niet gesludeért heéi't, voorop oórdeelcnde dat zyne stu
diën en onderzoeken vrugteloos zouden geweest zyn om
die hoogte te genaeken.Wat het zy, onze bedenkin
gen hebben tegenkantingen ontmoet niet alleen van den
kant der verdedigers van Dendermonde, maer zelfs van
onze stadsgenoóten, zoodacnig ten voórdeele van den
heer üesart ingenomen dat zy geenen twylfel aen zyne
gezegdens lyden konnen, en die niets, zelfs het goede,
van M. Delaveley schynen te konnen aenveêrden.
Alzoo is er in ons laetste Nr eenen artikel van eenen
geabonneérden opgenomen, die begint met te zeggen
Indien men den heer Delaveleye gelooven wilt, kan
bynae (niet bynae maer ten vollen) het toppunt van
Assehe bereyken Indien zulks mogelyk ware
geweest, zegt hy, zoude den ingenieur van den staet
Assehe op geen 3/t uers afstand gelaeten hebben, dit
is klaerlyk beweézen dóór diën bekwaemen ingenieur
het onmogelyk is.» Wy hebben hier voóren beweé
zen hoe dil kan mogelyk gevreést hebben; dat Mf Desart
die onmogelykhcyd beweézen heeft, is niet aenncêmelyk,
want het zou een nkennend betvys zyn, 't Welk in zich
zeiven onmogelyk is, daerenboven is êr van geen bewys
in de memorie van M' Desart geWaegd.
Den schryver verneémt dat er «en tweede werk eersldags
verschyntn zul, «pgenmekt door den beer Defetrt in weder
legging ran dat van den heer Delaveleye. Wy Zullen dit
werk met aendagtigheyd overweégen; en het met onze
gewoone onpartydigheyd behandelen.
Met veel genoegen zou den schryver zien de spoórbaen
korter by Assehe geleyd worden, maer allyd zullen wy het
plan van den heer Desart voorstaan op dat ïiinove en Gee-
raerttbergen ook van de voordeden mededeelen, die ons
zoo gather tig ondersteunen in onze poogingen. Wat be
trag l Dendermonde, niet anders dan ons met Ninove en
Geeraerdsbergen, in vyandschap te brengen, opposeert u
aen de vraeg van Aelst roept men hun toe en wy verzekeren
aen ieder der beyde steden eene spoórbaen regtstreéks op
Brussel.
Wy willen altydde billykheydvoórstaen, nu, als Assehe
dat óp de regte ïyu ligt van Gend op Brussel, en dat
nven eene regtstreëksche spoórbaen van Brussel naer
Gend macken wilt, als Assehe, de voórnaemste gemeente
die men lussrhen Brussel en Aelst hebbe, dóór den
vzeren weg gemakkelyk kan genaekt worden, zoo wilt de
billykheyd datrnen den yzeren weg op Assehe brenge.
Maer deii yzeren weg eens van Brussel op Assehe gebragt,
lrcstaot er geene mogclykheyd meer hem nog op Dender
leeuw te gèleyden, hy moet noodzaekelyk regtstreéks op
Aelst kómen'. Wy willen met Ninove en Geeraerdsber
gen in de beste verstandhouding leéven, wy willen hun
elf kilometers aen den yzeren vernaederen, endaer is al
dat de reden toelaet. Mogt de reden en de billykheyd
voórsehryven dat den yzeren weg niet alleenelyk tot
Denderleeuw maer zelfs tot in Ninove kwarne, wy zouden
er gulhertig aen toejuyehen.
liet welzyn van ons distrikt zegt den schryver nog,
hangt grootcndeels af van de spoórbaen van Brussel op
Gend langs Denderleeuw, volgens my kan zelfs die der
DENDER-V'ALEY NOOYT ZONDER DEÉZE EEN BESTAEN OPLEVEREN.
I)en schryver hééft hier ook niet rypelyk overwoógen
de oorzaek en de schikking van de spoórbaen der Den-
der-valley. De maetschappy hoéft voorgenomen eeile
spoórbaen van Ath op Dendermonde te maeken, haer
voórnaem oogwit, wat zy lieden ook zeggen mag, was
geenzins den toeloop der reyzigers, maer wel het ver
voeren der zvvaere koopmanschappen van Heneganw
naer de haeve van Dendermonde. Nu wat maekt het
aen de spoórbaen der Dender-valley of zy tot Aelst 6
kilometers verder moet loopen om de spoórbaen van den
saet te ontmoeten of deézen te Denderleeuw zes kilome
ters naeder vervoege
Wy moeten er eyndelyk byvoegen, dat het vóór den
schryver, eene dwaeling is, van te oórdeelen dat Den
dermonde niets anders betragt dan ons met Ninove en
Geeraerdsbergen in vyandsehap te brengen, en ware
Dendermonde zoo onbezonnen, het. ware nog eene groo-
tere dwaeling van te oórdeelen dal Ninove en Geeraerds
bergen er nae luysteren zouden..
en werkelyk in leéven was.
Ja, ik erken u, zegde hy met eene forsche stem.
Wat wilt gy van my
Volg my, antwoordde Zichy en gy zult liet zien; doch M'.,
den borgemcester. houd diè twee mannen vast.
Op bevel van denborgemeester, boliden de Poeren den weêrd
en deszelfs zóónen hel agterpleyn overgaende, geleydden zy
deéze naer de kamer vviler eene ucr te voóren was voorgevallen
het géén wy zoo even verhaeld hebben. Maer hoe groot was de
verwondering van Zichy toen hy er Linnen tradAlles was
zuyver en wel opgeschikt even als den voórigen avond: zuyver
gcwasschenëslaeplakens overdekten het bed; nergens op ma
llas noch stroovzak bemerkte men de minste bloed plek; onder
't bed, op den gronddie inlang niet had geschucrd geweest,be
speurde men geene teekens die eene versche begaene moord
aenduvddon.
Zon ik gedroomd hebben riep Zichy met verwondering
uyl; maer neen ik heb te 'véél geleéden...; ik was wakker. Eenen
dronken persoon is langs deéze venster binnen gekomen: ik
heb my onder 't bed verscholen, en die twee mannen hebben
den dronkaerd vermoord; ik heb zyne zugten gehoord, ik ben
nog besmeurd met zyn bloed.... Deéze ruyl zou ik in mynen
Men mag uyt het oog niet verliezen dat de onderzoe
ken die men hééft ingeroepen vóór de kamers zullen
gebragt worden en dat deéze er zuilen over te beslissen
hebben. Wat betragt in deéze omstandigheyd Dender
monde niets anders als Geeraerdsbergen, Ninove, Aelst
en Assehe over de ontwerpen van spoórbaen te zien
raeskallen, in hóóp van aldus den minister en de wetgeé-
vende kamers in verwarring te brengen, en hierdoor den
yzeren weg aen Aelst te ontrekken.
In de samenleéving bestaet er niets leeger dan den
mensch op welken de eygenbaet zulken invloed heéi't dat
hy zich ten nadeele zyns gelyken van al wat hy kan zon
meester maeken; zulkdaenigen gelykt zeer wel aen den
nydigaerd die, had hy de fortuyn van zynen medemenscli
in eenen beker, den zeiven ten gronde zou uytdrinken,
of bv onmogelykheyd, het overig ter aerde gieten. Nu
zeggen wy hel ronduyt, in dat geval bevind zich Dender
monde, want oenen der openbaere tolken van dit slede
ken, de Gazet, die hy Inter praetzlek egoïsmm, nog den
stempel der domheyd voegt blyft aen houdend liaerc ko-
lonnen met ongerymde snocveryén tegen het ontwerp van
den heer Desart opvullen, ten voórdeele van dat van M.
Delaveleye het géén aen billykheyd en regtveêrllighcyd
alieraensloolelykst is.
In haer laetste nummer treffen wy éenen artikel aen uyt
den Messager de Gand, die het Dendermondschbladje
als eene godsspraek verheft; «wy laeten de Gendsche
Gazet spreéken zegt het, in pluéts van te zeggen, wy
laelen het Dendermonsch geld spreéken, en vervolgens
begint den artikel met voórzigtig liet weézenlyk vraeg-
stuk aen den kant stellen, en in een open veld zyne eyge-
11e redenen tegen te spreéken. Armen Messager! gy hond
u bezig met eenen hoop gemeentens aen te haelen, met
te zeggen datwerkelykden weg langs Dendermonde negen
minneten langer is dan langs Aelst, ofschoon gy en uwen
aenhang reeds het. tegenstrvdig hebt gepoogd te betoonen,
dat de belangen dertwee grootste steden desryks vastge-
sleld, doórdestudioderdaekzaekenenz. Zekerlyk zyn die
belangen vastgesteld, niaerweétgynietdat de weézenlyke
belangen hierin bestaen van de meest bevolkte, de nyve-
rigste, de meest handeldryvende streéken met de yzere
spoorwegen te doórkruyssen: dat bovendien, die weézen
lyke belangen dóór den staet geschat, ook de zyne be
gunstigen met omwegen engevolgelyk meerdere onkosten
te vermvden; op al uwe aengehaelde redenen antwoorden
wy niet met énkele gezegdens gelyk gy doet, maer dóór
klaere bewyzen cn cvffers dat Aelst allezins op Dender
monde den"voorrang verdient (zie onze voórgaende num
mers.) Maer wat willen wy zeggen; eenen verroesten
nagel met oenen gouden hamer in de hersenpan van eenen
geldzugtigen mensch gedreéven, komt er maer moeyelyk
wéér uyt; den Messager zou dit aen de Gazet van Dender-
monde konnen nytleggeii; wat M. Delaveleye betreft,
dien zal dit wel begrypen, experientia docet, zegt het
spreékwoórd en met dit alles hebben zy de schyven in
den zak.
Indien wy de weézenlyke oorzaek der armoede onder
zoeken die de beyde Vlaenderen met eene verbaezende
snelheyd naer hunnen ondergang sleept, konnen wy de
zelve slegts aen de kwyning der linnen-nyverheyd toe-
schryven; nyverheyd, die ofschoon zy voórheén in deéze
provinciën aen de guide eeuw deed denken, men thans
schynt te willen onderdrukken, indervoege dat men er
schier het denkbeéld by liet staetsbewind, van verloóren
hééft. De Vlas-nyveriieyd is 0111 zoo te zeggen tof de
mekaniek-fabrieken verkrompen ofschoon deéze haer wer
kelyk ten gronde helpen.
Maer waerin bestaet de vlaemsche vlas-nyverheyd?
Enkelyk in het liandgespin, belgisch vernuft, dat noch
nabnerige noch vremde mogendheden in haere staeten
hebben konnen doen navolgen; en, kwamen wy zelve deés
vernuft te vernietigen, na korte jaeren zullen wy geen
enkel stuk lynwaed meer uyt 't land te stieren hebben.
In weynige jaeren immers zullen die mekaniek-fabrieken
in vremde ryken dermaete vermenigvuldigd worden, dat
mmmmmmmtmmmmmmmÊmmmÊmmmtmBmmttmmmiBÊmÊamaimiimiÊmLfjmmÊÊimm
droom hebben konnen bréken, maer vanwaer komt dit bloed,?
ik ben nergens gekwetst.
Ongëiukkigen! riep den ouderling met eene donderende
stem uylen, eensklaps rukte hy de koorden die hem vast hiel
den, van een, wierp de boeren welke hem poogden tegen houden,
met geweld omver, sprong uyt de kamer, en verdween. Zichy
liep hem den eersten agternaer; den burgemeester met zyne
mannen volgden hem, en sleepten hunnen tweeden gevangen
met zich.
Den herbergier zogt geenzins te vlugten. Hy ylde naer den
peêrden stal alwacr hv eenige bussels slroov agter zich gewor
pen hebbende, den grónd begon om Ie spitten. Eerst wierpen
zichdry boeren op hem, en hem zyn wapen ontnomen hebbende,
gingen zy hem ter aerde werpen en op nieuw binden. Hy wierp
zich acn Imnne voeten en smeekte hun hem eenige oog,'lidlik
ken vryheyd te laeten.
Den mensch dien ik deézen nagt vermoord heb, ligt hier
begraeven, riep hy al weenende uyl. Dat ik hem nog eens moge
zien, en vervolgens sterve
Zichy, den burgemeester en al de boeren maeklen eenen cir
kel rond hem, en vefwngltcn stilzwygende den uylslag diër
zaek af.
elk land in zyne behoeften zal konnen vóórzien, en, kon
nen wy alsdan geene voortbrengsels van byzondere goede
hoedaeniglieydmeer opleveren, gelyk wy thansdoór onze
met dehandgesponnene garens nog konnen doen, dan zul
len onze mekaniek-fabrieken die reeds vóór de behoeften
des lands te menigvuldig zyn, insgelyks induygen vallen,
en alsdan /.al den ondergang volkomen zyn zonder hóóp
van herstelling.
Onze nyverheyd, die alleen den naem van vlas-nyver
heyd verdient welke gunsten of voórdeelen heeft zv
ooyt bekomen?Haere voortbrengsels beter dan die der
mekanieken agtende, vraegt zy dat haere lynwaeden van
de mekanieke onderscheyden worden zoo dóór byzondere
stempels als afgezonderde plaetsen op de merkten des
ryks, op dat de koopmans zich in de hoedaeniglieyd der
eene met de andere niet misgrypen, of wel de eerste niet
veragten om ze met detweede in prys gelyk te stellen.
Zulke kleyne gunst hééft zy nog niet bekomen.
De ryke koopmans van Engeland en Vratikryk komen
onze beste en fynsle vlassen kost wat kost opkoopen, al
dus doen zy derzelver pryzcii dermaete stygeii, dat onze
spinsters die gcmccnclyk arm zyn, zich de beste vlassen
niet konnende aenschafl'en, gemeendere sóórten moeten
spinnen, enaldus verliezen onze weézenlyke vlaemsche lyn
waeden hunne agting. Onze nyverheyd vraegt een recht
op den uytvoer der vlassen, deéze vraeg word haer go-
weygerd. Zy bepaclt haere vraeg tot de fynste vlassen,
zelfde weygering. liet reépen, reéteu, zwingelen en heke
len zyn takken der vlas-nyverheyd, zy vraegt eyndelyk
een recht op den uytvoer der rouwe vlassen, en nog blyft
men doof aen haere stem.
In veéle onzer gevangenluiyzen word er lynwaed ge-
weéven en vlassen garen vernaeyd, zonder dat men op de
hoedaeniglieyd lette, en er word niet anders dan meka-
niek garen vernaeyd cn verweéven. Wilde men ten mins
ten in diergelyke gestigten uytsluytelyk garen met d'hand
gesponnen doen verbruyken, zou hierdoor ons liandge
spin niet eenigzins herleéven? Maer eylaes dit alles
schynt de aendagt van het staetsbewind niette verdienen.
Jaerlyks word er aen de gemeentens die er de aen-
vraeg van doen, eene zekere som toegestaen om in de
behoeften haerer arme te vóórzien; met deéze som tragten
er veéle aen haere noodlydendeeenig werk te verschaliën,
maer die geéne die de bedelary teenemael willen beletten,
moeten er 't zy uyt de gemeente kas, 't zy uyt byzondere
giften, de negen tiende byvoegen, en, veéle sommen wor
den nog aen geene vlas-nyverheyd besleéd.
Na 't óórdeel van zommige bepaelt zich geheel onze
vlas-nyverheyd aen de mekaniek fabrieken, maer kan
zulke nyverheyd vóór nyverheyd van een land of land
streek gehouden worden, daer waer zy eenen ryken nog
ryker maekt, en aen veertig een bestaen gééft terwvl zy
aen duyzend hot brood beneémt Il ord voortgezet.
Inonsvoórig nummer spraken wy vandemeéters dieop
de acrdappelmerkt alle zakken teekenden alsof deéze aen
een accynsregt onderworpen waren; wy hebben verno-
mendatzulks onder de oogen der policieagenten geschied
de en dat deéze het toelieten. Zouden zy deswegens
van hoogere hand onderriglingen hebben ontvangen, of
welke is de oorzaek diër toelaeting Na men ons berigt
heeft, hééft den borgemeester besloótfen een meétregt
op de acrdappelmerkt te brengen, en dat de toelaeting
der meéters in het merken der zakken slechts tot acn-
kondiging van dien teneémen maetregel dient. Al weder
om indien men een meétrecht wilt daerstellen, waerom
moet er met kromme sprongen te werk gegacn worden
waerom dit aen den raed niet voorgelegd en in geval van
toestemming, afgekondigd en uytgevoerd Dan ten min
sten zal men geene misbruyken inbrengen die aer. eene
sóórt van aftroggelary gelyken, en die vóór de wet straf-
baer zyn. Wy oórdeelen dat het collegie van borgemees
ter en schepen al het berispclyk deézer handelwyze zal
begrypen cn er ten spoedigsten in vóórzien.
Den 1" 11. is alhier op het kerkhof gevonden een
nieuw geboren kind, liggende in eene bouten doos; vol
gens verklaering des geneésheers De Graeve, is liet kind
Alsdan begon den weêrd te delven. Zyne oogen waren altyd
op de zelfde plaets gerigl; liet zweet liep met dikke druppels
van zyn aengezigt, eene sehrikkelvke geinoedsontstellenis ge-
paerd met eenen wanhoopigen moed waren op zyne trekken te
leézen. Aldus waren er reeds tien nrinuelen verloopen, toen
een bebloed lynwaed zich aen aller oogen vertoonde. Den her
bergier dééd er voórzigtiglyk de aerde af, en, liet zelve open
scheurende, ontdekte hy het hoofd van eenen jongeling, half
van den romp gescheyden door eene zwaere wonde.
Mynen zóónriep hy uyten zyne lippen tegen het dood
aenschyn drukkende, viel hy in onmagt.
Het was zynen oudsten zóón dien hy teerderlyk beminde
welken wat te laet van de kermisfeest komende zich in eenen
dronken staet aen zyne ouders niet had willen vertoonen, en
die dóór zyne gezellen naer luiys geleyd, heymelyk langs eene
ladder in de kamer gedrongen was!
Wy eyndigen dit verhael met te zeggen dat Zichy zyne por
tefeuille en borze wedervond, dat den weérd met deszelfs zóón
weynig nadien hun leéven op 't schavot eyndigdeu, en dat de
vrouw in een buys van krankzinnige stierf.
