VOOR VRIJHEID WAARHEIDEN RECHT.
1882.
Aalst, 26 Januari.
A" 85
Fr. 4-00
Fr. 4-73
•ankondigingen
ï>c abonnementsprijs-
Liberale Federatie.
's jaars voor de stad.
15 O" den drukregel
VOORUIT
verschijnt wekelijks
den Donderdag
in den namiddag.
OOïtUIY
's jaars vor heel het
land.
is voorop betaalbaar
De aankondigingen
•erzoekt. men uiterlijk
des Woensdags voor
6 uren namiddag te
zenden.
Compagnie Générale dePublicité Etrangère G. L. Daube et G*. Paris, Londres, Frankfort s.orM' Blin, Vienne, Zurich etc
HET VLAAMSCH ON DERWIJS'
Het verslag van den heer Olin, in
naam der commissie, die gelast is ge
weest, de amendementen te onder
zoeken, betreffende het gebruik der
vlaamsche taal in het middelbaar on
derwijs, in het vlaamsch gedeelte van
hei land, is verschenen en uitgedeeld.
De commissie heeft tenzelfder. tijde
een ontwerp van het gouvernement
ontvangen, haar door den heer Minis
ter van Openbaar onderwijs onder
worpen, die het princiep der voorstel
len van de commissie aanvaard heeft.
Ziehier den teksi van liet wetsont
werp, zooats het door de commissie
en het gouvernement is aanvaard
Art. 1. In het. vlaamsch gedeelte
van het land, zullen de leergangen der
voorbereidende sectie, aan de mid
delbare se'olen gehecht, in het
vlaamsch worden gegeven.
Art.'2. In de middelbare sectie,in de
schola» van het vlaamsch gedeelte des
des lands, zal de vlaamsche leergang
in het vlaamsch gegeven worden.
ItScTscrint van n EI» ritBFB
(5" VKRVOLG.)
Wij zien nog dezen onderwijzer,
gene onderwijzeres verplicht zijn het
dorp te verlaten, omdat zij er geene
schuilplaats, geen voedsel konden
vinden.
ln een woord, uitbrakingen tegen
de wet, legen den Koning, tegen riet
Gouvernement, tegen do meerder
heid der naiie.
Wij vragen het. zijn dat peene
anristokingen tot den burgeroorlog,
daden van opstand iepen de wet, de
ergste schending der orde en des
huisgezins 1 En nogtans is er tot hier
toe nog geene afkeuring van wege de
bisschoppen, de daders van zulk een
verooi deelbaar gedrag, komen tref
fen
Maar de natie heeft met wonder
lijk gezond oordeel geantwoord op de
misdadige buitensporigheden. Zij
heeft begrepen dal bel belang van den
godsdienst panscii vreemd is aan de
heiige en onwettelijke tegenkanting
der geestelijkheid tegen de inrichting
onzer scholen, en dat de priesters in
dezen veldtocht niets najoegen als
eene winkelzaak, volgens de gelukkige
uitdrukking van eenen pastoor, die
in hel onderzoek als getuige werd
gehoordf
Mijn doel is geweest, u, mijnhee-
ren, den verachtelijken toestand voor
oogen te brengen, die ons zou te
wachten staan, als de geestelijkheid
erin gelukte lieer en meester van
Belgie te worden.
De li den der Kamer van volks
vertegenwoordigers die de moeilijke
taak aanvaard hebben in gansch het
lsnd het parlementair schoolonder
zoek te doen en er zich met moed,
- volharding en talent van gekweten
hebben, liebbén den dank der liberale
,y$a>tij en der openbare zaak verdiend.
De engelsche en duilsche lessen zul
len uilsluitelijk in liet vlaamsch gege
ven worden, toe da! de leerlingen in
staat zijn, die studie voort te zetten
in de taal zelve, welke men hun aan
leert.
Een of twee leergangen van het
programma zullen insgelijks in het
vlaamsch worden gegeven. Het getal
der te geven leergvangen zal van twee
zijn. te rekenen van hot hernemen
der leergangen in 1886.
Art. 3. I e voorschriften van het
voorgaande artikel, zijn toepasselijk
op de atheneums, in het vlaamsch ge
deelte van liet land gelegen.
De kennis der kunstwoorden van
wiskundige- en natuur- wetenschap-
prn. alsook de overige lakken van het
programma, worden gelijktijdig in het
fransch en in vlaamsch onderwezen.
De historie en aardrijkskundige na
men worden in den oorspronkelijken
vorm gegeven, vergezeld, zooveel
als 't mogelijk is van de vlaamsche
en fransche vertaling.
Ik verzoen tl, mijnheeren, warme
dankbetuigingen ie stemmen voor de
ze moedige dienaars der orde en der
wettelijkheid.
Tlians kom ik aan eene andere
machtige betooging der openbare
opinie de gemeentekiezing van 25
October.
s De liberale denkwijze heeft eene
schibrenrte overwinning behaald in
al de groote steden des rijks,
Brugge en Meedelen uitgezonderd.
Zij heeft gezegepraald in al de midden
punten waar de openbare opinie zich
kan verheffen, waar de bevolkingen
die diepe ontroeringen, dit verleven
digend gevoel kunnen onderstaan der
verantwoordelijkheid eigen aan den
lande, die zichzeiven met hunne za
ken bemoeien.
Onder dat opzicht is de behaalde
zegepraal gewichtig omdat in Belgie
de regeering onmogelijk is tegen de
denkwijze der grooie steden, eu ook
omdat zij krachtig zal meden erken aan
de overwininp der liberale opinie in
de wetgevende kiezingen der aanstaan
de m.tand juni.
Nochtans doet zich lar.gs den ande
ren kant een toestand voor. waarvan
de verantwoordelijkheid geheel op de
geestelijkheid drukt.
Hij is niet zonder gevaar voor de
toekomst des lands. Wij brengen
hem in de ernstige aandacht van al de
ganen die zich met de openbare zaak
bekommeren.
Terwijl de liberale partij in de ge-
meente-kiezingen eene luisterrijke
zegepraal behaalde in de steden, on
derging zij eene vrij algemeene neder
laag op den buiten.
s In het arrondissement Antwerpen
is eene oorzaak aangewezen aan dit
contract waarop wij doelen in den
kiestoestand van het land.
Men heeft bevonden dat in de
buitengemeenten, die maar een bureel
rtrt, 5. Het gouvernement, na het
advies van de bestuurlijke bureelen
der Siaatsgestichten te hebben geno
men, kan altijd beslissen, dat de ge-
heele of gedeeltelijke leergangen der
vlaamsche laai, te gelijk inde fran
sche ia.il zullen gegeven worden.
De gemeenteraden hebben hetzelfde
rech', wat hunne middelbare onder
wijsgestichten betreft:
Art. O. Er zul een normaal onder
wijs worden ingericht, bijzonderlijk be
stemd om leeraars te vormen, in staat
hetvlaamsch te onderwijzen.
Art. 7. Indien het gouvernement
niet in staat was de volle uitvoering
der tegenwoordige wet, bij de herne
ming der leergangen van 1886, te ver
zekeren, zal het rekening geven aan
de kamers, van de redenen, die deze
vertraging hebben veroorzaakt en öVer
de maatregelen die het genomen heeft
om in dien toestand te voorzien.
van stemopneming hebben, het ge
heim der stemming niet voldoende is
beschermd rionr de kieswet van 1877
en dat het geteekend briefje weer voor
den dag is gekomen in de verschillige
stelsels voor het maken en plaatsan
van hei kruisje.
i) Het pl .atseti van het kruisje bij
middel van een stempel of wel het
stemopnemen buiten de gemeenti n
zijn twee middelen die het kwaad zon
den kunnen uitroeien en verdienen
onderzocht te worden.
Znoals de toestand nu is op den
viaimsdien buiten, is de geestelijk
heid meester.
De geestelijkheid stookt twee
dracht tusiclien de steedsche bevol
kingen. Deze laatsten zijn onderwor
pen aan haren wil, de eersten zijn
er van vrij.
De eersten zijn begeerig naar
vooruitgang, initiatief, naar onafhau-
krlitkheid, vatbaar voor diepe ontroe
ringen de anderen blij'en vreemd
voor in t or.geduld vnn den geest en
van liet har: zij nemen gewillig de
blinde gehoorzaamheid aan en [plooi
en zich met onderwerping.
Het is op de buitenbevolkingen,
op hunne gewillige geestesgesteld
heid d-it de geestelijkheid gemakke
lijk hare zegepralen behaalt; het is
door hunne onwetende s emmingon
dat het bisdom zijne mandatarissen
naar het parlement stuurt en droomt
er eene meerderheid van den buiten
te zenden, die vijandig is aan degene
der sieden.
Die hatelijke en waarlijk anti-na
tionale politiek zal tot gevolg hebben
de natie te v.erdeelen in twee tegen
strevende kampen helaas juister
zon het zijn te zeggen in twee vijandi
ge kampen.
Dat gevaar zegt ons, wat ODze
plicht is.
Met meer bezorgdheid dan ooit
MANDEMENT VAN M. LAMAZoU.
Wij htbben de voornaamste plaats
uit het mandement medegedeeld van
Mgr. Lamazoti bisschop van Limoges.
Volgen het blad le Journal du Loiret,
zou die prelaat van een groot getal
bisschoppen brieven ontvangen, waar
in zij de handelwijze van Mgr. Lama-
zou goedkeuren. Your dat liet mande
ment werd uitgegeven, had het de
bijlreding bekomen van tiooge waar
digheidspersonen der Kerk.
Ehwel, wij durven verzekeren dat
er in ons land geen enkel bisschop,
noch pastoor of onderpastoor zal ge
vonden worden die het mandement
zal durven goedkeuren. Neen. onze
geestelijkheid is geene geestelijkheid,
die tot doel heeft het evangelie nan te
preeken en de religie te bevorderen
het is eene strijdende politieke geeste
lijkheid en anders niet.
moeten de liberale associaties zich
bezig houden met de buitengemeenten
meer en meer moeten zij belang stel
len in hun omielukkig lot. De be
scherming des Gouveruements moet
zich doelmatig uitspreiden over hun
ne bevolkingen, om hem los te rukken
van den willekeur van de dwingelandij
der geestelijkheid zelf en van hare
werktuigen.
De pogingen tot opstand tegen de
wet moeien gestraft worden de
gelijkheid der Belgen voor de wet
moet eene vatbare wezenlijkheid zijn
in de oogen van ieder, en geen bur
ger priester of leek mag straffe
loos de openbare machten trotseeren,
zich verschuilen achter verdwenone
voorrechten noch zich omtrekken
aan het geineene recht.
Tegenover den geduchten strijd,
die het clericalism de iiedendaagsclie
wereld aandoet en waarvan liet Belgie
het tooneel maakt, blijft er ons maar
eene houding over, zij wordt ons
opgelegd door den plicht jegens het
huisgezin en het vaderland.
Laat ons den strijd vastberaden
aannemen. Voor ons heeft hij gee
ne andere reden van beslaan, dan den
onvet'biddelijken vijand lerug te drij
ven, die de rust en het geluk des lands
wil vernietigen.
En indien, wat onmogelijk is, on
ze moed zou wankelen in dien nauo-
nalen wederstand, herinneren wij ons
dan dat er tranen en blo d zijn op el
ke bladzijde der jaarboeken van onze
roemrijke voorvaderen, die streden
voor de gewetensvrijheid denken wij
aan onze kinderen en aan c'e verplich
ting die wij hebben hun een zedelijk
erfdeel natelaten dat waardig is van
de zonen van 1789 en 1830.
Laat ons dus, samengeschaard te
genover het gevaar, vooruitrukken
voor da zegepraal der VRIJHEID
{Einde.)
