5#"* Jaer. Zondag. 24 Oelober
[V f780.
VOLGENDE STATIËN:
VERTREKUREN UIT DE
YZEREIV WEG.— VERTREKUREN UIT AELST NAER
SCH00L-ENKWEST,
ABONNEMENTPRYS6 FRANKS 'S JAERS. De inscliryving eindigt met 5t December. 7 AKNONCENPRYS, per drukregel: Gewone 20 cent. Rekiamen fr. 1,00. Vonnissen op S" bladz. 50 cent.
uit Gent naer
Moortzeele, Sottegem, Geeraerdb., Enghicn, Braine-le-
Comte 5.50 8.12E 8.08 11.18 2.20 5.40 fi.59
DIT GEERAERDSBERGEN NAER
Maria-Lierde, Sottegem, Moortzeele en Gent, 5.15 7.24
9.54 11.59 2.58 4.48 5.50E 8.51
dit Denderleeuw nabr
Haeltert, Burst, Herzele, Sotteg. Audenaerde, Ansegem
Kortryk, 6.17 0.00 9.01 12.55 6.C9 7.20 direct.
dit Sottegem langs denderleeuw naer
Aelst, (5.38 's Zatcrd.) 7.49 12.06 0.00 5.00 7.48
uit Antwerpen naer St. Nikolaes, Lokerbn en Gent
4.50 7.15 8.50 10.55 2.05 3.50 7.15
dit Gent naer Lokeren, St. Nikolaes en Antwbrpbn
4.30 7.05 9.25 10.50 2.20 5.25 7.05
Uit Sottegem laogs Erpe-Meire. 7.49 1.58 7.48
dit Mechelen naer Opwyck, Moorse) eu Aelst
6,30 10,55 4,40 7,45
NAER AELST UIT
Ath 6.49 10.30 1.30 4.09 7.58 9.05
AnlW. 5.25 6,50 9,15 9.5 10.50 E. 1' 2" 3" kl. 12 15
3-15 E. l°203e kl. '1-56 4.45 5.55 6.50 E. 1" 2° 3» kl. 9.< 0
Brussel 6.20 direct 7.2ü E3kl. 7.25 9.00 11.06
11 53 1.55 3.02 5.01 5.55 7.05 8.15 E. 3 kl.
8.20.
Des zondags 's nachts 12-07 E 3 kl.
Dendermondc 7.12 9.33 11.34 2.25 5.27 8.23 10.47
Geeraerdsbergen 7.27 11.08 2.03 4.50 8.33 9.41
Gent 6 24 7.39 E 3 k). 8.15 9 43dir. 11.04 12.31 E3kl.
I.55 4-38 ca 4-48 E 3kl. 5.06 8.09 8.18 9.33 E 3kl.
Lessen 7.09 10.50 1.50 4.29 8.18 9.25
Lokcren 6.40 8.40 10.59 1.54 4.56 7.55
Ninove 7.55 11.36 2.34 5.18 9.01 10.09
Oostende O.00E 6.04 6.20E. 1 2 3 kl. 9.00 0.O0 0.00
II.12 E 3 kl. 11-55 0.00 E 3 kl. 6.04
Dendcrmonde. 4-56 6-43 8-45 12-22 3-09 6-43 9.38
Lokoren. 4-56 6-43 8-45 12-22 3-09 6-43 9.38
Mecbelon. 4-561 6-431 7-17d 8-12d Exp. 1"2"3'kl. ll-57d
1-04J Exp. 1" 2e 3' kl. 2-5ld 3-09/ Ö-Oüd 6-43/
10-06d Exp. le 2" 3' kl.
Antw. 4-561 6-43/ 7-17d 8-42d Exp. 3 kl. 1-04d Exp.
1"2' 3* kl. 2-51d 3-09/ 6-00d 6-43/ 10-06d Exp.
4* 2* 3e kl.
Brussel, langs Denderleeuw. 4 40 7-17 7-50 8-12
E 3 kl. 9-19 10-21 dir. 11-57 1-04 E Ski.2-51 5-*20 E 2 kl.
6-00 8-49 9-11 10-06 E 3 klas.
Des zondags morgens 8-02 E 3 kl.'
Leuven, Thicnen, Luik, Verviers 4-40d 4-56/ 6-43/
8-12d 3 klas. 7-50d 9-19d (ll-57d tot Leuven) l-04d
Exp. 1* 2" 3' kl. 2-51d 5-20d Exp. 1" 2* kl. 6-G0d 8-49d
10-06 Exp. 3 kl.
(1) Nota De letter l beteekeut langs Termonde en de
Gcnl, (5-00 's vryd.) 7-02 dir. 7-56 E 3 kl. 8-41 9-45
12-22 12-40 3-09*3-41 en 5-34 E 3 kl. 6-12 6-40 8-54
Exp 3 kl. 9-36
Brugge, Oostende. 7-56 Exp. 3 kl. 9-45 12-22
12-40 3 41 en 5-34 E 1" 2' 3* kl. 6-40 8 54 E 3kl.
Doornyk, Mouscron, Kortryk, Rvssel (langs Gend) 8-41
12-22 12-40 3-09 3-41 Exp. 6-12 6-40
Doorn. Mouse. Kortryk, Ryss. (langs Ath) 6-00 7-50 11-57
0-00 6-00
Ninove, Geeraerdsbergen, Lessen, Ath 6-00 7-50 8-12
11-57 2-51 0-U0 6 00 9-11
Bergen, Quiévrain 6-00 7-50 8-12 11-57 2-51 0-00 6-00
Enghicn Brainc, Man3ge,Charleroy, Namen langs Geeraerds
bergen 6 00 (-00 11-57 2-51 0-00 6-00
Sollegem, langs Erpe-Meire. 6.05 (7-25 's zat12.30 6.02
Moorsel, Opwyck,Mechelen,Antwerpen 5,03 9;23 3,13 6,12
letter d langs Denderleeuw.
AELST, 25 OCTOBER 1880.
TE AELST.
Zitting van Woensdag 20 Oelober 1880.
De Commissie is samengesteld uit de zelfde
Leden,behalve dat het ambt van Sekretaris uit-
geoetend wordt, door den heer Sifl'eradvo-
kaet te Gent.
De heer Voorzitter verklaert de zitting geo
pend om 8 uren 55 minuten.
1" Getuige. - Willcms August, onderwyzer le
Smetlede.
Voorzitter. Wat weet gy over den Sehooltwist
te Smetlede.
Cel. Toen de nieuwe wet wierd in voege ge
bracht, hcefi de heer Pastor my gevraegd om naer
't vrye onderwys over tc gaen, en ik heb geweigerd.
Ecnige dagen later, des zondags, heeft de heer Vnn
Ecnige dagen later, des zondags,
den Abecle, alsdan Burgemeester my in ecno herberg
uitgescholden hy verweel my onder andere, dat ik
slechter was als een hond, en kwam ik te sterven,
ik zou begraven worden zonder pastor, kosler
en klepel. Later heeft een pater Recolet in de kerk
gepredikt op de scholen en hy zegde dal ik lucifer
was in myne school. De calholieke school wierd
geopend in ecno herberg. Au due dc Brabant, alwaer
den toog nog slond cn getapt wierd men heeft my
gezegd dat er drank bediend wierd toen de onder
wyzer klas deed. l)c herberg is de eigendom des
ontvangers van 't Bureel van Weldadigheid.
Voorz Nu, men had den tvd mei gehad den
toog weg te doen Zeg ons, M. Willems, hoo stael
hel to Smellcdo met 'l offic. onderwys.
Ge/. Ik ben sedert 18 jaren onderwyzer te
Smetlede. In Juli 1879, had ik 150 leerlingen in Oc
tober 1879 had ik er 51 in September 1880 bad ik
er 80 heden telt myne school nog 60 leerlingen,
jongens en meisjes te samen.
Voorz. Leert gy den catechismus in uwe school
Get. lk doe gelyk voortyds; ik leer den leks
en zie dan of de leerlingen hunne les kennen cn ze
begrepen hebben.
Voorz. En de boeken - Gd. Dc boeken zyn
de zolfde gebleven in de cath. school wierden de
zelfde boeken gebruikt; doch heden is dit veranderd.
Voorz. Is er nog iets - Gd. Op eersten
October (879, heb ik de offic. school geopend; cemge
dagen later, zyn de Burgemeester Van den Abeele,
Schepen Van den Abeele en de bedceler Mcrtens, in
myne school gekomen en hebben myne leerlingen
geteld on gezien welke kinderen het waren.
Voorz.-- En verder. Get. - Jaerlyks wierden
de bedoelingen door de armmeeslers godaen, cn, in
t879, heeft de Burgemeester Vau den Abeele, die
bodeolingen op den koer van zyne hoeve gedaen. De
ouders wier kinderen by my naer 't school komen,
hebben byna niets gekregen er waren twee soorten
van sargiön dikke cn dunne de dikke waren voor
de leerlingen der cath school, de dunne voor deze
der offic school, 't zelfde verschil heb ik bemcikl
wat de bedoeling van 'l katoen betreft.
Voorz, Ga voort. Get In 1879 wierd een
nieuwe Burgemeester benoemd en de oud-Burgemees
ter wierd voorzitter van 'l Armbureel benoemd deze
laelsto heeft ook de cath. school gebouwd en men
zegt dat hy 5 van zyn geld krygt.
Ik weel dal een man by welken een kind bcslecd
is, zich by Van den Abeele met een inandaet ging ncn-
bieden, en hy vroeg hem wie bctacll u om uw kind
naer de offic. school te zenden en dc man antwoordde
dal hy dit uit eigene beweging deed. M. V3iiden Abeele
zegdo hem dan gy moet niet verveerd zyn van den
nieuwen Burgemeester, want ik gewezen Burge
meester, voorzitter van't armbesluer zynde, heb alles
te zeggen.
Voorz. Weet gy nog iels Get. Er gingen
kinders by Mortens Benedict, armmeester, om eencn
onderstand te smecken cn hy zegde hen ga heen,
gy krygt niets zoolang gy naer de liber. school gael.
De vader heeft hierover ecne klacht onderteekend die
ik naer den minister van Juslicie heb gezonden. 'I
Zelfde is voorgevallen met de vrouw Corlhals. Zekere
vrouw Uytlenhovc ontving een frank ter week, maer
M. Merlens zegdo haer u uwe kinderen blyven naer
de liber school gaen, pas op, toekomende winter zullen
wy u vinden.
Voorz. ls 't alles Gel. Dc sacramenten zyn
rny geweigerd gelyk elders. De predikatiën zyn allen,
door een pater Recolet gedaen geweest. Na voor
lezing worden de verklaringen onderteekond.
2* Getuige. Dc Troyer Gusluef, olfie. onderwyzer
te Moiré. (Ily doet den eed).
Voorz. Gelief ons de feiten te verhalen rakenden
den sehooltwist te Meire
Gel. Ik ben sedert 16 jaren onderwyzer le Meire.
In Juli 1879, is de onderpastor by de ouders gegncn
om hen te zeggen dat met 22 Juli de slechte scholen
gingon beginnen en hen voor le houden, dal zy hunne
kinderen uit de gcm. school moesten trekken, wilden
zy uiet dat de sacramenten hun geweigerd wierden.
De pastor zegde my dat indien hy't huis geweest was
het niet zou voorgevallen hebben Ik verloor alsdan een
lOOtal myner leerlingen. Dan heelt do Gceslclykheid
nog rond gcgacn om de ouders le verzoeken "hunne
kindoren naer de cath. school te zenden. De beer
ouderpastor Léon heeft dan later de ouders myner
leerlingen bezocht en hen met de weigering van de
sacramenten bedreigd.
Voort. Weet gy iels over drukking door 'l gem.
besluer gepleegd.
Géi. lk kan over de stolTelyke drukking niet
veel zeggen doch de zedelyke drukking is gioot
een schepen niaekt deel van 't Cath. Schoolkomiieil
de zoon van den anderen schepen is inzamelaer der
gelden voor dc Cath. School en dc Calh. Ondersv. is
gemeenteraedslied.
Voorz. Ga voorl
Get. Myne jaerwedde is behouden doch de vor-
goedmg voor behoeftige leerlingen is gebracht van
960 frs. op 15 ;'l warmgeld is in evenredigheid der j
leerlingen verminderd het krediet voor de prysdce-
ling is ganscli afgeschaft
Voorz Zyn er gecne Scboolmeubclen verdwe
nen
Ik heb hooien zeggen dat de oudelessenaers uit-
derhand zyn verkocht geweest aen den hovenier van
den pastor en nu dienen in de Cath. School
Voorz. Wat is er nu ten laste van 't armbesluer?
Get Verscheidene ouders hebben my verklaerd
dal de armeesters hen gezegd hadden, dat zy geenen
onderstand meer zouden ontvangen, indien zy hunne
kinders naer dc offic- school zenden en die ouders
hebben dan hunne kinders uil de offic-.school gehou
den.
Voorz. Is er gecne drukking door zekere cige-
nacrs gepleegd.
Get. - Zekere Petrus De Troyer, onderpastor te
Doorselaer-Exaerde heeft zyn oom Dunnen De Troyer,
die land in pacht hield van zyn vader, gedwongen
zyne kinderen uit dc olfic-.school tc trekken.
Voorz. - Wal is de tocsland van 't offic .onder-
vvvs le Meire
Gel. Vuör 1 Juli 1879 had ik 300 leerlingen en
nu heden heb ik er nog 16 in 't geheel.
Ik schryf dit verlies van leerlingen loe aen dc pre
dikatiën, dc drukking van 't armbesluer cn der eige-
naers. Builen een zeer gering getal zyn allen naer dc
cath-.school ovcrgegacn
De verklaring worden voorgelezen cn onderlce-
kend.
3" Getuige. Lie eens Remisius, negociant cn sckie-
laris van 'i schoolkomiieil te Meire (Hy doel den eed).
Voorz. Wal weel gy van den sehooltwist lo
Meire
Gel —ln Juni 1879, heeft dc onderpastor hevig
gepredikt tegen de welhy heeft onder andere afge
roepen dal dc ouders hunne kinders in de pastory
moesten laten opschryvcn indien zy niet wilden dat
zy in slechte handen vielen
Voorz. - Weet gy iels over drukking door 't arm
bureel gepleegd
Cel. Zekere vrouw vroeg onderstand aen den
armmeester Seminck, en zyne dochter, die eenc
kwezel is, viel tegen haer uil, zeggendegy zuil
niets meer krygen zoolang uwe kinderen naer de
liberale school "gaen. De vrouw is by my gekomen,
cn ik heb haer beloofd dat wy, leden van 'l school-
komiteil, voor haer zullen zorgen Voortyds wierd
die vrouw door 't armhestuer ondersteund, T school-
komiteii heeft de kinderen dezer vrousv moeten
kleedingen verschaffen daer zy byna naekt liepen
Voorz. ls er nog iels Get. Zekere Bock-
stal, heeft my verklaef-d dat hy bedreigd wierd door
den ouderpastor dal hy 't erfdeel van zyne tante
zoude verliezen, indien hy zyne kinderen noer de
olfic. school blyft zenden. Dc vader van Bockslal,
werkman, by den heer De Clippclc, burg. le Vlcckem,
is by zyn zooi. komen krysschen, zeggende dat hy
zyn "werk zou verliezen, indien hy zyne kinderen uit
de liber. school niet trok. Zekere Cherubin Dc Windt
is bedreigd geweest door juffer Emma Van Impe, dat
zy hem zyn land zou ontnomen, indien hy zyn jongen
uit de olfic.. school niet trok. Zyne twee meisjes gaen
naer dc kloosterschool. De wed" De Bruycker, woo
ncode op Oost-Dorp, heeft my gezegd dal de wcde
Wynandt haer hond achter hare kinderen zondt om
ze tc vorsenrikken op hunnen weg naer de ollic.
school zy voegde erby, dat, bleven zy naer die
slecb/e school gaen, de hond zou bylcn eu de kinde
ren zochten een anderen weg.
Na voorlezing worden do verklaringen ondertee
kend.
4" Getuige. Van der Eecken Karei-Willem, onder
wyzer te Erpe. (Hy doet den eed)
't Is deze schoolvos, die een tiental dagen geleden,
hier te Aelst, op den toren wierd gcsleken.
Voorz. Wal weet gy over den sehooltwist te
Erpe
Get. Hel wetsontwerp wierd hevig bestreden
de Burgemeester hield eene meeting legen liet wets
ontwerp in 't lokael der gem.-school. Er wierd ook
tegen het ontwerp gepredikt. De sakramenten wier
den geweigerd gelyk elders. Myne dochicr wierd.
in October, interimaire onderwyzeres benoemd op
19 Oelober, kwam de Pastor zich beklagen dat liet
lokael der zondagschool hem ontnomen was, myne
dochter hetzelve moetende gebruiken voor de offic.
school dc pastor verwittigde tevens 'l publiek dal
de leerlingen naer de avondschool nimmer mochten
„aen later is 't krediet voor de avondschool uit
"t budjcl geschrabt geweest. Den 26 Oelober hing er
eene pop aen den vryboom om de onderwyzeres le
verbeelden er wierden beschimpingen en beleedi-
gmgen op dc deur der meisjesschool geschreven en
vuiligheid aen gestreken. De zedelyke drukking was
bezouder hevig vóór de nieuwe wet was 't getal
myner leerlingen 130 jongens, nu heb ik er heden
r.og in T gansch en 'l geheel DRY'?!?....
Voorz. ls er niets ten lasie van 't armbesluer
Get. Neen, ik ken geene feilen.
Voorz. Weel gy niet wat er gebeurd is met
zekere vrouw
Get. De vrouw Augustinus De Wolf heeft my
verklaerd dal Jozef Meuleman, gemeenteraedslid en
Charles Schockacrt, lid der kerkfabriek haer bedreigd
hebben van alle hulp versloken 16 blyven en op haer'
sterfbed noch geneeskundige, noch geestelyke huip
zou ontvangen hebben indien zy hare kinders naer dc
offic. school bleef zenden.
Na voorlezing en veranderingen aen dou opstel
worden de verklaringen geteekend.
5e Getuige. Paereuyck David,landbouwer te Erpe.
(Ily doel den eed).
Voorz. Zeg ous wal gy weet over den sehool
twist tc Erpe.
Cel Er is tegen de wet gepredikt gov. eest; men
sprak van scholen zonder God en meesiers zonder
Geloof.
Voorz. - Zyn do sacramenten geweigerd
Get. lk weel er niets van.
Voorz Weel gy van iels drukking door 't armbu
reel gepleegd
Get. Ik was voortyds voorzitter van 'I armbureel
en nooit is cr ecnige drukking gepleegd.
Voorz. Beeft men gceno pop in ecnen boom
gehangen om de onderwyzeresse tc verbeelden,
vuiligheid acn hare deur gestreken tn er beschimpin
gen op geschreven
Get. Ja, dit is gebeurd, doch ik ken den dader
niet Na voorlezing ondeileekenl getuige zyne ver
klaringen.
6* Getuige. De I.uyck Louis, koopman ie Erpe, lid
van 't schoolkomiteil. (Ily doet den eed).
Voorz. Gelief ons de feiten ter uwer kennis mee
le doelen
Gel. Dezen jare moest rnyn zoon met naem
Jozef zyne eerste communie doen, cn hy heeft ze niet
mogen doen noch in Erpe nog in Meire omdat hy
naer do liber. school gaet
Voorz. noi:t gy geene feilen van drukking
Get. - Ik heb my, als lid van 'i sclioolkomileit,
gewend lot Augustus Lievens, landbouwer ie Meire
e" hy heeft my gezcid dal het armbesluer hem zyn
land zou ontnemen, indien hy Y kind dal bv hem be
steed is naer dc ollic school zondt bet kind gaet
heden naer de calh school. 'I Zeilde is my verklaerd
geweest door de dochter van Jozef Lievens voor een
tweede kind van Alois Lievens. Voorgelezen en on-
dcrleelccrid.
7C Getuige - Vereecken Edwardoffic. onderwyzer
te Moldert. (Hy doei den oud)-- -
Voorz. Gelief ons te zeggen wat er in de kerk
gebeurd is
Ge/. Voor de nieuwe wet was ik zeer bevriend
met de Geeslelykheid toen het gebed voor de scho
len moest afgelezen worden, kwam de Pastor my
zeggen dal ik dit op my mot nemen moestdie goede
betrekkingen bleven bestaen en do pastor deed my,
door een derde persoon, in september 1879, eene
mande pruimen brengen. De ondcrpaslor vernam dit
en ging den Pastor bedreigen dal hy hem aen 'l bis
dom zou aengeklacgd hebben, indien hy met my in
betrekking bleef, 't Is de meid van den onderpastor
die de boodschap heeft gedaen.
De nicht van den 'neer Paslor had zich verontwaar
digd getoond, omdat zulke boodschap door eene
meid wierd gedaen. Ik geloof dal men van woorden
tot de daed is overgegaen de Paslor wierd aengc
klacgd en is dan later le Meldcrl weggegaen om
almoesenicr le worden in 't liospitael tc Aelst.
Voorz. Wal is er var. dc predikatiën legen dc
schoolwel
Gel. Als de wel in voege was heeft men er tegen
gepredikt op 'l feest van den II. Iloozenkrans heeft
de onderpastor een sermoen gedaen in 't welk hy een
gebed verzocht om den ongelukkige die zich zelve
uil den school der Kerk Ind getrokken, tot inkeer le
brengen.
De sermoenen zyn daerby gebleven.
Voorz. Zyn dc sakramenten geweigerd
Gel. Dc sakramenten zyn geweigerd gelyk op
de andere plaetsen.
Voorz. Is er nog iets Zyn er dwangmiddelen
gepleegd
Gel. lk ken een feil. lk was in de herberg van
Constant Clauwnert, lid van 'l schoolkomiieil, daer
was zekere Lodewyk Van Ransbeke, die twee kinde
ren houdt van zyne dochter, voor de welke hy 15 frs.
ter maend trekt van 'l armbureel, on hy zegde dat
men hem bedreigd heeft, die 15 frs. te ontnemen,
indien hy do twee kinderen d.ie by hom door 't arm
besluer van Wicze besleed zyn, naer de offic. school
dorst zenden. Die bedreiging wierd tegen hem uit
gesproken door den voorzitter van 't armbesluer in
tegenwoordigheid van verschillige leden.
Voorz. Wat is er verder
Gel. Ik ken nog een ander feit. Zekere Carló
Benedict, smid, zondt zyno kinderen by my ter
school. Dio persoon wierd door zyn eigen broeder,
eigenaer vau 'l buis dal by bewoonde, bedreigd het
zelfde huis tc zullen verkoopen indien hy,(Ben Carló,)
zyne kinders naer dc liberale school zondt. Zyne
kinders zyn noglhans by my blyven ter school ko
men, en later heeft men dan 't huis opcnbaerlyk le
koop gesteld. Carle is by my gekomen en ik heb hem
gezegd dat hy, voor my'no rekonmg, naer den instel
mocht gaen doch vóór het verblyf was 't geweten
dat het voor my was en ging er pcrsoonlyk naertoe.
Ik was de lactstc bieder, doch de verkóopcr zegde
dal men den verkoop op my niet mocht afslaen, want
dat alsdan de kinders van zyn broeder zeker zouden
verdoemd wezen. Hel huis is dan later mils 50 frs.
meer verkocht aen den koster, en Carlé is in 't huis
mogen blyven woonen eu zyno kinders zyn dan naer
de cath. school gegaen.
Voorz. Welke is de toestand van 'l offic. onder
wys
Get.—lk ben 19 jaren hoofdondernyzer tc Meldert.
In 1879, vóór de nieuwe wel, had ik 3u0 leerlingen
in myne schoolnu heden heb ik cr 20 ii *25.
Voorz. ls er iets veranderd aen 'l onderwys
Gel. Niets, mynheer, niets ik leer de catechis
mus zoo als voorgaendelyk ik leer nu den tekst en
geef geene uitleggingen.
Voorz. Zyn al de leerlingen die ti verlaten heb
ben naer de calh. school overgegaen
Gel. Jaik ken gecne kinders die niet ter school
gaen.
Voorz. Zyn de calh. onderwyzers gediplomeerd?
Get. Neen.
Voorz. Hoeveel offic. onderwyzers waren er
voor die 300 leerlingen Get. Twee...
Na voorlezing doet getuige nog in 't proces-verhacl
optcekoneD, dat de Paslor zyne verwondering uit
drukte toen hy vernam dat hy Meldert moest verlaten,
daer hy nooit zyn pensioen had gevraegd
De verklaringen worden alsdan onderleekend.
8" Getuige. Van der Donckt Gustaef, onderpastor
le Meldert. (Ily doet den eed na zich overtuigd te
hebben dat hy als getuige vcrschynt).
Voorz. Weet gy of vóór de wet van 1879.de
paslor in goede betrekkingen was met den offic. on-
rwyzer
Gel Ja, voor dc nieuwe wet bestonden er
goede betrekkingen tusschen den Paslor en Vereec
ken den ondët wyzer. Ik weet niet of die goede be
trekkingen na dc invoering der nieuwe wet zyn
blyven bestaen
Voorz. Weet gy niet dal de heer Pastor, ten ge
volge dier goede betrekken, aen den onderwyzer een
present van fruit heeft gedaen
Gel lk hob dat hooren zeggen.
Voorz. Zaegt gy die goede betrekkingen met ge
noegen? Get. Neen.
Voorz. Hebt gy den Pastor over dit present niet
gesproken
Get lk heb er aen den heer Paslor over gespro
ken cn deze heeft my verklaerd, dat 'ny deze fruiten
niet eigcnlyk aen den onderwyzer had gezonden,
maer aen de familie Robyns, die ze dan aen M Ver
eecken gezonden heeft in naem van den Paslor.
Voorz. Hebt gy den heer Pastor ten dien opzichte
niet gedenoncecrd
Get Neen, nooit
Voorz. - - Weel gy niet of hy door iemand anders is
aengeklaegd geweest
Get. Neen ik weet pcrsoonlyk dat de Paslor
vrywilliglyk als paslor is afgetreden ik weet dal hy
reeds voor nieuwjaer zyne demissie gevraegd en
onderteekend had. De heër pastor .is pastor genoemd
in 'l Hospilael van Aelst
Voorz. Men heeft ons gezegd dal dc heer Pastor
nogthaDS zeer verwonderd was overzyne vcrplactsing'»
Get Het verwondert my, dat de pastor dit zou
gezegd hebben, als hy vrywiüig zyne demissie heeft
gevraegd....
Getuige Vereecken terug geroepen verklaert dat hy
niet alleen volherdl in 'l gene hy gezegd heeft, maer
hy voegt er by, dat de pastor zou gezegd hebben, na
de denoneiatien ten zynon laste gedaen by de Geeste
lyke Overheid A'« is 'l onweder over, woorden,die
slecht overeenkomen met een vrywillig ontslag
Dc lieer onderpastor voegt cr by dat de heer Deken
van Aelst de waerbeid zyner verklaringen kan beves
tigen. Pc demissie is onderteekend geworden, rond
Februari 1880.
Voorz. Er zyn predikatiën geweest
Get. Nooit heb ik tegen dc wel, noch van verre,
noch van nahy gepredikt. Op den eersten zondag
October hob ik gepredikt en de onderwyzer heeft my
onderbroken nieltegenslacndc ik hem in 'l geheel
niet noemde, lk vei zocht slechts myne parochianen
dikvvyls den Roozcnkrans tot de bckeering der zon
daers le bidden
Toen dc onderwyzer my onderbrak, riep hy uit
<i Schei cr maer uil, wy weten dat al lang genoeg Ei
ik antwoordde Menschen, wy zullen daer niet op
antwoorden. Dan zegde Vereecken Ik ben hier
langer dan gy, se kennen my beter dan u, cn ik ant
woordde wy zullen ook voor dezen mensch een wees
gegroet bidden.
Getuige Vereecken ondervrnegd houdt staen dat
de heer Onderpastor niet heeft gesproken van zon-
daers maer van dien ongelukkige die zich zeiven uil den
school der II. Ketkheeft getrokken. Hy bekent dal hy
den heer Onderpastor, in zyn sennoon onderbroken
heeft en zonder dat hy zich dc lettcrlyke woorden
herinnert, gelooft hy dal hy zich uitgedrukt heeft
gelyk de heer ondcrpaslor net komt te verklaren
Zonder het gewoel dat in de kerk onlslondt, zou ik
voorlgcgacn zyn. (Toen Vereecken deze laclsle ver
klaring deed, slaenlc hy de dry inkwisileurs al
lachende aen, als wilde hy vragen zou 't niet wel
geweest zyn
Beide getuigen verklaren dat zy de echtheid hun
ner verklaringen door getuigen willen bewyzen.
Voorz Hebt gy iels bezonders aen le klagen
Ge'. ln September tS79, heeft de agent van den
heer Burgemeester van Gent zich by de gebroeders
Van Rossom begeven en hen bedreigd dot zy hun land
zouden ontnomen worden, indien zy hunne kinders
naer de offic. school niet zonden. Die ouders kwamen
my raedplegcn en ik antwoordde dat zy hnnnc kin
ders naer dc gem.-school zouden zenden, liever dan
iets le lyden, doch de vrouw van J.-B. Van Rossem
riep uit, dal zy liever hare kinders naer 't kerkhof
zag dragen dan ze naer de offic. school fe zenden.
Later kregen die persoonen opzeg cn ik leg die
opzeggen neder met verzoek ze aen 'l proccs-verbael
le hechten.
Getuige Vereecken teruggeroepen, verklaert dal
er wezenlyk dry opzeggen zyn gedaen geweest.
Zekere Louis Van den Brocck zondt dry zyner kinde
ren naer de gein.-school zy bleven op eens achter
en hy ging de vader spreken. Hy vernam van dezen
laclsten dal hy bedreigd was, door de wed" Robyns,
zyn land le zullen moeten verlaten, omdat zyne kin
ders naei de gent -school gingen. Ily antwoordde
dat hy hierin zou trachten te voorzien.Hy wende zich.
by brief, tol den Burgemeester van Gent, cn deze heer
heeft dan het land dat hy aen de Van Rossem 's heeft
ontnomen gedeeltelyk aen Louis Van den Broeck
gegeven
Na voorlezing worden do verklaringen door den
E. H. onderpastor en Vereecken, onderwyzer, on
derleekend.
9" Getuige- Moeiten Itenrielte, vrouw De Boek,
woonende te Aelst. (Zy doel den eed).
Voorz. Gelief ons 't feil bekend te maken met u
voorgevallen
Get. Verleden jacr, in oelober, is de lieer on
derpastor Pacquay by my geweest en gevraegd waer
myne kinders naer 't school gingen, lk zegde dat ze
naer de gcm.-school gingen en iiy zegde dat hot eenc
slechte school was en ik een slechte moeder. Hy
vroeg mv ook of ik niet bevreesd was geruïneerd tc
orden. Ily bedreigde my ook met de weigering der
sakramenten hy zegde dat ik gedoemd was, dal ik
in den ban der H. kerk ben dat ik op de uer myner
dood niet peisde. De onderpastor was nauwelyks
weg of een twintigtal kinderen kwamen voor myne
vilrien staen, die zy bespuwden, roepende Hier
woonen de geuzen die den onderpastor buitengewor-
icn hebben. Myne dochter wierd op 't zelfde oogen-
ilik belcedigd door Yic dochter van Jozef Hofman,
bygenaemd Joeper. Het was niet wacr dat ik don
onderpastor had buitengevvorpen, ik had hem uitge
leide gedacr. en gegroet.
10" Getuige. De Pauw, notaris te Aelst. (Hy doet
den eed).
Voorz. - Hebt gy uwe landen onttrokken aen
zekere uwer pachters
iet. M Meirschman, onderwyzer te Hofstade,
heelt my gevraegd of hy van mynen naem mocht ge
bruik maken om de persoonen die van my land in
pacht hadden, le verzoeken hunne kinderen naer de
berale school te zenden ik heb dit toegestaen
omdat ik Meirschman als een bekwame onderwyzer
ken. Ik heb 't zolfde gedaen voor Wichelen, lk heb
nooit hierover eenen brie! geschreven of afgeleverd
om aen myne pachters geloond le worden.
Voorz. Is de absolutie u geweigerd geweest
Gel. lk was by dc Geeslelykheid aengeklaegd
geweest van de offic scholen voor te staen. Toen ik
met Paschtyd te hiechten ging, zegde de biechtvader
my, dat ik aengeklaegd was, en hy vooreerst myne
uitleggingen wilde hooren. Hy vroeg my of 't waer
was dal ik dc offic. scholen voorsloud lk antwoordde
ja, en dan zegde de biechtvader my dat hy my de ab
solutie niet mocht geven zoolang ik de offic. scholen
zou blyven voorslaen. Men vroeg my myne bevelen
aen Meirschman gegeven in te trekken, doch ik heb
geweigerd omdat ik, als liberael, myn gegeven woord
moesi houden. Voorgelezen en onderleekend.
11' Getuige Coleta Van der llaegen, vrouw Mat-
thys, landbouwster te Hofstade. (Zy doet den eed).
Voorz. Wal weel gy te Klagen
Gel. Ik heb opzeg van myn land gekregen toe-
behoorende aen Jufier Angeliqne Van den Broeck, tc
Aelst, omdat myn zoon naer de offic. school ging.
Ditstuk land was 1 i/a dagwand groot.Myn tweede kind
ging le Aelst naer de school der Dames van Maria.
12° Getuige. Boin Emiel, goudsmid te Aelst.
(Hy doel den eed.)
Voorz. Men heeft ons gezegd dat gy maer onge
lukkig geweest zyt in de biecht
Get. lk ben een der stichters van't werk der
oude kleeren, 't welk tot doel heeft, 't kleeden der
arme kinderen die naer de offic. school gaen. Ik ben
met Paschtyd tc biechten gegaen en de biechtvader
heeft my gevrapgd of ik deelmaekle van cone maet-
schappy die werkte ten voordeelo der liberale scho
len. lk antwoordde, ja, en hierop zegde hy my dat
het hem speet, my de absolutie tc moeten weigeren.
Na voorlezing worden de verklaringen ondertee
kend.
I3e Getuige. Van der Speelen Henri, onderwyzer
te Welle. (Hy doet den eed.)
Voorz. Gelief ons de hyzonderheden te Well*
voorgevallen te doen kennen
Get. De stryd cn dwang zyn in myne gemeente
zeer hevig geweest van den kant der geeslelykheid
De Onderpastor kwam in de gem.-school geld
rondhalen voor de stichting der cath.-schoolik heb
dat verboden De Onderpastor predikte legen my eu
ook tegen den hulponderwyzer hy zegde dal wy
geuzen en schismalieken waren, echte vleeschdui-
vels ik weel dat slechts van hooren zeggen.
De zuster van der. hulponderwyzer is uit den
biechtstoel gejaegd, omdat zy geantwoord bad dal
haer broeder geen kwaed moest leeren in dc ofttc.-
school. De Onderpastor heeft zekere Daniel Van der
Niepen, kleermaker cn herbergier bedreigd klanten
tc zullen ontnemen- Zyne kinders zyn in de gcm.-
sehool gebleven en hy heeft eenigc klanten verloren.
Vrouw Van Langcnhovc wierd als de zwartste van
't gansche doip afgeschilderd; haer man wierd als
een duivel uitgescholden, omdat hy zyne kinders
naer du offic schooi zendt Men heeft aen Van Lan
gcnhovc ook klanten willen ontnemen, dit deed na-
melyk do Geeslelykheid by de wed. 't Kint. 't Hu-
wclyk van de wed. Van der Niepen is verschoven
gt weestzoolang haer kind de olfic.-school bywoonde.
'l Kind wierd er uitgetrokken en zy is dan getrouwd.
De Pastor heeft gepredikt tegen de Francmacoos
hy zegde, datalwie zyne kinders naer de offic. school
zendt met dc Francmacons, dit slecht volk meédeed.
Yolgens my werkt de Geeslelykheid alleenlyk om
de liber.-sclïböl tc ontvolken cn met om de kinders
te onderwyzen.
M Lippens. Hoeveel kinderen hebt gy heden in
uwe school
Gel. Heden 33 leerlingen vroeger had ik er
170 5 180.—De koster is cath. ondcrwyseren is
niet gediplomeerd.
M De Vigne. ls 'l onderwys veranderd i
Gel. Neen, 'l is zelfde gebleven, ik leer de cate
chismus gelyk voorgaendelyk.
Na voorlezing worden de verklaringen onder
leekend.
De zilling wordt om 1 i/4 ure geheven en zal om 3
uren hernomen worden.
Zitting van den namiddag.
De zilling wordl om 3 uren 5 min. hernomen.
14C Getuige D'Hondl Edmond, zeepzieder en lid
der Burgerlyke Godshuizen, te Aelst (Hydoetden eed).
Voorz. In eene voorige zitting is verklaerd door
een persoon hier tegenwoordig, dat zyn oude vader
heeft gevraegd in 't oudc-mannenhuis opgenomen te
worden en dal gy hem zoudt gezegd hebben dal dit
niet kon zyn acngezieu, zyn zoon 6 kinders heeft die
naer de liber school gaen
Cel. Vader Hofman heeft my dit nooit gevraegd
'l geen Hofman, zoon, bier heeft verklaerd, is reeds
te vinden geweest in een liberael weekblad van
Aelst, 'i Verbond men beschuldigde myn zoon. Dit
lezende in gemeld blad, heb ik aen myn zoon ge
vraegd wat cr van was, en by antwoordde, dal by
