spoórbaen uytmaeken. Had men ooyt op reyzigers ge-
dagt, men zou zekerlyk de inwooners der twee voór-
naemste steden van het ryk tot geenen omweg van 20
kilometers verpligt hebben om tot eikanderen te nae-
deren, maer de vereeniging tusschen Brussel en Gend
zou van in 'tbegin door eene regtstreéksche spoórbaen
hebben begunstigd geweest. Nu dat men ondervind
dat de reyzigers op den yzeren weg willen vervoerd
worden, en dat deéze, dóór de opening van eencn yzeren
weg van Parys langs Kyssel op Gend, verdobbelen, en
tie treynen noodzaekelykmoeten doen vermenigvuldigen,
in dervoegen dat twee spoórbaenen luieren intrest kon-
nen opbrengen, vereysehende reden en debillykheyd dat
er eene regtstreéksche spoórbaen aen andere dan de
alsnu begunstigde gemeentens, de voordeden van eenen
yzeren weg verschalfe, de reyzigers van Brussel op Gend
eenen omweg van 20 kil. vermyde en een derde van den
kost van overvoer doe spaeren. Dus heeft Mechelen zich
geenzins hierover te beklaegen.
Maer langs waer moet deézen yzeren weg dóórtrek
ken Twee ingenieurs hebben hiervan twee onderschey-
dene ontwerpen gemaekt, Mvnheer Desart. opper-ingë-
nieur der bruggen en wegen van den sfaet en Mr Dela-
Veleye borgerlyken ingenieur der stad Dendermonde.
Den eersten wilt zynen weg geleydeu, langs Laeken,
Jette, Grooten-Beygaerd, Bodeghem, Ternath en Den
derleeuw naer Aelst, en van hier langs Lede en Chers-
camp tot Schellebelle om aldaer den bestaenden yzeren
weg van den staet, 2,550 meters van de statie van Wette-
ren, te vervoegen. Deéze leyding (de komst van Brus
sel rekenende) laet Assche (volgens de grondteekening
van gemelden heer Desart) 4,TOO meters op de regte
hand, en het, dorp Lede 1000, meters op de linke hand,
van de baen afgelegen.
Den heer Delaveleye, brengt zyne baen langs Laeken,
lette, Beleghem, Cobbeghem, Assche, Maxenzeel en
Lebbeke, om alzoo de statie van den yzeren weg te Den
dermonde te ontmoeten. Volgens de grondteekening
van deézen ingenieur en het vertrek van Brussel schat
tende, zou deéze lyn Assche 1,500 meters en Maxenzeel
1,200 op de linker hand laeten, Merchtem 2,800 meters
op de regie hand blyvende.Volgens deés ontwerp zou
de stad Aelst, die, by het dobbel der bevolking van
Dendermonde bevat, tot deézes begunstiging, van alle
voordeden van den yzeren weg beroofd blyven.
Om deéze rigting te staeven, brengt onder andere
M. Delaveleye (42-43) den bloey van Dendermonde by;
de fabrieken van zyn disfrikt, zyne zeehaven, zynen han
del etc..etc. Hier zouden wy konnenzeggen dat"de werk-
zaemheyd in het distrikt van Aelst niet min merkweêr-
dig is, en dat de stad op haer eygen ingezien meer ny-
verheyd bevat dan die van Dendermonde. Doch wat er
byzonderlyk is op te merken, is dat de regtstreéksche
spoórbaen van Brussel op Gend voórnaemelyk aen de
reyzigers is toegeschikt, en dat het vervoer'van koop-
waereu maer byvalligzyn zal; zoo dat Dendermonde zyne
koopwaeren als vóór deézen zal blyven verzenden en
aldus geene hoegenaemde stremming in zyne nyverhevd,
waer op het zoo roemt, ondergaen zal". De aenspraek
van Dendermonde, uyt den hoofde van zynen handel en
bloey, kan dus op geener wyze worden in aendagt ge
nomen.
Wy willen hier de geklelyke voórdeelen die den heer
Desart met duyzende cyffers wilt bewyzen dat zyne ont-
worpene spoórbaen moet te wege brengennoch de
aenmerkingen van den heer Delaveleye daer tegen inge-
bragt, onderzoeken, het ware de schikkingen van een
nieuwsblad overtrelfen.
Dat men aen de reyzigers van Brussel op Gend en
cice-versa den omweg langs Mechelen wilt vermyden, is
vastgesteld, dus is er eene regtstreéksche spoórbaen tus
schen die twee steden besloeten, er is daerby als grond
stelling aengenumen dat men in het rigten van deéze de
voórnaemste plaetselykheden, zoo dóór haere bevolking
als dóór haere nyverheyd, zoo véél mogelyk met dezelve
zal begunstigen, al mogte men daer toe eencn omweg
van eenige meters benoodigen. Eenen omweg zoeken om
deéze plaetselykheden te vermyden, ware dus tegen de
aeugenomene en ook alle redelyke grondstellingen te
werk gaên.
M. pelaveley beweert in zyne memorie bi. 41, dat
zyne ontworpene lyn langs Dendermonde 1000 meters
korter is dan deéze van den heer Desart. Maer dit is
reeds onnauwkeurig. Ingevolge de grondteekening van
M. Delaveleye zelf, is zyn ontwerp langs Dendermonde
1200 meters langer dan dit van M. Desart langs Aelst,
in weerwil dat de rigting dóór Ternath van de regte lyn
merkelyk afwykt. Volgens de landkaert aen het ontwerp
van M. Delaveleye gevoegd welke ook de rigting van den
voórgestelden yzeren weg van M. Desart bevat, den af
stand gerekend van het punt alwaer deézen den bestaen
den yzeren weg van den staet ontmoet, 2,350 meters ten
westen der statie van Wetteren, is den voórgestelden
yzeren weg van M. Desart, volgens de grondteekening
van den heer Delaveleye, 57,000 meters van de noorder
spoórbaen te Brussel afgelegen, en van het zelve punt
langs Dendermonde is den afstand 38,300 tot op het
zelve punt te Brussel, en aldus kan den voorstel van
Dendermonde op geener wyze worden ingewilligd.
Op de regtst-mogelyke lyn van Brussel naer Gend, die
schynt te zyn van Brussel naer Wetteren 2,350 op deézen
kant der statie, ontmoet men Assche, Aelst en Lede. De
dry voórnaemste plaetselykheden die er op geheel den
afstand te vinden zyn.
Den heer Desart zegt in zyne memorie bl. 72 Tus-
schcn Brussel en Aelst ontmoet men maer eene plaets
van eenig belang, deéze van Assche die 5000 zielen bc-
vatmaer dc hoogte der vlakte waer op zy zich bevind,
haer teenemael ontoeganglyk maekende vóór eenen
yzeren weg hebben wy moeten afzien aen dit dorp
te genaeken, hoe wensehelyk het zou hebben konnen
zyn, het zelve aen de ontworpene spoórbaen te hegten.
Deéze volkomene onmogelykheyd van tot Assche te
naederen, in het ontwerp van Desart zoostelliglyk uytge-
drukt ziende, hééft het gemeente bestier van Aelst met
zyne voórnaeme fabrikanten het zelve ieverig dóór smeek
schriften doen ondersteunen, noglans, vóór wat ons,
nicuws-blad schryvers, aengaet zouden wy over deéze
onmogelykheyd eene omstandigere uytlegging gewenscht
hebben en eenen regten weg van Aelst, dóór Assche, op
Brussel, verkiezende, zouden wy van den eersten af
deéze rigting eene volkomene studie hebben willen doen
ondergaen. Ons bestier het anders beslist hebbende,
heelt liet bestier van Assche ook tegen het ontwerp van
M. Desart geprotesteerd en zich met Dendermonde ver
voegende het ontwerp van M. Delaveleye aengenomen en
dóór smeekschriften ondersteund.
Doch wat er van zy, M. Delaveleye hééft die gewaende
onmogelykheyd doen verdwenen; met eene helling van 5
millimeters den nieter, kan liv van Brussel en ook van
Dendermonde de hoogste vlakte van Assche bereyken.—
Dit zoo zynde is het vóór Aelstallergemakkelykst Assche
te naederen mits het leegste van zynen grond toch omtrent
de 10 meters hooger ligt als het hoogste van den grond
te Dendermonde.
Indien wy in deéze omstandigheden slegts het egoïs-
mus zoo als Dendermonde, raadpleegden, en onze Den-
derbueren van Ninove en Geeraerdsbérgcn van de voór
deelen desyzeren wegs wilden verwyderen, zouden wy den
ken niet te moeten haëperen eenen regtstreékschen yzeren
weg van Aelst tot Assche voórtestellen, en verders van
Assche tot Brussel, alwaer men in de rigting van M.
Delaveye vallen zou.—Met eene regte lyn van Aelst tot
Assche, laet men den Boukhout-berg op de regte hand
liggen, en men geraekt mits eene hellende klimming tot
op Assche terheyden zonder eenige rivier of waterloop
Ie moeten overtrekken, vervolgens ook zonder eenige
kunstwerken te moeten verrigten, en men komt waer
men w ill aen of in het dorp Assche, dat volgens het ont
werp van Desart 4400 meters, en volgens het géén van
Delaveleye '1500 meters van den yzeren weg at'rele,reii
blyft; deés voorstel zou daer by den koristen afstand van
Brussel tot Aelst of tot. Wetteren met 5000 meters ver
minderen.
Voorleden zondag hebben wy den Demerbodc, week
blad dat te Diest gedrukt word, ontvangen. Onzen geag-
ten confrater zegt, dat. hy met spvt in ons vvfde num
mer eene uytdaëging aentreft tot. liet herbeginnen van
den spellingsoorlog die, volgens hem, slegts dóór den
tyd alleen kan eyndigen en toch de vlaemsche letterkunde
niet bevorderen kan. Met nog meer hertzeer zien wy
dat een zoo wel beredeneérd 'blad, dit. mael nevens de
schvf geschoóten hebbe; wy oórdeelen dat zulk misdagt
slegts by onoplettendheyd aen den Demerbode zal ont-
glibberd zyn Desniettemin gelooven wy hem eenige
wóórden ter overweéging en herinnering te moeten toe
stieren, verzekerd dat zyn alom gekend gezond óórdeel
en reglzinnigheyd er voordeel zal weéten en willen uvt-
trekken. J
Vooreerst den Demerbode die, behoudens de klank-
teekens en enkele vocaelspelling, onze spelling volgt,
herinnert zich niet dat den minister van justicie de wet
ten in het staetsblad hoofdiglyk in 't hollandsch doet
overzetten; dat de provinciaele en kantonnaele school
opzieners overal hunne onderhoorige praemen hollandsch
in plaets van vlaemsch te loeren, in der voegen dat dooi
den tyd de vlaemsche jeugd verhollandscht wordende,
zal eyndigen met luiere moedertaal volstrekt niet meer te
kennen. Zou de stilzwvgendhevd der opregt vlaemsche
Belgen dan niet eerder aen de vlaemsche letterkunde
naedeelig en aen de hollandsche voórdeelig zynDen
Demerbode bekent werkelyk dóór zyne uytdrukkingen
en bovendien dpór de spelling die liy zelf volgt, daïïiy
het commissie-stelsel niet goedkeurt; 'waerom dan, in die
innige overtuvging, zyn vlaemsch caracter niet rondbor
stig uytgedrukt hy hoeft immers niet te vreezen dat de
taelhervormers zyn gezegde met grond zullen tegenspreé-
ken of wederleggen hier tegen zouden wy ons laeten
vinden en doen zien dut, alhoewel M. Bormans ons en al
onze naevolgers als botmuylen uvtscheld en ons den
mond zal stoppen; hy hier'toe volstrekt magteloos is.
Ten anderen is het van een redekundig spellingstelsel
dat werkelvk den grond en de bevoordering der vlaem
sche letterkunde afhangen wel is waer dat den schryf-
stiel van de spelling niet teenemael afhangt, maer evén
wel, als men redekundig bewyzen kan dat welkdaenig
den schryfstiel ook zy, deézen op vaste gronden moet
rusten, wie zou regtzinniglyk en redelyker wyze den voor
keur op eenen anderen die deéze hoedaenigheyd niet
bezit, konnen geéven En inderdaed, welke zyn de gron
den waerop de commissie-spelling rust? nietige gronden
die de Belgen eerlang zullen beschaemen indien zy bv
voortduering hunne nationaele moedertael laeten onder
drukken. Wy eyndigen met aen den agtensweêrden JJe-
rnerbode te zeggen dat wy, verre van de minste misgreép
te erkennen, by onze gezegdens blyven, en hem als wae-
ren vaderlander en toegenegen confrater aenporrén onze
gevoelens te overwcégen, en, kan hy dezelve wederleggen
zulks te doen, zoo niet in deéze te deelen. lly zal er niet
by verliezen, integendeel, hy zal hierdoor tooncu dat hy,
slegts de nationaliteyt en "du opregt vlaemsche zeden
voórstaende, aller agting en toegenegenheyd weèrdig is.
- In alle steden des ryks zyn er merkt-ueren bepaeld
vóór de welke niemand koopen noch verkoopen mag in
onze stad hebben wy ook dat gebruyk vóór alle merkten
ter uytzondering der groenselmerkt. Nu, geheel de wéék
maer voórnaemelyk des zaterdags, is al wat goed of
schoon is vóór het aenbreéken van den dag dóór de voór-
koopt-rs opgekogt, en toen de borgers ter merkt komen,
vnJen zy slegts den overschot. Al het beste groensel
word naer Brussel en andere sleden gevoerd, en vóór
onze stad, 't is als of zy maer op den overschot leéven
moest, blyft 't géén de voórkoopers aen de Brusselaers
niet zouden durven aenbieden. Wy zouden dus wenschen
dat onzen regcéringsraed eene uer bepaelde vóór de
welke geenen opkooper liet minste koopen mag, en dat
die uer zoodaenig g eregeld wierde dat zy dóór iederen
borger kan waergenomen worden. Want waerom moeten
eenige opkoopers zich ten nadeele van al de borgers
onzer stad konnen vetten Waerom moeten de vremde-
lingen den voorkeur op de borgers hebben Wy verhoó-
pen dat onze billyke reklamen zullen aenhoord worden
en dat ons bestier behoorlyke maetregels zal weéten te
ileénien om dit. misbruyk te "verhinderen.
Andere klagten zyn ons wegens de botermerkt gedaén,
en wy verhaesten ons eenen oproep tot de politie te doen.
Eenige vremde, voor- of opkoopers zyn schaemteloos
genoeg om de boter die onze reedzaeme borgers bezig
zyn te bedingen of te proeven meerniaels onder derzel-
ver oogen toe te slaen of verkogt te vcrklaeren, en over-
trcéden aldus niet alleen de tugt. der merkt, maer trap
pelen straffeloos de rechten der borgers met de voeten.
Dergclyken akt van onbeschofte moedwilligheyd had
voórleeden zaterdag plaets Eene jouffrouw zich aen
eenen boterldont bevindende, was bezig met proeven en
vroeg den prys; maer op dien zelfden «ogenblik nadert
eenen opkooper, hy steekt zyne boor in den klont en
zegt tot den verkooperuwe boter is. verkogt. De
vreédzaemc borgersvrouw had wel te zeggen; de»kerel
had de boter en daer meé was 'tal. Maer, zal men vrae-
gen, waer was de politie De antwoórdis zeer eenvoudig;
zy was aldaer niet. te vinden. Wy konnen veronderstellen
dat de politie toch overal ter zeiver tyd niet zyn kan,
maer wy zouden begeêren dat zy, nu verwittigd zynde,
eene oog in 't.zyl zou houden, en diergelyke opkoopers,
in geval zulks nog gebeurt, als overtreéders der merkt-
reglementen te straffen.
Op de vraeg die men sointyds doet of er in deéze stad
goede politie gehouden word, antwoorden de bewooners
der Pontstraet openlyk NEEN. Als men hun vraegt
welke reden zv by te brengen hebben tot het staeven van
dien rondborstigen NEEN, zeggen zy dat er van t\'d tot
tyd in 't midden van den nagt eene komedie die aen
nagtspookery gelykt, plaets hééft. Men ziet in hnnne
straet zeggen zv, met lanteêrnen héén en wéér zweeven,
men hoort snateren, lachen, en van tyd tot tyd eene hou
ten bol op den grond rollen, en dan eensklaps een geloop
als of men eene stad ging bestormen. Eerst wist men
niet waeraen die vremde beweégingen toeschryven, men
geloofde dat de tooverheksen den Onkerzeél-bosch ver
iaeten hadden en de Pontstraet onzer stad tot plaets van
luiere zonderlinge vertooningen gekoózen hadden. By
naeder onderzoek is dan geblcéken dat eenige liefheb
bers van 't bolspel des nagts weddingen aengaen, 't zv
vóór saucissen, karbonnaden, bier etc. van op bepaelde
keeren zekeren afstand met de bol te bereyken. Dat zy
zulks doen, kan niemand tegenspreéken, maer dat zulks
by nagte gebeure, toen de borgers in rust zyn, kan nie
mand goedkeuren. Dus berigt aen de politie.
Als iets zonderling hebben wy in 't begin deézer
weék de tweede rype frainboozen in onzen hof bemerkt.
Al de takken dier planten zyn gelaedenmet tweede vrug-
ten, en, konnen wy nog een tiental dagen eene zoo zagte
temperatuer behouden, wy zullen eene gelieele telloor
van die vrugt konnen plukken.
In verschevdeue winkels deézer stad worden er
kleyne dieften, als van gewigten, winkelgerief, etc. ge
pleegd; in een huys waer men melk verkogt, hééft men
de kan met melk van den toog gestoólen. Berigt aen een
ieder.
