1 iVv Jaor. Zondag*, lo January ItlOii. ÜV' SKiJ).
VERTREKUREN UYT AELST XAKR
VERTREKUREN UYT VOLG EN DE STATIËN
6 FRANKS
Nog den Omzendbrief van
den Paus.
Óórdeelt gy ook, Landgenoten.
En nog meer.
Hawelyk van den Hemel gezegend.
PROTESTATIE
Ijl'IIU
VAN ANTWERPEN NA ER Sl-Nieohies, Lokercn, (lend, 6-10 7-60 10-30 3-00 6-10 0-00.
VAN GENII NAER Lokcren, SI Nicolaes, Antwerpen. 6-10 9-05 10 20 2-35 6-15 7-00.
Tfi Leuk slaen nl dc konvoys. Tc Idegem slacn deze vcrlrekkendc van Ath 6-30 0-00
(0-40 4-30 7-23 en al de konvoys vertrekkende van Denderleeuw.
Tfi Gyseghkm slacn slit al de konvoys uytgenoihen deze vertrekkende van Aclsl -0 00 dos
morgens en 0-00 en van DendcrtTionde len 0-00 's morgens en 00 00.
Tc Santbergen slacn slil de konvoys van Alh C-30 10-40's morgens. 4-30 en 7-23 's avonds
Van Denderleeuw 0-00 8-20 's morgens, 3-09 6-00 en 9-03 des avonds.
imnic
fciinm
Dondermoiidc, Aelst,
Ninove, Geeraerdsbergen, Alli,
AN I .OK Eft EN NAER
7-00 9-30 3 (0 7-43 6-00.
7-00 9-30 3-10 7-43 6-00.
VAN ATH NAFfl
Geeraerdsbergen, Ninove, Aclsl, Dendoimondc, l.okeren 6-30 10-40 4-30 7-23.
Lessen, Geeraerdsbergen. Ninove, Aclsl 6-30 10-40 4-30 7-23.
Brussel (langs Denderleeuw) 6-30 10 10 4-30 7-23.
Geud, Brugge, Oostende (langs Lede). 6-30 10-40 4-30 7-23.
VAN GENU NAER
Audenaerde, 6-43 9-30 1-30 6-00 8. naer aelst 7-20 tl-25 2-05 5-00 5-37 6-45
VAN BRUSSEL NAER
Aclsl, Cend, 6-05 7-30 7-50 1120 11-50 2-35 0-00 5-40 8-15.
Ninove. Geeraerdsbergen, Ath (langs Denderleeuw), 7-30 2-20 5-15 8-13.
VAN DENDERMONDE NAER
Brussel (langs Ae
Aolst
7-25
2-20 5-15 8-10 (langs Mecb.) 5-45 8-57 10-05 3-40 0
7-25 7-55 12-02 2-20 5-15 8-
-50.
>-30.
AELST, DEN 14 JAMiAÏ'.V 1805.
Hoe meer licht er verspreyd word over den
waren zin en de echte beteekenis van den Paus-
lyken omzendbriefhoe heter de catholyken dit
manhaftig stuk hegrypen hoe welwillender zy hel
onthalen en hoe eerbiediger zy er zich voor neêr-
buygen, hoe grooter ook de woede, de razerny
en de vërlegenheyd worden der francraagons-
liherhaters-solidairen, omdat hunne snoode poo
gingen van geweld, hedriegery, valschheyd en
verleyding zich komen verbryzelen tegen die
opregt bewonderensweerde eenheyd waermeê
g'hcel de catholyke drukpers bezield is om de
groote stemme van den H. Vader mei lèerzaem-
heyd te aenhooren en met dankbaerheyd te aen-
veèrden. Dit laeiste is het onmisbaer uytvverksel
der Waerheyd op herten en geesten die voor en
van de Waerheyd zyn, terwyi het eerste de straf
is der hardnekkigheid die liet magonniek be-
iaeld schryfgehroed gebruykl om de Waerheyd te
vcrvalschen, te miskennen en te bestryden.
l)e Waerheyd en het Goed zullen onverander-
lyk de Waerheyd en het Goed blyven, omdat zy
voortvloeyën uyt Hem die de Waerheyd en het
'Goed zelve zynde, onveranderlyk is'. De dwaling
en het kwaed zullen altyd dwaling en kwaed bly
ven, omdat zy tegen de Waerheyd en 't Goed
opdruysschen.
De Encycliek van den Paus veroordeelt het
stelsel dat de magonnieke liberhaters voorstaen
en waerby zy verklaren dat de vryheyd van het
kwaed le doen een regt is voor den mensch en
aenbevelensweerd als het ideael en 't opperste
Goed voor de grootheyd van volkeren, familiën
en persoonen. Die grove en verpestende dwaling
veroordeelen en verwerpen wy met den Paus en
zulks des te liever, omdat wy, al tol spyt der
godsdiensthaters, onderdanige en toegenegene
kinderen der Kerk te blyven, wy ook getrouw
aen onze grondwet te konnen wezen.
Wy roepen .de ernstige aendacht onzer lezers
op dé hieronderstaende gevolgtrekkingen, welke
wy letterlyk uyt la Pair van M. Coomans over-
schryven en die met onze deiikwyze volstrekt
overeenstemmen.
De kwestie die men opwerpt is de eeuwige
vraeg, te weten in hoeverre de burgerlyke wet
moet overeenstemmenn met de godsdienstige
wet, in hoeverre de voorschrilten van den cate
chismus moeten bekrachtigd worden door de
wetboeken. Nauwziende godsgeleerden, by voor
beeld Jesuïten van den Paraguay, hebben, be
weerd dat het geoorloofd en nuttig was de bur
gers te hervormen in geloovigen en dezelve te
pramen, zich naer den catechismus, op straf van
burgerlyke kastyding, te gedragen. Deze theorie,
toegepast door koning Lodewyk IX op de gods-
lasteraers, is begrypelyk, en krachtens de logiek
kan zy staende gehouden worden wy hegrypen,
dat zy sommige styve geesten kan verleyden,
wier ónverbiddelyk geloof regt naer de volstrekte
gevolgtrekkingen leyd. Hare laetste uytdrukking
is eenvoudig de ómkeering van eenen catechismus
tot wetboek', door het geweld aengeleerd en in
prakt yk gesteld.
Maèr, zy geleyd verre de logiek dergenen die
beweeren dat de maetschappy moet geregeerd
worden volgens de voorschriften van den cate
chismus, cn dat het burgerlyk gouvernement,
door gevangzitting of boet moet straffen, alles
wat verboden is door den catechismusInder-
daed, indien men de vryheden van om.** wys,
van drukpers, der eerediensten, van associatie,
enz., moet bannen, dan moet men om dezelfde
reden en uyt alle noodwendigheyd, insgelyks ver
bannen de vryheyd van godslastering van vleesch
te eten op de vastendagen en eene menigte ande
re vryheden die door den catechismus gedoemd
zyn. Onder het godsdienstig oogpunt, en in goede
logiek, is den catholyken wetgever niet meerver-
pligt om door de wet de misbruyken der pen vry
heyd tegen God te kastyden, dan de misbruyken
der vryheyd van het woord tegen dien zelfden
God. Den H. Lodewyk was slechts loyaellyk con
sequent, wanneer by de long der godslèsieraers
deed doorsteken op een tydstip waer hy strenge-
lyk die niet orthodoxsche daghladschryvers zou
gestraft hebben.
Wanneer dus onze liberalen beweeren dat de
belgische vryheden moeten afgeschaft worden
door de catholyken, als veroordeeld in haer zel-
vcn onder het zuyver doctrinael oogpunt, dan
begaen zy eene plompe dwaling, want zy verkla-
te gelyker tyd, en door dezelfde reden, dat hel
de strikte p'ligt der catholyken is, morgen al de
mogelyke tekortblyvingen aen de voorschriften
van den catechismus te verbieden. Enkel de
catholyken die eene vys los hebben, zullen hen
op hun woord gelooven.
De Encycliek levert dus in onze oogen niet
eene der moeyelykheden op, welke onze tegen
strevers er met genoegen in vinden, en zekere
catholyken de zwakheyd hebben er in te ontdek
ken. Zy is de gansch natuerlyke en zeer ach-
tingsweerdige bevestiging der catholyke leerin
gen zy is onverdraegzaem omdat zy zulks moet
zyn, zy eyscht voor de waerheyd alleen de onver-
jaerbare regten der waerheyd, zy doemt en ver
oordeelt de dwaling, zy erkent aen deze het regt
niet te bestaen en zich le verspreydén in een
woord, zy is het ideael en het licht des gewe
tens. Het kan niets anders zyn, vermits zy het
werk is, van een onfeylbaer 'gezag, dat eenen
onbetwistbaren wil en onbetwistbare voorschrif
ten aen den dag legt. Den Paus heeft dus-volko
men gelyk, hetgeen niet belet dat wy ook gelyk
hebben. Van dan af is^ het niet te vreezen, wy
waerschuwen er de heeren liberalen van, dat wy
in het minst zouden wankelen in de verdediging
der grondregels van immmer toenemende vry
heyd, welke wy nooyt hebben opgehouden uyt te
roepen.
De liberhaters geven voor dat de Encycliek
alle vryheyd veroordeelt. Dit is eene grove leu
gen en eene schaemtelooze valschheyd, alleenlyk
geschikt om de catholyke gewetens te veront
rusten en te misleydcn. Den heer burggrael'Dc
Kerkhove komt deswegens eenen hoogst merk-
weerdigen brief aen de magonnieke liberhaters-
In Engeland aengokomen, zy verliet de reyzigers en
kooplieden cn bevond haer in wcynige dagen le Lon
den zy doorliep al de straten der stad zonder verslaen
te kunnen worden. Zy wierd acnzien als eene uytzin-
mge déwyl nien hare tael niet verstond en dewvl zy
als eene sarrazynsche gekleed was. Zy diende aldus
tot spot van hel gemeene volk en der kinderen die met
deze vremde lachten. Eyndelyk liet God toe dat Ricliar-
dus, den knecht van Gilbertus, haer op de merkt ont
moette en erkende. Men kan geenszins de vreugd uyt-
drukken van deze princes wanneer zy Ricltardus zag en
bemerkte dal hy denzelfden was die zy met Gilbertus
in het gevang van haren vader gezien had. Wat doet
gv hier, vraegde haer Richardus Ik hen hier geko
men, antwoordde zy, om my inden Catholyken Gods
dienst le doen onderwyzen. Blyf hier, hernam dan
Richardus, ik ga er aonslonds mynen meester van ver-
willigen.
Gilbertus geloofde aenslonds niet hetgeen Richardus
hem zeyde, zich niet kunnende laten voorstaen dat eene
zoo teere jonge dochter, en van zoo hoogen rang zoo
vele lauden en provinciën doorreysd zoude hebben om
naer Engeland le komen maer ziende dal Richardus
bleef aenhouden cn hem van du waerheyd verzekerde,
verwonderde liv den moed en het geloof van die doch
ter en twyfclde niet meer of Gods Voorzienigheycl was
Indépendance te schryven, die zich wel gewacht
hoeft dien brief op te nemen omdat zy en hare
dwaellceringen er zoo duchtig in geklopt worden.
Ziet hier, geëerde lezers eenen uyttrek uyt dien
brief
God heeft de vryheyd aen den mensch gege
ven, dit is onbetwislbacr. Wat is die vryheyd
Het is 't vermogen of de faculteyt van te kiezen
tusschen het goed en het kwaed, het vermogen
van't goed of het kwaed te doen. Maer de vryheyd
van den mensch is geen volkomen regtzy is
beperkt, alle oogenblikken, door de maetschap-
pelyke noodwendigheden, door de burgerlyke
wei. door de staetkundige wetten. Den mensch
als vry wezen, heeft hy wel 't regt xan 't. kwaed
te doen? Geenzins. Men erkent hem zelfs niet
altyd het regt van 't goed te doen maer spreken
wy hier' alleenlyk van 't kwaed, 't is al genoeg.
Ik heb het vermogen of de faculteyt van mynen
evenmensch te beminnen of hem le dooden,
maer heb ik het regt van hem te dooden Neen,
ongetwyfeld, het strafwetboek heeft zorg my
daervan te verwittigen. Ik heb de faculteyt van
te stelen, van overspel te begaen, van te laste
ren. Maer is die faculteyt een regt Ook niet. Ik
stel die zelfde vraeg voor alle akten die door de
menschelyke wet gestraft worden overal vind
ik de vryheyd, maer nergens heet noch kan zy
het regt heeten van 't kwaed te doen. Nergens
zie ik anders dan het regt van het goed te doen
en de pligt van my van 't kwaed te onthouden. Het
is 't zelve voor alle werken die door de zedelyk-
heyd veroordeeld maer door't menschelyk geregt
niet voorzien zyn. Aldus straft de positive wet
niet en zy kan zelfs niet straffen den ontaerden
zoon die de dood van zynen vader wenscht. En
nogtans zou alle treffelyk geweten opstaen indien
dergelyken booswicht ons durfde zeggen lk
heb het regt te doen al wat de wet my niet ver
bied ik heb het regt de dood van mynen vader
te wenschen. Wie zou durven voorstellen zulk
een regt te aenveerden
Aldus gaen de zedeleeraers veel verder dan de
welzy veroordeelen vele zaken die de wet ge-
praemd is aen kant te laten. Maer, zegt men
daervoor dat de leeringen der zedeschryvers de
tegenwoordige maetschappy in gevaer stellen
Op zyne beurt gaet den godsdienst verder dan
de zedeleer. Men zegt hem De wet laet my
toe te drukken en te verkondigen dat er geenen
God is, dus heb ik het regt van dit te doen.
Den Godsdienst antwoord 't geen de wet u
toelaet te doen, is voor u een betrekkelyk regt
maer niets jneer. Men heeft altyd het vermogen
van 't kwaed te doen in zekere palen heeft men
daertoe het betrekkelyk regt, maer nooyt heelt men
daertoe een volkomen regthet regt eygentlyk ge
zegd. Dit is g'heel de Encycliek: de theorie
van't regt volgens de veropenbaerde waerheyd.
Wat is er daer zoo benauwdmakend in
Zie daer, Landgenoten, de ware beteekenis
van den Pauzelyken omzendbrief, waertegen de
liberhaters-francmagons zoo geweldig uytvallen.
Wat dunkt u daervan Is het niet eene der groot
ste weldaden die wy van onzen H. Vader konnen
ontvangen Hy leert ons de waerheyd en ver
oordeelt het bedrog, het verderf, de leugen tael,
de goddeloosheyd die de samenleving ongelukkig
maken, die de familiën naer de schande leydcn,
die de persoonen eer, reputatie, goed en alles
doen verliezen.
er mede bezig. Hy wilde haer om goede redens in zyn
buys niet nemen, en gebood Richardus haer le gelcy-
den by eene mevrouw van zyne kennis met verzoek van
voor haer gelyk voor haer eygen kind zorg le willen
dragen. Des anderdaegs ging Gilbertus bv die mevrouw;
zooïiaest als de jonge Sarrazyno hem zag. was haer
bert zoo gesloten en verrukt van blydsebap, dal zy haer
voor zyne voelen wierp, zyne knien omhelsde en die
met bare tranen bevochtigde. Wilt mv niet verstoolen,
zeyde zy hem, gy zyt dien welken God geschikt heeft
om my te bekeerèn en cbristene te maken. Gilbertus
wierd geraekt door bare woorden die haer groot geloof
te kennen gaven, en wierd als van God verlicht om haer
le trouwen, opdat zy met meerder gemak onderwezen
zoude kunnen worden, in onzen Godsdienst.
Nogtans niet wetende wat besluyt nemen, dewy] hy
aen God beloofd had in den oorlog "der christenen legen
de ongeloövigen te dienen, ging hy zynen bisschop to
rade welken hy met nog vyf andere bisschoppen verza
meld vond. Gilbertus hun de zaek en voorvallen van tlje
juffer verhoeld hebbende, zeyden zy hom allen, dat dien
roep van God kwam, en dat, dewyl zy beyden eene zoo
heylige en zuyvere meeuing hadden, den hetnel hun
liuwelyk zou zegenen.
Gilbertus onderwees do jonge princes in do myste
riën en grondregels van den Godsdienst. Zy vond
smack in de waerheden van het geloof cn ontving de
onderriglingen met zoo heylige gesteltenissen, dat zy
in korten tyd bekwacm was liet doopsel te ontvangen,
tot hetwelk zy haer door liet gebed en in den geest var
Vader, wat zond gy zeggen van uwen zoon,
die u zou toed uwen Ik heb het regt van niet te
werken, van den luyaerd te spelen en daerby
losbandig te leven, in koten en kroegen te ver-
keeren en my op myne mode te amuseren, want
de wet verbied my dit niet?
Moeder, wat zoud gy zeggen van uwe dochter,
die ti zou toesnauwen ik werk in 't huyshouden
niet; ik heb het regt van my op le tooyön, g'heele
dagen te zwieren en te drillen en daerby al de
de hegeerlykheden van myn bedorven hert in te
volgen en te voldoen, zoolang ik de burgerlyke
wet niet overtreed
Vader en Moeder, hoe liberhalersgezind, gy
ook zoud konnen wezen, gy zoud eenen gruwel
opvatten voor zulke tael en duyzendmael zoud gy
de schryvers en predikanten vermaledydcn
die zulke leerstelsels aen uwe kinderen zouden
inboezemenEn nogthans, dit zyn de leerin
gen van al die gasten welke zoo onbeschaemd en
eerloos tegen de Encycliek van den Paus uytval
len en ze door alle slach van bedriegelyke schyn-
redens verscheuren en lasteren. Dit zyn de ge
volgen dier leeringen welke gy noodzakelyk zult
te verduren en te verkroppen hebben, indien de
liberhaiers-magonnieke principen zich algemeen
versprcyden en in zwang komen. Want uyt de
verachting der waerheyd, uyt den opstand tegen
de wet G5ods en tegen de voorschriften zyner
Kerk vlocyt alle kwaed zoo voor de volkeren als
voor de individu's.
Wy zullen op deze stof terugkèerén.
van Mgr den aerlsbisschop van Kamer yk tegen den
omzendbrief van M. Baroche, in date van den
1 January 1865.
Wy ontvangen mededeeling der wonderbare proteS-
lalie welke Mgr Renier, aerlsbisschop van Kameryk,
komt toe te slnren aen M. Baroche, minster der «ere
diensten van het Irausch Keyzerryk. Wy verbnesten ons
aen onze lezers de vertaling te geven van dien aki
waerin eene gansch catholyke kloekmocdigheyd uyt*
scbynt
Kameryk, deo 3 january 1869.
Mynheer den Minister.
Ik heb den brief ontvangen welken ft we Eminentie
my de eer heeft gedoen my toe le sturen, in date van
den 1 dezer, om my te verwittigen dat bet eerste deel
der Encycliek van 'den 8 december en het stuk dal er
bygevoegd is onder den titel van Syllabus compltctcnn
prmcipuos nostra1, cetatis mores, cm., niet mogen gedrukt
worden in de onderriglingen welke ik zou gelooven te
moelci; toesturen aen de geloovigen voor den jubilé of
Ier andere gelegenbeyd.
Ik kan, mynheer den minister, hier maer herhalen
hel geen rk. m eene dergclyko omstandigheyd schreef,
nu achtlien jaren geleden, aen eenen uwer voorzalen
Zonder wegens dit verbod, in «enige diskussie van
princiepen le treden vvaervan Uwe Excellentie gansch
de zwaerwigtigheyd kent, moet ik doen opmerken dat
in myn bisdom gelyk overal elders, bet arlikel 1 der wal
van den 18 gcnmlral jaer X, voor de vryheyd der diuk-
pers van eene onmogelyke uylvoering geworden is.
De aklen van den Heyligen Stoel, waermede deo
Slaelsraed zich bezig houd, zvn in de handen van al de
geloovigen. Sedert lange reeds zyn zy gedrukt en afge
kondigd door de dagbladen die, verscheydene dagen
lang, er in alle de zinnen den tekst hunnel' diskussien
van gemaekt hebben.
boetveerdigheyd bercvddc. - Den bisschop van Londen
wilde haer zelf doopen. Vooraleer hy die verhevene
plegligbeyd begon, vraegde hy haer volgens bel kerk-
gebruyk of zy gedoopt wilde worden Zy antwoord
de me'l-eenen heyligen leveren overvloedige tranen,
die al de omstaenders bewogen, dat zy bel uyt geheel
haer bert verlangde dat zy daerom met levensgevaer
van oen zoo ver afgelegen land was gekomen. Den bis
schop doopte haer en veranderde haren nnem in dien
van Mathilda. Gilbertus trouwde hnor daer in hel
byz\n van den bisschop die den buwelyken zegen gaf.
Nadat de plegligbeyd des huwelvks verrigt was, be
vond Gilbertus zich in gröole onrust over hetgeen hy
doen moest. Van den eenen kant had hv vast besloten
de belofte te houden die by aen God gedacn bad
van naer den oorlog tegen de ongeloovigen weder te
keeren, cn van den anderen kant, durfde 1 y, eene oclil-
gonoole, die hem van zoo ver was komen zoeken, niet
verlaten. Mathilda wierd zyne onrust gewner en
zeyde hem Wal hebt gy zyt gy bedroefd omdat ik de
eer l.eb uwe buysvrouw te wezen Neon, antwoord
de Gilbertus, dc icden myner ongerustheyd is omdat ik
naer den oorlog moei vertrekken om voor Jesus legcD
de ongeloovigen te slryden en ik vrees dat myn ver
trek en myn afwezen u zullen bedroeven. Neen,
zeyde alsdan die deugdzame vrouw, vertrekt naer eenen
zoo heyligen oorlog, ik zal er niet over droef zyn, aen-
gezien hcl Gods wil is. Ik heb slechts gcwcnSclit met u
te zyn om voor Christus le leeren leven. Gy held my
verklacrd by mynen vader gevangen zynde, dat gy he
reyd waert de offerande uws levens aen Jesus to doen,
en' ik ben insgelyks bereyd de offerande te doen van
uwen persoon Ofschoon hel my pynlyk valt van u af-
gescheydcn te worder., ik beu nogtans verblyd van aen
God weder le geven eenen echtgenoot dien ik slechts
om God gezocht heb. Ga dan, bruydegom, God zal uwe
onderneming zegenen wees voor mv niet bevreesd
den Heer, die my bermher igheyd gedaeu beeft toen ik
nog ongeloovig vvas, zn! mv nu mcor beschermen dewyl
ik cbristene ben. Zy namen, tranen stortende, alsclicyd
van elkander na zich wederzyds in elkanders gebeden
bevolen te hebben.
Gilbertus, die niet kon ophouden dc heylige edel-
moedighevd zyner echtgetioote le bewonderen, vertrok
en liet liaèr Richardus om zorg voor haer le drager. Hy
bleef dry jaren en half in den oorlog en keorde weder.
God strekte zynen zegen'over een zno heylig huwelyk
zy bekwamen eenon uylverkorcnen zoon. Mathilda had
gedurende haro zwangerheyd verscheydene inspraken
cn inwendige voorlcekenen die hoer voorspelden dat
haer kind groot zon zyn voor den Heer. Zv bragl in het
jaer 1119 dat zalig kind ter wereld het welk Thomas
genaemd wierd. Mathilda is in hare nieeningen geens
zins bedrogen geweest. Haren zoon Thomas is eenen
grooten heyligen geworden hy wierd aerlsbisschop
van Canlorbury en ontving de martelkroon ter verdedi
ging der Kerk.
Men viert zynen feestdag daegs na dien der onnoozelu
kinderen.