Donderdag 15 October ltH>4 5 centiemen per nummer. 56sle Jaar 5080.
Vrij onafhankelijk volksgezind orgaan van de Stad en 't Arrondissement van Aalst.
GODSDIENST. HUISGEZIN, EIGENDOM
VADERLAND, TAAL, VRIJHEID.
Hij antwoordt
HET GEHEIM
yiM Mui rnr
NAKLANK
't Vrijdenkerscongres.
'I Resle niet te goed.
DE DENDERBODE
Dit blad verschijnt den Woensdag en Zaterdag van iedere week onder dagtee-
kening van den volgenden dag. De prijs ervan is tweemaal ter week voor
de Stad 5 frank met den Post verzonden 6 frank s jaars, fr. 3-25 voor zes
iden fr. 1-75 voor dry maanden, voorop te betalen. De inschrijving
eindigt met 31 December. De onkosten der kwittantiën door de Post ont
vangen zyn ten laste van den schuldenaar.
Men schrijft in bij C. Van de Putte-Goossens, Korte Zoutstraat, Nr 31,
a in alle Postkantoren des Lands.
CUIQUE 8UUM.
Per drukregel. Gewone 15 centiemenReklamen fr. 1-00 Vonnissen op
3de bladzijde 50 centiemen. Dikwyls te herhalen bekendmakingen by accoord.
Niet opgenomen handschriften worden niet teruggestuurd. Heeren Nota
rissen moeten hunne inzendingen doen, uiterlijk tegen den dijnsdag en vrij dug
in den voormiddag.
Voor de advertentiën uit vreemde landen zich te wenden ten bureele vac
dit blad.
AALST, 12 OCTOBER 1904.
Wij hebben Dendergalm de uitdaging
in 't gezicht geslingerd zijn gedacht te
zeggen nopens het bestaan der mensche-
lijke ziel en terzelfdertijd bevestigt dat hij
geen voldoende antwoord zou geven.
Wat wij voorzagen is gebeurd. De fiere
geleerde held durft niet antwoorden, vrij,
stout, openhartig. Hij heeft den moed van
de lafaards.
Ziehier op welke wijze dat hij klink
trekt en wegschuift
Dbnderbode, vindt genoegen in het
1 twisten over abstracte dingen, waarvan
1 zijne opstellers met al hunne godge-
1 leerdheid zoomin weten als wij. We
1 zullen hem het pleizier niet doen daar-
1 aan onzen tijd te verbeuzelen. Sedert
9 honderden en honderden jaren, zijn er
1 duizenden folianten geschreven over
1 die dingen en niemand weet er nu iets
1 bepaalder van dan 1000 jaren geleden.
1 Daarom, basta 1
De huichelaar onder een onnoozel voor
wendsel durft zijn gedacht niet zeggen
om later als wij hem als een materialist
aan den kaak stellen, te bevestigen dat
wij het niet kunnen bewijzen
De moedige kerel 1 En of het eerlijk is
Degeleerde heer moet nochtans weten
dat er geen 25 stelsels zijn volgens de
welke de verschijnselen van het mensche-
lijk leven kunnen uitgelegd worden. Of
alles is stof in den mensch en dat leert
het materialism of de mensch heeft
eene zelfstandige, onsterfelijke ziel.
Een van de twee.
Zeggen dat men het niet weet, is geen
antwoord en komt in den grond overeen
met het loochenen der ziel. Daarbij een
christen mensch kan nopens dit punt
geen oogenblik in twijfel staan. Twijfelen
is reeds zoo goed als ontkennen. Positi
vism of materialism, is onder oogpunt
van godsdienst, net gelijk het een is
zooveel als het andere. Fositivism dat
is het stelsel ik weet het niet is met
het geloof niet overeen te brengen, zoo
wel als het materialism.
Onze geleerde bevestigt nog dat de
kennis van de ziel niet is vooruitgegaan
sedert 1000 jaren
Met welke zekerheid en beslistheid zegt
de armtierige dat niet 1 Kent hij dan zoo
goed de geschiedenis der zielkunde
Wij kennen hieraan de fameuze uitleg
ger der Revue de Belgique ge weet die
sterke geleerde daar, die een artikel kon
uitleggen zonder het gelezen of gezien te
hebben
Genoeg.
VAN DEN
28* Vervolg.
Hel scheen zelfs somtijds, dat hij met
het geheele geval den spot dreef, het was
we! eens een aardige ervaring een paar
dagen in eene cel te zitten het was iets
nieuws, dat een mensch later zijne vrij
heid te beter op prijs deed stellen. Hij
lachte met den cipier over den slechten
kost, dien de Sandbanksche gevangenis
hare gasten opdischte en liet voor zijne
eigen rekening dagelijks een fijn middag
maal uit het Marine-hotel komen, waar
van hij een groot gedeelte voor hem
overliet.
De vreeselijke beschuldiging, waar
onder hij lag, scheen hem in een woord
niet te drukken. Zelfs de opzichters en
cipiers begrepen er niets van, zulk een
vroolijken en tegelijk toch zoo deftigen
gevangene hadden zij nooit gehad.
De zondag ging voorbij en de maandag
was eindelijk aangebroken.
XV.'
De zaal waar 's maandags de zitting
Evenmin durft de moedige pers ridder
onze uitdaging aanveerden nopens de
leerstelsels der Kerk aangaande de ziel
der vrouw. Toch antwoordt hij dit maal.
Wij weèrstaan aan den lust niet onze le
zers eens te laten smaken op we'ke wijze
de armtierige geschiedkundige feiten
vaststelt.
Hij schrijft
Is het dan te verwonderen, dat op
het concilie van M&con er over gerede-
twist werd of de vrouw, ja, dan neen
n een mensch is, dus of zij eene ziel heeft.
Want het is niet aannemelijk, dat hoe
groot de onwetendheid der geestelijken
0 ten dien tijde was, die onwetendheid
a zoo groot zou geweest zijn dat een his-
b schop verwarren zou tusschen de woor-
b den homo en vir, het eerste toepasselijk
op al de menschelijke wezens, het twee-
b de alleen de mannen beduidend.
b En de bisschop, die beweerde, dat de
b vrouw geen homo is, was niet alleen van
n die meening, bijna de helft der aan we-
zige prelaten deelden zijne zienswijze
dus volgens die hoog- eerwaarde heeren
als zij geen homo was had de vrouw
geene ziel.
Het is eene onbeschaamdheid op eene
uitdaging met eene bevestiging zonder
bewijzen te antwoorden. Hij durft herha
len dat bijna de helft der bisschoppen
meenden dat de vrouw geene ziel had
Dat is eene peerden leugen 1
Het was, beweert hij, geene philologi-
sche kwestie, maar goed en wel eene wijs-
geerige want het is niet aannemelijk dat
die bisschoppen zoo dom waren I Zoo
bewijze hij geschiedkundige feiten En
is hij zelf zoo dom niet van niet eens te
weten of hij eene ziel heeft
Gij ziet den geleerden man gij her
kent hem aan zijne taal. Hij twijfelt nooit!
Neen nooit Hij twijfelde zelfs niet als
hij de Revue de Belgique op zulke arm
tierige wijze uitlegde en het tegenoverge
stelde deed zeggen van hetgeen was be
weerd.
Geleerd man
Voor u is de kwestie zoo klaar 1 Ver
plaatsen wij ze eens in 't fransch en zult
gij niet een weinig verwonderd opkijken
als ik u vraag La femme est-elle hom-
me of met bijvoeging van het lidwoord
la femme est-elle UN homme est-
elle UN ètre humain
Twijfelen is menschelijk raad en uit
leg vragen zeer prijsbaar. Die bisschop
die op 't concilie van M^on twijfelde en
raad vroeg, handelde zeer voorzichtig.
Doch ziet ge, geuzen twijfelen niet
zij weten alles, de helden van het licht
O Revue de Belgique 1
der rechtbank, waarin ook Powers be
schermer, M. Kingsford eene eervolle
plaats vervulde, geopend werd, leverde
een belangwekkend tafereel op.
Aan nieuwsgierig publiek had het ge
bouw reeds in den vroegen morgen tot
stikkens toe gevuld en op het verhoogde
gedeelte links van de rechters, zaten,
behalve enkele advocaten, die alleen uit
nieuwsgierigheid waren gekomen, thans
verscheidene verslaggevers der Londen-
sche dagbladen, waaronder men M.Vava-
soer opmerkte.
Kort voor de opening der zitting trad
mevrouw Sint Alba de zaal binnen aan
den arm van Ford, die haar naar eene
voor haar opengehouden plaats geleidde.
Zij was net, maar zeer eenvoudig en in
het zwart gekleed en zag somber, maar
vastberaden voor zich neêr.
In de bank van den ambtenaar van het
openbaar ministerie, zat de commissaris
Grand, in gezelschap van den detective
Brusel en den inspecteur Power, de leste
natuurlijk in uniform. M. Grand zag er
zenuwachtig en angstig uit en fluisterde
nu en dan met Brusel, die als altijd een
kalm, ondoordringbaar gelaat toonde. De
advokaat van den beschuldigde, M.Ford,
daarentegen, was bijzonder bewegelijk,
aanhoudend schikte en verschoof hij zijne
papieren en zag de zaal rond met eenen
blik, dat duidelijk scheen te zeggen
van
Het vrijdenkerscongres van Rome, dat
naar de voorspelling zijner inrichters, het
aanschijn der aarde moest veranderen, is
op zulk ellendig fiasco uitgeloopen, dat
de anticlerikale organen, zelfs geene
moeite doen om dien uitslag te verbloe
men.
De briefwisselaar van de liberale Indé-
pendance schreef onder andere het vol
gende
Waarom het verduiken Men moet
8 desnoods de waarheid kunnen zeggen
8 ondanks zich z-lveu.Het is zeer spijtig,
b dat deze bevestiging der vrije gedachte
in 't aanzien van het Vatikaan.niet altijd
b het karakter van weerdigheid, logiek,
b tucht en welvoeglijkheid gehad heeft,
n dat wenschelijk is. a
Neemt men in aanmerking, dat die
afkeuring natuurlijk in verzachtende be
woordingen is uitgedrukt, dan zal men
zich licht een gedacht kunnen vormen
van hetgeen het congres in wezenlijkheid
is geweest
Eene vergadering, waarop noch orde,
noch deftigheid, noch logiek, noch weer
digheid heerschte! Eene vergadering dus,
weerdig van de aanhangers der vrije ge
dachte.
L'Indépendance tracht hare vrijden
kende partijgenooten, die zich te Rome
zoo berucht maakten, eenigszins te ver
ontschuldigen met de verantwoordelijk
heid van al het ergerlijke, dat op het
congres voorviel, aan eenige heethoofden
aan te wrijven. Zij beweert dat eenige
anarchisten, in het geheel een dertigtal,
zich van 't congres meester hebben ge
maakt, en erin gelukt zijn verwarring te
brengen in dezes werkzaamheden en ze
eene richting te geven, strijdig - et zijn
algemeen program en met de inzichten
der meerderheid.
Welke onnoozele uitvlucht.
Wie waren dre heethoofden Waarom
noemt men ze niet Waarom haalt men
hunne redevoeringen niet aan Waarom
legt men niet uit, hoe een dertigtal moed-
willigaards de wet hebben kunnen stellen
aan 5ooo congressisten, hoe zij hun be
sluiten en stemmingen hebben kunnen
afdwingen, die de overgroote meerderheid
niet goedvond
De waarheid is dat de overgroote meer
derheid per congressigten republikeinsch,
socialistisch en anarchistisch gezind was,
dat zij bestond, niet uit snullen, die zich
door een handvol belhamels, bij den neus
lieten leiden, zooals L'Indépendance wil
doen gelooven, maar uit vrijdenkers, die
Wacht maar eens, vrienden, tot dat
ik begin 1
Toen de beschuldigde eindelijk werd
binnen geleid,vestigde zich aller aandacht
op zijne verschijning. Hij maakte, zooals
wij reeds gezegd hebben, eene beleefde
buiging voor de rechters en zag daarop
met vertrouwen en bedaardheid, om zich
heen. Toen hij zijne vrouw herkende,
knikte hij haar vriendelijk toe met eenen
glimlach vol bemoediging en geruststel
ling. Daarop nam hij zijne plaats in, met
een bestudeerd voorkomen van zorgeloos
heid en de houding van een man van de
wereld, die een tooneelvoorstelling bij
woont.
De aanklacht werd voorgelezen. Op de
gewone vraag of hij zich schuldig of met
schuldig verklaarde, stond Sint-Alba
even op en antwoordde Niet schuldig
volstrekt niet met de luide, gemaakte
stem van iemand,die indruk wilde teweeg
brengen, maar op vasten toon, zonder
eenige veiheffing van stem, als iets dat
van zelf sprak.
De beurt was nu aan M. Grand. Hij
begon met te zeggen, dat de zaak, welke
thans in behandeling zou worden ge
nomen, van zulk een ingewikkelden,
geheimzinnigen aard was, dat de policie,
niettegenstaande de inspanning van al
hare krachten, enkele punten niet tot die
klaarheid had kunnen brengen, welke zij
hunne daden met hunne leerstelsels over
eenbrengen, en die noch wet, noch
meester, noch gebruiken, noch plichten
erkennen.
Vrijdenkerij ontaardt noodzakelijk in
vrijleverij.
Wat den liberalen een gevoelige doorn
in den voet is, 't is dat zij op het vrijden
kerscongres zijn geteld geweest als eene
nul in 't cijfer Van hunne zienswijze is
geen de minste rekening gehouden. On
danks hun verzet heeft het congres den
monarchistischen regeeringsvorm verloo
chend om de Republiek op te hemelen
het heeft verklaard dat de economische
ontvoogding der volkeren de wijsgeerige
ontvoogding moet voorafgaan, hetgeen
in andere woorden zeggen wil, dat men
eerst moet werken om de natiën tot het
socialism te bekeeren, vooraleer men
moet trachten er godloochenaars van te
maken.
Men ziet van hier, hoe welkom zulke
besluiten den liberalen vrijdenkers ge
weest zijn, en hoe het hun moet gegriefd
hebben.dat zooals een Italiaansch orgaan
der roode partij L'Avanti, het getuigt,
eene enkele zaak klaar en heerlijk op
't congres der vrije gedachte heeft uitge
blonken den vooruitgang van het
socialism.
Zooals altijd is het liberalism ook te
Rome door het socialism in de doekskens
't Zal dus wel deels uit afgunst zijn,
dat zij, zooals L'Indépendance, beweren
dat het congres op een bloot onvrucht
baar en platonisch werken is uitgeloopen.
Het is algemeen gekend dat, wil men
in de land bouwpraktijk slagen, de keus
van het zaad al onze aandacht verdient.
Die factor is zoo belangrijk dat een
spreekwoord zelf zegt zulk zaad, zulke
vrucht. Een ander komt op hetzelfde
weêr wat ge zaait, zult ge maaien.
En bemerk wel dat spreekwoorden op
de ondervinding gesteund zijn en bijge
volg eenegroote waarheid bevatten. Voor
het zaad is dat reeds lang proefondervin
delijk bewezen en daarom zeggen wij
Voor zaad of plantsel is het beste niet
te goed.
Inderdaad, heel de natuur door, zoowel
in het planten- als in het dierenrijk, treft
men de wet der overerving aan, waardoor
de voortbrengers onvermijdelijk hunne
goede hoedanigheden, maar ook hunne
fouten en gebreken overzetten.
Dit heeft men in den dierenkweek goed
begrepen en daarom stelt men thans er
wel gewenscht had. De tijd van niet meer
dan 36 uren was daartoe wel te kort ge
weest en hij was derhalve verplicht den
rechters te verzoeken de zaak op een lan
gen termijn te verdagen.
M. Ford, die de zaak had zien aan
komen, sprong zenuwachtig overeind.
Ik moet ten krachtigste tegen zulk
eene handelwijs protesteeren riep hij
uit, dreigend met een bundel papieren
zwaaiende.
Kom eerst met uw bewyzen voor
den dag, eerst dan is hèt aan de edelacht
bare heeren rechters mogelijk te beslissen
in hoeverre de al of niet inwilliging van
uw verzoek noodzakelijk is. Ik durf u
echter nu reeds verzekeren, ging hij
voort, zich tot de rechters wendende,
dat zij, wanneer zij mij gehoord hebben,
de overtuiging zuilen bekomen, dat deze
aanklacht de laagste en brutaalste misvat
ting eener plattelandspolicie mag worden
genoemd, waaraan ooit een fatsoenlijk
man werd blootgesteld Mijn kliênt
(vervolgde hij met een bulderende stem
en de levendigste gebaren, ik verwerp ten
eencnmale de benaming van beschuldig
de) heeft reeds een ganschen dag en
twee nachten doorgebracht in een ge-
meene cel, een hok voor dieven en moor
denaars is het niet monsterachtig er aan
te denken, zoo iemand een minuut langer
aan dergelijke beleediging bloot testellen?
zooveel prijs op afstammelingen van pui
ke ouders te verkrijgen.
Welnu, het zaad is de groote voortteler
van de plantenwereld. Ook zien wij jaar
lijks groote sommen uitgeven om zich uit-
landsch verbeterd zaaigraan aan te schaf
fen.
Ongelukkiglijk bewaren de meeste de.-
zer soorten hunne goede hoedanigheden
slechts enkele jaren, en op korten tyd is
men genoodzaakt er wéér andere aan te
koopen tegen hooge prijzen.
Door die ondervinding geleerd schijnt
men thans meer belang te stellen in het
verbeteren en uitkiezen onzer beste in-
lardsche variëteiten. Ook trachten de
landbouwers door het gebruik van goede
wanmolens, van treuzelaars, en door aller
hande andere methoden, niet alleen de
onkruidzaden, maar alle kleine en verne-
pen zaden te verwijderen, om alleen de
grootste en onder deze de zwaarste als
zaaigoed te gebruiken.
Dit is zeer loffelijk, doch wij zouden ze
geern eenen stap verder zien doen en wel
namelijk met voorop de partij land, waar
van men voornemens is zaad op te doen,
speciaal te bemesten.
Immers, wat zal het al veel baten de
beste zaden uit eenen hoop af te zonderen,
als de massa die innerlijke hoedanigheden
van goede voortteleis niet in zich bevat I
Doch als we spreken van speciale be
mesting bedoelen we niet dit stuk graan
buitengewoon welig te zien opgroeien en
voor zijnen tijd te doen neêrslaan, neen,
maar wij zouden willen dat 't rijkeiijk be
mest werde met minerale meststoffen,
vooral fosfoorzuur en potasch en eenige
gematige hoeveelheid stikstof.
Potasch en fosfoorzuur immers zijn
noodzakelijk om zware, wel opgevulde en
volmaakte korrels te bekomen, om het
struiken te bevorderen en het strooi de
noodige stevigheid te verzekeren. En die
eigenschappen zullen alzoo na eenige
herhaalde jaren goede zorgen in de va
riëteit gevestigd worden.
Daarom zouden wij niet achteruit wij
ken aan ons stuk land dat zaaigraan moet
dragen van 10 tot 12 kgr. staalslakken en
3 tot 4 kgr. chloorpotasch per are te geven
en dit met stalmest in te werken.
't Is toch altijd maar een geringe op
pervlakte welke voor zaad moet dienen,
zoodat de meer uitgaven al niet hoog
kunnen beloopen en men zal verwonderd
staan over de uitslagen.
Dan zou men zooveel niet hooren spre
ken van 0 verbasteren b en u uitgezaaid b,
want wij herhalen het, 't is meest altijd
bij gebrek aan het zaaigoed, de zoo noo
dige hoeveelheid potasch en fosfoorzuur
te geven, wier gebrek de oorzaak is dat
de planten soms hunne goede hoedanig
heden verliezen. Lowis.
De president van de rechtbank maakte
eene beweging, als wilde hij den spreker
in de rede vallen. M. Ford bespeurde het
en haastte zich zijne welsprekendheid
een weinig in te toornen.
Ik vraag alleen, eindigde hij, plot
seling in den gewonen, kalmen toon val
lende, dat u edelachtbaren eerst de
bewijzen hooren, die er voor de beschul
diging worden ingebracht, ik geloof, dat
er voor dien tijd geen spraak kan zijn
van een verdaging. Dat is alles wat ik
vraag.
De voorzitter had de rechters onderwijl
met een stilzwijgenden blik ondervraagd.
Ik geloof, kommissaris, sprak hij
daarom tot M. Grand, dat het b^ter is de
zaak te behandelen, zooals M. Ford voor
stelt. Wij zullen beginnen met het getui
genverhoor.
De eerste getuige, de inspekteur Power
trad voor en legde den eed af.
Op verzoek van zijnen chef, M. Grand,
verhaalde hij de toedracht der zaak van
het begin af aan. Er lag een wolke van
bezorgdheid over zijn flink gelaat ver
spreid, maar zijn moed was onverzwakt.
Zijn fatsoenlijk voorkomen, innemend
gelaat en de beschaafde toon, waarop hij
sprak, namen de rechters van het eerste
oogenblik af voor den jeugdigen policie-
beambte in.
(Wordt voortgezet.)
