VRANKRYK.
M. Yandenneucker, onderpastor te Michelbeke, is
tot professor in het kollegie te Geeraerdsbergen be
noemd, en dóór M. Stocqnart, geweézen professor tc St.
Nicolaes vervangen. M. Desmct, kapellaen van St.-Mi-
■ehielskerk te Gend, vervangt M. Stocquart. M. Depaepe,
priester in het seminarie, is tot coadjutor te Bcrlaere
benoemd.
Mgr. den bisschop van Luyk heeft aen de geeste-
lyfce verboóden van te Venders, in de Nyverheydsschoól,
aen de leerlingen nog onderrigtingcn in den godsdienst
of in de zedeleer te geéven, ten zy nadat er waerborgen
zouden gegeéven worden dat het onderWys in dat gestigt
orthodoxe is. Den communaelen raed van Verviers hééft
zich met dat vraegstuk in zyne laetste zitting bezig gehou
den, en den volgenden voorstel is door eenen schepen
gedaen Bestaen er redenen om aen den bisschop te
vraegen welke waerborgen hy van de communaele over-
heyd verlangt Den voorstel is dóór alle de aenweézige
leden met neen beantwoord. Den raed zal nadien beraed-
slaegen over de beste middelen om de professors, welke
dóór de geestelyke overheyd zyn afgesteld, dóór andere
te vervangen.
De letterzetters van Luyk hebben eone maetschappy
gevormd en eene voórzieningskas ingerigt.
liet hof van cassatie, kamer der crimincéle zaken,
hééft de voorziening verworpen van den genaemden Van
Louteren, 19 jaeren oud, slagter, geboren en wooncnde
te Berlaere, tot de doodstraf veroordeeld, by arrest van
het hof van assisen van Oost-Vlaenderen, te Gend zitting
houdende, in dato den 8 augusty laetst, als schuldig aen
moord, van diefstal opgevolgd, te Berlaere gepleegd den
26 december 1843, op den persoon van Theresia d'Hage,
weduwe van Jacob Vandereruyssen.
alen leest in 't Antw. Nieuwsb. van-gisteren
Geduerende de negen eerste maenden deézes jaers, zyn
er reeds in onze haven uvt zee aengekomen 1719 schepen
geladen met koopmansgoederen hieronder zyn niet bc-
greépen 3 nieuwe schepen welke in dien tyd alhier van
stapel geloopen, noch 4 Engelschc speeljachten, die, of
schoon wel langs zee binnen gekomen, nogtans door
ons niet als koopvaerdy-scbepen aenzien worden, zoomin
als 's lands schooner.Marie Louise en eene Belgische pleyt,
welke langs de binnenwaters van Holland is aengekomen.
Ten gevolge der talrykc aenkomsten, geduerende deéze
laetste dagen, heerschthier in de haven en dokken groote
levendigheyd. De dry paviljoenen van den Entrepot, zyn
met goederen volgestapeld; en geen wonder want sedert
gisteren hééft men gevraegd, om daer te mogen inbren
gen 7000 kisten Havana suyker, 13,000 baelen Brazil
kolfy, en 700 vaten tabak. De partikuliere magazynen
liggen insgelyks eyvol.
Terwyl men maendag te Brussel de pryzcn uyt-
deelde aen" de verschillende sehutters-maetscliappyën,
die de Septemberfeesten waren komen opluysteren, be
speurde men, dat eenen glimmen gauwdief eene gouden
horlogie had doen verdwvnen van de tafel, waerop de
onderscheydene pryzcn ten toon lagen. Den schepen
Fontainas, die de plegtiglieyd vóórzat, hééft toen zyne
eygene horlogie aen den overwinnaer gegeéven.
Zie hiér den artikel dien ons dóór eene braband-
sche vergadering van egt vlaemsche taelvrienden niet
verzoek van afkondiging toegezonden is
Met een waer genoegen hebben de vrienden der redc-
neér- en spraekkundige grondregels, een nieuw Week
blad zien verschynen, in het vlaemsch opgesteld, zonder
de minste hollandsclie verbastering. Dit is eene nieuwe
hulde, beweézen aen de nationaelo weêrdigheyd, gehoond
dóór de herinvoering eener tael zoo eenstemmiglyk, vóór
1830, als onredekundig en vremd, verstooten (1).
Na gepoogd te hebben, zoo als vóór het aengehaeld
tydperk, van onze twee nationaele taelen te onderdruk
ken, durfde men zelfs het vlaemsch uytschelden als of
liet zelve in Belgenland alles bedorven had (2). Om het
vlaemsch te beletten van voórdaen niets meer te beder
ven, wilt men bet uytwisschen doch de zack is niet ge-
makkelvk, dewyl de worsteling reeds 30 jaer duert, be
houdens van 1850 tot 1856; en de zelve is verre van een
eynde te néémenuw blad, mynheer opsteller, levert er
eene ganseh vaderlandslievende betooning van op 1
In de erkende onmogelykheyd van, door vergelykendc
bewyzen, de oude spelling en de ouderwetsche regels
van het hollandsch op de hcdendagsche grondstellingen
en spelling van liet Vlaemsch, te doen gelden, vond men
geeuen anderen uytweg tegen den algemcynen afkeer,
in talrykc protestatiën, uytgedrukt, dan alom uvt te
kraenièn dat de vraeg zeer eenvoudig .was, dat men niets
aen het hollandsch ontleeuen wilde, dat het slegts op
eene nieuwe spelling aenkwam...
De hoofdleyders wisten zeer wel dat eene daedzaek,
valsch, dikwilsherliaeld, immers eyndigt met misleydene
aen te winnenook Wierd het wóórd nieuwe spelling ovcr-
(1) 130.000 Belgen hebben tegen de invoering van het hol
landsch geprotesteerd (Slandaerd run Mlaendercnpl S'ov. 1840)
(2) Het is die ongelukkige naem van Vlaemsche hiel die alles
bedorven heeft. Verslag van M. Bormans, bladz. 32.)»
Indien deéze vaderlaridsche benaéming alles bedorven hééft,
waérom bedient men er zich lieden van dezelve toeëygeiiendé
aen eene spraek welke de onze niet is
al uytgeleurdzelfs was dit eene koninglyke commissie
welke de nieuwe spelling uytgevonden had; en de vlytig-
ste school opzieners verheften alom met iever het boven-
aengehaelde splinter nieuw spellingstelsel.
De nieuwighcyd van de spelling is al zoo valsch als de
benaeniing zelve eener koninglyke commissie, ad, hoe.
Overigens, komt het hier niet aen op spelling, lietgeén
ten anderen eene zeer onverschillige zaek is (egt of echt,
word of wordt etc.) en welke de eer niet zou bekomen
hebben van onze volksvertegenwoordigers bezig te hou
den, vóór de welke bet Vlaemsch en bet hollandsch ver-
scheénen zyn, in de gedenkweêrdige zittingen van 19, 23
en 31 Januarius 1844.
De spelling, volgens de Academie, is de konst en wyze
van de wóórden te schryven. Wel nu, wat doet er de
wyze aen op welke vrcmdelingcn en de voorstanders van
het hollansch, te onzent, de woorden schryven, zoo dit i
noch de grondregels onzer moedertael, noch onze nyt-
spraek, onderscheydend van de hollandsclie, vervalscht.
Zie daer waer tegen de Belgen van den beginne gepro-
testeérd en gepetitionneérd liebben, en geenzins tegen
eene spelling hoegenaemd.
Do vlaemsche tael, zoo redekundiglyk volmaekt dóór
onze voorvaders, onder de regeéring van Maria Theresia,
toon liet openbaer onderwys en de Spraekkonst zoo
merkelyk verbeterd wierden, niet deéze wysheyd en
deéze vaderlandsliefde welke de staetsbestierders alsdan
ondersclieydden en toen het land vry was van allen party
geest.
De toenniaelige volmaekingen. die de Vlaemsche tael
onderging, bestonden vooreerst in liet verzaeken eener
gebrekkige spelling, en in de verstboting der ouderwet
sche en antisprackkundigc regels.
Op dit tydperk wierd de Vlaemsche tael gevestigd in
het midden zelf eens hollandsch legers, dat alsdan onze
byzonderste plaetsen in bezit had, uvt kragt van het on-
billyk verdrag van 1715. Dit waerlvk nieuw laclstelsel
wierd overtreffend erkend en dóór eene vrye en onge-
dwongene beweéging in al de provinciën, zonder den
minsten tegenstand aengenomen.
lieden deéze volmaektheden, op voordgaendc regels
der spraekkonst gegrond verstooten om dat dc zelve eene
strydigheyd met liet hollansch opleveren,, zou zyn de gc-
dagteiiis onzer vaderen ontecren, zou zyn ons vóór den
vremdeling vernederen.
Gelyk zigtbaer bewvs dat bef bier niet aenkomt op
spelling, maer enkelyk op dc hoUandsche tael, is het toe-
reykend de eerste poogmgen by te brengen, eenige jae
ren nu dc onwenteliiig van 1850 aengeweud; toen de ge
moederen zich begonnen te bedaeren
De hollanclscha tael, zeyde men, is alkzins de onze,
(zie M. David, inlevding zyner spraekkonst).
liet zoude eene dwaesheid zijn, ons, door de tael met
de hollanders niet te vereenigen (zie M. Willems, Bel
gisch Museum' 2do deel, en zitting der kamer van 31
Januarius 1844).
Zes millioenen menschen zullen de zelfde tael spreé-
ken, (zegt M. Bormans). (5).
En toen, in de kamer der volksvertegenwoordigers,
bet. onnoemelyk besluyt van don 1 Januarius 1844, betigt
wierd, als liet hollandseh herstellende, riep een lid iiyt,
deézen ministericélen act willende onderscliraegen Dat
innner liet onderscheyd der zinsnecdregeling (phrasco-
logie) zal bestaen.
Denbeer Duinortier dit vvoórd opvattende, antwoordde
in deézer voege
Wel mi, ik vraeg het u, niynë beeren, als men ge
dwongen word tot die slotrede te komen, dat er geen
ander onderscheyd ov.erblyft dan dit der pliraséójögie,
is dat niet belyden dat liet onderscheyd schier op niets
uvtkomt
Het blyft dan beweézen dat hier waerlvk over eene
'vremde tael gehandeld word, wier eerste pooging niet
gelukkig was, en geenszins over een nieuw orthograf,
vvoórd dat slegts gebruykt word om gemakkelyker de
oogen te verblinden van die geéne welke niet weéten te
weêrdeéren of niet willen weèrdeéren, deés zwaerwigtig
vraegstuk waer in men niets bedoelt dan het caracter en
de onderselieydende uytspraek van het vlaemsch te ver
nietigen, om de zelve met bet hollandsch te vermengen.
Zie hier, onder duyzende eenige voórbeélden die over-
bodiglyk bewyzen, dat bet er liier niet meer aenkomt op
eene phraseologie of orthographic.
Hollandsch. De koning Willem, de eerste. Dit is
eenen stokouden regel en geenszins spelling, in gebruyk
vóór de 7de eeuw.)
Vlaemsch.Den koning Willem, de» eersten.
Hollandsch.Heilig hart, majesteit, ei, regtvaerdigheid,
muiter, Luike, etc. (Dit is eene vremde uytspraek, eene
tael welke mennooyt in «genland hééft koniieii nutiira.
liseéren.
Vlaemsch.Heylig hert, majesteyt, ey, rechtvéêrdig-
lieyd, nmyter, Luyke.
\Vv zullen bier van de onklankteekening niet spreéken,
die oiis naer de opkomst der spraek terug leyd, cloór de
verwarring der uytspraek en der beteekenis van de woór-
(5) De tael van al de nederduitschsprekende van zes milli
oenen menschen zyn zal. Verlag van M. Bormans bladz. 3.)
den; wy zullen ook geene melding maeken van het be-
lachelyk gebruyk in vveézen vóór 1458, van dóór eene
letter liet enkelvoud te verminderen, om er liet meervoud
van te maeken, ongerymde bewerking, welke dikwils het
wóórd onverstaenbaer maekt; al deéze gebruyken der
voórgaende eeuwen worden ons slegts heropgeleyd omdat
eene nabuerige natie dezelve nog bezigt (4); ondanks het
gevoelen van verscheydenezeer geagte hollandsclie schry-
vers, en onder andere van den vermaerden Bilderdyk,
die deéze verwyst als laf en belachelyk op onkunde en
domheid gegrond. (Verb, over de vlaemsche spelkunst,
boekdeel 11, bl. 497.)
(4) Het scliynt dat deéze oudheden op haer eynde gaen, vol
gens de voorzegging vah haere eygene voórstaenders
Er zal een tyd komen, dat de nederduitsche tael in hare
grammaticale wetten eene groote omwenteling zal ondergaen.
(Tael-congrcs en Ylacmsch-fccst, gehouden te Gent, den 23 en
24 October 1841, page 45,)»
Pary8, 28 Sept. Naer men verzekert, hééft den
heer Bulwer, Engelsehen gezantte Madrid, naemenszyne
regeéring aen den Spaensehen minister Isturitz eene
ambtelyke nota gezonden, waerby het Engelsch minis
terie in de nadrukkelykste bewoordingen zoude protes
teéren tegen de echtvereeniging van dona Luisa met den
hertog van Montpensier, ten ware deéze infante onniid-
delyk verzaekte aen al haere regten op de Spaensche
kroon. Het paryscb dagblad Galignani's Messenger, dat
van liet Engelsch gezantschap mededeelingen ontvangt,
voegt bv deéze tyding, dat den ambassadeur van Enge
land, markies van Norniunby, aen onzen minister Huizot
eene eensluydende nota hééft overhandigd, waerby onzen
overzeeschen bondgenoot tegen het gemeld houwelyk
krachtig protesteert,
Den genaemden Jan Petrv, oud 20 jaeren, eenen
geboren Duytscher, dóór het hof van assisen der Seine
ter dood verweézen, is deéze week aen den barreel S.
Jacques geregt. Men herinnere zich dat dien booswigt,
limonade-schenker by den heer Courtecuisse, te S. Ouen,
van de afweézigheyd zyns meesters gebruyk maekende,
deszelfs 17-jaei'ige deugdzaeme vrouw hoéft willen ver-
kragten, doch dacrin niet gelukt zynde, liaer met eene
flesch heeft doodgeslaegen en vervolgens den hals afge-
sneéden, waerna hv met eene aenzieulyke som gelds de
vlugt had genomen. Dos anderendags was hy in handen
der jiisticic en een paer maenden iaeter hoorde hy zyn
wel' verdiend vonnis uytsprcéken. Petry hééft tot óp het
schavot zyne ergerlvke onverschilliglieyd behouden. De
trappen opgaendè, bespeurde hy onder het volk eenen
zyner landgenoóten, en zegde hem in het Hoogduytsch
vaenvel. Duerna vroeg hy, of zynen oom aenweézig was,
en op het ontkennend toeken, dat hem gedaen wierd,
ging hy de overige trappen op. Eenige oogenbiikken
daerna was de justicie voibragt.
Vóór den volgenden brief hééft men ons eene plaets in
ons blad vérzogt.
Aelst, 50 September 1846.
Aen den heer opsteller van den Denderbode.
In liet laetste nummer van uwft onpartydige en regt-
zinnige gazette kondigt gy oenen brief van een raedsiid,
af, in welken by, de gerugten die hier alom verspreyd
zyn op liet banket aen den heer gouverneur onzer pro
vincie, aengeboóden, lengenstraft. Zonder bet minste den
inhoud van den zeiven te willen loochenen of zelfs in
twyllel trekken, heb ik nogtans goed gevonden hier om
trent eenige aenmerkingen te maeken; en vóór eerst is
liet waer dat er 800 franken op den budjet vóór pre
sentie geld worden uytgesteéken Is het niet. 1038 fran
ken, in plaets van 80*0 franken, waervah den budjet ge
wag maekt? al de leden, gaet den schryver voort; heb
ben het sacrificie van het zelve gedaen om den gouverneur
volgens rang te ontvangen.
Wat bier uyt besluyten ten zy dat den burgemeester
die in alle omstandigheden do eer der stad doet, slegts
zynen persoon vóór antideel aen liet banket aengebragt
hééft, en dus het karakter en de cergierigheyd die gy hem
toesehryft (1° nummer) 41. den opsteller, niet bezit. Hef,
is waerlvk zeer weynig loffelyk vóór eenen borgemeester
zyne raedsleden van hun presentie-geld te laeten afstaeu,
zoo veel te meer om dat hy eene vaste jaerwedde geniet?
Waerom heeft by het exempel zyner collegas van andere
steden als Brugge, Kortryk enz. niet naegevolgd
Zonder de zaeken voorder te onderzoeken, durven
wv verhoópen, dat in een laeter tydstip de oogen onzer
inwooners zullen opengaenwant eenen menscli die eene
eer-bewyzende plaets aenveêrd te bekleeden, mag niet
eenen oogenblik baeperen van zyne jaerwedde, die hem
slegts tot titel van representatie verleend word, in zulke
omstandigheden, ten besten te geéven.
Aenveêrd etc. Uwen geabonneérdm.
Wv hebben eenen tweeden briefin den zeiven zin gê-
schreéven, bekomen, doch zonder handteekening.
Deézen aenmerkt gelykelyk dat de presentie gelden
beloopen tot fr. 4058-20, maer dit aenzien wy als onver
schillig ter zaek. Wy hebben ons genoegen gevonden
in den brief van bet raedsiid te zien dat de kosten van liet
