ZONDAG m DECEMBER 1856.
'ELFDEN JA18GANG. - JT S5S-
Vertrekuren uyt de Statie Aeisl \AER
Vertrekuren uyt verschitlige Statiën.
AELST, den 20 December 1856.
DEN FRYHANDEL.
De lOevne Jaerwedden.
©enderm. 5-40 8-05 10-00 3-30 5-30 8-50. S? Gend, Brugge, Ostende 8-10 - 11-25.1-25—
JLokeren 8-05 10-00 3-30 5-30 8-50. 3-30 5-30le klas langs Denéerroonde.
grussel 7-5018-15. .8 Korlryk, Mouscroen, Ryssel (langs Lede) S-10
Hechelen Antwerp., 5-40 8-05 10-n3-30. 11-25 5-30.
XeuvThien Luyk, Vervö-40 8 05 10 3-30 8-15 8 Door.nyk, Ryssel (langs Ath 7-501-05—5-15
panden,St.Truyen, Hasselt. 5-4010-»—3-30 Nin.Ceei
ipend 8.-1011^25—1-25—8-50. ^Bergen,!
eerardsb. All), 7-501-055-158-15.
Quievrairi 7-50—rl-05—r 5-151° en 2C kl.
4-60
Te LEDE staen al de konvoys. Te idegem staen deie vertrekkende van Ath G-30 -
0-00 en. deze vertrekkende van Aelst,7-30-1-20 5-30.
Staen te CYSEGEM stil al de konvoys uytgenomen dezen vertrekkende van Aelst 0-00- des
morgens en 8-50 's avonds en van Uendermonde ten 0-00 's morgens en 8-00 h avonds.
Staen te Santbergen de vertrekken uyt Ath 6-30 ?s morg..4 en 0-00 des avonds. Van Den
derleeuw 8-05 's morg. 1-20 en 8 40 des av0nds.
CL'IQUE SLUM.
VAN LOK ER FN NATTR
Uendermonde, Aelst 6-45 9-30 3-15 7-20.
"Ninove, Geerardsbergen, Ath 5-30 9-303-15 7-20.
VAN ATH NAER
Geeraerdsbergen, Ninovc, Aelst, Uendermonde, Lokeren 6-309-654-00.
Geeraerdsbergen, Ninove Aelst, Uendermonde, 6-309-554-007-15.
iBrussel (langs'Oendcrleeuw) 6-30 0 00 7-15.
Gend, Brugge, Ostende 6-30— (langs Lede.) 9-55—- 47-15 (langs Dendermonde.)
VAN GEND NAER
sAelst, Bruss, Ninove, Ath 7-10—12 20 3 007-30.
VAII BRUSSEL WAER
Aelst, Gend 7-15— 12-30—0-00 8 00.
•Ninove, Geeraerdsbergen, Alh ilangs Denderleeuw) 7-15 22-30 8-00.
VAN DFNPERKONDE NAER
Brussel lange Aèlst) 7-25- 11-35—0-00-S-00 1. Mech) 6-50—8-30—10-20-4-03.
Aelst, 7-25 S- 40 12-30 4-15 6-10—8 00.
DEN DENDERBODE
Wy zullen beginnen roet de uytlegging te geven van dit
■woord 't welk op dit oogenblik zoo veel gerucht maekt en
menige geesten beroert.
Den vryhandel, gelyk liv gemeenlyk verstaen word, heeft
eene onevgene beteekenis. Hy zou moeten beteekenen
eene koophandel- en nyverheydswisseling tussclien twee
natiën, 't is te zeggen eene vrylieyd van handel vastgesteld
tusschen twee landen door een handeltraktaet of in
andere woorden, eene wederkee.rige vryheyd van de voort
brengsels en grondstoffen te mogen nemen en invoeren in
de twee landen die met elkander gecontrakteerd hebben.
Jlaer de vrvhandelaers verstaen den vryhandel aldus
niet. Volgens hun, bestaet den vryhandel in alle vremde
voortbrengsels vry en zonder regten in ons land te laten
invoeren, en vry en zonder regten al onze grondstoffen te
laten uytvoeren om in mededingende landen bewerkt te
worden, zonder na te zien wat andere landen doen of zonder
wederkeerige vryheydDit wilt zeggen werk aen
vremdelingeu bezorgen en het aen onze eygene werk
lieden ontnemen, aen vremdelingeu den middel verleenen
van te bestaen, en onze eygene landgenoten verarmen,
!»rood geven aen vremdelingen en onze eygene broeders
van honger laten sterven.
Ofschoon de beteekenis van den nieuwen vryhandel zeer
klaer zv, nog laten vele Belgen zich bedriegen er zyn er
vele die de doortraptheyd der Engelsclien en hunner
agenten die werken om de wetgeving te foppen, met be-
grypen. De intriguen gaen zoo verre en doen zoo veel
voortgang, dat de hoogere administratiën reeds het hoofd
verkeerd hebben en van den slaepverwekkenden beker
gedronken hebben die haer door de engelsche agenten
word aengeboden, en dien zv aennemen met eene ver-
biindheyd welke niemand kan verstaen.
Nogtans, men kan niet onwetende zyn dat het de engel
sclien zyn die deze intriguen doen spelen, en wanneer men
weet, gelyk het van over ouds door iedereen geweten is
geweest, dat de engelsclien voor onze fabriekeringen en
nyverheden de gevaerlykste mededingers zyn hoe kan
men zoo onvoorzigtig of zelfs zoo dwaes zyn dien venynigen
haek vrywilliglvk in te zwelgen
Wie is het kopstuk der meetings die te Brussel hebben
plaets gehad en in andere steden des ryks nog gaen gehou
den worden Is 't niet eenen engelsclien agent Is 't niet
eenen persoon die uytsluytelyk engelsche voortbrengsels
verkoopt Dit alleen zou moeten de oogen doen openen
aen vele die zich voor de zaek van den vryhandel verklaerd
hebben.
Wy zullen aen deze die zich door de engelsche intrigue
laten foppen, en byzonderlyk aen deze onzer vlaemsche
provinciënwaer het werk voor onze bevolkingen het
byzonderste element van bestaen is, vragen welk belang
word er door den vryhandel begunstigd Op welke
-wyze den vryhandel ook ontleed worde, kan hy in niets
voordeelig zyn aen de belangen des lands, 't is een gebrek
aen palriotismus, 't is de vremdelingen den voorkeur geven
op zyne eygene landgenoten. Den vryhandelaer houd geene
rekening van daedzaken noch van de pratyk, hy kan geen
een argument bybrengen 't welk een ernstig onderzoek
kan doorstaen, ailes wat by bybrengt is of valscli of on
nauwkeurig.
Alen zegt aen de nyveraers niet ons stelsel van vryhan
del gaen wy u den overvloed brengen, gy zult alles beter
koop hebben, maer men zegt niet wat kwaed de vremde
gelykaerdige voortbrengsels die de vremde fabrieken ons
zul ion leveren, aen onze eygene nationale voortbrengsels
zullen doen.
Gelyk men aen de yzergieters- en trekkers zegde laet
de yzer-erts uytvoeren, gy riskeert niets, niets zal liet vuer
uwer ovens tegenhouden, g.y zult allyd en zelfs meer dan
te voren konnen verkoopen, omdat de concurrentie der
fransche yzerfabrieken uwe werkingen niet zal doen strem
men, dus zal er uwen verkoop niet. door lyden.... Alen
beeft dit geloofd en de yzer-erts zonder regten laten uyt-
gaen om in de noodwendigheden onzer geburen te voorzien.
Maer wat is den uvtslag Zie hier wat den Courrier de
ia Samhre zegt
tggr" Alen ziet reeds de uvtslagen die in Yrankryk
door de laetste maetregels van 't gouvernement voor den
vrvën uytvoer onzer yzererte te weeg gebragt zyn.
Vrankryk gaet welhaest in staet wezen zyn yzer aen den
zelfden prys te leveren dan wy, en 't is aen dien toe-
te stand dat men de verleeging der prvzen van liet yzer op
de fransche merkt moet toeschryven. In het departement
van het noorden moest de bewerking van de yzererts
te niet gaen by gebrek aen goede erts, dit nietlegen-
<t staende er de brandstoffen bestaen, want de liggingen
der erts in Champagne zyn er nog te verre van verwy-
derd, maer Belgiën heeft den vryën uytvoer toegeslaen
van een deel zyner mynrykdommen die nu het noorder-
departement gaen bevoordeéligen.»
Den Journal de Charleroy bevestigt deze daedzaek en
doet de droevige nytwerksels van dezen ongelukkige»
maetregel nytscbynen. Zie liier hoe dit blad zich uytdrukt
'ïïaf' Twee smeltovens, den eenen te Montigny op de
Samber, den anderen Ie Chutelineau zyn reeds moeten
stilvallen, en -men berigt dat eenen derden welhaest in
een ander geslicht liet zelfde lot zal ondergaen.
Het blykt dat, sedert de 'inkomregten op hel yzer en
<t den vryën uytvoer onzer erts, er vyf smeltovens uytge-
doold zyn, 't welk genomen elk op 600,000 kilos in de
maend, op ~'t eynde des jaers een lotael van 56,000,000
kilogr. mindere voorlbrengst voor ons distrikt oplevert.
Indien wy den inkomprys op 10 franks de 100 kilogr.
schatten, dan leveren die 56,000,000 kilogr. 5,600,000
s franks op.
c Nu, daer alle stollen, houille, coak, erts, steenaerde,
die den samenstel van het yzer rrytmaken en zynen
inkomprys daerstellen, daer al deze sloffen byzonderlyk
werk kosten, mogen wy, zonder overdryving, zeggen
dat, door het stilvallen dezer vyf smeltovens, de werkende
klas van onze, streek een verlies ondergaet van omtrent
5,000,000 franks
De arbeyders zonder werk gevallen doen de mededin-
ging aen andere en zullen den dagloon doen verminderen
juvst op het oogenblik dat de eetwaren nog duer en
buy ten de evenredighevd van den dagloon zyn.
Ziet daer de uvtwerkséls van den vryhandel. Ons
gouvernement laet eene grondstof uytvoeren, Arrankryk
stelt regten op het voortbrengsel dat er van die grondstof
komtEn 't gevolg er van is dat de belgische werk
lieden er dry itiillioenen franks dagloon door verliezen...
Wy zullen op deze stof terugkeeren, want 't geen men
verliaelt over de smeltovens, zullen wy konnen toepassen
aen andere nyverheden die ons van digter by raken.
Het is voorzeker eene onbelwislelyke zaek dat, sedert ecnige
jaren, de pryzen der levensmiddelen dermate verhoogd zyn, dat
liet voor iedereen onmogelyk is geworden met de gewoone win
sten te leven. Het groot getal kleyne ambtenaren die plagtcn niet
hunne jaerwedde te konnen bestaen en die er moesten mee be
staen omdat zy geer, ander inkomen hadden, hebben zich, sinds
eenige jaren, alle slach van beroovingen moeten opleggen om
voor zicbzelve en hunne famlliën den schralen kost te konnen
krygen. In dezen ongelukkigen staet van zaken gaet hel gouver
nement nu eyndelyk voorzien met aen zeker slach van bedienden,
aen deze die boven de 1200 fr. niet genieten, eene bvlaeg of
verbooging van jaerwedde te verleenen. Wy keuren dezen maet
regel volkomen goed omdat hy gesteund is op de reglveerdigheyd
en billykheyd eenen amblenaer die zich ten diensle stelt van
het gouvernernement en er geheel zynen mensch voor slagtoffer!,
heelt immers regt van dien dienst en opofferingen te leven.
Maer wat ons zeer bevremdend en zelfs onreglveerdig voor
komt, is dat de leegere geeslelvken, de eerw. heeren desservanten
en onderpastors buyten den maetregel van 'l gouvernement ge
sloten zyn, alhoewel deze meer dan eenen bedienden de sym
pathie van den staet weerdig zyn. En inderdaed, waer is den
amblenaer, hoe hoog of hoe leeg zyne jaerwedde ook zy, die zoo
nuttig is aen de niaelschappy, die zoo veel dienst doel aen de
samenleving dan er de pastors en onderpastors doen En nog-
lans wat is de jaerwedde die zv genieten om er volgens hunnen
staet meê te leven Die jaerwedde van 800 fr. voor de pastors
en 500 fr. voor de onderpastors is eene hittere beschimping van
den maelschappelvken dienst dien zy bewyzen En dan nog, is
dit wel eene jaerwedde !s dit wel eene bezoldiging van gedane
moeyten Wy antwoorden gladaf NEEN en zeggen dal hel
enkelvk eene kleyne restitutie is of liever de wedergaef van een
deel der revenues van de geestclyke goederen, die den staet, ten
onregle en met overtreding van de goddelyke en naluerlykc wet,
aengeslagen, overweldigd en in eygendom behouden heeft, zoodat
wy vry durven zeggen en in princiep vaststellen dat de geesle
lvken voor hunnen dienst geenen centiem belooning of betaling
ontvangen.
Nngtans, den art. 117 der grondwet zegtde jaarwedden van
de hedicnacrs der eerediensten, zyn ten laste van den Staet; de
noodige sommen worden jaertyks in den budget gebragt.
Doch, daer het thans ons inzigt niet is dien art. der grondwet
te onderzoeken, zullen wy, voor den oogenblik, aennemen dat de
800 en 500 franks die door den Staet aen de paslors en onder
pastors jaerlyks geteld worden, de jaerwedden zyn waervan art.
117 der grondwet gewaegt, maer wy vragen dan waeroin de
pastors en onderpastors ook in hunne geringe jaerwedde geene
verhooging krygen gelyk de andere bedienden, die nog meer ge
nieten dan de geeslelvken Zyn de boter, hel vleeseh, denerd-
appels, de evers, hel brood en in "'t algemeen al de eetwaren voor
de priesters niet zoo duer dan voer de leegere bedienden Men
zal ons zeggen ja maer de priesters hebben profylen van hunne
missen en diensten die zy dagelyks te doen hebbenen wy
antwoorden: ja, zy hebben wal profylen of honoraires, en had
den zy die niel, zy zouden mogen vasten, want als kleederen,
vuer, licht,,contribution en eene menigte kleinigheden, die niet
geleld maer locli moeten betacld worden, er af z.yn, is geheel de
jaerwedde verdwenen. Maer die profylen of honoraires zyn ook
voor de dry vierde afgevallen, hy zoo verre, dat wy verscheidene
paslors kennen die, hadden zy geene palriiuon'iele revenues,
volstrekt niet zouden konnen leven en zicli de hardste beroovin
gen moeten opleggenZyt gy dan pastor, steekt gy dan een
deel uwer forluyn in de studiën otn lol uwen roep te komen;
passeert gy dan 't schoonste van uw leven in de dorre en moeve-
ivke studiënom laterarmoe te lyden....
Andere zeggen Den .pastor of onderpastor heeft noch vrouw
noch kinderen te onderhouden, en by gevolg, voor zich alleen
heeft hy zoo veel niet noodig. Dol zy noch vrouw noch kinderen
te onderhonden hebben, .lit is waer, maer wat er ook waer is,
Is dal zy armen, schamele armen en ongelukkigen, die in het
gelieym lyden, te helpen hebben. Hel zyn de pastors en onder
pastors die, door hunne bediening, meesi met de armen, en be
dekte ongelukkige!» in aenraking zyn, hel buys des pastors is
dikwils, in den winter, als of er eenen annmeester woonde; als
den armen zieken wat sterk voedsel, wyn etc., hy ordonnantie
van den doctor, noodig heeft, allons gauw naer de pastor*; komt
den pastor of onderpastor bv eenen armen zieken, hy ziet dat
er alles ontbreekt niet alleen voor den zieken maer zelfs voor de
gezonden, wat blyfterhem anders over dan zyne beurs te ont
snoeren en te geven; en dan nog. heeft de gemeente ecuen
liberaler voor burgemeester, gelyk hel op vele genieenlens is,
enden paslor of onderpastor handelt niel naer zynen wenscb,
salueert hem niet genoeg of bestraft te veel liet kwaed, seffens
den bvleg word uyt den budget geschrapt, den priester word
onreglveerdiglyk en schandelyk genepen in het octroy, en zynen
byleg moet hy verliezen, of wel hy word op de kerk gelegd. En
hoe vele kerken worden er niel gevonden waer alles ontbreekt
om naer behooren den goddelyken dienst te konnen doen
Wat dan gedaen Immers, "er zyn nog vyf-en-twinlig andere
redens die de billykheyd van onze vraeg kunnen staven en de
volksvertegenwoordigers overtuigen dat zv reglveerdigheyd- en
treffelykheydshalve moeten eysschen dat de leegere geeslelvken
ook in den maetregel des gouvernements begrepen worden, en
zoodanig begrepen, dat de parochiën hun niet gedurig de l'affe
bedreiging van liet afnemen van hunnen byleg konnen naer
't hoofd werpen. Pastors en onderpastors moeten, om wei te zyn,
van de gemeente leenemael onaflianglyk zyn, hunne weerdigheyd
en gevaerlyke diensten hy besmeltelyke zieken, hunne verplig-
tiiigcn van den armen te helpen en 'den aerd van hun ainbt van
met de schamele ongelukkigen te moeten verkeeren en ze te
ondersteunen, vereysscben dat zy eene behoorlyke jaerwedde
genieten en daervoor niet niemand anders dan met den Staet
hlleeu te doen hebben. Krvgl den priester wat meer, den armen
zal er by winnen.
Wy hopen dar. vastelyk dat de volksvertegenwoordigers den
toestand der leegere geeslelvken zullen in aendacht nemen en
dal er magttge stemmen zullen gehoord worden om voor die
regtveerdige zaek te pleiten.
Wy lezen in een dagblad van Engeland The Nation
De engelsche schryvers, die zoo geweldig uytvallen
tegen de afschuwelyklieden der gevangenissen in andere
landen, zwygen stil over de afgrysselykheden van Port-
Arlhur en van Norfelk-Ysland. Den doctor Ullathorne,
titans protestantsclien bisschop van Birmingham, in zvn
verslag voor liet Parlementskomitevt, heeft verhaeld dat
hy zich op zekeren dag naer Norfo'lk-Ysland begaf om de
vertroosting des godsdienst aen te bieden aen een-en-dertig
veroordeelden die op liet punt waren van ter dood gebragt
te worden.
Men kan gemakkelvk begrypen hoe zyn hert ontsteld
was toen hv, met deze veroordeelden in eene cel opgeslo
ten, den officier zag binnen komen belast met de genen te
doen kennen die eene verandering van siraf bekomen had
den. Van de een-en-dertig hadden er zestien genade be
komen. De eene begonnen te kermen en vielen nvt in ver
vloekingen, terwyl de andere hunne vreugd en hl yd se hap
lieten uytschynen. Maer, heigeen schrikkelvk is om Ie.
