56ste Jaar
Zondag, 4 Juni 1882.
iV° 1864.
WETGEVENDE KIEZINGEN
IJZERENWEG. VERTREKUREN UIT AELST NAAR
VERTREKUREN UIT DE VOLGENDE STATIËN
K^.3sTIDIID-A.TE3ST
Voor Senaat
MM.
Leirens-Eliaert Leo,
Van Vreckem Karei,
Voor de Kamer van Volksvertegenwoordigers
MM. Van Wambeke Victor,
Verbrugghen Karei,
Woeste Karei,
De Sadeleer Lodewijk,
Vergadering van Maandag 2 9 Mei
in den Kring De Vriendschap,
le Aelst.
DE DENDER-BODE.
ABONNEMENTPRIJS6 FRANKS 'S JAARS. De inschrijving eindigt met 31 December.
ANNONCENPR1JS, per drukregelGewone 20 cent. Reklamen fr. 1,00. Vonnissen op bladz. 30 cent.
4-56 6-43 8-45 11-12 3-09 6-38 10.05
4-56 6-43 8-45 12-22 3-09 6-38
Dondermonde.
Lokeren.
Mechelen. 4-561 6-431 7-17d 8-12d Exp. f 2* 3* kl. 8-451
11 -594 1-04(1 Exp. 1*2* 3*kl. 2-51d 3-091 6-OUd
6-381 10-06(1 Exp. 1* 2* 3' kl.
Antw. 4-561 6-431 7-Ud 8-12dExp. 3 kl. 8-451 l-04dExp.
1* 2* 3* kl. 2-51d 3-091 6-00d 6-381 10-06d Exp.
2* 3* kl.
Brussel, langs Denderleeuw. 4-31 7-17 7-50 8-12
E 3 kl. 9-10 10-25 dir. 11-59 1-04 E3kl. 2-51 4-57 direcl
5-20 E 6-00 8-49 9-11 10-08 E 3 klas.
Leuven, Thienen, Luik, Verviers 4-15d 4-5616-4318-12d
3 klas. 8-451 7-50d 9-10d (ll-59d tot Leuven)l-04d
Exp. 1* 2* 3* kl. 2-51d 5-20d Exp. 1* 2* kl. 6-00d 8-49d
10-08 Exp. 3 kl.
(1) Nota. De lettor 1 beteekent langs Tcrmonde en de
Gent. (5-00's vrijd. 7-02 dir. 7-56 E 3 kl. 8-41 9-45
12-21 12-40 2-28 dir. 3-08 3-41 0-00 E 3 kl. 6-12 6-35
8-54 Exp 3 kl. 9-36 12-36
Brugge, Oostende. 7-56 Exp. 3 kl. 9-45 12-21
12-40 2-28 dir. 3.41 0 00 E 1* 2* 3» kl. 6-35 8-54 E 3kl.
Doornyk, Mouscron, Kortryk, Ryssel (langs Gend) 8-41
12-21 12-40 3-08 3-41 Exp. 6-12 6-35
Doorn. Mouse. Kortryk, Ryss. langs Alh) 6-00 7-50 11-59
2-51 6-00
Ninove. Geeraerdsbergen, Lessen, Atb 6-00 7-50 8-12
11-59 2-51 0-00 6 00 9-11
Bergen, Quiévrain 6-00 7-50 8-12 11-59 2-51 0-00 6-00
Enghicn Braine, Manage, Charleroi, Namen langs Geeraerds
bergen 6 00 (-00 11-59 2-51 0-00 6-00
Sotlegem, langs Erpe-Meire. 6.05(7-25 's zat12.30 6.02
Moorsel, Opwyck, Mechelen, Antwerpen 5,10 9,30 3,24 6,12
letter d langs Denderleeuw.
Colqne Siiiim.
NAAR AELST DIT
Ath 6.49 10.30 1.28 4.09 7.58 9.05
Antw. 5.15 6,40 9,15 9.50 10.50 E. 1'2* 3* kl. 12-15
3-15 E. 1*2°3* kl. 3-54 4.45 5.54 6.50 E. f 2" 3* kl. 9.(0
Brussel 6.20 direct 7.15 E3kl. 7.30 9.00 11.06
11 53 1-50 dir. 1.55 3.02 E 0.00 5.01 5.50 7.17 8.15 E
3 kl. 8.20 11-45.
Dendermonde 7.12 9.41 11.34 2.27 5.27 8.23 10,48
Geeraerdsbergen 7.22 11.08 2.04 4.50 8.33 9.41
Gent 6 24 7.39 E 3 kl. 8.15 9 43 11.07 12.31 E 3kl.
I.55 4-10 dir. 0.00 E 5.06 8.09 dir. 8.18 9.35 E 3 kl.
Lessen 7.09 10.50 1.48 4.29 8.18 9.25
Lokeren 6.38 8.41 10.57 1.48 4.56 7.53
Ninove 7.55 11.36 2.32 5.18 9.01 10.09
Oostende O.00E 6.04 6.20E. 1 2 3 kl. 9.00 0.00 0.00
II.12 E 3 kl. 11-55 2.10 0.00 E 3 kl. 6.04
dit Gent naar
Moortzeele, Sotlegem, Geeraerdb., Enghien, Braine-le-
Comte5.50 8.12E 8.58 11.18 2.20 5.40 6.55 6.59
DIT GEERAERDSBERGEN NAAR
Maria-Lierde, Sotlegem, Moortzeele en Gent, 5.15 7.24
8.35 dir. 9.54 11.58 2.58 4.48 5.50 E 8.51
uit Denderleeuw naar
Haeltert, Burst, Herzele, Sotteg. Audenaerde, Ansegem
Kortryk, 6.17 0.00 9.01 12.55 6.C9 7.20 direct.
uit Sottegem langs denderleeuw naar
Aelst, (5.38 's Zaterd.) 7.49 12.06 1.28 5.00 7.48
uit Antwerpen naar St. Niiolaes, Lokerbn en Gent
4.50 7.15 8.50 10.55 2.05 3.50 7.15
uit Gent naar Lokerbn, St. Nikolaes en Antwerpen
4.30 7.05 9.25 10.50 2.20 5.25 7.05
Uit Sottegem langs Erpe-Meire. 7.49 1.58 7.48
uit Antwerpen (zuid) naar Opwyck, Moorsel en
Aelst: 5,50 10,04 4,17 7,12
AELST, 5 JUNI 1882.
VOOR DE
van 13 -Tiini aanstaande.
uittredend» leden.
raadslid voor 't kanton Herzele, te Haeltert.
uittredende leden.
advokaat en Provinciaal-
Maandag lest had de algemeene Vergadering
plaats der Bewarende Vereeniging van de stad
Aelst. Niettegenstaande hel de 2e Sinxendag
was en het buitengewoon Iraai weder tot een
uitstapje naar de naburige kermissen lokte,
haddeu de kiezers in groote meerderheid aan
den oproep des Comiteits beantwoord.
Het is ons onmogelijk de redevoeringen
door de verschillige Redenaars uitgesproken
in haar geheel wéér te geven wij zijn genoopt
ons te bepalen de bezonderste punten zelfs
zeer beknoptelijk meê te deelen. Ter zake dus
De zitting werd geopend door eene redevoe
ring van den heer Van Wambeke,
in dewelke hij vooreerst de allergrootste ge
wichtigheid van den aanstaanden kiesstrijd
deed uitschijnen.
De uitslag dezer kiezingen, zegde de acht
bare redenaar, zal over het lot van 't Vader
land beslissen. Indien de aanstaande kiezingen
den zegepraal aan 't liberalismus schenken,
dan zullen de dwinglandij, de schooltwist, de
vrijheidmoord, de schandelijkste geldverspil
lingen, de vervolgingen onder godsdienstig op
zicht met nog meer hevigheid dan heden voort
woeden, integendeel, indien wij, catholieken
zegepralen,dan zal men een tijdstip van vrede,
van orde, van gespaarzaamheid, van voor
spoed, van gelijkheid, vin verdraagzaamheid,
van eerbied voor de vrijheid van allen zien
opdagen.
De heer Van Wambeke herinnerde
hoe de liberale ministers, nauwelijks aan 't
roer gezeten, eene wet deden stemmen door
de welke het stemrecht aan meer dan 3000
belgen, en dan nog aan de geleerdsten onder
hen, werd beroofd,met het enkel doel zich aan
't bewind pogen te vereeuwigen. De priesters
en landbouwers vooral zijn, volgens de libe
ralen, onweerdig het kiesrecht te bezitten de
priesters zijn alleen goed om gekwollen of den
duivel aangedaan te worden,en de landbouwers
aanschouwen zij slechts als melkkoeien welke
zij 't laatste druppeltje mogen afzuigen.
Spreker handelde verder over de ongeluks
wet van 1879. De wet van 1842, zegde hij,
bevredigde indereen nooit rezen er ernstige
klachten op. Doch uit godsdiensthaat meest
zij afgeschaft worden. De ongelukswet zal
weldra een drijjarig bestaan tellen en wat uit
slag levert zij op 1
Zij heeft de vrijheid verminkt, twist en
tweedracht tot in 't kleinste dorpje gezaaid en
den financieelen toestand van steden en ge
meenten in gevaar gebracht. Voorlijds, waren
het de Gemeentebesturen welke met het on
derwijs gelast waren, nu heden is 't ministerie
dat, door zijne strijdende gouverneurs en zijne
speciale commissarissen, over de scholen ge
biedt. De sleden en gemeenten hebben nog
slechts het recht te zorgen dat de geldkas wel
voorzien weze om alle de dwaasheden en een
leger nuttelooze onderwijzers le betalen. Wil
ik u, Mijnheeren, ging de redenaar voort, een
voorbeeld aanhalen, 't welk u zal een gedacht
geven van de schandelijke geldverspillingen
waartoe men de steden en gemeenten dwingt.
De minister van onderwijs heeft besloten dat
hier te Aelst, een athenteura moest ingericht
worden, 't Is gebeurd reeds zijn er twee
irofessors met eene jaarwedde van elk 5300
ranks te samen 7 duizend franks. Nu dit ges
ticht telt 4 leerlingen, dus kost elke leerling
fr. 1,750 's jaars, niet begrepen de andere on
kosten voortspruitende uit verschillige zaken
te veel om te melden.
En wat zal het later wezen Later zullen 18
professors aan 't athenaeum gehecht zijn met
eene jaarwedde van 3500 frs., zoodanig dat
het athenaeum jaarlijks de andere onkosten
begrepen, zestig duizend franks der stedelijke
inkomsten zal verslinden.... Dit athenaeum is
hier volstrekt nutteloos, want het zal slechts
door een zeer klein getal leerlingen bezocht
worden. En zulke schandelijke geldverspillin
gen beveelt 't ministerie, en dit, om slechts aan
een zeer onbeduidend getal liberalen toe te
laten hunnen woedenden godsdiensthaat te
koelen.
Wat blijft er ons nog over van onze al oude
gemeentevrijheden, vraagt M. Van Wambeke
Schier niets meer, en indien de liberalen
meester blijven, 2ullen zij weldra totaal ver
nietigd wezen zij zullen verdwijnen en door
de dwinglandij van den Staat vervangen wor
den. De uitspraak van 't gemeentelijke kiezers
korps wordt nimmer geëerbiedigd de eenig
ste liberaal van den raad wordt met 't burge
meestersambt bekleed. Het wetsontwerp, nu
lest door 't ministerie neergelegd en door de
nalatigheid der liberale meerderheid niet ge
stemd geraakt, zal de gemeentevrijheden nog
meer verminken. Bedoeld wetsontwerp ont
neemt aan de gemeenteraden het recht den
sekretaris en ontvanger onwederroepelijk te
benoemen, 't Ministerie wil hier personen
aanstellen die de liberale belangen zullen voor
staan, of liever de maconnieke leerstelsels
helpen verspreiden.
De wet kent aan 't arrondissement Aelst,
een 4e volksvertegenwoordiger toe. Als candi-
daat hebt gij een jeugdige maar reeds ver-
dienstrijke lieer aangewezen, ik bedoel M. De
Sadeleerwelke, ik mag het u verzekeren, er
zich zal op toeleggen, om uwe zedelijke en
stoffelijke belangen met moed, iever en kracht
dadigheid in alles en tegen allen te verdedi
gen. Ik weet niet of onze tegenstrevers in 't
strijdperk zullen treden. Ik hoor mij toeroe
pen, ja, ze strijdenDestebeter, doch strijd
of geenen strijd spoor ik allen aan om zich
naar de stembus te begeven ja, allen moeten
gaan stemmen om aan onze tegenstrevers te
bewijzen dat de godsdienstige gevoelens hier
nog levendig bewaard blijven en dat wij,vooral,
Vlamingen zijn die nooit voor de liberale
dwinglandij het hoofd zullen bukken!
De redevoering werd met een donderend
handgeklap en bravo geroepen begroet.
Alsdan verkreeg onze achtbare Senateur M.
Leirens-Eliaert het woord.
i Acht jaren geledon, zegde onze achtbare
Senateur, hebt gij mij het mandaat van Sena
teur toevertrouwd. Ik heb u alsdan mijne leer
stelsels blootgelegdzij zijn dezelfde gebleven,
onnoodig u dezelve opnieuw voor oogen stellen.
Ik denk in de maat mijner krachten uwe ze
delijke en stoffelijke belangen te hebben ver
dedigd, aan u over de wijze op de welke ik het
mij toevertrouwd mandaat heb vervuld, uit
spraak te doen.
De verzwaring der militaire lasten, onder
andere de vermeerdering van 't contigent, de
partijdige kieswetten en de ouvaderlandsche
wetten op 't lager en middelbaar onderwijs
heb ik bestreden.
Mijne Heeren, ik dank u over 't vertrouwen
dat gij in mij hebt gesteld, en indien gij mijn
mandaat vernieuwt, moogt gij verzekerd wezen
dat ik met nog meer iever en moed zal blijven
volherden
Ounoodig te zeggen dat deze verklaringen
mei den meesten geestdrift wierden toege
juicht. Bemerken wij dat de achtbare heer
Leirens zijne korte redevoering met eene stem
welke eene zekere ontroering verried,uitsprak.
Doch geen wonder, onze achtbare Senateur
kwam diep getroffen te worden door T over
lijden van zijn kleinzoontje, een der kinderen
van den heer Joseph Caster, van Gent.
Onze tweede zoo verdienstrijke Senateur
nam dan het woord.
Sedert 4 jaren, zegde M. Van Vrec
kem, heb ik u in 't senaat vertegenwoor
digd en ik denk het uur geslagen om rekening
le geven over de vervulling van 't mandaat
waarmee gij mij vereerdet. Ik moet dus eerst
verschooning vragen, want wellicht heb ik de
belangen der stad Aelst niet al te. best voorge
staan. Doch indien ik de bezondere belangen
der stad Aelst niet al te zeer behartigde, dar.
was het omdat mijne medewerking mij, om
zoo te zeggen, overbodig scheen,daar mijn col
lega in 't senaat en de heeren Volksvertegen
woordigers, welke in uw midden verblijven
en dus beter met den toestand uwer stedelijke
belangen bekend zijn, zich met den meeslen
iever van deze taak hebben gekweten.
De achtbare redenaar wees alsdan op den
overgang van 't liberalismus naar 't radicalis-
mus 't welk onze grondwet wil vernietigen. Te
Brussel hebben de radikalen de overhand en
men herrinnert zich hoe zij, pas twee jaren
geleden, een man naar de Kamer zonden die
alles ging afbreken en veranderen, en be-
zonderlijk gelast was de vermolmde steenen
uil onze grondwet te doen verdwijnen. Ik wil
spreken van M. Janson, l'homme boulet den
man kogel, die allen ging tot zwijgen brengen.
Nu zie 't geval wilde eens dat zijn kogel wat
te nabij, M. Woeste vloog, maar dezen wierd
dadelijk zoo gezwind en krachtvol weêrge-
kaatst dat de man, sedertdien, al den lust ver
loor van hem voortaan nog langs dien kant
een reisje te laten wagen. Het zij mij hier toe
gelaten eene welverdiende hulde te brengen
aan den achtbaren heer Woeste welke niet al
leen onze dankbaarheid maar deze van gansch
't land verdiend heeft. (Luidruch. toejuich.)
Mijne Heeren, ging M. Van Vreckem voort, ik
denk niet dat die partij welke de zoogezegde
vermolmde steenen uit onze grondwet wildoen
verdwijnen, ooit Aelst zal durven belegeren.
Uwe schoone oude Kerk, de getuigenis van
uwen godsdienstzin en uw oude Stadhuis het
levendig zinnebeeld der gemeentevrijheid door
uwe voorouders ook zoo hoog geschat, zijn de
waarborg dat de verderflijke liberale leerstel
sels bij u geenen ingang zullen vinden. Ik
geloof dat de bogen uwer Kerk eer zullen in
storten en de grondvesten van uw oude Stad
huis verdwijnen dan u als echte slaven voor de
liberale dwinglandij het hoofd te zien bukken.
Eindelijk bedankte de redenaar het kiezers
korps over 't vertrouwen dat het in hem heeft
gesteld en deed de belofte alle zijne krachten
in te spannenom,;indien het vernieuwd wordt,
het nogmaals ter voldoening van eenieder te
vervullen. (Langdurige toejuichingen).
Vervolgens schonk de achtbare heer Voor
zitter het woord'aan onzen nieuwen candidaat,
AI. E. De Sadeleer.
Mijne heeren Mijn eerste woord, is een
woord van dankzegging over de eer die gij mij
aandoet en ook over 't groot vertrouwen dat
gij in mij stelt.
Ik ontveins mij de groote verantwoordelijk
heid en ook alle de moeielijkheden niet die het
mandaat van vertegenwoordiger na zich sleept,
vooral wanneer men een arrondissement moet
vertegenwoordigen '1 welk vroeger zoo schit
terend vertegenwoordigd werd door eenen
De Naeyer, door eenen Dellafaille, door eenen
Albert Liénarlwier afsterven heden nog zoo
diep betreurd wordt.
De jeugdige redenaar maakte vervolgens,
in eene welsprekende vlaamsche bewoording,
het proces van 't heerscbende liberaal minis
terie. Wat heeft 't ministerie voor den land
bouw gedaan, vroeg hij, om die moeder onzer
nijverheden te helpen in den doodelijken
crisis welken zij heden ondergaat?.... Niets,
hoegenaamd niets!.... Neen ik vergis mij, de
ministers hebben in schijn toch iets willen
doen ten voordeele van den landbouw....
Op 't einde van den laatsten zittijd hebben
zij een wetsontwerp op 't landbouwkrediet
neergelegd, eene bittere spotternij, die slechts
kan dienen om onze landbouwers te verslaven,
of liever, onder de dwinglandij van zekere
genten van 't ministerie, gelast met de ver
spreiding der liberale principen, gedwee te
doen bukken. (Toejuichtngen.)
Het tekort dat heden in de staatsfinanciën
bestatigd wordt, vindt zijne oorzaak in den
schoolstrijd en in de ongehoorde voordeelen
die aan de walen toegestaan worden. Alles
voor den schoolstrijd en de walen, voor de
Vlamingen niets. Aan 't catholiek arrondisse
ment Aelst wierd door 't ministerie niets ge
gund Bergen, Charleroi, Doornyk. Luik, met
een woord, de waalsche arrondissementen
hebben alles verkregen.
In 1878, beloofden de liberalen verminde
ring der militaire lasten, wat hebben zij ge
daan Zij hebben ze integendeel verzwaard
met 't jaarlijks contingent op 15,500 manschap
pen te brengen en 't remplacement moeilijker
te maken. Daarenboven hebben zij 't leger on
der zedelijk opzicht grootelijks verslecht door
de afschaffing of verjaging der aalmoeseniers.
Wij, catholieken, willen geene verpruising
van ons leger. Wat mij betreft, ik acht het
leger noodig voor de inwendige en uitwendige
noodzakelijkheden, doch wil niet dat het ster
ker weze dan het volstrekt noodzakelijk is.
fn de vlaamsche kwestie moet onze leus
In Vlaanderen vlaamsch wezen nooit mogen
wij dulden dat waalsche ambtenaren hier
voortaan nog met ons volk komen den spot
drijven, gelijk het heden onder 't liberaal mi
nisterie gebeurt.
De kwestie der kerkhoven moet ook ten
dringendste geregeld worden. De twist en
tweedracht door de liberale tot op 't stille
en eenzaam doodenveld gezaaid, moet ein
digen.
De ongodsdienstige schoolwet die de rech
ten der familievaders miskent, de gemeente
vrijheden verdelgt en de financien in gevaar
brengt, moet verdwijnen.
De priester is voor de liberalen een vijand,
en het hatelijke schoolenkwest is slechts in
gesteld geweest om hen bij 't volk hatelijk te
maken. Minister Grau heeft ons laten kennen
hoe 't ministerie voortaan kerk en priesters
zal vervolgen. Om het tekort te dekken, zegde
hij, zullen wij, even als de Jacobijnen.de kerke
lijke en geestelijke goederen aanslaan, of beier
gezegd, rooven....
Mijne heeren, moesten wij den 13 Juni de
nederlaag lijden, laat ons hierom niet ontmoe
digen, werken wij met meer iever dan ooit
om 't liberalismus te bevechten overal en in
alles. (Toejuichingen.)
Nu, indien den 13 Juni ons den zegepraal
moest meêbrengen dan zal ik medewerken om
de poorten der stembus aan 100 duizend Belgen
toegankelijk te maken.
De gemeente en provinciale vrijheden zullen
in wij eenen overtuigden verdediger vinden
mijne medewerking wil ik verleenen om haar
meer en meer uit te breiden.
Ik wil't onderwijs vrij het vrij onderwijs
moet de plaats bekleeden die het toekomt, 't
is te zeggen, afschaffing der ongelukswet van
1879 en het vrij onderwijs op gelijken voet met
't officieel gezet voor de voordeelen van 't bu-
jet.
De belangen van landbouw en nijverheid
zullen niet de minste mijner bekommernissen
wezen altijd zal ik dezelve in de maat mijner
krachten voorstaan.
Ik eindig, Mijne Heeren, met u te verklaren
dat ik mij zal trachten waardig te maken van
mandaat waarmêe gij mij gaat vereeren, en ik
hoop dit doel le bereiken onder den leus van
Vooruit voor Godsdienst en
Vrijlieïd, voor Vaderland en
Moedertaal. (Langdurige toejuichingen
en bravogeroepen).
Eindelijk was het de beurt van onzen zoo
verdienstvollen en welsprekende vertegen
woordiger M. Woeste.
Wij laten hier een beknopt verslag volgen
van de merkwaardige redevoering welke hij
ten midden der algemeene aandacht uitgalmde.
Mijne heeren! Ik dank u van zoo talrijk te
zijn opgekomen. Gij hebt aldus willen doen
zien dat gij de ministerieele politiek afkeurt.
Men kan inderdaad de oogen op den toestaud
des lands niet werpen zonder zich ten zeerste
verontrusten. Vergelijkt deze politiek met deze
van 1878.
In 1878, had geen hoegenaamd recht vep-
krenkt geweest; de provinciale- en gemeente
vrijheden waren ongeschonden gebleven de
vrede heersebte in de gemeenten en in de fa-
milien de gewetens waren niet geschoktv, de
beste verstandhouding bestondt tusschen de
Religie en den Staat. Het kiezerskorps heeft
nog eens te meer 't liberalismus willen be
proeven, en wat is er van geworden? De open
bare lasten zijn vermeerderd geworden ziet,
bij voorbeeld, de tarieven der ijzerenwegen en
de telegraphische taksen de provinciale- en
gemeentevrijheden zijn miskend geweestde
militaire lasten zijn verzwaard geworden -de
burgertwist woedt overal;de gewetens zijn diep
geschoktde zwaarwichtigste oneenigheid zijn
tusschen de Kerk en den Staat ontstaan in
den schoot der liberale partij worden drei
gende hervormingen opgeworpen en eene aan
groeiende fractie van deze partij, de grondwet
aan de openbare wraak aanklagende, roept uit;
't deze is eene vermolmde steen datgene
is i eene walgelijke vod dat men die «over
jarige oorkonde herzie
Indien 't ministerie de overhand behaalt,
wat zal er gebeuren
De schoolstrijd zal nog heviger worden de
schooluitgaven zullen vermeerderen. Want het
schijnt dat de liberale partij voor geene afper
sing achteruit deinst om de scholen en hare
nuttelooze meesters met mildheid en gunsten
te overladen.
Neven het schoolprogramma zal zich een
programma van godsdienstigen oorlog ontrol
len, reeds door den minister van financien
aangekondigd.
De oorlog op het drijvoudig gebied van 't
budjet der eerediensten, van de kerkfabrieken
en der geestelijke vereenigingen zietdaar wat
men voorbereidt, en alsdan zullen de burgers
de vrijwillige belastingen zien vermeerderen
die zij zich moeten opleggen. Neen, de liberale
partij roept niet meer Het clericalismus
zietdaar de vijand het roept luid en open
lijk het catholicismus zietdaar de vijand
Gij kent de aanslagen die men tegen de pro
vinciale- en gemeentevrijheden beraamt.Reeds
heden zijn de burgemeesters, 't zij catholieke,
't zij liberale, in de onderwijskwestien, nog
slechts werktuigen in de handen der school-
opzichters. Men wil nog verder gaan het mi
nisterie heeft een wetsontwerp neergelegd 't
welk, alles samengenomen, aan de provinciën
en gemeenten zegtgij zult mijnen wil in alles
uitvoeren, ofwel, zal ik hem door mijne gou
verneurs doen uitvoeren en, alsof het nog
niet geuoeg ware, zoekt men, met aan 't gou
vernement de lioogere hand over de benoe
ming der gemeemte sekretarissen en ontvan
gers te verleenen, aan de schepencollegen, tot
welke partij zij ook toebehooren, twee mees
ters op te dringen.
Een wetsontwerp, een nationaal reservele-
ger inrichtende, is bereid. Dit wetsontwerp
door alle militairen veroordeeld behalve door
generaal Gratry, zal de burgerij op de ver
schrikkelijkste wijze plagen. Eene dusdanige
politiek moet ons vermijdelijk naar het tekort
leiden. Wat zeg ik het tekort bestaat.
Het is van meer dan millioen voor 1880
men kondigt aan dat het 12 millioen zal wezen
1882het zal nog aangroeien, want
hoemeer het gouvernement zijne school-
dwaasheden vermenigvuldigt, hoemeer zal het
zwellen. Te vergeels heeft de minister van
financien gepoogd dezen toestand aan den
ijzerenweg toe te schrijven. De rekening door
hem gemaakt werd door alle kenners van
zaken, financiers en nijveraars, veroordeeld,
en,het is bewezen gebleven dat,zonder de ver
meerdering der schooluitgaven, het tekort, in
1880, niet zou bestaan hebben.
Voor dit alles heeft het ministerie slechts
eene antwoord de wet is daar ik gehoor
zaam haar, en gij, gij moet er u ook aan on
derwerpen. Alsof eene wet niet zoo tiraniek
kon kunnen wezen als den wil van een dwing
land Camiel Desmoulins zegde eens Het
zijn onbehendige dwinglanden die zich van de
bajonnetten bedienen;de kunst der dwingelan
dij is van 't zelfde te verrichten bij middel der
wetten. Het programma van dien jacobijn
van 1795 is dit van 't ministerie en zijner partij
gewordenhet eene en de andere willen de
vrijheid door de wet versmachten.
Hoe is 't gebeurd, Mijne Heeren, dai het land
zich nogmaals in de armen van 't liberalismus
heelt geworpen, T geen voor hem een tijdstip
van oneindige rampen moest doen opdagen
Ach 't is dat men ons ondervalsche of logen-
achtige kleuren heeft voorgesteld. Men heeft
van ons gezegdgij zijt het fanatismus en de
