Men z.ct dus dal de gouvernementen die tegen de verder-
felyke leerstelsels den oorlog voeren, ons gouvernement
beginnen op de zelfde lyn le stellen met die van Piêmonl,
Zwitserland eic.wacruyt volgt dat wy gevaer loopen van,
by (Teerste beweéging, le worden ingenomen ponder dal wy
zullen in slael zvn ons le verdedigenPruyssen doet hier al
de kanonpeèrdeu opknopen die het krygen kan; dit belèekent
iels waeracn wy in lyds dienen le denken om niet verrast le
worden en ons, vóór alle vertroosting, niet le moeten bepaelen
aeu 'l enkel geheugen onzer onal'hanglykheyd en pairiotisinus.
GODSDIENSTIG ONDERWYS.
Zyne Hoogw. den Bisschop van Brugge komt aen al de pro
fessoren, zoo geestelyke als wereldlyke van zyn bisdom, eenen
brief toe. te stueren, nopens hel geéven van hel godsdienstig
onderwys in de kollegiën.
Den geleerden kerkvoogd handelt er op eenc klaere en be
langvolle wyze over die gevviglige stof, welke de doóliugen der
verlcdene eeuwen hel ongeloof onzer dageu op zoo ecne ver
keerde manier verslaeten uytgeleyd hebben.
Wy heveélen de volgende regelen die de jSieuwe Gazelle van
Thielt uyt dien brief overgenomen en uytgelegd hééft, aen de
ernstige aeudagl der ouders, en naemelyk van M. Van N'efuni,
alias Meester Flankaeri, die, in zynen helagehelyken brief zieh-
zelven zo.» deèrlyk veroordeeld heeft.
Inderdaed, zegt den doórluchtigen bisschop, de mael-
schappy heèfl een winder belang in gedeerde dan in deugdzaeme
leden te bczillcn Die waerheyd springt gewis in aller oogen
het geen wy rondom ons, in nabueri^e landen zien gebeuren,
hetgeen, waermede ecne verschrikkende toekomst ons bedreygt,
is meer dan alle redenering, T onhelwislhaer van dien grond
regel. Doch is dit godsdienstig onderwys, is die zedelvke
opvoeding van zoo eene dringende noodzaekelykheyd, is er
niemand die deéze noodzaekelykheyd will of dm It miskennen,
vcéle zvn er dié zich misgrypeu in hel ge. u men door dil
onderwys, dóór die opvoeding verstaen moei. Mgr. Malou
besteed ecu voórnaem deel van zynen brief om de doling te
wederleggen van deéze die beweéren dal men zich te vreden
mag houden melden godsdienst even gelykals de menschelyke
weétenshappen in een zeker getal neren en lessen aeu le leeren,
en daer mede al. Zulk een leerstelsel geleyd regelregl tolde
vernieling van alle godsdienstig gevoelhierom bewysl den
uylmunlenden kerkvoogd dal hel godsdienstig ymlerwys zich
van de w.ereldsche weétenschappen hyzonderlyk dóór een dry-
voudig karakter onderscheyd, naemelyk een karakter van
gezag, 't is te zeggen dal niemand hoegenaemd dit onderwys,
als zulkdaenig, mag geéven ten zy hy dóór de wettige oversten
der kerk hiertoe hemagtigd is geweest; een karakter van
verpligting't is te zeggen dat het onderwys van den godsdienst
wel voórnaemelyk de pliglen voórschryfl die men onderhouden
moet, en niet alleen de leering voorhoud die men gelooven
moet;eyndelyk een karakter van beoefening, 'l is te zeggen
dut den christenen meester vooral zyne leerlingen moet ge
wennen aen liet beoefenen der deugden, aen hel volbrengen
der pliglen, aen liet gcbrtiyk der middels die den godsdienst
voórscliryfl, en die in de kinderjaeren moeten acngéleerd
worden, om den tnensêh in verdere jaeren legen het gevaer
der verleyding, tegen den opstand zyuer driften, tegen de be
smetting dei ondeugd te wapenen.
Nu, het is dil laelste punt dal onze liberale wetgeévers in
hunne wet van juriy 1850 gansch en geheel uyt hel oog verloó-
ren hebben by hen is eenen professor van godsdienstgelyk
zy hem noemen, even als ecnen professor van geschiedenis
of van aenIrykskuifde, eenen man die zoo veéle ueren per
wék op <len leerstoel klimt, zyne les uyllegl, zyn geld ont
vangt, zyn atnbagl doel, en daermedc al en amen
Verleden Woensdag hcéft de installatie van den wel Eerw.
heer De Blieck, als Pastor-Deken van Aolst, met gróotc pleg-
tigheyd plaets gehad. Z. II. den Bisschop van Gend is in per
soon deéze pleglpleéging komen verrigten.
Rond 11 ueren is Z. II. benevens den zeer eerw. heer
Vicaris-generael, de wel eerw. Iieeren kauouikken Raepsaet
en De Mulder, den nieuwen titularis en eene lalryke geesteivk-
heyd aen de Gemlsehepoorl toegekomen, alvvaerzv uyt hunne
ïyluygen zyn gestapt en den welkomgroet van den eersten
schepen, M. De W ille, hebben ontvangen; dan is geheel den
stoel met 'l maziek aen T hoofd, le voet naer de hoofdkerk ge
trokken, alwaer de installatie met liaere gewoonelyke cere
moniën hééft plaets gehad.
Z. II. den bisschop hééft een met de omslandigheyd bclrek-
kelyk sermoen uytgegalmd lol'eene groot,e volksmenigte, welke
van alle. kanten der stad infer de kerk was gevloeyd om de
plegtigheyd by le woonen en den nieuwen Deken* le zien.
Nailieu is den lofzang Tc um gezongen en de plegtigheyd
dóór de benedictie met bel Allerheyligsle gesloóleu geweest.
Wy moeten bier een wóórd van bedanking in 't bvzonder
Int onze medeburgers der doórloglslraelen stueren, welke alle
gewedieverd hebben om dóór pragtige, zegebogen, Indiende
jaerscbil'ien, l'raeyo festoenen, vreugdevlaggen, sparren, immers
dóór alles wal den eerbied en de gencgenheyd konden inboe
zemen, hunne gevels en de straeten te vereieren en op eene
weerdige wyze den boogslagtbaeren en geleerden man le ont
vangen. Deéze blyk van algemcene agting en opregle liefde
aen onzen nieuwen herder bcweézen, strekt lot groolen lof
aen al wie er in medegewerkt hebben en verdient ten vollen
dal wy lien hier, in naem van den godsdienst en des eerbieds
dien wy aen"deszeifs heilienaers verschuldigd zyn, grondlier-
tigiyk bedanken. Wv hoópen en wy hebben hét vast betrou
wen dat eenen man gelyk den aglbaeren en zeer Eerw. lieer
De Blieck, ten vollen aen zyue moeyelyke zending zal beanl-
woó'dmi; wy zien in hem eenen bezorgden vader, eenen goe
den e s-der en verstandig» n leydsnian, alle vereenigde hoèda-
•iglmden va erop men xich genist mag veriaeten..!. De goede
ktirg. s van Aelsl wakkeren wy aen hem kragtdaedig dóór
v tierige gebeden en andemus ie ondersteunen, op dat den
heer De Blieck, als hoofdakkerman in den wyngaerd des Heereu
moedig konue arbeydeu en ryke vrugten van zaligheyd vóór
zich zeiven en zyne talryke kudde moge inoogslen....
Dynsdag hééft den senael leézing gehoord van hel rapport,
hetwelk den senaleur, M. DelJafaille, als verslaggeéver der
commissie, ucéfl opgesteld over de successie-wel.
De commissie besluyt, even als den voórigen keer, lot de
verwerping, en wel mei zes stemmen legen dry.
Den geest van hel rapport is hetzelfde gebleéven als dal van
den heer Gogels, en hel ministerie hoort, na de algeuieeue
kiezing, iii plaets van ecne verandering, door even kraglige
wóórden zyn ontwerp veroórdeelen.
Ziehier eene merkweërdige zinsnede uyt hel rapport.
De commissie is hel eens met hel gouvernement, over liet
doel dat men bereyken wiltmaer daeruyt komt mei voort, dal
zy niet mag verschillen over de middelen. Genegen om alle
opofferingen le doen, die den toestand vraegl, wilt den senael
ten minsten, dat men hem den keus overiaete. Die uytoefeniug
van zyn grondweltelyk regt zou niet kunnen aenschouwd
worden, als eene wcygering van hulp. Men hééft hem verwoeien,
dal hy door zyue verdeeeldheyd, de uyt voering der opeuba re
werken hééft legen gehoudenmaer de oorzaek van deéze
verlraeging, is wel eerder in den toestand zelve, dan in de
kwestie, dóór welke belasting men bel delicii van de schatkist
zal vullen. Zeker is de overeenstemming van de groole maglen
van den slael wenschelyk maer hel behoud van die overeen
stemming, kan niet gekogl worden, door den afstand van haerc
onafhankelykheyd.... van eene. dier maglen.
Dat is den geest van bet rapport.
POLITIEKE EN ANDERE PILLEKElYS.
Uyt YYesl-Ylaendéren word gemeld dal er aen de burge
meesters dier provincie dóór Rogier brieven zyn gezonden
waerin den minister de volgende vraegen doel: 1" In welken
geest de laetste kiezingen gedaen zyn geworden 2" waerom
deézen of geénen raedshcer niet lierkoózen is5" welke de
beweégreden der kiezing van andere is etcWat moeten de
burgemeesters daermeé doen Wy raeden hen aeu dien brief
elfen al' in de vuylmande te werpen en er niet op le antwoor
den, of wel aen Rogier te vraegen of hy van zin is de inkvvi-
siüe wederom in le voeren zoo ja, hem le zeggen dat zulks'
wel te vóórzien was, toen de constitutie onder eenen steen van
twaell duyzend kilogrammen le Brussel begraeven wierd
.-. Wilt Rogier ons eens dergelyken brief loestueren, wy
zullen hem seffens klaer, onbewimpeld en zeer verslaenbaer
antwoorden, en zoodaeuig antwoorden, dat hy geene goeste
meer zal hebben om nog zulke ongerymde en grondwelloo-
elieude vraegen te doen
In 1817 zong schóól meester Rogier op alle toonen en
noóten dal de Ylaeuderen op den boord van den afgrond waren,
dal de armoede en (Tellenden zyn hert doorgriefden, dat er de
rampen ondra'egelyk waren en eyndelyk de ongelukkige Vlaen-
deren moesten gered worden dóór dc bescherming van den
landbouw, dóór de opbeuring van koophandel en nyverheyd,
immers dóór eene wyze nieuwe politiek welke, van die redding,
een stuk van eer maekteEn liolaes wal is er vóór de
Ylaeuderen gedaen Te Deynze is in el 'l geld van 't gouver
nement een zvde labriek ingeriglden gunsteling die de grove
sommen* der burgers in handen kreeg om die nieuwe nyver
heyd le doen bloeyën, heeft 't geld opgeéten, hcéft véél men
seden bed rongen en ongelukkig gemaekt en is schampavie
gespeeldTe Aelst en op andere plaelsen is de zelfde grap
voorgevallen.... Dan was er kwestie van nieuwe slrooyën
boeden le leeren maeken om dc arme Ylaenderaers le bevryden
legende koude aen de voelen die onnoozellieyd viel ook in
duygQil en welhaest wierd er van die tweede nyverheyd niet
meer gesprokenEn de oude vlasnyverheyd, de ecnige
winslgeévende en naliounalc nyverheyd, wat wierd er vóór
gedaen? lielaes niets, volstrekt niets.... Zoodanig is zy vcr-
waerloosd, «lal zy iu 1847 nog. vóór VEERTIG millioenen
Ivnwaedën uyt 't land voerde lervvyl den uylvoer nu reeds op
TIEN of T\YAELF millioenen gedaeld is! gelyk den heer
Bodcnbacb zulks over eenige dagen in dc volkskamér ver-
klaerd heeft
En dan, wat is er vóór den landbouw gedaen? Eenige
bolaclielyko patat- raep- wortel- verkens- kalver- kalkoen- en
konvnexposiliën zyn gehouden hier en daer zyn nutlelooze
maer kosiolyke boerenschoólcn geopend die van zelfs gestorven
zyn, nadat zy eenige vremde gelukzoekers dc zakken gevuld,
T gouvernement belagchelyk gemaekt en dc magteloosheyd
zyncr nieuwe politiek hadden beweézen.... Yan kruyskens en
medaliekens waermede Rogier de boeren heeft zoeken le paeyën,
willen wy niet spreéken, elkeen wéét dat die onnoozelhcden
aen liet groeven van graen, klavers, vlas etc. volstrekt niets
toegehragl hebben.... Zie daer alles wal er vóór den landbouw
in 't algemeen en der Ylaeuderen in '1 bvzonder is gedaen
Nu, M. Rodenbacfi verklaerde in opgemelde zitting dat' den
landbouw in de Vlaonderen, en naemelyk in 't distrikt Rousse-
laere, zoo kwynend is, dar er gemeenlens zyn waer dry en vier
landbouwers hunne paglhoeve hebben moeten verlaelen, omdat
zy hunne pagten niet meer konden betaelen,»... Ziedaer hoe de
Ylaeuderen gered zyn Zie daer het stuk van eer waerop den
fraiïschen vremdeliug zoo geboft en gestoft haddc Zie daer
de uylwerking der tonnen goud die T ministerie aen prullen
en vodden, waermede het de Ylaenderen zegde te zullen redden,
verkwist hoéft
Nauwelyks dc liclfl der kamerleden woonen de beracd-
slacgingen bvde mannen gaen wandelen, zitten by bunnen
heèrdofin de kaffébuyzen, of eyndelyk zorgen vóór hunne
persoonelyke belangen met verwaerloozing der algemeene
intresten des lands vóór welkers bezorging zy zoo treffelyk
betaeld worden.... Zoo haesl er van ernstige zaeken waer den
partygeest mod buylen blyven, gehandeld word, dan loopen
veéle verslaefde jaknikkers agtcr d'haegmaer zoo wanneer er
in de kamer kwestie is van Arabische vertellingen over den
gcheymen invloed, over 't klerikacl spook, over kalholyk en
libcracl en meer dergelyken zeever, dan zyn zy alle present
Maer nog presenter zyn zy, wanneer T opslrykerskensdag is,
wanneer er 200 vette guldens in le zakken zyn.... dan komen
zy alle al ware het nog zoo koud of zoo heet, al ware hél een
weder waer men geenen bond zou dóór jaegen zelfs bad li'y den
hutsepot uylgeeélenWanneer zal toch dit princiep van
reglveèrdigheyd uytgevoerd worden naemelyk dat wie niet
werkt niet betaeld word
Meester Flankaeri die zoo stoutmoedig over zyne brief
wisseling met den aglbaeren geeslelykeu professor van T gods
dienstig onderwys gehandeld lieéfl, zwygl stillekens en wagt
zich wel die briefwisseling le laelen kemii n, 't'geén ons doét
onderstellen dal hy schaemteloos geloógen hcéft en daler geene
brielwisseling beslaet, of wel dat die briefwisseling verre is
van ten voórdeele van Meester Flankaeri le pleyten.... Indien
dien kwant hel publiek aldus meynl le bedriegen, wy
zeggen hem dat zien zeiven bedriegt en dal hy heter zou doen
zyne leugens vóór zich te houden, al moesten zyne twee Flan-
kaerls le gelyk dóór T zwellen van zyn lyf springen....
'T Verbond belooft in zyn laelste Nr dal liet voórlaen alle
soorten van schoone, kruyiiiige en fyne politieke artikels zal
geéven om de bloedzuygersvvet le verdedigen, om Flankaeri tc
ondersteunen-, om Pieken Smet te verheffen, om de exercitiën
der burgerwagl aengenaeni te maeken, zelfs om de palaten te
doen afslaen, sneeuw en ys te doen verdwynen en alle vnvl
weder le beletten\Yy zullen naei dié schoone stukken
wagleu
Deministerieéle drukpers riep eergisteren Inydkeéls
dat het petitionnement VOOR de bloedzuygersvvet
in 't distrikt Charleroy eene overgroote uytbrcydiiif
bekwam, dat geheel de wereld wilde teekenen om te
bewyzen dat de inwooners van dit distrikt zeer genegen
wureu voor de bloedzuygersvvet.... Maer daegs nadien
kwam M, den Baron Debatable, onzen aglbaeren sena
leur, meteen rapportover dit petitionnement vóór den
dag en eyfl'erde aen de ministers uyt dat, in 't distrikt
Charleroy, 600 handteekens VOOR de traenenvvel "e-
gocven waren, maer dat er integendeel 1468 handteekens
TEGEN de wet gegeéven waren Naer wy ver-
neémen, kroegen Erère en Rogier daedelyk elk een
gezwel in de keèl dat wel zou konnen openbreéken en
die twee schotelkensgasten in deszelfs vuyljgheyd ver-
smagtenWant van de 600 pelitionnarissen VOOR de
bloedzuygersvvet, zyn er wel K00 ambtenaers die alles
zouden teekenen alsmaer inde ministerieélezeylenvviieyt.
Te Eecloo is het aen de gemaetige partve gelukt
dry haerer kaudidaeten in den communaelen raecl te doen
kiezen; maer onze liberale mannen hebben den middel
gevonden om dóór de dryvoudige opregtlleyd van het
nieuw politiek de kiezing van den lieer Neelemans-
D'Havé, men weet niet op welke wyze, te doen vernieti
gen, en eene balotering te doen plaets hebben op den
5 december aenstaende.
Den kandidaet der gematige party, M. Neelemans-
D'Havé, is een bejaerd en geleerd man, vol praktische
kennissen, eenen fabrikant, die aen meer dan zevenhon
derd werklieden het brood laet winnen, tei'wyl zynen
tegenstreéver, M. De Schepper, dóór de liberale voor
gedroegen, ecne jongheyd is van de eerste broek, die
slegts den ouderdom bereykt, by de wet bepaeld, om
gekoózen le worden; eenen ex-leèrling in de regten, die,
naer alle waerschynelykhevd, het leerperk heeft ver
laelen om zich liever met liberale kiezingen, dan met
serieuze studiën onledig le houden, immers eenen groven
diamanlslyper, die honderdmael dags de straeten doór-
krnyst, de kassyën telt en de dorpels der herbergen ver-
slyt, om den ledigen lyd. die hem vervfeéld, op te eéten.
Ziet daer wat alhier het liberalismus is. ^16 uno disce
omnes.
DENDER-bODE, ik lees in uw Zondagblad van den tG Nov.
onder uwe Pjllekess: Nog een voorbeeld van gespaerzaemheyd
den ojmoozelen kwant Burgemeester van Nedcrhasselt etc....
bil ari. loont jusl aen, dal Z. II. den bisschop zal gedwongen
worden hunnen Paslor en Onderpastor weg te neémen-Maer
de gemeente zonder gees'lelyken bestuerdèr laelen, zoude het
werk niet zyn van eenen zorgvuldige» gceslelyken vader. Had
den scliryver van dit art. de historie van liet opkomen van
Nederhasselt gekend, hy zou in eeuen anderen zin gesproken
hebben en van myn gedagt gevveésl zyn. Nederhasselt was
eerlyds een geliugt,. loebelioorende aen de parochie van Aspe-
lacre in oude boeken gekend en genaemd Hulul. Het had eene
kapelle waer, in de jaeren 1700 maendelyks ecne misse ge-
seliiedde, door de heeren paslur of onderpastor van Aspelaere.
In de jaeren 1780 ontving deéze kapelle eenen geestelyken
proost, en dc pasloreéle diensten 'wierden gedaen dóór den
paslor van Aspelaere, Door de oiireglveêrdige werkingen der
franschgezinde M. blondel en andere, wierd in 1790 Neder-
basseli parochie gedecreteerd, en er wierd een derde van
Aspelaere aeugelegd, niellegenslaendc alle reglveérdige rekla-
men, der aengelegde gehuglen van de welke den burgemeester
zyn luiysgezin deel inackt, en hebben zy de kerke van Aspe
laere blyven gebruyken tot lieden toe, hebbende liet voordeel
validen steenweg van Aelsl naer Geeraerdsbe.rgen lot aen de
kerkdeure van Aspelaere aen de welke zy ook naeslpaelende
zyn. Ziehier M. den Opsteller van liet art., zoude UI. van
myn gedagt niet zyn, indien die hairklievcryën in Nederhasselt
voortilueren, dat Aspelaere in zynen voórigen slael dóór Z. H.
zou hersteld worden, dat pastor en onderpastor aen Neder
hasselt ontnomen, en geheel bel besluer aen Aspelaere zat
geleyd worden? Dat er den burgemeester dan ernstig op denke,
zyne koppiglieyd hcéft ook aen den armen van Nederhasselt
véél schade gedaen met in geene overeenkomst le willen treé-
den wegens liet verdeelcn der armgoederen met Aspelaere,
en welhaest zoude een grooler onhcvl aén Nederhasselt over
komen, indien men dit onlieyl mag noemen.
