',ual I'. V^VT^,
OORUÏT
W
