AELST, den 6 September 1858.
ZONDAG J SEPTEMBER 1856.
TIENDEN JAERGANG. - W m
Vertrekuren uyt de Sialic Aclsl A'AEBl:
Vertrekureu uvt verscliilli^e Statiën.
Antwoord van den Koning aen de
Professors der Universiteyt van
Luyk.
T Land, dit weet gy, hangt af van' de op-
Het toekomende des lands hangt af
van de opvoeding der jeugd l
Wat is de antwoord des Konings?
PILLEKENS.
iJDendermonde 5-40
6-55 8-45.
Brussel 7-40-1 -5-15—7-55—.9-20 ]«cn2« kl.
•Mochelen Antwerp., ->-408-05 3-3"6-55.
fLeuvThien I uyk, \erv5-408 053-306-55
"Lauden,St.Truyën, Hasselt. 5-408-05 3-30
tiend 8 059-23 lcen2« klasJ-206-50. Bergen, Quievrain7
Staen te LEDE de konvoys vertrekkende van Brussel'7-1512-30 6-00 en van Gend 7
12-10— 4-30.
Te idecem staen deze vertrekkende van Ath 0-30 4 7-20 en'deze vertrekkende van
Aelsl'7-30 1-05—7-35.
•Staen te tYSECKM stil nl de konvoys nytgenumen d««zen vertrekkende van Aelst 8-(>5 des
inore.rns en 8-45 's avonds en van l»end«'rmo->df» fn 8-45 's mo-f-ns en 9-25 "'s avonds.
Staen ie Sant ERKEN de vertrekken uyt A'.h ;'.-30 's morg. 4 en 7-20 des avonds. \nn Den
derleeuw 7-55 's morg. 1-20 en 8-1C «les «ivonds.
8-05 11-10 3-30 9? Gend, Brngge, Ostende 8-05 9-251e en 2® kl.
6-50 3-308-45.1c klaslangs Dendermonde
Kortrvk, Mouscroen, Kvssel (langs Lede).8-05
9-2.» 1° en 2« klas 1-20 6-50.
Doornyk, Ryssel (langs Aih 7-301-05—5-15
Nin. Geerardsb. Ath, 7-3"1-055-157-35.
-30—1 05—5-15 lc en2C kl.
«UIQl'E StïirM.
VAN LOKEKFN A FR
'Aelst, Dendermonde 5-30 - - 9-30 -- 3-15 6-45.
ütfinove, «.-eeiardsbergen, Ath 5-30 9-30 - 3-13 6-45.
VAN ATH NAER
t'.eevaerdsbergi'n. Ninove. Aelst, Dendermonde, l-.okeren 6-309-45-*— 4-00.
•Geeraerd-ibergen. vinove Aelst, Deiideniimule. 6-3t!9-454 00 7-*_0.
JltrnsHél «"langs Denderleeuw; 6- 0 4-0" 7-20.
Gend, Brugge, Ostende-6-30 (langs Lede.) 4-03 7-20 (langs Deudprnionde.)
VAN CKND NA ER
'Aelst, Britss, Ninove, Ath 7-00 -12-10 -4 3"6-25 (l. Dendertn. Brussel 8-50 lcen2« kl.
VAN BRUSSEL NA ER
Aélst, Gend 7-15 8-43 teen2°kl. 12-30 6-00 7-30 eist alleen.)
TSinove, GeeraeitLbergeii, Ath langs Denderleeuw) 7-15 12-30 7-30.
V v N' DKlïDER NAN.'iE NA ER:
VBrussel^langsAelit) 7-15- 12-40 -4 1-5 7-35 I. Mech 6 05—9-00-10 2"—4—7-20.
Aelst, 7-15 8-45 - 12-40 -«-15 7-35- 9 25.
DEN DENDERBODE
Men weet dat den Koning veel belang stelt in het onder
wys en de opvoeding welke de jongheyd ontvangt in de
gestigten van den slaetde antwoord die Z. M. gegeven
beeft aen den rector der Universiteyt van Luyk welken tot
den Koning in naeni zvner ambtgenoten, gesproken had, is
een nieuw bewys van dit belang. Deze antoowrd is klaer en
diivdelyk, zy vervat niets dobbelzinnig, niets bedekt, elkeen
kan dezelve verstaen. Zie hier in 't kort den inhoud
(Let wel op, 't is den Koning die spreekt.)
Gy kent. het levendig belang welk ik het open-
baer onderwvs toedraeg ik ben aen het zelve regtzin-
niglyk en ernsiiglyk toegenegen. DE TOEKOMST VAN
VOEDING DER JEUGD. Onder dit betrek heeft de
Universiteyt van Luyk weerdiglyk hare taek vervuld. Gy
hebt aen 't land veel uytstekende mannen opgeleverd en
gy hebt eendn geest van wijzen vooruitgang behouden.
li ET IS GEMAKKELYK OM DE JONGHEYD TE VEU-
LEYDEN, inaer onder nl. is er niet een voorbeeld van
verleyding te vinden. Vele van ui. zyn my persooniyk
bekend. Zy weten hoe hoog ik schat al de bewyzen van
verknogtlieyd die gy my gegeven hebt. Ik bewaer er
getrouwelvk bet geheugen van. Ik bedank ui. over de
schoone gevoelens wanofgynty de uytdrukking gelieft
te vernieuwen
De Universiteyt van Luvk zal ongetwyfleld een zoet en
kostbaer geheugen van die schoone en treffende woorden
des Konings bewaren 't is eene getiivgenis welke, op den
dag van heden, zeer veelbeduydend is en zienlyk baer
adres draegt.
Den heer minister van 't inwendige heeft duydelyk die
koninglyke woorden verstaen, by heeft ze aetidachliglyk
konnen mediteren, want hv stond neven Z. 11. als den
Koning ze nytsprak. Deze antwoord bewvst hoe zeer den
Koning, in zyne hooge wysheyd, gevoelt van wal onmetelyk
belang liet voor 't land is dat de jongheyd eene goede
opvoeding ontvange, eri hoe pynlyk voor zvn hert wezen
moeten de slechte leering die in de Universiteyt van Gend
onderwezen is geweest, en de verderflyke 'principen welke
door de Laurent's, Brasseur's etc. aen de jongheyd inge
boezemd wordenDen Koning beeft hierdoor doen
gevoelen hoe bitter hem de beweenlyke vruchten vallen die
door deze slechte principen zvn voortgebragt, vruchten van
sdiandael en bedroevende goddeloosheyd waervan eenige
leerlingen dezer Universiteyt aen .geheel 't land bewyzen
hebben gegevenWy zvn verzekerd dat liet hert van
den Koning reeds lang gezucht en gebloed heeft voor de
treurige looneelen 't welk iu de gendsche Universiteyt
hebben plaets gehad.
heeft den koning gezegdDen verstandigen en onder-
vindingryken vorst kent al het gewigt, al de ernstigheyd
van deze waerhevd hy weet hoe zeer de slechte opvoe
ding een geheel nageslacht kan verderven en het geluk,
den voorspoed en de rust van eene geheele natie vernie
tigen. De liberatery weet dit ook, en 'tis omdat zy het
maer al te wel weet, dat zy, ten evnde haer doel te be-
reyken van nainelyk het belgiseli volk te bederven en aen
't zelve alle gevoelens van godsdienst, zedelvkhevd en
vaderlandsliefde te ontrukken, er zoo zeer op uyt is om
het onderwvs en de opvoeding der jeugd te vergiftigen, om
aen de jongheyd niels anders dan goddeloosheyd en ongeloof
in te boezemenHet grieft ons waerlvk door 't herté
dat den minister, die 't onderwvs ten koste van den staet
gegeven, onder zyn onmiddelvk opzigt en bestuer heeft,
zich door eene al te delicate of te scrupuleuze manier van
zien, in zyne werking laet verlammen pn daerdooj- het
gevaer, 't welk het goddeloos onderwys oplevert, niet
wechneemt met de oorzaek van het kwaed, de leeraers gelvk
firasseur, Laurent en consoorten, uyt de staetsscholen te
verwyderen. Echler hebben wy nog alle hoop niet verloren
en durven deuken dat dien hoqgeu amblenaer der kroon,
gesterkt door de merkweerdige woorden van onzen welbe
minden Souvereyn, toch eyndelvk maet'regels van krachtda-
digheyd zal nemen, en 't land verlossen van den geessel der
goddeloosheyd die het zelve vroeg of laet in den afgrond
zou storten.
Het kompliment dat den koning de professors van Luyk
toegesluerd heeft is ooit veel beduydend. Als Z. M. hun
zegde Gy hebt eenen geest van wyzen vouruytyung be
houden zoo bekrachtigden deze woorden 't gedacht 't welk
den Souvereyn in eene andere omstandigheyd geuyt had,
te weten, a dat het welzyn van Belgiën en 't behoud zyner
a nationaliteyt en zyner onafhanglyklieyd afhingen van
hunne goede gevoelens van godsdienst en zedelykheyd,
en den dag op welken zy deze goede principen zouden
verlaten, zy groot gevaer zouden loopeu dit welzyn te
verliezen
Geheel de antwoord des Konings is eene deklaratie van
principenalles wat er in de antwoord is, heelt zyne
beteekenis. Men ziet dat den Souvereyn den gunstige»
oogenblik heeft waergeno.nen om zich rond uyt aen 't land
te verklaren, om zyn hert te openen en zyn volle gedacht
nopens het onderwys te doen kennen, alsmede om zyne
onderdanen te wapenen tegen het gevaer dat er beslaet 111
het inboezemen van slechte principen aen de jongheyd
Het is gemakketyk om de jongheyd te verlegden Woorden
die niet alleen de heylzame gevoelens bekrachtigen welke
in 't hert des Konings heerschen, maer die ook de vrees
uyldrukken welke het hoofd der natie beeft van het
onderwys van mannen gelyk Laurent, Brasseur en soort-
gelyke. En om geenen twyöel te laten nopens 't geen
den koning beoogde, heeft hy zich verhaest te verklaren dat
de Universiteyt van Luyk niet een voorbeeld van verleyding
opleverdedat zy in haren schoot van die gevaerlyke
mannen niet had die, als getrouwe uytzendelingen der libe-
ruters-maconnieke secte, slechts hunnen leerstoel beklimmen
om de jongheyd te misleyden, en die, als getrouwe naleveis
der lessen van hunnen stichter, den Illumine VYishaupt,
aen de studerende jongheyd principen van ongeloof en
goddeloosheyd inboezemen, omdat zy verzekerd zvn dat om
eene natie te verderven, men den geest en 't herte dei-
opkomende jeugd moet vergiftigen.
Die weerdige woorden van eenen wyzen en weidenkenden
Souvereyn gelyk onzen Koning hebben door geheel Belgiën
weerklank gehad, zy hebben de blydscliap ontvlamd in al
de herten der Belgen die aen de gevaerlyke secte niet ver
bonden zvn. Men is overtuygd dat den Souvereyn al het
kwaed kent dat de missiomianssen van 't liberalismus aen
't land toebrengen men mag hopen dat de koninglyke
woorden zullen begrepen worden, dat het onderwys ten koste
van den staet gegeven, toch nietmeer zal gebruykt worden
aen vette jaerwedden voor die gevaerlyke wezens, dieslechts
in hunnen post blyven om de jongheyd te veifeydcn en ze
te werpen in de rampzalige afvvykingen der verpestende
liberaterssecte.
Indien echter liet bestuer van bet staetsonderwys in zyne
al te delicate zienwyze kwame te volherden en aldus, zonder
het te willen, 's lands welzyn en den katholyken godsdienst
voortdurend liet vervolgen en ondermynen, is het. te voor
zien dat de kamer de noodzakelykheyd zal gevoelen allen
budget te weygeren voor aen onderwys 't geen niet anders
kan doen dan ons geliefde Vaderland in eenen afgrond van
rampen storten.
De Universiteyt die hier in 't spel is moet ook verlangen
dat er maetregels genomen worden om er het vertrouwen
der ouders wederom te doeri herleven, want waer is den
familievader die de minste vaderlyke - gevoelens in zynen
boezem heeft en eenigzins voor de goede opvoeding zvner
kinderen genegen is, die ze zou willen of durven toever
trouwen aen leermeesters die, wegens hunne leeringen,
zoo gevaerlyk zyn? Dit getal zal zeer kleyn zvn, en God gave
dat er niet eenen gevonden wierd, want aldus moest de
oorzaek des kwaeds van zelfs ophouden de ware vryhevd zou
er by winnen, de goddeloosheyd alleen zou er by verliezen.
er is voorgevallen op Si. •Josepliplaels, tusschen den koning en de
geeslelykhevd. op liet oogenblik dal Z. M. zicli by Z. Km. den
kardinaid-aerisbisscbop van Meedelen begaf. In hel gehoor, dat
den koning aen de bisschoppen verleende, heeft Z. Em. den kar
dinaal Z. M. vuriglyk over dien Dlyk van hoogachting bedankt,
en er met eenen glimlach hygevoegd, dat deze welwillende ver
eering op liet programma der plegligheden Biel stond aeuge-
tcekend. u Neen antwoordde den koning, maer hel stond hier
aengukekenden den koning legde zyne band op zyn bert.
DAT IS OOK WAER.
Uyt de omstreken van Somerg-em.
Merci, Dende< -bodo nu hebt gy juyst in myne knert gespeeld, 'I is
troef, ais ik Zondag nvt d'hoogmis kwam, begon ik uwen hoofdartikel,
Zondntj rust, Ie lezen, en 'twas als eene repetitie van het poon onzen
pastor had gepreekt, uytgenomeu dat Al. den pastor van geen maetschiip-
pyëu die yzere wegen maken, had gesproken,' maer hy had ons doen
gevoelen dat al die mannen die den grooten memento vergelen, nog veel
meer andere geboden uyt hun geheugen laten gaen, en dal deze die
'v Zondags durven werken nog stouter zullen zyn om het 2dp, om 't'6d
om 't 7-t,; gebod onder hunne voeten te trappen; nu tot daer, altyd is het
zeker «lat uwen art. over het sch-nden tier Zondagen aen uwe godsdienst-
minnende lezers grootelyks zal behagen, want die openbare onteeringoa
van den Zondag zyn «'ene schandvlek voor ons land, dat zich vleyt cathoïyk
te zyn, diesvolgens kennen zy niet genoeg afgekeurd en tegengesproken
word' n-, en om daer over ook myn gedagt te zeggen, zonde willen geloo
ven. Di'udvr-bodf-. dat die mannin die d'arme menschen pramen des
Zondags te werken, Robcspivrr* te boven gapn; d-zen, al lie» hv or»s
's Zondags God niet dienen, had toch nog medoogen met d'arme menschen
en op dat zy vat, de ryke niet verdrukt zouden worden, en onder den
gedurigen arheyd niet zouden bezwvken, verleende toch eenen rhcudi
muer die leggers van ytere wegen, supprimeren niet alleen den Zondag
gelyk Robespierre, maer zy willen zelf niet dat d'arme menschen eenen
rustdag hebben, om hunne kragten ie herstellen wat aborninatie Ten
is dan niet zonder reden, Dcndcr-hoêv dot gy aen d'actionnarissen di«
door hun geld zulke maelschappyën ondersteunen, hebt gevraegdhoe zy
hunne medewerking aen die openbare schending van deri Zondag en tevens
vrdrukking van arme menschen zullen konnen uytleggen en verschoonen?
Alaer, Dcndcr-'jode, vergeef my myne stoutbeyd, waerom doet gv dé
zelve vraeg niet aen onze ministersaen onze senateurs en volksvertegen
woordigerswaerom en vraegt gy niet aen den minister der openbare
tperken hoe hy zyne medewerking zal konnen uytleggen aen het Zondag-
werken, indien hy de concessie van yzere wegen verleent zonder uyt-
drukkelyke stipulatie van den Zondag te eerbiedigen.
Waerom vraegt gy niet aen senateurs en representantenhoe zy ge
melde medewerking zullen uytleggen, indien zy hunne stem geven 'tot.
het leggen van yzere wegen of andere openbare werken, zonder waerhorg
dat den Zondag van de concessionnarissen of entrepreneurs zal gerespec-
teert worden waevlyk, Vender-bode, ik kan myn geld hier niet u\t-
maken want indien er zwarighevd hestaet voor actionnarissen, mv dunkt
dat die zwarighevd nog veel grooter moet zyn voor ministers ei', repre
sentanten, of zouden misschien die hoog geleerde mannen zich uvt den
slag willen trekken, met de rryheyd van Godsdienst die onze constitutie
aen een ieder verleent en waerBorgt. Waer dit waer het ongerymdste dat
er kan gepeysd of gezegd worden ziet ik ben eenen boer die verschevde
kitegten heb, dns ik hen meester; maer als meester heb ik plinten ie
kwyten die den godsdienst my oplegt, ik mag niet gedoogen dat mviie
knegten zullen vloeken, by nachten zullen uytzitten etc wel nu als ik
myne knegten deze lessen voorspelzouden deze tot my mo-cn ze'«gen
hola meester gy gaet te verre er is vryheyd van Godsdienst; ey moo-t
my het vloeken, liet drinken niet verbieden, of gy krenkt mvne regten
gy gaet de constitutie te buyten moesten myne knegten zoo spreken'
zy waren goed om in het zolhnys te kniypor», en ik als meester zou daer
nog meer dienen in te krmpen indien ik in mvne knegten het regt erkende
van te mogen leven gelyk zy willen, want dan zou ik erkennen dat er
voor my als meester geeno vryheyd van Godsdienst hestaet, en dat de
constitutie my verbied de pligten te kwyten die den Godsdienst mv oplet
en waertoe myne consciëntie my verbind. Is dit boerenargumënt niet
toepasselyk aen de zaek in kwestie spreekt my aen. ik heet B„erken t an
de Velde. Maer nog een woord sprekende van onze godsdienstige vry-
heden, zou ik grootelyks twyfelen of die vryheden wel bestaen ten on-
zigte van onze militairen al de jongens die van onder dienst komen
beweren dat zy des Zondags geenen tyd hebben om mis te hooien zoo
heb ik ten minsten al myne knegten hooren spreken die van onder dienst
kwamen Der,der-bod- zoud gy niet weten of die klagten gegrond zyn
en zyn zy gegrond, zou tegen dit openbaer schamlael geené remedie"té
vinden zyn? Nu sluyt ik mynen epistel, met den zeiven aen uwe beoor
deeling en aen die uwer achtbare lezers te onderwerpen.
BOERKLÏN van de velde.
Z. M. DEN KONING EN DE BISSCHOPPEN.
Het Vaderland deell eene byzonderheyd mede, uyt eene Brus-
selsche korrespondentie, welke niet onbelangryk is
Ik kan u over de afgeloopene feesteu te Brussel, eene tvding
mededeelen, die niet zonder belang is. Gy hemuneri u nog wat
Als er ergens eene vnyle zaek te verdedigen is, zvn 't allvd
den vuylen Messager de Cund en de walgelvke Broedermin die
daer toe hunne kolonnen leenen, en dil is zeer naluerlyk, want
in vuylnispoelen en inodderriolen hoeft men geene zuyvère en
goede zaken te gaen zoeken. Aldus hebben dié twee binden «e-
schermd en gestreden leu voordeele van het kloe0t-nb.il te Gend
en zyn er in gehikt dil onedel slemngewoel, 't welk eerrt afgeslagen
was, te doen plaets hebben. Nu lol daer, goesle is goeslc,'onre'vue
dieren azen naluerlyk geern op alles wat afkoorig is. Doch dy
er groote vuylerikken zyn zoo bestaen er ook kdevne en onder
deie laelsle moei bel Verbond ran Aclsl gerekend worden. In zvn
N' van zondag komt bel prnlblad ook met eene pleitrede af t"en
voordeele van het kloeBenbal. en vertelt dal den üenderhode
in eene belsche razerny is omdat bet kloeffenbal wederom vastge
