VOOB VRIJHEID WAARHEID EK RECHT.
1882.
Aalst, 50 Maart.
JX° 92.
Fr. 4-00
Fit. 4-75
aankondigingen
De abonnementsprijs-
KANUNNIK BERNARD EN DE ZE
DELEER.
's jaars voor de stad.
15 C"~ den drukregel
VOORUIT
verschijnt wekelijks
den Donderdag
in den namiddag.
OORUIT
's jaars vor heel het
land.
is voorop betaalbaar
De aakondigingen
erzoekt. men uiterlijk
des Woensdags voor
6 uren namiddag te
zenden.
ELDERS WAARHEID, HIER DWA
LING
Onder denzelfden titel hebben wij
reeds in een voorgaande artikel doen
uitschijnen hoe ongerijmd de handel-
wijzeis der clericalen die hier ten
lande bevechten, wat zij in Frankrijk
met de grootste krachtinspanning vra
gen, maar niet hebben kunnen be
komen.
Wij willen spreken van de wet op
het lager onderwijs.
Het artikl 4. hetwelk bij ons aan de
bedienaars der eerediensten de toela-
ling verzekert om buiten de school
uren het godsdienstig onderwijze in
het schoollokaal te gaangeven, heeft
hier van wege hel geestelijk gezag,
eenen oorlog doen ontstaan die voor
gevolg gehad heelt dat de religie
hoogst benadeeligd is geworden en
den eerbied voor do geestelijkheid,
aanstokers diens oorlogs, gansch
heeft doen vedwijnen.
Welnu in Frankrijk hebben de cle-
ricalen alle mogelijke pogingen aange
wend om eene wetsbepaling te doen
stemmen die gelijk zou staan met het
art. 4 onzer schoolwet doch zij zijn
er niet in gelukt. De fransche wet laat
geen priester in het schoollokaal toe,
zelfs niet buiten de schooluren, zelfs
niet op de vraag van de ouders der kin
deren.
Men zou denken dat zulke staat
van zaken bij onze naburen insgelijks
eenen opstand tegen de wet zou moe
ten doen onlstaan. Daar immers is de
priester geheel en gansch uit de school
gebannen daar zelfs heeft de Senaat
het voorstel van M. Jules Simon ver
worpen volgens hetwelk het program
ma van het onderwijs De plu kten
jegens God zou behelzen.
Neen, in Frankrijk is de hooge
geestelijkheid wijzer of ten minste
voorzichtiger. Daar hoort men geene
hevige sermonen, daar spreekt men
van geene vervolging, daar worden
geene banvloeken uitgesproken,
daar weigert men de sacramenienniet.
In een woord, daar durft de geeste
lijkheid zich niet roeren, maar zij er
kent er het wereldlijk gezag. Elders
waarheid, hier dwaling
Eene sndere tegenstrijdigheid moe
ten wij eveneens doen uitschijnen ln
onze wetgevende Kamers zijn de cle-
ricale sprekers gansche zittingen lang
uitgevallen tegen liet onderwijs in de
zedeleer door het programma van het
lager onderwijs voorgeschreven, on
der voorwendsel dat de Staat niet be
voegd is in de quaestie. ln den fran-
schen senaat heeft men er anders over
geoordeeld;
Geheel de rechter zijde heeft het
punt van het programma hetwelk het
f Zedelijk en burgerlijk onderwijs
voorschrijft gestemd. Aldus bij onze
naburen is de Siaat volkomen bevoegd
de zedeleer te doen onderwijzen. De
clericale senateurs zijn zelfs veel ver
der gegaan M. Babio stelde een
amendement voor volgens hetwelk
bet aan de onderwijzers zou toegelaten
zijn, op verzoek der ouders en buiten
de schooluren, het godsdienstig on
derwijs in de school te geven. Geheel
de rechter zijde stemde voor dit amen
dement.
Wat verschil mei onze clericalen
hier mag de onderwijzer, volgens het
zeggen der geestelijkheid, zelfs de
letter van den catechismus niet doen
lecren. Onder het regiem der wet van
J842 wel, ja, maar onder dit van 1879
niet meer. Vroeger waren de onder
wijzers zeer bekwaam, zelfs om den
catechismus uitteleggen, doch nu zijn
het weetnieten in zake van religie.
Godsdienst en zedeleer daarin zijn
zij gansch onbevoegd geworden sedert
aan de priesters het oppergezag over
het onderwijs ontvallen is.
Waaraan toch is dit verschil in
zienswijze toe te schrijven In Fran
krijk waar de wel veel radikaler is dan
in Belgie, doen 's lands vertegenwoor
digers alle mogelijke pogingen om te
verkrijgen wat hier door onze geeste
lijkheid gedoemd wordt.
Men zou nochtans zeggen dat het
geen hier tegen den godsdienst strijdt,
elders ook tegen dienzelfden gods
dienst. moet aanbotsen, dat hetgeen
de goddelijke wet hier niet toelaten
kan elders ook moet verboden zijn.
Waaruit toch komt het verschil in
de houding der geestelijkheid in beide
landen
Hier zijn de bisschoppen de opper
ste beschikkers der clericale partij
de vertegenwoordigers, welke zij heb
ben doen kiezen, kunnen hun gezag
niet wederstaan want een wenk is vol
doende om ze te doen vallen derhal
ve hebben de hoogmoedige kerkvoog
den verkozen de gezindheid welke zij
beheeren opteruièn tegen 's lands
wetten en zich in dien opstand te
doen ondersteunen door hunne
diensiknechten in de Kamers, dan wel
het opergezag over liet onderwijs der
jeugd in de handen le laten overgaan
van wien het behoort, te weten het
siaai6bestuur.
In Frankrijk daarentegen is de toe
stand denzelfde niet. Daar is de gees
telijkheid niet oppermachtig, integen
deel zij is er in toom gehouden en ver
genoegt zich derhalve met door zacht
moedigheid en onderwerping bij het
volk den invloed te behouden welken
zij, bij ons, door hoogmoed en geweld
verloren heeft.
KLERIKALE LOG1EK.
De Gazette de Liégk, een ultra
klerikaal blad. doet een hevigen uit
val, omdat de meerderheid van den
franschen Senaat, geweigerd heeft,
het voorstel van E. Lucien Brun, een
klerikaal te aanveerden, die vroeg
dat de priesters zouden toegelaten wor
den het godsdienstig onderwijs te geven
aan de kinderen, in de schoollokalen,
na het uur der klassen
Hoe logiek Onze klerikalen be
treuren het dat men in Frankrijk, niet
wil toelaten, dat de geestelijken buiten
het uur der klassen, den catechismus
aan de kinderen leeren en hier in Bel
gie, dal zij hel mogen doen en daarbij
er nog voor BETAALD zouden worden
willen zij niet.
Neen, zij hebben liever kinderen en
ouders ie DOEMEN, dan te doen wat
de geestelijkheid in Frankrijk als een
voordeel vraagt.
De clericale bladen en vooral de wcck-
bladjes dier gezindheid, welke niet zoo
veel genoegen de feiten in hunne klein
ste bijzonderheden mededeelen wanneer
er kwestie is van eene foul,begaan door
een personaadje van eenig belang dat tot
de liberale partij behoort, zwijgen thans
als een graf, en om rede.
Hel is ditmaal een boog pcplaaisl
geestelijke persoon die zich aan ont-
vrcetndigen heeft plichtig gemaakt,
waarvan het beloop zoo wal naar dc
twee milieon heen komt.
De Kanunnik Bernard, kassier en
vertrouweling van den bisschop van
Doornijk is naar Amerika overgesteken
met de geldkas des bisdnms, welke nog
een groot deel der fortuin van den ge
wezen bisschop Mgr. Dumoiit bevatte.
Zeker is het dal de ontrouwe kanun
nik, even als Leon Pelt/er, zijnen aan
slag langen lijd voorbereid heeft, want
hij heeft zich verscheidene maanden
toegelegd op hel aanlecren der Engclsche
taai,welke hij in den nieuwe wereld zou
noodig hebben ie kennen.
Wij w elen hel wel dal de clericale
drukpers zal uitvluchten vinden, zooals
bijvoorbeeld, dat de opgesleken kanun
nik de waarden enkel medegenomen
heeft om ze aan de handen der liberalen
te onttrekken ten einde ze tot hunne
echte bestemming te kunnen beschik
baar houden doch men kent die subti
liteiten en jezuielen streken. Het ge
recht zal overigens die zaak wel klaar
maken.
Eene bemerking, welke wij te dezer
gelegenheid willen maken is van het
hoogste gewicht in da tegenwoordige
omstandigheden. Niet zoohaast is er
een berispelijk feit door eenen liberaal
uitgcsieken of de clericale bladen roe
pen op alle lonen Dat is nu hel ge
volg d "r liberale zedeleer. der opvoeding
zonder God Zijn wij nu op onze beurt
ook niet in recht insgelijks te zeggen
Dat is nu hel gevolg der clericale ze
deleer, der opvoeding met God
Wij doen deze toenadering slechts om
tc doen zien dat hel geschreeuw der cle
ricalen zoo uitzinnig alsongegrond is.Ilct
geval van kanunnik Bernard bewijst
eens te meer dat men met eene uitste
kende christelijke opvoeding, en als is
men met de hoogste geestelijke waar
digheid bekleed, toch van den rechten
weg kan afdwalen, zoowel als wanneer
men met liberale princiepen opgevoed is
Hieruit is de gevolgtrekking optema
ken dat de clericalen ongelijk hebben
zich hel monopolium der zedeleer te
willen aanmatigen, Geene zedeleer
zonder godsdienst zeggen zij en he(
geval van kanunnik Bernard en de (lui
zende gevallen van broederkens en gees
telijke personen die voor de walgelijksle
leiten door de rechtbanken veroordeeld
ziju, schijnen het tegeuovergesielde te
zeggen Geene zeden met den gods
dienst.
Als men de ehronijk der veroordee
lingen nagaal zou men wei in dit ge
dacht versterkt worden. Inderdaad, het
is bewezen dal er in de landen waar de
catholieke godsdienst hel meest beoe
fend wordt de meeste schelmstukken
bedreven worden. Wal, onder dit be
trek. ons land betreft in de provinciën
waar het volk bet godvruehtigst is, ziet
men de meeste schthnen voor de recht
bank verschijnen. De pretentie der cle
ricalen is dus geenszins gegrond, ln alle
godsdiensten, onder alle gezindheden
vindt men deftige lieden zooals er ook
schelmen lusschen loopt».
Een ander punt willen wij nog event-
jens aarfFaken en wel het volgende t
Wanneer in het liberaal kamp zich
iemand met een of ander erg feit ver-
foeielijk maakt dan wordt hij dadelijk
3ebaonen: in die tangen duit men geene
schurfte schapen. Het is hetzelfde niet
bij de cleriesfen daar behoudt men de
bezoedelden, tnen verbergt ze voor de
opzoekingen van het gerecht, uien al de
de veroordeelden zegepralend in na hat
volbrenging hunner straf, men bezorgt
hun eene goede plaats, gestrafte onder
pastors krijgen eene pastorij, vuile broe
derkens kunnen in een ander gesticht
hunne votige bediening hernemen, enz.
Onder dit betrek verkiezen wij de
liberale zedeleer dia vergiffenis schenkt,
maar voor eerroovende feiten geenevol-
komene eerherstelling gedoogt. Wij ge-
looven dal die straf in dit leven toege
past, krachtdadiger is dan wel de quasi
helonning welke de andere gezindheid
aan de martelaars van de strengheid der
wetten verleent.
KIES-KRONIJK.
De leden van de Kamer der volksver
tegenwoordigers, thans teil getalle van
134, worden gekozen voor 4 jaren. De
mandaten der volksvertegenwoordigers
benoemd door de provinciën Oost-
Vlaanderen,Henegouwen. Luik en L:m-
burg, vervallen dit jaat. Ziehier de na
men der uittredende leden:
Oost-Vlaanderen. Arrondissement
Aalst MM. Van Wambeke. YerbrUg-
gen en Woeste Audenarde MM. De
Bleeckere, Mugherman en Van Bra-
bandtEecloo MM. Kervyn de Lel-
tenhove GentMM. De Yignc, d'F.i-
houngne, de Hentpiinne, Lippens, Rc-
lin-Jaequemyns, Verhaeglte, Willequet,
Waegcner Sint-Niklaas MM. Jans-
sens, Malou en Verwilghco Dender-
monde Dehruyn, De Kepper en Van
den Steen.
Henegouwen. Arrondissement
Ath MM. Descampseit Durieu Char
leroi: MM. Gilliaux, Lambert, Lueq,
Mondez, Pirmez, Sabalier en Vandam
Bergen MM. Boekstael, Hardy, Les-
earts, Masquelier en Saincieleltc Zo-
