DUITSCHLAND EN ZWITSERLAND.
Tan hel sombere, fanatieke en verwijfde zui
den komen wij in het klare, vooruitstrevende
cn manhaftige noorden.
Daar het onderwijs kosteloos en verplichtend,
daar is de schooldwang ingericht en brengt er
de beste vruchten voort. In Beieren.IVurtem-
burgBaden en Saksen zijn de ongeleerdeu zeer
dun gezaaid.
Een Franschman, M. Royer, bekende in 1847,
en dit op het hevel des heeren minister van on
derwijs dat de minste keukenmeid of boeren
knecht er volmaakt kon lezen, schrijven en
rekenen.
De kinderen moeten in Duitschland, op straf
van boete en zelfs gevangenis, tot hunne vijf
tiende jaar naar school gaan. Ook vindt men
geen gehucht of wijk, waar dertig woningen
staan, die zijn bijzonder schoollokaal niet bezit.
In Zwitserland gaat het ook niet zooals ten
onzent en daar waar sabels cn geweeren ranbeden
worden.
De Baselstad heeft eene bevolking van om
trent 48,000 zielen; dus eenestad zooalsBrugge.
Voor het onderwijs besteedt men daar 507
duizend franks, daar niet in begrepen de toela
gen vergund aan de weesgeslichten, muziek-cn
teekenseholen, want dan beloopt het hudjel van
onderwijs op een 1/2 miljoen Langs eenen an
deren kant bedraagt het hudjel van oorlog slechts
100 duizend franksBravo
Een hoezee voor de Baselstad
Mochten wij eens in Belgie den schooldwang
in plaats der gehate bloedwel zien invoeren, dan
zou de algemeene welvaart dagelijks aangroeien
cn hel hoogst menschelijke goed, de zedelijke
volmaking kwame welhaast in ons hereik.
De huidige oorlog heeft bewezen wat vernuft
cn onderwijs vermogen en hoe domheid, ver
waandheid en hoogmoed een gansch volk verne
deren en verpletteren.
Belgie ligt tusschen klaarheid en duisternis,
tusschen hel gezonde noorden en het verrotte
zuiden dat liet kieze tusschen de twee kanten,
dat het vooral naar den kant van het licht over-
helle, dal het vooral en overal kennis verspreide,
want zonder kennis geene zedelijkheid
Brussel. 17 November.
DE MEDEPLICHTIGEN.
Om de genade van bakker Hcsscls te ver-
schoonen. heeft de klerikale drukpers een nieu
wen thema uitgevonden.
Ha! zeggen de organ"n der bisschoppelijke
partij, M. Cornesse zoude genade des konings
niet mogen afsmeeken hebben voor den gifmen
ger Hessels. terwijl onze tegenstrevers lietschoon
vonden, wanneer M. Ba ra 's Konings genade
vroeg voor Dessous-le-Moustier. een wezenlij
ken gifmenger cn moordenaar.
't is eea armzalig argument, welk zich zelve
afbreekt bij de kleinste oppervlakkige ontleding.
Inderdaad men heeft iJessons-le-Moustier ge
nade geschonken van de doodstraf; dezelve is
veranderd geworden in levenslangen dwangar
beid. De poorten des gevangs blijven dus geslo
ten voordien gifmenger en moordenaar; zij zijn
de ijzeren barrecl, welkedcn booswicht voorlaan
scheidt van de samenleving, welke hem voor
immer zal heletten nieuwe gruwelen en schelm
stukken te plegen.
De korle pijn der doodstraf is voor hem in
eene ijselijkere marteling: de knaging van het
geweten, die hem zal bijblijven zoolang hij zijn
ellendig leven voortsleept, veranderd gewor
den.
Maarden hakker Hessels?
Die heeft men geheel en al aan de gevangenis
straf, aan de eenzaamheid der cel, aan de kna
ging van hel geweten ontrukt.
Tot dien heeft men gezegd het misdrijf uwer
gifmenging zult gij met geen enkelen dag gevan
genisstraf boeteu. Blijf te midden uwer mede-
menschen vrij om u aan dezelfde misdaad
plichiig te maken, en u nogmaals tot ons te
wenden, in geval gij voor de tweede maal om
hetzelfde misdrijf door de rechtbanken zoudt
gebrandmerkt worden.
Ziedaar het oneindige verschil tusschen de
bekomene genade dezer twee misdadigers.
't Is waar in plaats van gevang heeft M. Cor
nesse den bakker Hessels geld doen aftellen
geld dat in de staatskas gestort is of moet gestort
worden; geld welk dien bakker heeft aangezet
om zijn brood te vergiftigen geld dat de vrucht
is van zijne speculatie op de openbare gezond
heid zijner mededurgers.
Ja, het gouvernement heeft tol dien hakker
gezegd: Gij hebt veel geld gewonnen door uw
brood te vervalschcn, te vergiftigen; gij zult ons
een gedeelte van dit geld geven, en dan zult gij
de celgevangenis voor u niet zien ontsluiten.
Men moge zeggen wat men wil, doch een gou
vernement dat aldus handelt, dal alle straf voor
den gifmenger onlijdelijk maakt, om met hem,
of liever tusschen hem en de openbare schatkist,
de gewonnen penningen der gifmenging te dee-
len, beschouwen wij als medeplichtige, die eene
nieuwe haan opent voor vervalsehingen van allen
aard, welke eens den noodlottigstcn invloed
zouden kunnen uitoefenen op de gansche Bel
gische samenleving. Koophandel
DECOIIATIEN.
De bladen van Brussel zijn het eens, dat het
zwarte ministerie binnen kort een nieuwen re
gen van kruiskens over Belgie zal doen neêrstroo-
mcn.
Uit een particulieren brief, welke wij uit de
▼rijrorfsolanr? Hot is ren lid der maatschappij die ten
doel heeft den nliijdaangrneijenden heerschzucht der
priesters te best rijden, en dit moet zijn, want een zuiver
klerikaal of een zuiver liberaal bestuur is slecht, daar
moet tegenkanting zijn, zoo komen al de feiten aan
't licht. Zoo is bet ook met 't priesterschap. Dit moet ook
een beetje ingehouden worden, want er zijn daar ook
van alle soorten van roenschen in die ons welhaast naar
de XI eeuw zouden doen terugkeeren, en dit kunnen
wij zeer wel missen.
FransDit is waar, men vindt in alle klassen alle
soort-van volk.
PietOf bet waar isZie onder ons vertelt en op
en ander gezwegen, meent gij dat onze Kalle niet slech
ter i« dan een vrijmnood?
Jan Oh! oh! Piet wat zegt gij nu!
l ietWat ik zeg? dat de schijnheiligen slechter zijn
dan de slechtste der vrijmetselaarsDat ik u zegde dat
M. Kalle over eenige jaren zich beroemde te Communie
te gaan zonder biecht, dat ik 11 zegde dat ik hem met
mijne eigene oogen op eenen goeden vrijdag in de
apens van Zeeland zien vleeseh eten heb wat. zoudt gij
dan zeggen, en nochtans is 't zoo eenen man voorwie wij
hebben moeten kiezen
Frans en J an gelijk Giooten God is het mogelijk!
Piet't Is zoodanig mogelijk dat. den voordezen bis
schop van zijne kiezing nooit gewild heeft omdat hij den
kerel kende
Frans GodGodwnt zegt gij ons nu.
Viet Gij ziet dus dat wij geene slechtere kerels kun
nen aan 't hoofd onzer stad hebben. Van den heer waar
t Land wil van spreken is er niets te zeggen, ook was hij
geheel de stad door geëerbiedigd, hetgeen 't geval niet
is me', onze majoriteit. Dus dien Vrimo van 'l Land is eene
beestigheid
Jan Maar zijn tweede punt dat is toch eene waar
heid?
Viet Zoo waar dan hef andere. Secundo zegt 't Land:
Acht gaf geld om geloof en zeden op zijn landhuis te laten
lasteren door vreemden hugtl De Conferentiën die hier
gegeven wierden tijdens het liberaal bestuur en waarvan
ik er verscheide bijgewoond heb, waren allerleerrijkst.
Waarom zijn de priesters zoo streng op die conferen
tiën? omdat zij ons, gelijk ik u straks zegde, naar de XH
eeuw, naar de inquisitie zouden willen terug brengen,
en dat de redenaars des landhuizes, als zij de geschiede-
denis van dit tijdstip als voorwerp hunner onderhande
ling hadden, niet aarzelden de waarheid te zeggen over
de wreedc raoorderijen door het fannthmus verwekt,
'omdat zij niet aarzelden de gedachtenis van Philips II
koning van Spanje en Graaf van Al va die zoo veel onge
lukkige, verdacht van protestantismus of andere, levend
doen verbranden en levend begraven hebben te ver-
v loeken llewel de waarheid mag en moet gekend zijn,
en als de prie ters zoo veel menschenbloed vergoten heb.
hen mag iedereen dit weten, en dit is in het geheele of
ten deele geene godslastering.
FransMaar zou dit toch waar zijn, gij doet mij hui
veren, Piet
Piet Ga bij de geleerdste mannen onzer partij, ga
hij M. Kervyn, een geschiedschrijver, en hoort wat
hij 11 zeggen zal, hij zal u zeggen gelijk ik, er bijvoegende
van het niet voorts te vertellen, dat dit te veel kwaad
aan de partij zou doen.
JanSaperloot, Piet.als dit alles waar is moet 't Land
van «lege onvoorzichtig zijn, zulke dingen te durven
1-9
schrijve!
Piet Zoo is het meest altijd, vrienden,veel woorden
en weinig zin. Ziet eens zijnen tertio: Aclst reed in de
g alop naar de bankroetstraetz'hebben de peerden tegen
gehouden en geroepen achterwaerts. Dit is wederom
eene dommigheid. Kooit heeft de stad vooruitgang, voor
spoed gedaan dan binnen de 18 jaren dat de liberalen
aan 't bewind geweest zijn. De liberale werkten onop
houdelijk tot de verfraaijing dor stad en om al die groote
werken van nut te voltrekken hebben de burgers natuur
lijker wijze hunne lasten wat zien vermeerderen, maar
voor mij en voor ieder redenerend mensch was die kleine
verhooging geen te zwaren last daar ik zegde: zonder
geld kan men geene boter koopen, en al het geld dat er
verteerd wordt is in den intrest van ons allen, waar er
gewerkt wordt is nering. En met al die groote werken
stond de stadskas in den zelfden stand van nu, nu dat de
klerikale al 4 jaren in meerderheid in 't landhuis zetelen
en dat zij nog niets uitgezet hebben, volstrekt nietsver
staat ge mij?
Frans- Dit is zeer wel. Piet, maar deze hebben heb
ben ons s| a irznnmheid beloofd en als zij zoo veel werken
zouden doen dan de liberalen zouden zij ook zoo veel
geld noodighebben!
Viet Gesproken gelijk in een koffijhuis, kameraad,
t is juist gelijk gij zegt: als men niet eet of drinkt heelt
men geen geld noodig en kan men alles sparen. Daaruit
de Quarto slimmigheid des Lands: Z'hebben ons van de
drukkendste lasten verlostz hebben in thuishouden orde
spaarzaamheid en rechtvaardigheid gebrachtz'hehben
Aeist in voorspoed en faam doen winnen! Zeg, Frans, hebt
gij uwe i.ontributien al zien verminderen, en gij, Jan!
Beide Ik nog van geen centiem.
Pietliesvel, ik ook niet; nogtans indien dit punt
geene leugen is, is het toch geene slimmigheid liet op
te halen.
Jan Hoe! gij zegt dat die verlossing der drukkendste
las ten waarheid is! En hoe komt het dan dat ik daar
niets van weet,zijn wij niet allen gelijk voor de wet?
PietHoort, vrienden. Hebt gij ooiteen kontributie-
biljet ontvangen waar men van '1 °j0 kadastrale franken
sprak?
.Frans en Jan Keen.
Piet Hewel ik ook niet, maar 't is zoo veel te slech
ter. Indien zij ons deze kontributie hadden kunnen doen
betalen dan zouden wij eigen tars geweest zijn, dan zou
den wij buizen en land bezitten!
Jan Op zoo een manier wil ik alle jaren honderd
fianken betalen.
Frans 'k Geloof bet wel,hoe meer men mag betalen
boe meer men bezit, ik wil 1000 betalen!
Piet Hewel, kameraden, de liberalen hadden geld
noodig en z' hebben die kontributie ingericht, zij hebben
de rijken die kunnen en moeten betalen doen leggen en
ons. geringe burgers, gerust gelaten
Jan l)it was zeer wel gedaan
Piet Zeker was het wel gedaan. Maar onze klerikale
raadsheeren die meestal rijke eigenaars zijn, redeneer
den zoo niet.. Zij deden gelijk d^ pastoor die zich zeiven
eerst zegentzij schaften de 2 af die zij moesten be
talen en lieten ons, wij die de vermindering hoogst noo
dig hebben, naar hunne beloofde spaarzaamheid schui
felen. Gij moest, den IJkcr van zondag gelezen hebben gij
zoudt gezien hebben boe zij de kontributien afslagen.
FransFn wat zegt bij?
Piet Het is te lang om bier uit te leggen, gij moet
bet lezen
Frans Ik durf toch niet, mijn biechtvader beeft
bet mij verboden!
Piet Wederom een priester die vervaard is der
waarheid, omdat bet blad de waarheid zegt over onze
partij
Frans Denkt gij het?
Piet Zeker, daarom is het!
Frans Hewel, dan zal ik mij maar eene doodzonde
riskéeren
Jan Zoo, zoo, 't is van uie lasten dat t Land durft
gewagen
Piet Ja. Gij ziet dus dat ik gelijk bad te zeggen dat
deze primo lot zijnen quarto en quinto beestigheid was.
Jan Gij zijl een aardig vent, Piet.
Piet Omdat ik alles recht uit zeg? Wacht een
beetje, gij hebt mijn gedacht gevraagd, gij zult het
welen.
Frans Spreekt, Piet, spreekt, ik hoor u gaarn rede
neren.
Piet'Z hebben orde 'en rechtvaardigheid gebracht,
zegt-'f Land. Dit doet mij waarlijk schokschouderen,
van 1806 heeft men in de stad nog niets gehoord dan
van twist en tweedracht, van gevechten, moordpogin
gen enz en dit heet 't Land ordel 't is schoon rechtvaar
digheidStellen zij niet alle de bedienden af die van onze
gezindheid niet. zijn? hebt gij dit ooit binst't liberaal
bestuur gezien?
Jan Dit is waar, Piet. Maar gij hebt ons nu al zoo
lang bezig gehouden met onzen gemeenteraad, dat. de
majoriteit niets verricht, maar 't Land zegt dat het ge-
dwarsboomt wordt door 't schepen kollegiedie liberaal
is.
Frans Het zegt dat de Knzernstraat zonder die
dwarsdraverij al zou begonnen zijn?
Piet Vodden, vodden, vrienden, de majoriteit doet
dit schrijven om de Aalstenaars den blinddoek aan te
doen. Indien zij die straat maakt is zij verplicht grond
aan te koopen cn dan vaarwel hunne economies'.
JanGij zoudt kunnen gelijk hebben, Piet!
riet 'k Geloof bet ook, Jan. Maar weet gij door wie
de majorité zich laat Hwarsboomen? 't is door eenige
mannen die over haar meer macht hebben dan de sche
penen.
FransDoor wie dan?
PietKent gij de historie des champetters niet?
FransKeen, vertelt ons dit eens!
Piet Gij weet dat er een brigadier moest genoemd
worden. De champetter die de plaats moest bekomen
was bekend, zelfs had ik uitgenoodigd geweest op eenen
souper die hij moest geven op zijne benoeming. Dien
champetter had ongelukkiglijk eens zijnen dienst gedaan
ten nadeele van een man onzer partij. Die benoeming
komt aan zijne ooren, hij maakt onmiddelijk eene be
dreiging van liberaal te worden die hij deed teekenen
door al ile leden zijner familie, bij ging zelfde stem van
M. Josef afsmceken die zijne kollegas bedreigde zijne
soumissie van den raad te geven indien zij hein noem
den, en hij wierd niet genoemd!
Frans Dit is nog al komiek, en zij klagen van dwars-
boomerij als zij hun zoo bij den nens laten leiden!
Jan Ik bemoei mij met hunne petitie niet meer,
dat zij hunne soupe koken gelijk zij ze eten willen.
Frans En ik ook niet. Goeden dag vrienden.
Jan cn Piet Te samen goeden dag.
Vervolg.)
