Liberael Hospiciebestuer van Aelsl.
BURGERWAGT.
PILLEKENS.
zoek der petitiën over de kieswet. Intus&chen gael liet j
Ijptilioimement voor de hervorming altyd voort, en sporen j
wy de gemeenlens die nog ten agler gebleven zyn, kragt- 1
dadig aen de hand aen 't werk te slacn, opdat de vraeg des i
te algemeener en te invloedryker zy.
Ofschoon wy ons durven vleyën dat deze zoo reglveerdige
reklame niet zal van de hand gewezen worden, vreezcu wy
egter dat de besluylsels der commissie niet formeel genoeg
zullen zyn om aen den algemeenen wensch van 't land te
beantwoorden. N'oglans liet geen er met de burgerwagt
komt te gebeuren, zou den te volgen weg voor de kieswet
dienen te zyn, wy willen spreken van het in.iliatiefregt
waervan de kamer, zonderde lusschënkomst van 'l minis
terie en zelfs tegen deszell's begeerte, gebruyk gemaekt heeft.
Het initiaticlregt der kamer is ten vollen geluktminister
Piercot heeft ondervonden dat, niettegenstaendc zyne
redevoeringen zonder eynde, niettegenslaende zyne onbe
schofte beschimpingen tegen de pclilionnarissen, niellegen-
staende al zyn geweld en listen, de kamer eeue grondige
hervorming en groole verbetering aen de kwelwet op de
garde civiek wilt toegebragt hebben, hervorming en verbe
tering die er zonder twyffel zullen komen.
Minister Piercot heeft «Ie 4/5 van zyn gezag verloren
sedert men duydelyk heeft ondervonden dat hy zich dooi
den franschman Rogier lael opmaken, besturen en deszell's
knegt geworden is. Ziende dat hy niet aenhoord wierd
en dat men, tegen zynen dank, de. algemecne b'eraedslaging
ging sluyten, liep 'hy uytMijnheren, wagl nog een
oogenblik, luystertlaet mg eens spreken, ziedeicel, wan!,
ja 't is zeker, ik heb middel gevonden van u alle accourd
te stellen. Ik ga a renc remedie geven om alles te vereffenen
en om van LI. alle maer eenen representant te maken
Geheel de kamer dagt aen dien ouden kwakzalver De
■laegher die op de meikten met zyne lleschjes, potjes en
poederkens beweerde alles te konnen genezen, ja zelfs van
oude versletene wyven,* jonge, frische meysjes van drymael
zeven te makenMaer den minister had zelfs nog zooveel
byval niet, want nauwelyks op de trihuen geklommen, moest
hy daer bekennen dat hy niets nieuws had maer slegls het
amandeineut van M. Lesoinne ondersteunde Geheel
de kamer was sterk verwonderd van dien berg, diegekrackt
en gerilysclit had gelyk een eorlogsrhip dal in tweeën
openberst, eene onnoozcle miiys l«; zien baren
En bemerkt wel, lieven lezer, 31. Lesoinne. was maer den
slrooyman van Rogier, 't was Rogier die 't amendement iiyl-
gepeysd had. '1' is 't geen 31. Duniorlier ontdekt heeft met
hel geschrift van den ex-magister van Arras te erkennen....
Uit bewyst 'tgeen wy gezegd hebben, namelvk dat minister
Piercot den kommies van Rogier geworden is, maer eenen
kommies die zyne les nog niet wel geleerd luid, want M.
Duniorlier bewees hem dat de argumenten die hy ten
voordeele van het zoogezegd amendement van 31. Lesoinne
deed gelden, jnyst «Ie sterktsle argumenten waren die men
tegen dit amendement kon doen gelden
31. Piercot stond tc kyken gelyk non hond op eene zieke
koe, zyne tong plakte aèn zyn móndgelieinelle. zvn waclseli
hei l sloeg Oclii-eu-tnchenfigi en mei keer kreeg hv
zoodanigde watergallë, dat hy eerder geleek aen eenen inwoo-
ner uyt Sjntc Geertruy dan aen eenen minister van hinneii-
landsche zaken. Den man zette zich neer, maer 'l zal voor
hem eene gedugte les zyn om zieli te ontslaveu van «'enen
vronideling waervoor geheel 't land niet anders gevoelt dan
den grootsten walg en diepsten afkeer
Wy hebben zondag eenen blik geworpen op liet jongens-
wcA-shuys dezer stad en bewezen dat den zedelyken toestand
van dit'gcstigt verre is van le beantwoorden aèn de inzigten
,<ler liefdadige inslellers, welke er eene zoo schoone forluyn
'aen gegeven hebben, opdat er de ouderlooze kinderen
.zouden opgekweekt worden in den geest van godsdienst die
Juin alleen kan gelukkig maken en aen de samenleving
Nrave en nuttige leden verschaffen. Over den stoffclykcn
tücsland zullen wy de oogen sluyten, omdat dezen die
oiiaer onze slagen zou konnen verpletterd worden, zich,
op onze eerste aenmaning, onderworpen heeften gedaen wat
wy ais eene strenge pligt aglten hein op te leggen. Egler
nioete\jvy vragen waerom er nu dat de liberaterskommissie
eenigc honderde franken van de jaerweddc des geeslelyken
bestuerders, tegenstrydig met de bedongene voorwaerden,
heeft afgetrokken, zoo wel niet 52 jongensweezen zyn dan
eertvdsils dit misschien om gespaerzaemheden le bewer
ken t Zoo ja, waerom moet«-n er vrenide uersoonen, die
hun brood konnen winnen, de plaels van arme ouderlooze
kinderen komen vervangen Men zal ons misschien ant
woorden dat den secretaris moet geholpen worden, dat ci
te veel te schi j ven is enz. Maer wy zullen hierop zeggen
dat den secretaris zyne fonclie moet konnen doen, en kan
hv niet, «Jat hy zyne demissie geve. Doch, steken wy daer
voor lieden eene spelde aen om eene andere slof aen te
vangen.
Sedert dal de hervormers van het aelstersch iiberalis-
tendom 't bestuer van bet oiidvroiiwenhuys in handen
gekregen hebben, hebben wy liet vorig getal der arme
afgeleefde vrouwen zien wechsterven zonder dat er andere
in de plaels opgenomen zyn gewordenOnder liet
voormalig bestuer had de liefdadige jufvrouw Th. V. II.
zes vzeren beddens met al de tocbehoorten aen dit gestigt
geschonken, om de ellenden en armoede van vyf oude
vrouwen te verzagten eu le verkorten in dezen zin
Het getal arme vrouwen, ten tyde dezer gifle, volledig
/.vilde, 'konden er gcene meer opgenomen worden oindat de
revenuen zulks niet toelieten en ten anderen omdat er
beddens en slaepgerief ontbraken. Nu, jofvr. V. II. schonk
zes vzeren beddens niet matrassen, kussens, lakens, snrgiën
etc. cn tergde bovendien, met behulp van andere liefdad ge
zielen, dat zy altyd bezet waren door de oudste en k rankje
vrouwen welke de eerste op de armen rol stonden ouu bv
iiet overlyden van titularissen, de eerste aiministnnivehjk
ïo 't gesligt opgenomen te worden.
Dezen sclirandcrcn middel van liefde tot den armen
had niet alleen voor gevolg van altyd vyf oude ongelukkige
aen de ellende en smerten van eenen armen ouden dag
te onttrekken, maer zelfs had hy voor uytwerksel aen de
geldkas van liet weldadigliejdsLiureel jaerlyks 250 franken
prolyl te doen waermede andere ongelukkige konden
geholpen worden.
En wat is er van deze zes bèddens geworden V Wy weten
het niet, maer 'tgeen wy weten, is dat zy, sedert het
libcrulersbestuer, niet meer bezet zynï)e liberators
zeil zvn te vrekkig om deze beddens te doen bezeilen en in
den onderhoud van de vrouwen te voorzien, de vorige
l'ml'dadige herten ziende hoe hel liberatersbesluer handelt,
hebben er geene trouw iu, en zoo moeten de verstyfde
en afgeleefde lidmaten van de arme dit ongclukkiglyk
uylboeten
Wat meer is, wylen jofvr. Jlarie De Sinet "had, by akte
van haren uyterslen wil, eene som van zes duyzend franks
aen hel oude vrouweohuys gelegateerd, onder voorwaerde
dat er, ten eeuwigen, dage, een lid harer familie of eene
andere oude vrouw door hare familie aen te wyzen, in liet
gesligt zou- verzorgd"en onderhouden worden. Welnu, de
eerste titularissc isaér opgenomen geweest doch sedert
vcrselieydene maciiaen gestorven zonder dat zy tot nu toe
door eene andere is vervangen geweestuogtans vergeet
de liberaterskoinmissje niet eenen keer de revenuen van die
zes duyzend franken in le kassen... En dan zyn er liberalen
die zich Verwonderen dal de liel'dadigliejdsgestiglen geene
bezetten of testamenten krygenDat zy daerover maer
verwonderd zyn, doch hunne verwondering moet strekken
tot hunne schande, want weynige of geene testamenten
worden aen liefdadiglieydshuyzen geschonken ten zy door
vrienden van godsdiensten zedclykheyd.Liberatersbesliiylcn
die slegls om eenen frank slokviscli en altyd stokvisch iu de
week, en TWAKLF EYERS in de maend toeslaan voor zes
voortrclfelyke rcligieusén, welke dry dagen ter week streng
moeten vasten, daerby werken en slaven van 's morgeus lot
's avonds, zulke en andere besluyten, zeggen wy, zyn
wevnig geschikt om de religieusenvrienden tol liet schenken
van giften aen tc porrenWy zullen hierop^erugkeeren.
KUNST- EX LETTER M EL WS.
Hel tweede deel van liet Franscli-Vlaemscli en Ylaemscli-
Franseh klassiek woordenboek van M. den abbé dinger
is thans van de pers gekomen. Wy hebben ons de moeyle
gegeven eenige onzer snipperuren te besteden in het door
snuffelen van hel laetste deel (het eerste hebben wy, sedert
vcrselieydene maenden, nauwkeurig doorzogt) en wy agten
ons gelukkig te mogen acnkondigen dat dees met dnyzende
woorden verrykt werk, ten vollen aen onze wensclien be
antwoord. Den aglbaren schryver beeft zyn voorguende
woordenboek teenemael lietvonnd, eu dit wel in zulker
voegen, dat er voor tien leerling geen meerder gemak, noch
klaei hexd kojsiicu veil:i*i4 woi-duv-
Aen de woorden hunne juyste weerde en verschillige
beleekeuisseö geven; die verschillige belëekeiiissen, door
welgepaste vooi beeldi'n, verstuenliaèr maken en doen on-
dersclieyden eene oaverbclerlyke volgorde aen al de
letters van het a. b. e., benevens aide deelwoorden geven;
en daerby al de verschillige voorzetsels die door de werk
woorden vereyscht worden op de nauwkeurigste vvvze aen-
duyden. iets wat wy als een allergelukkigst gedagl be
schouwen, omdat hierdoor de studie der vlaemsche tael
oncyndig vergemükkelykl wordzie daer waerop den
schryver zich voornamclyk heeft toegelegd. Ook durven
wy zeggen dat M. Olinger deze taek op de taelkundigsle
wyze heeft volbragt en zicli mag vleyën dat bevoegde per-
soonen zyn werk als een werk van diepgrondige kennis,
als een werk van groote zorg, en vooral als een werk van
geweten zullen onthalen hetgeen onbelwistelvk op alle
andere den voorrang verdient.
'T is onder dit oogpunt dat wy hef aen de kollegmn,
pensionnaten cn scholen ernstiglyk durven aenbeveien
zonder vrees van er nadien klaglen of verwytingen te
zullen moeten over booren.
Den aglbaren lieer Itodenbacli heeft de volgende woorden
in de kamer over de haielykc kwelwet op de burgerwagt
uytgesproken
«.Men dwingt eenen pcisaon die mei de zorg van zyn huysgczin
belast is, tnen dwingl oenen burger die maer den zondag heeft
om le i'usleu. paraden bvlevvooucn men doel hom naef de exoer-
ciiicu gaen, wanneer zyn hodt-yl' of zyne nering hom verpligton
eon dool van den zondag margond te besteden om zyne aflairens
le verriglen en voor liet boslaen van zyn liuysgozin te zorgen.
Dergelyke corVées/yn in onze zeden niet.
Men fee'l gozoyd «I; t de garde civiek groole diensten bewezen
heeft in alle landen. Ongclwylfeld beeli de burgerwagl in 18IS
on op andere tydon gronte diensten in Belgiéu bewezen; er zyn
landen waer de burgerwagt veel meer kwacd dan goed gedaen
heeft. Als te Lyons de nationale garde gewapend was, enden
gencrael Gomeati gevraogd wicid hoe veel mannen hy noodig had
om de stad te verdedigen, antwoordde byAls de na'lionale
garde gewapend is, moet ik 50,000 mannen bobben; maer, is zy
niet gewapend, 10,000 mannon zyn my genoeg, l) Hot is een en
fransclicii gene.rael welken dit beeft gezeyd.
Mytiheercn, hel is eene oiiwedci leggelyko daedzack, dat de
garde civiek eenen zwnren last voor hol Tand is-. Men doel de
ouderlingen, «le vrouwen, on de huisgezinnen die gcene mannen
onder de ga de civiek hebben, betalen, cn men exsclit tol 30 l'r
contributie 'sjaers. Deze cmuribulie is onroglveerdig. Die oou-
tribulic is gegrond op do foriuyii die men veronderstelt dat dit of
geen huisgezin tn-zil. oil bet i:, eene kommissie van don comniu-
n.ilcu ra'.d welke wiiiekouriglyk de contributie van eenieder
Pr/O oonlribuiio boloopi in bei land lot 2 0 duyzend franken.
Yoli- ollieieron van de garde civiek worden betaeid, dit zou niet
moi-ten zyn. Ik In-i-liali' hei; do garde civiek is eene'instelling
die «iiK'i- kust. neugezii-n allo do uitgaven vtior wapening, voor
kleodicg, Ui. wol lui 3 milliucmi) bekuipen.
Men kan niet le dikwjls herbalen dat liet grootste ücel'der
getrouivde mans zich wevnig mei paraden bekreunen, en met
tegenzin de vvapenoeffening bywoonen. De burgers die vrouw
en kinderen hebben, zyn geene opregtc soldaten; aen byna alle
do gebouwde burgers mishaegl de lading in iwaclf tyden, zoo wel
als «Ie soldaten-school en de pelotons-school. Op honderd garden
zyn er geen 10, welke die kennis bezitten. De wel is niet uyt-
voerlyk, en wat dit bewyst, is dat het onmogelyk is de garde
civiek in de builen-gemeenten iiiterigieu. Indien wy de garde
civiek in iwee bans verdeden, wy zouden 30 duyzend mannen
hebben, die opregte biirger-soldalen zouden zvn; en de 80 duv-
zend getrouwde mans die den tweeden ban vormen, zouden, als
bet noodig is, hunne eigendommen en hunne huysgezinnen 'ver
dedigen. Maer, indien het land ernstiglyk bedreygd wierd, dan
zou een legerkorps van 110,000 getrouwde en ongetrouwde man
nen, weynige diensten konnen betvyzen. Ik moet hier nog een
woord opziglelyk de tucliligir.gsraden, ofconscils de discipline,
by voegen. Op eene zonderlinge wyze word er somlyds regt ge
daen. Dikwils worden de beste en «Ie gi-grondste reden der garden
niel aangenomen, men aenlioorl de garden met drilt of met
onverschilligheid, cn men veroordeelt hun.»
In rankeyk is een decreet verschenen waerby de school
gelden in de rykskollegiën verhoogd worden, eensdeels om
eemgzins legen le gaen de algemeene strekking der ouders
om hunne kinderen wat te laten studeren om zoo tot hel
bekomen van openbare plaetsen (e geraken; en, anderdeels
om de mededinging van hel vrye onderwys min moeyelyk te
maken. Het is juyst hel tegenovergestelde van het geen in
ons land gedaen word. liet fi ansch gouvernement heeft by
ondervinding geleerd wat gevaren er voor de maetschappy
gelegen zyn in liet vormen van zwermen van pennelekkers',
die door eene halve geleerdlu-yd, goeden koop verkregen,
van den landbouw en nyverheyd afgetrokken worden, en
later, by gebrek van bestaenniiddels, de rangen der op
roerlingen vermeerderen.
WET OP DE STOKERYËN.
Den gang "der bcraedslaging over deze jyet is geenzins
van aerd om de kleyuc stokeryën gerust testellen 'integen
deel die slokerycn die liet nu reeds allermoeyclyksl hebben
om zich regt te houden, gaeu nog eenen geweldigere»
slag krygen dan zv van Frèrc gekregen hebben. Men wilt
de klej ue stokeryën met geweld meer doen opbrengen
dan zy inderdaed konnen. De groote stokeryën gaen alles
alleen inslokken en den boer zul 'tal betalen
Wy bobben noch den moed noch de goesle hieraen meoi
lyd en plaets te verspillen, want op 't oogenblik dat deze
regelen gedrukt wórden, zal die belangryke nyverhevd
wclligt den doodklop gekregen hebben.
Hel Verbond van Aelsl gaf zondag den volgenden klauw
'dtit,blnilerci i tbr VI a end eren "kindermoorden en i'mïm^ruvetdaden
van alle slack, beslalitjcn en uogtans, de Vlaendcren zyn liet
hallndieksle gedeelte e an 'l land.
NYat zou den kqufrater dacnneè willen tc kennen geven Zou
hy de schuld dier wandaden wel op liet catliolicismus willen
leggen Iu dit geval zouden wy hem zeggen «lat zyne beschuldiging
alle eerloosheden le boven gael en 'l schandigsle brandmerk is
dal nvt op een blad g vonden is lleefl by willen zeggen dat, als
hel iu de katholieke Vlaenderen zon slecht gael, hel in de liberal-
Walenstrckrn oncyndig veel slechter moet gaen, dan schandvlekt
hy, al wnerlieyd te spreken, zyne ejgene geloofsgenoten. \Yv ver
zoeken het Verbond hierop té antwoorden, wy zullen in dié zaek
zoo diep gaen als den konfrater wilt, en het publiek eens laten
ondervinden wie er den eersten zal moeten aglcrblytcn.
.-. liet Verbond vertelt dal er eene volledige liersielling van de
francmai;onslogiën in Vrankryk aangekondigd word onder de
byzondere bescherming van den Grootmeester prins Mural, lieve
ling van kcyzer Napoleon. Ter dezer gelegenhcyd zou hel Verbond
geern welen of den Dcuderbode nog zoo JSapoleonlisch zal zvn dan
ie voren. Wy zullen aen onzen konfrater antwoorden dat den
Dcnderbode noyl Napoleontisch geweest is, omdat de pnncipcn van
Napoleon met de zyne niet over.censlemmen. Hebben wy locc-
juyciil omdat Napoleon allen scliyn van vryheyd en voorreclen
aen 't frunsch volk ontnomen heeft,.wy jnychen daer nog aen toe
en zeggen dal bel wel besteed is, dat hel al verloren is wat
bezyden valt, en dal dit volk nog al veel meer moest gegeesseld
worden, bet beeft hel gezogt en wel verdiend. Die franschc natie
heeft de vryheyd gebruykt om van hare kinderen, door een ramp
zalig onderwys, door gedoemde leerstelsels, godsverloochenueis.
zcdeloozeu, slechte socialisten en communisten, verdrukkers van
godsdienst etc. te makendie kinders hebben 'i gouvernement
T welk in deze zaken medegewerkt heeft, omgeworpen, z\ hebben
hel verbannen om zich eenen meester le kiezen die hun uu
eene welverdiende straf toepast, lol voorbeeld van andere vol
keren, en onder andere van T belgisch volk, 't welk ook, lol zvn
ongeluk cn schande, jaerlyks 6 a 7 miüiöenen lael gebruyken
om, ten nadeele van liet vry onderwys, zyne kinderen le bederven.
Wy hebben nu de nieuwsgierigheid van 't Verbond willen vol
doen in hoop dat liet, op zyne beurt, de onze ook zal voldoen.
.-. Konfrater, gv hebt lot nu toe tegen Napoleon al uwe gat
uylgcbraaekt, gy hebt iiem uytgesclioldcn voor al wal leelyk is.
omdat hy zich, volgi#s u, aen «le papen vei kocht had. Nu dal uv
ons zelf mei blydschap berigl dal dien zelfden Napoleon, door
zyne lievelingen, eene volledige herstelling uwer teergeliefde
francmayonslogiën gact bewerken, vragen wy ii of gy, Verbood,
niel wal Napoleontisch gael worden. Antwoord daer eens rrgi-
ziunig op, wel tc verslaan als gy nog weet of kent wat rcglzinni"-
hcyd is, want er steekt zoo veel irouvvcloosheyd in 'i hert van
eenen bedorven (I) mensch
.-. 'T is eenen slokop of eenen vrek die iels van eenen dompelaer
ontvangt T geen dezen niet missen kan. Daer wy noch vrek noch
slokop willen zyn. bedanken wy Y Verbond van zyne ezelsuorcn,
die hel ons zoo goedwillig aeubied. Houd gy dit gerief voor u.
konfrater. hel siael zoo wel op uwe klauwen; eronlbreekt u nieu
anders meer dan eenen sleeri om den schooiisicu gebasiaerdrerdeu
Mc'diislopliclcs van geheel 'i land le zyn; welnu, wal patiënte-,
gy zuil daer ook al aen gerakeu.
(I) Nota bene. Den schrijver van '(Verbond van Aelsl, heeft
m er vier jaren, in volle tellers in zyn eygen blad geschrevendat
hy lol in 't mirg dn- beenderen bedorven is
