fout ervan den ouders of den voogden toe le wij
ten is.
Kende Aalst de waarde niet der woorden van
M. Van Wambeke. het vraagstuk des volkson
derwijs ware opgelost .- maar IV!. Van Wambe
ke heefl de ongelukkige gaaf van zoo zeldzaam
een woord waarheid le spreken, dat wij ons
door ons zelve hebben willen overtuigen over de
nauwkeurigheid zijner gezegdens en wij zijn lot
liet noodiotige slotwoord gekomen, dal in twee
straten alleen er voor 19 kinderen geene plaats
in de scholen kon gevonden worden: uitrekening
die voor de stad tol eene cijfer van 220 meisjes
en 200 jongens zou stijgen. Is dit klaar genoeg
M - Van Wamheke. gij legl ten laste der ouders
en der voogden eene nalatigheid, dat eeniglijk
op het, gemeentebestuur druktwalmeer, in
dien er scholen genoeg zijn, waarom licht gij
van over zes a zeven jaren eenen grond aange-
kocht om er eene school le bouwen, en als er
spraak is van school waarom paait gij dan den
raad of de inwoners niet hun voor antwoord te
geven dat kortelings de plannen zullen goedge
keurd zijn ener dan onmiddelijk zal aan be
gonnen worden
En welke figuur zal liet tafereel van M. Le
Brun, dat een eeht schoon gewrocht mag gehec-
ten worden, in de vergaderingszaal van den ge
meenteraad, maken hoe zal de stichter der ge
meentevrijheden, Jack Van Artevelde, niet blo
zen als hij zich in aanwezigheid zal bevinden
van een gemeenteraad die zijne bevelen van de
Jesuieten.dekens «f pastoors moet ontvangen!?!
schoone vrije gemeente die aldus gejukt is!
Het volksonderwijs is de bijzonderste hef
boom der samenleving maar M. Van Wambe
ke bedoelt bovenal het godsdienstig onder
wijs. dal de grondzuil er moet van Wel
nu,als liet godsdienstige op hel hoogste hordeken
staal, dan veroorloven wij hem te zeggen, dat
liet ons zonderling voorkomt, waarom de kerk
dan de school niet vervangt en de school niet af
geschaft wordt om de stadskas te sparen. De
kerk is immers de eenige plaats om zich met
godsdienst bezig te houden: zoo was liet in vroe
gere jaren en niet te min waren de kinderen zoo
verre gevorderd in de schristclijke leering als he
den en thans waren er geene priesters die gelast
werden niet het godsdienstig onderwijs. En
waarom? ten zij omdat het aanleeren van den
godsdienst eenen polilieken leergang is gewor
den, waar men tegen alle vrijheden, tegen de
wellen van hel land uilbrakingeu hoort en ziel
den, alhoewel wreedelijk. beledigd, hel nagevoel
van galden smarten,onder indruk van nieuwe kwel
lingen, slechts door nederige beden te kennen ga
ven, wanneer zij de macht in handen hadden en
ongestraft konden gebieden.
Lodewijk van Nassau eu Hendrik van Bredero
de sloten den stoet: beide bemerkenswaardig door
de voordeelen waarmede de fortuin en moeder na
tuur hun zoo mild bedeeld had, naderden met trage
schreden, het hoofd verheven en strakken blik. De
eerste scheen er gelukkig en fier uit, over 't ver
trouwen dat heel de adel in hem gesteld had; op
het aangezicht van den tweeden kon men eenige
kenteekens waarnemen van het geweld dat hij
zijn trotsch karakter aandeed: zijne neusgaten
blaasden zich op bij het ontwaren der verfoeilijke
ministers der voogdes, hij beet op zijne lippen en
bliksemstralen stroomden uit zijne oogen.
Aan den voet des troons gekomen hielden zij
stil en Van Brederode boog eenen knie, om de
prinses het verzoekschrift der vaderlanders aan te
bieden. Alle aangezichten verbleekten op dezen
oogenblik: aller oogen vestigden zich op de fiere
Hollander en degene wier antwoord over staatslot
ging besLissen. Men boog zich vooruit om eene be
weging, eenen wenk te beloeren, of een geheim
geschieden, welke allen weidenkenden menseh,
die zich door de schijnheiligheid niet laat ver
basteren, meer dap eens eenen ongehoorden af
keer inboezemt. En daarom, en daarom alleen,
in de oogen van allen verbasterden helg, het zij
uit baat of eerzucht moet de priester eene plaats
in de school innemen, en wat hel onderwijs van
den katechismus betreft, dit is lieden minder
dan ooit de zaak.
Ik zou nog veel te zeggen hebben, maar mijn
schiijven loopt zoo lang dal ik liet voor het oo
genblik moei staken.
Ondcrlussclien enz.
xx.
Onze bemerkingen tot later. [De Red.)
WILLEMSFONDS.
De openbare loon-en letterkundige avond
stond,zondag jl. door de afdeeling van Aalst ge
geven, had eene vollezaal ul .geloktDe ver-
schillige uitvoeringen hebben eenieders goed
keuring weggedragen en zijn warm toegejuicht
geworden.
Wal de voordracht van ALP. Fredericq be
treft. nooit hebben wij een gemakkelijker en
duidelijker spreker gehoord.hii heeft een der be
langrijkste tijdstippen der belgischc historie
voorgedragen, in de schoone en zuivere vlaam-
sehe taal, en zijn voorwerp met zooveel orde
behandeld dat elkeen wie er tegen woordig ge
weest is, niet moet vreezen, als liet op de ge
beurtenissen van dien lijd aankomt, ook er zijn
woordje te kunnen «ussciien brengen.
Om tol de pacificatie van Gent le komen;
welke de titel zijn'-; 'voordracht was, als na
tuurlijke afleiding der gruweljaren der heer
schappij van keizer Karei en Filip II, die naar
ons land onmenschelijke spaansche heulen zoo
als een hertog van Alba, een Requesens enz.
heenstuurden, wierp hij ouder anderen eenen
blik over het yen zen verbond, nog verbond der
edelen genoemdover de geldsmederijen door
Pius IV, die bij een groot stelsel van aflaten den
hemel verkocht en deszeifs aankoop bekende in
gedrukte brevetten den stempel en haudleeken
van t valikaan dragende, welke den kooper ter
handgesleld werden.
T was ook dan dat de hervorming grond won;
en ziehier lerwelke gelegenheid; niets eenvoudi
ger. niets natuutlijker.
Pius IV had hel gedacht opgevat eene groote
kerk le doen bouwen, nimmer genoeg geld om
dezelve Sint Pieters le voltrekken kunnende
woord te wete te komen.
Mevrouw, zegde Van Brederode op eerbiedigen
toon, de belgische heeren die hier voor uwe ko.
ninklijke hoogheid verschijnen, en talrijke ande
ren van den zelfden rang die zich weldra met hen
zullen komen vervoegen, hebben mij gelast u een
nederig verzoekschrift aan te bieden; de plechtig
heid waarmede wij die poging van heden doen ge
tuigt derzelver belangrijkheid. Ik smeek uwe ko
ninklijke hoogheid dit verzoekschrift te ontvangen,
dat niet anders bevat dan voor het vaderland nut
tige dingen eu die terzelver lijd met des sou vereins
weerdigheid overeenstemmen.—Indien het zoo is,
vervolgde de prinses, met eene zoo flouwe stem
dat men haar met moeite kon verstaan, uwe vraag
zal ingewilligd worden.— Er blijft ons dus niets
meer over, hernam Van Brederode, dan openlijke
onze getrouwigheid aan koning en staat te betui
gen: Wij weten dat er beledigende geruchten ver
spreid zijn en dat men ons boosaardige inzichten
toegeeigend heeft. Dit zijn eerlooze lasteringen en
wij zouden willen dat degenen, die ons in het ge
heim beschuldigd hebben, zich dierven laten ken
nen en hunne gezegdens staande houden, om ze te
kunnen beschamen, en om de ware plechtigen,
volgens al de strengheid der wetten, te kunnen be-
stralfen,
bijeenverzamelen.beraamde hij versehillige mid
dels in te voeren en wel namelijk den aankoc i»
van den hemel door de moordenaars, dieven,
roovers, verkrachters, godsloochenaars enz. enz.
voor eene zekere som gelds, welke op de boven:
gemelde alJaatbrevetlen in alle letters bepaald
stonden. Deze uitvinding, die de gevoelens van
zoovele paters kwetsten, verwekte misnoegen
en zij kouden zich niet wederhouden tegen die
handelwijze te protesteeren. waaruit den naam
van protestant is voortgekomen.
De edele ridders, graven en hertogen van d
zeventien provinciën, die schier al door de ver
volgingen der geld bazen van dien lijd,— welke
lot dusverre dezelve zijn gebleven, en de ge
loofsonderzoekers als ketters werden verklaard
en ten gevolge hunner goederen beroofd, waren
hun vaderland ontweken, om aan eene zekere
dood le ontsnappen ondertussehen hadden d<
gemoederen van liet volk eene hevige opgewon
denheid genomen, door de vijftig duizend uit
voeringen hunner broeders met het strop, de
g ilg, de bijl of den brandstapel; ook keerden zi;
kort daarna in hun Vaderland terug om hunne
broeders ter hulp te snellen de bijzonderst,
edelen of zoogezegde geuzen of bedelaars zoo als
Berlaimond ze .betitelde,mei name prins Willem
van Oranje. Marnix van St-Aldegonde, Brede
rode enz. enz. veieenigden zich in raad en
heloten een rekwest de gouvernante Margareta
aan te bieden om paa! en perk te stellen aan die
gruwelijke mensclienslachting. 't Was niet zon
der moeite en volharding dat zij er in slaagden
ten vredestraktaat aan te gaan, bij 't welk elk
een meester van zijn geloof erkend werd,
vredestraktaat of pacificatie van Gent waarop
ook de liandteekens der drij abtheeren of hoof
den der kerk geplaatst zijn, namelijk Jan Van,
der Linden,abt van St-Geertrui te Leuven; Gis-
lein Timmerman, abt van St Pieter le Gent,
en Matthias Moulart, abt van St-Ghislein in
Henegauw en.
Dit traktaat werd den 8 November IS76 met
trompetten en bazuinen afgekondigd. En't was
overal in Vlaanderen en heel Nederland door
feest op feest.
Dat M. Fredericq onze welgevoelde dankzeg
gingen ontvange voor eene zoo belangwekkende
ontvouwing dezes akelig tijdstip onzer historie.
SCHOONE BENOEMING
M. Vilalis van Wamheke, advocaat te Gee-
raardshergen.is tot rechter bij de rechtbank van
Dendermonde benoemd, bij koninlijk besluit
van 6 dezer.
Het schijnt dat minister de Landtsheere een
bijzondere faible heeft voor de klerikale veroor
deelden, welke hij volgens de grofheid der be
gane feilen in waardigheid weet te vei heffen,'l is
reeds de derde benoeming van veroordeelden
dat hij bij de rechtbank van Dendermonde ge
daan heefl. men treft er al MM. Limpens en
Godthecls aan, nu komt den duo tol trio ver
hoogd te worden met de benoeming van M. Van
Wambeke, die door de rechtbank van Gent als
eerschenner, eenigen tijd geleden werd veroor
deeld.
Als men de magislraluremet zulke cadeautjes
begiftigt, dan begint voorzeker de gerechtigheid
te wankelen. Welke zonderlinge ministers er
tocli onder de klerikalen zetelen
WAAR ZIJN NU DE KLERIKALE
CHRISTELIJKEN
Het gurige wintersaisoen duurt en duurt, en de
liefdadigheid bekommert zich niet met de ellen
de, den honger en de koude die zoovele huisge
zinnen teisteren.
Bestonden er geene liberale maatschappijen,
