w aerom is 't geweld verdobbeld?
ZONDAG 4 FEBRL'ABY 1833.
M'GKNSTKN JAEItGAXG.
N" 459.
AELST, oen 5 Februahy 1855.
De bestuerlyke centralisatie
Wat doen de subsidiën
IS HET TEGEN DE JESUITEN ALLEEN
GELD! VEEL GELD!
YZEREN WEG. STATIE AELST.
VERTREKUREN VAN DEN I NOVEMBER 1854.
I® 7Vü 7 uren 45 minuten des mot (Jens nner Dendermoirdo Gend, Braggc,
Daslelide, Rortrjk, Mouscron, Uoornyk, Rysscl, ("alais.
2° ten 9 ureti 30 min. des morgens noer Dendertnondp, Grnd, Mechelrn, Brus-sel,
AaIwerpen, Lcuten, Thieuen, Link, Verviers, Landen, St. Truyën,mi Ilassult
Ten 12 uren 00 minuten roer middag, naer Deudermonde, Geud, Brugge,
Oesiftide, korlryk, Mouscron, Doornik, Uyssel, .aiais
4® Ten 2 uren 15 m. namidd. nner Dendm monde, Mcrhele i, Brussel, Antwerpen,
Leuven, Thienen, Luyk, Vervier, Landen. St. Truyuu, Hasselt, Aken eu Keulen.
5" 7 en 5 uren 15 minuten des nronds, nner Deudermonde, Hecheleu. Brussel,
Attlwerpen Gend,Brugge en Ostende, Korlryk, Mouscron, Doornyk, llyssel en Calais.
0* Ten 8 uren 15 minuten cbs nronds nner Deudermonde, Gend. Stechelen,
Vvussel, Antwerpen, Leuven. Thienen, Luyk, Verviers, Aken en K» i lei».
VAN DENDERMONDE NAER AELST.
1« Ten fi irr. 23 's morgeus.2' Ten 8 uren 20 minuten 's morgens. —3° Ten 10
uren 10 minuten 's morgens. 4® Ten 12 uren 40 minuten 's middags. 5^ Ten 4
uren 10 minuten 'savonds.—6° Ten 6 uien 45 minuten 's avonds.
Zullen te Gv se gent stilleslaen de volgende konvoyen vertrekkende van
AELST, ten 7 uren 45 minuten, ten 9 uren 3d miimt. 's morgens, ten 12 uren
ten 2 uren 15 minuien en ten 5 U(en 15 m. s' avonds*
Van DENDLRMO DE ten 6 uren 25 minuten, ten 8 uren 2') minuten'smorgens,
ten 10 uren 10 min. voor m. ten 12 u. 40 iu. namiddag, ten 4 uren 10 in. en ten
6 uren 45 mill, des avonds.
Voor alle riglingeu moet men te Deudermonde vun konvoy veranderen.
cuiOi't'. si;t;xs
hit ltlad versebyni dos Zaterdags in den namiddag onder de.dagteekeniu^
van den daerou volgenden Zondag.Den prysdeï inschrvving, by trimester,
is bepaeid op 1 Ir. 50 e., dien der annoneen op 20 een timen den drukregel.
'T geen men thans door bestuerlyke of gouvernementele
centralisatie moet verstaen, zvu eenvoudiglyk de vergunde
sommen in den budget, die den minister naer zyu wel
behagen in snbsidiën uytdeelt voor 't een of't ander manu-
faetuer- of uyverlieydsprodiikl. en onder voorwendsel van
yen de arme.werklieden werk te verschaffen.
Deze ministeriele tüsselienkonist zou somtyds kotiuen
zeer nuttig zvu, indien zy niet teenemael bedorven ware
geweest door het seliandig misbi'uyk dal er Rogier en zyue
aenbangers van gemankt hebben want in pluels van die
vergunde sommen te besteden om wezenlyk den beboel'ligen
werkman te ondersteunen of de invoering van nieuwe uv-
verheydsleerwyzen te beschermen, hebben die gelden dik-
wils gestrekt om den partygeest Ie dienen en vriemjekens
te makenEn dit is zoo waer, dat, moest men den tour
doen van al-de gestichten die door subsidiën ingerigt zyn
geweest, het moeyelyk zou zyn iets anders te vinden dan
bestuurders die deze inrigtingen hebben uytgedaebt om er
middels in te vinden van zich eene positie te maken, terwvl
de nyverheyd en de arme werklieden er weynig of niels by
gewonnen hebben.... En hebben de behoeftige werklieden
in d'eene of d'andere nyverheyd eenig voordeel ontmoet,
't is dan nog de bijzondere liefdaditjheyd die 't voordeel
verschaft heeft, terwvl, wv moeten liet nogmaels herhalen,
de lusselienkonist van 't gouvernement meer gediend heeft
om eenige voorstaenders en aenbangers tier party op de
kosten des budgets te. doen leven.
Ilet is waer, in de kamer ziet men jaerlyks die vergunde
sommen besti vden, macr de bestryders zyn in zoo kleyn
getal, dat meermaels den uylslag hunner poogiugeu is eene
verliooging van den budget, in plaets van de ufschalling
van den eenen of anderen uulteloozen artikel. En noglaiis,
de misbruvken zyn genoeg gekend zelfs nopens de toege
stane sommen voorde gewigtigste voorwerpen, welktrs
verdeeling dan ook dikwiis door de partydighcyd alleen
bestuerd word. Wv* zullen li. V. aenstippen de loegeslane
sommen voor de kalsvding der buertwegen, die wv erken
nen als hoogst noodzakelyk en allernuttigst voor den land
bouw; maer de wyze op welke die sommen verdeeld en
besteed worden, geeft dikwiis aenleyding tot zeer ge-
grondde en bittere klaglen.. Als iit van de party ben,
moet ik geene nauwkeurige rekening maken noch bewys-
stukken ter staving voorbrengen van de uvtgaveu waerin
de gemeente baer aendeel gegeven heeft; men gaet er ge-
inakkelvk over en men vind seffens dat het aendeel der ge
meente in regel is. Macr als 't eene gemeente is welkers
burgemeester aen de party niet toebehoort, oil alsdan is
men streng op de rekening der uytgaven die voorgebragt
worden, en men komt met hairklieveryen voorden dag om
liet deel der subsidie dat aen de gemeente toekomt, of te
weygeren ofte doen uytstellen.
SI. Juliot zegde in eene der laetste zittingen in de kamer,
de volgende wotensweerdige woorden
a lil dit stelsel zyn er te veel dupen, en '1 licht zal allengs-
kens opryzen. De uytdeelingen dier gelden worden door
>i eenen bestnerlyken pleythaiidel gedaen, en de invloed-
hebbende advokatcn in dezen pleylhandel zyn de door-
traptlieyd, de POLITIEKE INVLOEDEN en dikwiis
de INTRIGUE.»
Had SI. Juliot geweten hoeverre de intrigue gaet, hy zou
tegen de heymelyke listen der liberatery hebben koiincn
protesteren. Had men hem ii. gezegd dat eenen gou
verneur, gekend door zyne geleerdheid en beroemd door
zvu hoog verstand eenen gcheelen hoop snbsidiën aen
.■en kleyn stadje beloofd had, indien dezen of genen persoon
bet bestutr van bet stedeken wilde op zicli nemenllad
SI. Juliot dit en meer geweien, wat zou .hy al tegen die
Lekeurlyke uytdeelingvan subsidiën hebben konnen afgeven.
Ter gelegenlieyd der subsidiën, maekt de Emancipation
zeer gegroudde bemerkingen als zy zegt dat de pluetsen
door den budget begunstigd, zieli zeer wei met de gouver
nementele lusselienkonist bevinden, en dal zy dikwiis bare
maglige ondersteuning verleenen aen de voorstaeuders der
centralisatie. Het is dan niet te verwonderen dat den
minister door een deei der kamer is torgejuycht vóör de
tnrigting dar leertcerlÊgyzon, en dat verseheydeiie afge-
voerdigden gevèaegd hebben om dit stelsel te buiidhaven...
Siaer de lastcnbetalers zullen zeer wel doen op hunne
hoede te zyn legen de bedrieglyke schynredens der eentra-
Lsalcurs, want al de zoogezegde uyverlieydsniirakel m door
'l gonveriienieiil gedaen, kosten sehrikkelyk veel geld en
dreygen alle jaren nog meer te kosten.
Als men eens overweegt wat profyt de ltierwerkhuyzen
van Oordegein, Devnze, Bovere en nog andere aen die ge-
meeutens gedaen hebben, dan zinkt den moed in da schoe-
nen, of men moet met eene laekbare zelfzucht overgoten
zyu om te durven beweereii dat de subsidiën van de leer-
werkhuyzen wel besteed zvuWy durven ronduyt
zeggen, aen al wie het liooren wilt Out de sommen be
sleed aen de ieerwerkh ivzen, schandalige geldverspillin
gen zvu, uvtgevondeil door de liberatery met eenig inzigt
van vrienden en aenliangers te maken, en weliigt om de
verdervende liiieratcrspriScipen onder het gemevn volk
voort te zetten
Hel ware uiis le wenschcn geweest dat de wetgeving den
moed gehad bad van aide s ibsidiëu af le schaffen, want
't land zou er veel by winnen.
Nogtans wy willen niet zeggen dat de hulp van den siaets-
budget niet maglig hebbe geholpen om vele buertwegen
goed te maken en gebruykbare wegen te openen langs waer
men de grooic banen ten allen tyde des jaers kan berevken;
neen, dit beweeren wy niet, maer 't geen wy laken, is dat
de ministeriele en provinciale besturen misbruvken liegaen
in de verdcelibg van die subsidiën, en ze tot parlymiddeleu
doen dienen. Üoeli indien wy eene uitzondering maken
voor de buertwegen, 't is ook de eenigsle die wy maken in
de vergunning van ;al de subsidiën, die jaerlyks den budget
doen zwellen. Wy zullen er Invoegen dat indien er hier en
daer steden of gemeentens gevonden worden die genegen
zyn voor die gouvernementele gunsten, de groote nieer-
derheyd meer genegen is voor dé vermindering der con
tribution; deze vermindering zou aen 't algemeen voordeelig
z.yn terwyi de gouvernementele gunsten nu slechts aen een
kleyn deel profylig vallen. Den eenen alles en den anderen
niets, is g eiizins regtveerdig; de eene gemeente geheel te
piuym n om de andere geheel le dekken is eene doenwyze
die onstaelkuiidig, onbelamelyk en onwettig isZulks
loochenen, is het licht der zon loochenen, en kwaedwiilige
blinden poogen te doen zien, is de maen met de tanden
willen pakken....
Over eenige dagen ontviel aen den Obtervaleur, gazette
van het kopstuk der belgisebe francmaeons, M. Verhaeghen,
eene belydenis tegen welkers uytwerksei wy onze landge
noten moeten wapenen, en linn tevens aeüsporeii uyt al
hunne krachten te werken tegen eene serie, die nylzinnig
genoeg is om het onvergunglvk werk van God, de katholyke
religie, te willen verdelgen. En waervan is er kwestie?
Luvslert, lieve landgenoten, i n neemt er akte van
Den Uksarvateur, dit goddeloos dagblad van M. Ver
haeghen, heeft in een zyner laetste Nr! klaer en duydelyk
beleden dat de rede om welke de liberatersl'rancmacoiispeis
sedert eenigen lyd baer geweld verdobbeld heeft tegen de
jesuiten, is, omdat in de laetste franemafonsfeest te Rrussel
dit ordewoord is gegeven geweest, en dat geheel de ver
slaafde drukpers blindelings moet gehoorzamen.
Eu waerom moet er met verdobbelde slagen op de
jesuilen gevallen worden
Den zeilden Observaleur, zegt het ook regtuyt '1 is, zegt
hy, om die religieusen in minachting te brengen en aldus
dé gelqovigen af te trekken en te verwyderen uyt de scholen,
van de biecht - en predikstoelen dezer paters
Wat drinkt ui. landgenoten van zoo een duVvelscb
inzigt? Wat zégt gv van die helsclie werking? AVv laten
er ui. zelve over oordeelen, intusschen dat wy al onze
godsdienst- en vaderlandslievende koiifraters, aensporen
iiisgelvks hunne waekzume kraehtdadigheyd tegen de
aenvallen der boosheyd le verdobbelen, en geene wettige
middels te sparen urn de werkingen der kinderen van'den
dny vel te dwarsbootnen en te schandvlekken.
Weihoe men zal een princiep bevechten, en omdat men
liet niet kan overwinnen door de overtuyging of door de
wuerhevd, men zal toevlucht' nemen tot geweld en lol ver-
leyding, en dan vpor den dag komen met de sckoune
woorden van vry onderzoek, iiberulismus, UchMrtpreyding
enzAchteruytiniyehelaers.,Achteruyt
bedriegersAchteruyt voiksverdervers, en weet dat
wy ook konnen en zullen geweld gebruyken, weet dat wy
liet geweld ook zullen verdobbelen en het zoodanig maken,
dat wy den kop van dien vergiftigen draek, al was hy ook
van stael, konnen verbryzelen, als wy onze krachten met
e.kander vervoegen en zonder schroom stryden..
Nu, dit is't geen gy moogt verwachten, want al te lang
is de katholyke drukpers te gematigd geweest, al te lang
licht gy, door eene spoorlooze stoiitmoedigheyd, den boven
zang gehad en verdervende schikkingen genomen die
moeten vernietigd worden.
Neen 'l is tegen de jesuilen alleen niet dat de liberalcrs-
pers en hare opperbazen te velde trekken en hun geweld
verdobbelen. 'T is tegen de weielulyke gaestelykheyd, 'tis
tegen de genootschappen van den H. Yince.itius, 't is tegen
mie inrigtingen die van verre of van naby met den gods
dienst in verband staenDe liberaterapers pleyt,
seiiryft, worstelt en werkt om al de goederen der armen
onder 't beheer van liet frjncmagonsgespuys te krygen
zy arbeyd om alle liefdadige'vryé gestichten, scholen,
werkhuyzen onder de klauwen te krygen van roofvogels die
alles zouden exploiteren om hunne driften van zedebederf,
zelfbelang en vraekzueh! te voldoen.
.Men ziet liet in de twee wetsont werpen over de openbare
tiefdadigheyd, en over de giften en bezetten.
iu het een wilt het franemaponsgouvernenient de paro
chiepastors uyt de liefdadigiieydsbureelen teenemael uyt-
sLiyten, omdat de parochiepastors kracht en onafaang-
lykheyd genoeg zouden heliben om zich tegen schandige
en laii ykc mishruykeii le verzettenAlen wilt ze er
van regtswege niet laten inkomen, maer misschien zal men
loeslaeu dat zy er ten titel van kiezing deel van maken
doch dit is wederom eenen franemagouslist die zeer geschikt
is om de geestelykiieyd te doen beledigen, en waerop wy
de ernstige acndaclit van wie bet behoort inroepen. Want
daer nu een groot deel der buytengemeentens met libera-
tersbiirgenieesters begiftigd is, zou liet aen die gasten niet
moeyelyk zyn door peissing, geweld en beloften zoodanig
le doen, dal vele parochiepastors niet zouden gekozen
wordenEn wat zou hel gevolg zyn? Seffens eene
algemeene kruysvaert tegen de geestelyken duyzende
lasteringen en schynredens dat de openbare denkwyze van
de pastors niet wilt om de goederen der armen te besturen;
dat de pastors geen vertrouwen verdienen enz. enz
Wy geven deze redens ter overweging terwyi bet nog tv.d
is om er in le voorzien
Den grond van het tweede wetsontwerp op de giften en
bezetten, komt op het zelfde uyt. Door geheel de wet
word er niets anders beoogd dan de verwvdering der
priesters en religieusen uyt alle besturen van fondutiën of
bezetten, waer eenigen invloed gelden kan, en de centrali
satie van liet gouvernementeel gezag, om aldus zynen
invloed uyt te bievden, zyn besiaen te verzekeren eii ge-
makkelyker liet doel te berevken, 't welk de franeina^ons-
seete met zoo veel listen en yver beeft doen werken om
aen 't roer te g -raken.
Wy zullen op deze stof terugkoeren indien in de kamer
de seliaudige wetsontwerpen worden voorgedragen.
Wy lezen iu de Gazette van Tliielt
Het siaetsonderwys komt in den budget van binnen-
lamlsclie zaken voor de overgroote som van dry miliioen.
Dry vierden dezer som zouden kunnen gesuaerd w r icii
indien de Kamer den redelyken en regtveerdigen regel
aenveerdde dal, wanneer de vryheyd voorzi t in de nood
wendigheden van het onderwvs, den Slaet hel geld van de
lastcnbetalers niet mag besteden om onnoodige scholen ie
onderhouden.
Maer dit willen de logiën niet. Zy willen een maronnbk
onderwvs hebben. Maer waerom betalen zy dit onderwvs
niet met maconnick geld
In de laelsle. zittingen der Kamer heeft men kunnen be
merken dat de voorstellen tol vermindering der kosten van
