STAETKUNDIG OVERZIGT VAN 50 OCT. TOT G
NOVEMBER.
m
he
Dat het staetsbestier liet bewind over het onderwys
hebbe is zelfs by onze constitutie verboden.liet oniler-
wys moet vry zvn, 't zy openbaer 'tzv byzonder; dit is
den uytdrukkelyken wil van den arlikel'17; nu, als het
slaetsbestier, even alsop heden dóór de wet van den ^Sep
tember 1842, het bew ind heeft over het Openbaer leeger
onderwys, kan men niet meer zeggen dal het onderwys
vry is, en vervolgens, zou de constitutie gelogen hebben,
en eenen constitutionneélen volksvertegenwoordiger zou
een diergelyk bewind aen het staetsbestier moeten wev-
geren.
Den art. zegt het onherwvs is vry allen voórloo-
pigen middel is verhuilden; de beteugeling der misdrijven
kan niet als dóór de wet geregeld worden.
liet openbaer onderwijs, ten koste van den stoet g geé-
ven, is imgelyks dóór de wet geregeld.
Den artikel zegt niet dóór den staet of onder het bewind
van den staetgegecven, en dit openbaer onderwys zal dóór
de wet geregeld worden, even als eene wet de'misdryven
zal betengelen. Den artikel spreekt dus nergens zyne
eerste zinsnede tegen het nndenvys is vry.
Maer heeft den staet in Belgiën een belang in het be
wind over het onderwys te erlangen De wet die wy
verlangen, zal jaerlyksehe kampstryden voórsehryven;
deéze zullen genoegzaem bewyzen niet alleenelyk de lie-
kwaemheyd der leerlingen, maer ook den aerd van het
onderwys dat zy bekomen hebben.
Dat het bestier gelykelyk een ontwerp van wet tot be
teugeling der misdryven voórstelle en deéze aenveörd en
afgekondigd, mag den staet in volle ruste leéven zonder
verder zyn gezag op het onderwys uyt te breyden.
Al de dagbladen doen als iets mei kweèrdig opmerken
ile oneenigheyd die in het Engelsch kabinet heerseht.
In eene vergadering der ministers, hééft den voorzitter
Jonh Russel debyeenroepingvan het parlement gevraegd,
ten eynde middelen te hernemen 0111 den druk van Ier
land te verbeteren; in eene andere vergadering heeft hy
ile voórloopige afsrhalTing der inkomende regten op de
graenen voorgesteld, de meerderhevd egter heeft d'eene
i'n d'andere vraeg verworpen. Deézen wederstand aen
den w il van den eersten minister'spelt, eene verandering
van ministerie vóór. Er is besloóten dat eènen bvzonde-
ren kommissaris nner Porlugael zal gezonden worden,
om den weézenlyken toestand der oproerige provinciën
te onderzoeken. De vloot van den admirael Parker is
de monding van den Taeg ingevaeren.
Het Fransch gouvernement vermeerdert insgelyks zyne
zeemagt op de kusten van Portugael.
Al de provinciën van Portugael hebben zich tegen het
gouvernement verklaerd, een groot deel van het leger
ondersteunt deéze verklaering. De koningin rekenende
op de tusschenkomst van Spaniën, weygert alle over
eenkomst. Luydens de zoo even ontvaiigene tydingen,
is geheel liet land in vuer en vlam.— Dry partyën streé-
ven naer 't bestier, deéze der koningin, deéze van het
voórmaelig ministerie en de derde der Miguëllisten.
Een decreet der koningin van Spaniën, verklacrt de
Fortes op 30 Oct.. gesloóten.
De radicaele van Geneven hebben in de kiezingen 34
benoemingen op 93 die er te doen waren, bekomen.
Sedert onze laetst gegeévene berigten, zyn er weynige
veranderingen aen den toestand van Zwitserland toc'e-
bragt.
De sfaeten van Sehlceswyk zyn sedert 20 Oct. verga-
gord. Van in 't begin der zittingen hebben zy z.ieli vyan-
dig aen het Deenseh gouvernement verklaerd; ook schri ft
men uyt Keulen dat de vergadering opgeschorst is.
Sedert 20 zyn de krygswetten in Galliciën werkzaem.
De afschaffing der Heeren-rechlen en derzelver vervan
ging door keyzerlyke gerechtshoven ontmoeten grooten
wederstand
Oostenryk hééft met den koning der beyde Sieiliën een
handels- en scheépvaertverdrag gesloóten.
De generaele staeten van Holland hebben aen den
koning hun adres in antwoord op de troonrede aengc-
boóden.
Hel houwelyk des hertogs van Bordeaux niet de prin
ces Theresia van Modena, (Italiën) hééft op 30 11. plaets
gehad.
Op 24 September 11. hebben de Americaensche troe
pen dóór den generael Taylor aangevoerd, de stad Mon
terey sleutel van den Mexico, bestormd en na een hard
nekkig gevegt ingenomen. Santa-Anna was op 8 Sept.
te Mexico nóg niet aangekomen welligt zal hy er zich
bv het openen des congres bevinden. Men kent thans
zyne where inzigten nietalgemeenelyk óórdeelt men
dat hy alle beschikbacre troepen te San-Luis de Potosi
zal verzamelen en ze zelf in persoon naer den ski" 7 d
geleyden. 0
Sedert lang ligt hel pleyn beneden de Graenmerkt dat
ook als pubheken weg dient, 111 eenen zoo vervallen staet
dat eiken voor byganger er zich aen stoort en vraeat
waeroni toch zulke plaetsen aldus verwaerloosd worden
Au dat het regensaisoen er weldra eenen moddernoei
gaet van maeken 111 welken men bv avond, zelfs zonder
snkke agtig te zyn, zich gemakkelvk den hals zou breé-
ken, doen wy eenen oproep tot onze stadsregering op
dat zy met langer wagte m deéze dringende noodzaefce-
likheid te voorzien, en aldus de bewooners dier olael
sen ongelukken vermvdehet is van gelyken met'de
straet aenden Molenberg, die laeter volstrekt ongebruvk-
er gaet worden, en eerder aen eenen stinkenden moer
asch dan eene struct zal moeten vergeleéken worden. Wv
bepaelen ons by deeze enkele aenmerkingen, verzekerd
dat onzen stedelyken raed wegens derzelver billykhe.vd
overtiivgd, de hand aen i werk zal doen slaon en ald'us
twee verbeteringen uylvoeren waerover elkeen zal te
vreden zyn. c
erseheydene der trell'elykste persoonen deézer stad
hebben ons klagten aengebragt over eene zaek waervan
de nieuwsbladen bynn niet zouden mogen gewacen nvt
vrees van de openbaere zedelykhevd te kwetsen en de
eer onzer stad te krenken; uyt dien hoofde hebben wv
(hl sedert dry a vier wecken nytgesteld doch daer de
zaek le. verre gaet en voor menig huysgezin oórzack van
werM'lyke rampen zou kennen worden, agten wv het
eene phgt onze stilzwygendhevd te onderbreéken Er is
naemelyk kwestie dat de leegst gedeelde vrouw spersoo-
neii der saemenleeving die in de publieke huizen deézer
stad vvoonen, bvna op alle neren van den dag en bezon-
derlyk des avonds, aen de voordeuren haercr wooningen
staen te pronken, iedereen kan raeden waerom. Wv
iYnl/iov/01 ,,i
stonden hierna stond hy in 'L midden der kamer. Zyne eerste
bewecging was zich naer hel bed te wenden.... gelik den nu»t
heel duysler \yas, dewl hy zulks al tasténdo maer al vloekende
en zonder voorzorg, immers den kerel was bedronken. Zyne »o-
zellen, die hem ui den hof waglten, en die. na eenigën ?,d
onder elkander gellnysterd le hebben, zweégen alsdan, hadden
hem meer doen drinken als na gewoonte om zvnérede te he
ro'ren en hem aldus meer moed Ir geévou om'zyn schelmstuk
lavolvoeien. Dn was hel geen den armen Zichy by zich zeiven
oordeelde, ierwyl den koopman zich tot de dood b'erevdde was
den dronken naglbrzocker hy de bedstede genaderd" en'zich
omkleed hebbende, legde hy er zirli in; na weynige oogenbiik-
ken was bv 111 eenen diepen slaep verzonken.
Aldus verliep er eene halve uer, en, ofschoon ziehv zich op
gemier vvyze hel gebeurde dat hy zoo even gezien had', kon ui t
leggen, begon zyne vrees le verdwvnen. Hv had schoon le luis
teren, hy hoorde noch in T buys noch in' den hol' geen liei
minste gerugl van stemmen of voetstappen meer, en den kerel
dien hy voor moordenacr often minsten vóór eenen dief-eliou-
(li'ii had, vonkte zoo naluerlyk en zoo hard, dal naer alle waer-
sehynelyidievil desz.elfs slaep lot 's morgens toe dneren moest.
Zichy besloot dan zyneu schui lhoek ie verlaelen en de huvs»e-
noóten leontwaeken om een ander bed le vraegen. Maer eens
klaps draeyde eenen sleutel in 't slot, de deur zvner kamer gin»
gelooven dat er strenge politie-reglementcn bestacn die
zulks verbieden, en straffen opleggen aen die geéne die
de zelve overtreed,-n. Au, dit W'ord hier dagelyks »edaen
en tot nog toe hebben wy niet gehoord dat er dif politie
zich mede hemoeyd hebbe waerschynelyk is dit straf-
baer misbriiyk nog terliaerer kennis niet gekomen, maer
thans dat zy er van onderngt word, hoópen wv dat er
za op gewaekt worden en dat wv voórtaen niet meer
zullen verphgt zyn ons blad mot diergelvkc aenmerkin
gen te bekladden.
zagljes open, en twee mannen vertoonden zich barvoets aen
derzelver ingang. Zichy verschrikt over dit „ieuw versdwnsel
erkende den weerd en zynen zoon. Zy hel,hen gerugl gehoord'
zegde by by zich zeiven, en zy komen zien of ik niet onpasse-
Ivk ben. Aogtans, een zeker voorgevoel dqgd' hem slil hlvven
hy lu'ysU'ixle'a0e re 'Sprakcn slilk'lies onder elkanderen, en
Lact uwe lanteérn aen de deur.zevde den vader aen zvnen
zoon; liet licht zou hem konncn ontvvaekeii. Ten anderen, liet is
beter dat wy zyn aengezigtniet zien.
Eene vskoude huyvering doorliep al de lidmaeten van den
ongeiukkigcn koopman.
—Vrees niet, vader, antwoordde den zóón; wat is er aen gele
gen da t bv oniwaeke, ol met, zvn wv niet twee tegen eenen? Iïv
slaept immers zoo vast.... hoor hoe hy ronkt
Indien den dronkaerd eenen min geriiglmaekenden slaep ge
nu had, men zou 1,1 de Stille van den nagl, gemakkelvk het
heit van Zich) hebben kunnen hooren kloppen, in weerwil dal
hy alles aenwenddeom zyne heweégingen le stillen
Doe het geen ik 11 zeg, hernam den ouderling. M ilt Kv d-u
hy oniwaeke en onze gebucren ter zvner hulp roepe
Den zoon gehoorzaemde, en de twee moordenaers naederden
op hunne teenen lot het bed. u 11
tk raek zyne hairen, zeyde den jongeling.
De leerlingen der teeken-acadcmie deézer stad beklae-
gen zich bitterlyk om dat de jaerlyksehe prysnytreyking
die gewoonclyk in 't begin der maend October plaets
heelt, nog niet gedaen is. Sommige hebben zich laeten
wys maeken dat er dit jaer gecne pryzen zullen gedeeld
worden, 0111 dat, zeggen zy, er geen geld in de slads-kas
is. Aen zulk gezeyde konncn wy weynig geloof hegten,
ni.iei het géén zeker sehynt, is dat onze voorbeen zoo
blocyende teebenschoól in eenen zoo kwynenden staet
vei keert dat liet waerlyk te deéren is. Welke mag de oor-
zaek van zulke beweenelvke daedzaek zyn Is het bv
gebrek aen leerlingen Neen, want, namen ons verze
kerd heeft, zouden er reeds verscheydene zyn agfer ge
bieden 0111 dat zy hunnen iever en vlytigheyd onbeloond
zien etc. Wat er van zy, de commissie gelast met het
bestier der academie, zou belmoren maetregelen te ge-
bruyken 0111 onze teekenschoól tegen luieren val te be
houden, en 7.00 liaest mogelyk de prysdeeling die toch do
jongheid moet aenprikkelente doen plaets hebben.
Indien wy verdere narigten omtrent deéze stof verneé-
meii, wy zullen er op terug koeren.
Eenen onzer goagle insehryvers heeft ons den volgen
den artikel medegedeeld met verzoek, van afkondiging;
geerne voldoen wy aen de vraeg van onzen gedicnstwi'l-
hgen stadsgenoot die slegts liet algemeen welzvu be
oogt.
Geduerendc de wetgeévende zittingen die staen geo
pend te worden, zullen onze volkskamers zich met vrae»-
slukken van 't grootste belang bezig te houden hebben;
onder andere dit van het puuperismus hetgeen in de
vlaemsehe provinciën eenen angstbaerenden voortgang
doet. Dit vraegstuk stelt het ministerie in eenen akeïigen
toestand; want, volgens de best onderrigte dagbladen,
zouden yerscheyde leden onzer nationnaele ve r legen-
woórdiging dóór de ministers gcraedpleégd zvn ten cvndu
middelen te beraemen 0111 de wonde waeraen de voor
heen zoo blocyende Vlaenderen lyden, te lieelen. Men
is overal eenstemmig dat de uytvoering der groole wer-
keu van openbaer nut alleen vóór den oogenblik onze
werkende volksklassen uyt de ellende kan trekken. Dat
dan al de afgéveêrdigde der beyde Vlaenderen z.ieli vlvtig
naer hunnen post begeéven; dat zy allen geest van par-
tydigheyd aen kant stellen, en nae 't voorbei kl van En
geland waer de IVIiigs en de Torys maer eene stem heb
ben zoo liaest het de algemeene belangen des vaderlands
geld; dat zy zich vereenigen, zeggen vv v, om de ministers
te dwingen tot het bespoedigen dernyt te voeren werken,
en tot het beginnen van degeéne die nog maer ontwor
pen zyn; dat zy desnoods andere onderneemingen doen.
Indien men om de onkosten te dekken tot eene leening
moest overgaen, waer is den menseli die in de dmstan-
heyd waer in wy 011s bevinden, zicli togen zulken maet-
regel zou verzetteningezien deézen slegts zou dienen
0111 te verhoeden dat ons gelyken aen honger en gebrek
vergae.
O111 dit oogwit te bereiken ware men hier niet ge
dwongen gelyk in Ierland, van werken te onderneémen
die van de eerste nnttigheyd niet zvn; er zyn er die se
dert lang dóór de openbaere noodzaêkelykheyd verevscht
worden. Deéze zyn den vzeren weg ën liet kanael van
den Dender, den regtst.1 eéksehen vzeren weg van Brus
sel op Gend. De nauwkeurigste studie is over deéze ont-
worpene werken gedaen; limine openbaere nuttigheyd is
als dringend erkend; wat belet er dan nog van de liand
aen t werk te slaen. Het is hoog tyd dat het plaetse-
lyk egoïsmus voorde algemeene belangen des lands zwyge.
Er zal dus eene yzere spoórbaen van Brussel r'egt-
streéks op Gend worden daergestcld; maer zal deéze
langs Dendermonde of langs Aelst haere rigting neémen?
Zie daer eene vraeg die onze staetsmannen nogscliynt
bezig te houden. Welken kant egter levert het meest
voordeden op; aen welke stad hoeft men den voorkeu r
te gcéven Zie daer ook het geen eene aendagtige studie
van den kant der ministers verdient, indien zy met regt-
maetigheyd willen bestieren, en den uytstel dien zy aen
Laetmydoen, antwoordde den ouderling, en trek uwe
hand wech, op dat ik 11 niet kweise.
Zichy hoorde alsdan forschelyk den arm van den ouderling
opheffen en neerkomen, en, nu eenen doffen zugt, volgde er
eensklaps eene lievige bewecging
Op dien zelfden oogenblik lieten vader en zoon zich met znik
geweld op het lied vallen dat bvna de planken die tot cingels
van 't bed dienden, vcrbryzeld wierden en den armen koopman
bedreygden te verpletten. Dit zugten verminderde Iangzaemer-
hand en welhaest had alle bevveeging opgehouden.
Zichy meer dood als leévend, gevoelde alsdan warm bloed,
dal hem op de borst drupte....
De twee mannen hadden zich opgeregt en luisterden. Men
hoorde geen liet minste gerugl noch binnen noch buyten de
kamer: Zichy durfde niet meer ademen.
'T is ermee gedaen, zegde den ouderling; Ik heb hem zyne
zaek wel verrigt. Neem zyn gelil onder het oorkussen, ik heli
het ei- hem zien leggen.
Ik heb hel reeds, vader, zegde den jongeling.
Unel ons zyn geld gaen tellen, en zynen put in den pcêr-
dcnstal maeken iiernam oen ouderling op eenen moedigen toon.
De twee moordenaers vertrokken, 'en sloólen dy deur,
cyndc nadien.
le
■éi
kl:
tb
te
iy
ft
O'
A
n
■k
l
