DEM GLAZEN TOREN.
ZONDAG 18 JULY 1847.
EERSTEN JAERGANG. N1' 44.
AELST, den 17 July.
ALGEMEEN OVERZIGT DES LANDS.
Dit blad verschynt des Zaterdags in den namiddag onder de
dagteekening van den daerop volgenden Zondag.—Den prys der
inschrvving, by trimester, is bepaeld op 1 fr. 75 c., dien der
annoncen op 20 centimen den drukregel. De persoonen die
voor een geheel jaer inschryven, mogen alle dry maenden kos
teloos eene annonce van 10 drukregelen in ons blad doen plaet-
sen. Indien iemand reglveèrdige klagten of gegronde rekla-
men in 't algemeen belang te doen hééft, hy mag op onze onpar-
tydigheyd rekenen; aen deéze zullen wy plaets in onze kolon-
nen verleenen en dezelve ondersteunen. Dit >veékblad zal
vérder gewaegcu van alle brochueren, schriften, boeken, prin
ten, etc. waervan en afdruksel aen deszelfs opsteller zal wor
den toegezonden. De naemen der persoonen die ons eeltige
stukken zouden begeéren mede, le deelen, zullen geheym ge
houden worden, ten zy wy in regie gedwongen wierden dezelve1
te doen kennen. Geene stukken waervan wy de opstellers niet
kennen, zullen in ons blad opgenomen worden. Men
word verzogt aile artikels, annoncen, geld etc. vraglvry toe te
zenden. De redactie van dit blad gelast zich met al wat den
druk aengael.
CUIQL'E
DEN BENDER-BODE.
Sedert de laetste kiezingen houden meest al de dag
en weekbladen zich onledig met over den toestand van
's lands zaeken te redeneéren; de eene met over de her
vorming der kieswet, over de inrigting van een onderwys
onder 't uytsluytelyk bestier van den staet zoo maer los
bollig te schryven, met aen sommige ambtenaers hunne
acnstaende verwydering of afzetting vóór te spellen enz.
De andere met duyzende moeyelykheden in 't midden
te brengen en den toestand des lands onder de donkerste
kleuren af te maelen en dit met inzigt van het toekomend
bestier te verschrikken en aldus eene zekere verwarring
te weeg te brengen, waeruyt, het om zoo te zeggen, on-
mogelyk is te geraeken.
Dat de kieswet zeker vóór vadcrlandsche en grondwet
tige hervormingen vatbaer is, zal op heden niemand ont
kennen; maer dat de hervormingen die sommige al te
geestdryvende dagbladen voórschryven, dóór opregte
vaderlandsliefde en met inzigt van eikeens vryheden en
rechten vóór te staen en te eerbiedigen is ingegeéven, is
eene lautere inbeelding, een ydel gedagt en bovendien
een schandelyk bedrog. Wy zullen, kwame deéze wet
hervormd te worden, boven de bedenkingen die wy reeds
bier tegen hebben voórgebragt, andere nieuwe middels
van hervorming in 't midden brengen, die, zoo wy ver-
lioópen, de aendagt van wie hotbehoort zullen verdienen.
Beweéren dat den staet volgens den geest der grond
wet een onderwys moet inrigten waerover by alleen bet
beheer hebbe, gelyk zommige, en wel naemelyk de ultra-
liberaele durven bestaen, is eene ligtzinnigheyd zonder
weerga die hun slcgts dóór de aen alle staeten naedeelige
geestdryvery afgeperst word, en die, buyten haere
vrybeydskrenkende uytwerksels, nog diegeéne zou voe
gen van den jaerlyksclien budget op eene verbae-
zende wyze te doen zwellen. Een spaerzaem stelsel van
buyshouden willen invoeren en tevens den staet met bet
(Vervolg en eyndc. Zie W 43./
Op liet zelfde oogenblik wierd ik uyt myne bemerkingen ge
trokken dóór bet hooien van voetstappen en 'lopenen van deuren.
Er was zoo even iemand in bet cabinet van den baron gelreé-
den.Na eenen slond zwygens, hoorde ik hem opstaen en den
vremdcling mei de grootste beleéldbeyd ontvangen.Ik regt
my op, ik luysler, en zie bier het schrikkelyk gesprek dat ik
wóórd vóór wóórd verstond
M'., zegde den vremdcling in't fransch, gy zoekt my te
erkennenmaer gy zult er niet in gelukken. Wy hebben elkan
der maer eens gezien, en dit nog in de duysternis; 't is over
cenige oogenblikken, terwyl gy de manschappen van 't schip
vermoordde, dat zich tegen 't eylandkomt te verliezen. Wat my
aengaet, ik ken u beter; ik ben den kapiteyn van bet schip, en
ik heb twee mannen aen boorddieeensuwelianden ontsnaptzyn.
Den baron stond op zonder een wóórd te spreéken, en rigtte
zich naer myne kamer: ikdektemy en hield stil; hydeéd zagt-
jes de half ópenstaende deur toe en grendelde de zelve.
Dóór deéze voorzorg beter op myn gemak, en ten anderen
dóór de eerste wóórden aengeprikkeld om bet overige te ken
nen, spring ik van myn bed en ga my digt by de deur plaetsen
om geen enkel wóórd te verliezen.Ik was nauwelyks op mynen
post, of ik zag hel licht (likkeren dóór de bedekte opening onder
eenen der grendels, en van welke den baron zich wacrsctayne-
lyk bediende om my te bespieden, zonder le denken dat zy my
ook eens zou dienen tegen hem. Dóór die opening zag ik slegts
eenen kant van 't cabinet, en bczonderlyk den vremdcling die
my een moedig man schéén te zyn, hy had reeds het wóórd
hernomen.
M'., ik weet aen welk slach van zeeroovery gy u op deéze
bestier van een onderwys belasten dat, wy aerzelen niet
het ronduyt te zeggen, dóór de mededinging en aennior-
diging alleen tot de hoogste volmaektheyd kan en moet
stygen, is een uytwerksel zonder oorzaek en bvgevolg
eene dwaesheyd willen. Ten anderen de ondervinding is
daer, 0111 te bewyzen dat bet volk de vryheyd wilt van
't onderwys, om dat de inbreuk die eene welkdaenigè
factie tegen deéze vryheyd begaet, niet alleen bitter en
ondraegelyk is, maer tevens ook eene van die gcldver-
kwistingen veroorzaekt, die zonder nut, zonder voordeel
zyn. Een paer voorbeelden ter staeving onzer redens.
Over eenige dagen kwam den cantonnaelen schoolop
ziener van..., op de gemeente A... by den schoolmeester
die dóór den staet en de gemeente bezoldigd word, en
vroeg aen deézen naer bet getal leerlingen die zyne schóól
bywoonen: nu, den onderwyzer deed eene opgaeve van
vyf scboólieren, en den opziener begaf zich met deéze
verklaering by den beer burgemeester, die ons eygeniinm-
dig verklaerd heéftdat den onderwyzer geen enkel school
kind in zyn gestigt bad, en dat hv nogtans regelmaetig
moest betaeld worden etc
Het tweede voorbeeld hebben wy bier in onze stad.
Het memorial administratif zegt we! dat er honderd leer
lingen onze hoofdschool bywoonen, en dat de ontvangsten
deuytgaeven evenaeren; maer wy, wyzyn overtuygd dat
er slegts tachtig it vyf-en-tachtig zyn, dat er onder deéze
een groot aental bet onderwys kosteloos ontvangt, en dat
er bovendien ook een zeker getal is dat aen verminderde
pryzen de leergangen bvwoont, dit enkelyk 0111 dóór
een zeker getal leerlingen vóór bet oog van bet publiek
te paradeéren; immers, wy durven, zonder vrees van ge-
leugenstraft te worden, zeggen dat de hoofdschool van
Aelst alleen jaerlyks zeven a achtduyzend francs aenstad
en staet kost, zonder dat wy bet geringste nut of voordeel
van dit gestigt konnen bybrengen.
Vóór wat nu aengaet de voorspelling die sommige doen
aen een zeker slach van ambtenaeren die dóór 't uytwerk
sel eener onbezonnene wet tegen hunnen dank en wil aen
de burgers vóór bestuerders zyn 'opgedrongen, deéze
voorspelling is nog al gegrond, èn wy wensclien vuerig-
kust overgeeft; uwen toren begint ons bekend te zyn; ronduyt,
den stiel moet goed zyn, als gy altyd op laedingen valt gelyk de
onze. Maer ik ben blyde vanu temogen zeggen dat gy er deézen
nacht in mislukt hebt; wy zyn er alle niet gebleeven. Ik ben
dunkt my, een klaer bewys genoeg; maer't is niet af: twaell'
myner zeelieden zyn bier versch'oólen; zy zyn van myn bezoek
verwittigd, er blyft ons een goed schuytje over; gy wéét dal
liet vast land niet verre van bier verwyderd is, ik wil u enkelyk
doen verstaen dat gy my hoeft te ontzien, en datgy grootelyks
ongelyk zoud hebben met myne voorstellen te verwerpen. Myn
vaevtuyg behelsde omtrent al wat ik bezit. Hoe zeer bel ook be
schadigd zy, wy zullen bet herstellen, en gy zult, hóóp ik, eene
hand toesleéken. Dat men my myne laeding wedergeéve als ook
de weerde die men in myn vertrek ontvremd beeft,en ik steven
regt naer St.-Petersburg. Ten dien pryze, verbind ik my niet
een enkel wóórd te reppen van'tgeén er onsteDago is gebeurd.
Onder ons enkelyk zeg ik u dat gy hier een vuyl bedryf oeffenl:
overigens zal ik er my niet verder mede inlaeten. 'T is myne
laetste reys; als zy zal gedaen zyn, keer ik wéér naer Holland
0111 er in rust 't overig myner dagen te eyndigen. Gy ziet dus
dal ik u in vrede zal bieten. Neem uw besluyt.
Den baron, na cenige oogenblikken stilzwygendheyd, ant
woordde op eenen zeer blyden toon
M'., ik begryp u, en "voor wat my aengaet, ik zou zeer ge
negen zyn uwe voorstellen by le treéden, maer ik ben hier den
eenigen niet aen wien men dezelve hoeve te onderwerpen.
Eb wel hernam den liollander.
Eb welindien gy zulks toelaet, ik ga uwe voorstellen
aenbieden en zal ze ondersteunen.
Ga maer op, zegde den Hollander, op uw gemak gelyk 'I
uwen huyzc.
Den baron die opgestaen was, hield stil.
Gy begrypt ook dat die voorstellen vanaerdzyn om eenige
Ivk dat ze welbaest kon venveézenlykt worden. Dóór de
afschailingdiër wet, zon bet volk niet alleen zyne geschok
te vryheyd weder bekomen, maer deéze afschutting zou
aen menige slad en gemeente onder zedelyke en stoffelyke
betrekken allervoórdeeligst zyn. Wy moeten niet verre
gaenom treffende daedzaeken aen te baelen diedeés ge-
zegdeonwederleggelvk konnen staeven,elkkanbet raeden.
Dat verders den toestand, den geldelyken wel te ver
staen, van Belgièn geenzins voórdeeligis, dat de schatkist,
buyten dat zy tot op den bodem uytgepul is, bovendien
met overgroote lasten belaeden is, is ongehikkiglyk ma t
al te waer, doch hierom moet men den moed niet op-
geéven en deuken dat dien crisis onherstelbaer is. In een
land gelyk Belgiën zvn te veel middelen om te w. nhoó-
pen; maer deéze middelen moeten werkstellig gemarkt
worden. Als een buyshouden gevoelt dat z.yne gewoone
inkomsten deszelfs uytgaeven niet meer konnen bestry-
den, een wyzen vader des huysgezins beperkt zyne 1100-
delooze zinnelyk lieden, by spaert, by verdobbelt zyne
poogingen om le konnen blyven wie bv is. Nu, de be
stuerders van bet groot buyshouden boeven liet zelve
le doen. Dat zy by voorbeeld pari en perk aen die schan-
delyke pensioenen der ministers stellen, die deéze, onieen
paer jaeren dit ambt dat bun twee-en-veertig duyzend
francs, zonder opcenten le rekenen, heeft opg ebragt, nvt
de schatkist trekken; dat zy gelyk wy hooger gezeyd
hebben bet geldverslindend personneél van 't onderwys
afschaffen en daerbydie overgroote drukonkosten; dat zy,
zoo niet de helft, ten minsten een goed derde van 't leger
dat.by de 28 millioenen franken kost, wegzenden. Want
waer toe dient ons een zoo ontzaggelyk leger ten zy om
de arme Belgen de zakken te ledigen Dat men verder
ophoude van al die nultelooze ambten op te regten, die
toch alle moeten betaeld worden immers dat men alle
zoo wel de klcyne als de groote nuttelooze uytgaeven,
die evlaes, op lieden ontelbaer zyn, vermyde, en in wey-
nige jaeren zal men weer ingewonnen hebben het géén
thans verloóren is. Het spreekwoord zegt metveélwaer-
licyd dat bet eerder gespaerd dan gewonnen is.
Kon do onafbanglyke drukpers deéze waerlieden by
overweégingen le behoeven.
E.ii boe véél tyds vraegt gy hier toe
Vyf minneten, antwoordde den baron.
Te vreden, hernam den vremdeling.
Den baron ging uyt het cabinet.
Ik hield 't oog op myn lonkgal gevestigd omdat ik niets vail
de bcweégingen des Hollanders z.ogt te verliezen. Hy nam eenen
doek en kuysehte er zyne kleederen made af, hy naderde bet
vuer en kéék op de pendule.
Alsdan ging er eene deur open die ik niet zageenen persoon
wierp zich op den Hollander en gaf hem verscheydencsleéken
met eenen dolk. Dien persoon was den baron zelf. Den Hollan
der viel niet daedelykhy greép den baron aen, en ondernam
zich te verdedigen dit alles gebeurde zonder dat iemand van
bun beyde een w óórd sprak of eenen schreeuw uvtstiet. Ik wéét
niet hóe ik zelf niet in ommagt viel op bet aenzien van die
vreesselyke worsteling. Den baron, van meerdere spierkragt,
wist zyiien erin los te maeken en bragt geduerig wonden aen
den hóllander toe; eenen laetslen dolksteek.in de keel, dééd
hem eenen schreeuw aenbeffen en dood ter aerde zygen.
Seffens den baron, zunder bet lyk le bezien, zynen pook in
d'cene hand, nam met ie andere de lamp, en rigtte zich naer
myne deur. Ik bad het geraeden, en het gevaer gaf my nrpetfen
kragl; ik ylde zagtjesnaer myn bed, wierp ermyop, deUtè'my
zoo wel ik kon, en sloót de oogen.
De grendels worden omzigtelyk geheven, de deiir.gaet ópen,
den baron verschynt de lamp aen d'cene zvdc horidénde, en
houd een weynig "stil. Ik maekte my gereed óm te sterven. Hy
naedert tot mvn bed en heft zyne lamp omhoog: ik gevoeldp'
op myn aengezigt de blikken van dien helschen moordenper
weégeneen koud zweet bedekte myn hoofd, en allea-edgen-
blikverwagtte ik den doodsteek; 't was, ik verzeker het u, eenen
verscliikkelyken stond vóór my.