Tista en de meester.
Landbouwers, leest
Les van geschiedenis.
Tot hiertoe riep men altijd dat het Evenredig Stelsel een
vrije kwestie was, een vraagstuk zonder belang. En ziet, te
Aalst wordt het verwerpen der Evenredige Vertegenwoor
diging de hoofdkwestie der redevoeringen.... wel te ver
staan... .met den tram van Ninove er bij. .Men moei nog-
Ihans weten dat de Christen*} Volkspartij het Evenredig
Stelsel krachtig voor en staat, on dal liier weer de Kristeuo
Yulkspartij 'l accoord is, en mei ons katholiek ministerie,
en met verscheidene katholieke arrondissementen... i.» een
woord bijna met iedereen.
De Oü kandidaten spreken ojk van de inkomende rechten
op de granen. Noglhans zij weten geheel goed dal het
gouvernement dal nooit zal, noch kan aannemen.
Een ministerie, dat zich niet wil zelfmoorden zal nooit,
een maatregel nemen, zoo nudeclig aan de kleine boeren,
en die cene belasting is op den boterham van den werk
man. Men weet dat het ministerie nooit verder zal gaan
dan het wetsontwerp dat neergelegd ismen weet dat
nooit een enkele representant van Brussel, Gent, Luik,
Charleroi, Antwerpen, Verviers, die belasting zal stem
men men weet dat die loutere kieshcloflen geen ander
uitwerksel hebben als de kiezing der katholieken in de
groote steden te benadeeligen en te vermoeilijken.
Ik aarzel niet te verklaren, dat, in zulke omstandig
heden, de scheurmakers niet onder u zijn neen gij
werkt integendeel in den zin der eendrachtde scheur
makers het is de katholieke associatie mei hare kan
didaten, wier politiek volgens mij in strijd is en met de
katholieke belangen en met de belangen van het vaderland.
Daarom, Mijne Heeren, zal ik gelukkig zijn u in uwen
strijd te helpen, lijk men altijd gelukkig is van goed te
doen.
Maar wanneer er spraak is van eene kandidatuur, dan
mag ik niet alleen luisteren naar de genegenheid, die ik
voor uwen strijd gevoel. Ik verklaar heel rechtzinnig
geen kamerzetel te betrachten omdat het mij voor
't oogenblik zou onmogelijk zijn dat mandaat naar be
hooren te vervullen zonder andere zeer gewichtige be
zigheden te- verwaarloozen.
Dc heer Dc Ba«ls ontwikkelt hier de persoonlijke redenen waarop
hü zijne beslissing steunt.
Wij vinden het onnoodig de aandacht onzer lezers
op dien brief te roepen. Die brief is gewichtig niet al
leen om reden van de verklaringen die hij benelst, en
die ons schitterend wreken van al de lage aanvallen
onzer tegenstrevers, maar nog om reden van den per-»
soon zelf van den schrijver.
M. Hermann de Baet*, iedereen weet het, is een der
grootste katholieke strijders van Genthij is een der
beroemste advokaten van België; hij is ook dc broeder
van Eerw. lieer Sekretaris van Monseigneur den Bis
schop van Gent
Tiste. Ha meester, 'k moet u nen keer iet vragen.
M. Laat eens hooren Tiste.
T. Toet, 'k heb daar eens uit krleusheid op een mee
ting voor d' ou geweest en ze citeerden daar Woeste
zijn diensten.
M. Ja, dan en heeft die meeting niet lange ge
duurd, Tiste.
T. Wacht eens meester, 't serieus, ze zeiden daar
eerst dat hij te Luik van overlang'nen keer gezeid heeft
dat er voor hoeren en werkvolk moet gezorgd worden.
M. Hij heeft hij dat al meer gezeid als te Luik Tiste,
Ik heb hem dat zelf alle stemmingen hooren zeggen, en
hij ging hij van daags na de stemming zells beginnen,
maar Tiste dienen s' anderdaags moet nog komen; ont
houd goed man 't speekwoord zegt: oorden zijn oorden
maar klappen en zijn geen oorden want ge kunt dat al
liggen, hij is hij zooveel te plichliger als hij dat zei van
overlang, en daar dan niet voor en deed.
T. Dat het niet genoeg en is van te noemen, wilde
zeggen, dat ge dat ook dan moet doen, zie 'k en had
zoover niet gepeinsd ik, 't is de waarheidze zeiden
daar ten tweede dat hij altijd den budjet van oorlog heeft
bevochten in de kamers.
M. Ja Tiste, gelijk ge zegt jongen, budjet ook toch
altijd godsmogelijk gestemd he?
T. g' En kunt gij alleen toch den dans niet maken.
M. 't Is de waarheid, maar tegen 't gedacht van
ons bisschoppen maakt hij alleen Joch den dans, om ons
katholiek ministerie omver te smijten he man, hij steunde
hij zelfs de credieten van die kostelijke maasforten, hij
dreef hij den staatsminister Nothomb op de vlucht. Dien
budjet bestrijden Tiste en terzei Idertijd stemmen is stof
in ons oogen smijtenhij kon hij alleen d' evenredige
vertegenwoordiging beletten, hij zou hij dat ook met dien
budjet gekonnen hebben, wanneer iet gemeend is, is dat
gemeend tot op 't einde; g' hebt gezien hoe hij ons
stemrecht ook bevocht, hij en heeft hij dan niet mee-
gestemd he man; da', is 't mes al twee kanten doen snij
den Tiste, die de. middelen wilt, moet ook 't einde willen
Ik verslijt ik nu ten minste een jaar al mijn vlaamsch, om
de menschen nu hun macht ledoen kennen, cm te doen
zien dat het nu enkelijk aan ons liegt, om onzen toestand
te verbeteren, in een woord, dat wij nu meester zijn, en nu
ook moeten voor ons zorgen, zoowel als den edeldom en
de rijke burgerij het al honderd en vier jaar voor hem doet,
en ook om te doen zien dat nieuwe tijden en nieuwe toe-
eslauden nieuwe mannen vragen, om dat niemand twee
heeren en kan dienen, maar Tiste, naar al die woorden
en gezegden, ik moest ik dan op non eind weer voor
d'ou stemmen wal zoude zeggen jongen?
T. 11e meester, met permissie, ik zou zeggen dat
ge zot zijt, ofwel dat ge eommedie speelt.
M. He wel Tiste, 't is 't zelfste met Woeste en onzen
budjet van oorlog, hij mocht weten dat hij onderlag, dat
en gaf niets aan de zake, hij moest tegenstemmen om
't voorbeeld aan zijn slijpers te geven, dal was -zijn
doelwit.
T. Zie meester als ge dat zoo nen keer uit eene
doet, 't is men waarachtig de waarheid, nu zie ik dat
ook, zie.
Het is voorzeker niet ongepast u te doen ken
nen hoe zwaar de belasting is, die op uw land
weegt. Luistert en overweegt alles goed. Huis
houdkundigen, gesteund op statistieken, heb
ben berekend dat het land, waarop men vruch
ten afwisselt, zoo als iedere boer doen moet,
twee ten honderd zuivere winst nog opbrengt.
Len dagwand eigen land, ter waarde van 1250
fr., wat de middelmatige verkoopprijs is, brengt
dus 25 fr. zuivere winst op.
Neemt nu uwe zettingbilietten, gij zult zien
dat gij voor een dagwand land aan Staat, pro
vince en gemeente zoo iets van 5 fr. moet beta
len. Men vraagt u dus 5 fr. van de 25, die gij
t land kunt doen opbrengen. Js dat gejne 25 ten
honderd.
1250 fr. in aktiën brengen aan 3.5 v/0 de zui
vere som van 44,50 fr. vergelijk en gij zult vin
den dat ~5 fr. inlcomst bij den boerbetaalt 5 fr.
44,50 fr bij den rentenier betaalt de schrikkelijke som
van O, ja niets.
Op honderd landbouwers zijn er geene twee,
die dat wisten, wij zeggen het u. Daarvoor zul
len wij weêr van volksophitsers krijgen omdat
wij u dat doen begrijpen. De Volkspartij wil de
twee evenveel doen betalen, wilt gij dat ,ook,
kiest voor hare kandidaten.
De landbouwer, hoe welstellend ook, heeft in
sommige gevallen gebrek aan geld, en moet het
noodzakelijk leenen ofwel verkoopen doen, die
hem zeer schadelijk vallen.
De handelaar, de fabrikant, de nijveraar kan
in debank, zonder vele pleegvormen, geld krij
gen aan 5 0 'OJ daarvoor staan zijne voortbreng
sels en zijne waren, die niet vast tijgen, in zekere
mate, borg.
De landbouwer, wiens eigendommen vast lig
gen, kan uit de bank niets krijgen. Om geld te
hebben, bij voorbeeld 1000 fr. moet hij zijn
land, bij den notaris gaan verpanden. Hij be
taalt ook 5 °,0 intrest en daarenboven 50 fr. voor
de kosten van schrijven. Wie is hier voordeeligst
behandeld Landbouwers, wilt gij een wel
ingericht landbouwcrediet, stemt voor dc Volks
partij.
De graanteelt is niet in staat om den landbou
wer nog eenig voordeel op te leveren, als hij zijn
graan ter markt brengt. De bevoegde huishoud
kundigen raden de bebouwing der nijverheids-
planten aan. Wat gebeurt er de tabak wordt
belast, de suiker ontslaat men van rechten, als
hij naar vreemde landen geleverd wordt, der
wijze dat de nijverheid, waarin men veel suiker
van noode heeft, tegen dc vreemde nijverheid
van dcnzelfden aard de mededinging niet kan
doorstaan, omdat dc belgische suiker daar veel
beter is dan hier in 't land. De suikerbeet-cul-
tuur wordt hierdoor belet. De landbouwsto-
kerijen steken in een pranggareel en kunnen
zich niet uitbreiden. De hop wordt vervangen
door andere bittere stoffen. De boter wordt met
margarine vervalscht.
Landbouwers wilt gij daar een einde aan,
sluit u aan bij de Volkspartij en stemt voor hare
mannen.
Boeren, gij mest eene koci ol een verken om
uwen pacht of eene andere schuld te kunnen be
talen en om met opgeheven hoofd door de we
reld mogen te gaan. Het beest wordt geleverd.
Het wordt geslacht. De keurmeester, vinden het
van pokziekte aangedaan, het verbruik van zijn
vleesch kan dc algemeene.gezondheid schaden.
Het wordt gedolven en gij trekt ten hoogste 125
fr. voor eene koei en het derde der waarde van
uw varken. En om die schadeloosstelling te be
komen moet gij looper. en vliegen dat u de tong
op de kin hangt. Van den anderen kant. Er is
eene groep huizen waaruit men de kiemen eener
besmettelijke ziekte niet kan verwijderen, noch
dezelve vernielen. De huizen zijn ook schadelijk
voor de openbare gezondheid. Eene commissie
doet de huizen door 'tvuur vernielen, om de
oorzaken der ziekten zeker weg te nemen.
De schade wordt in haar geheel uitbetaald,
alhoewel de slechte hoedanigheid van de huizen
aan den eigenaar veeltijds is te wijten.
Gij ziet't verschil Het beest van den boer
wordt vernietigd voor gezondheidreden, die hij
niet verhelpen kan, hij krijgt een derde deel van
zijne geledene schade. De huizen worden ver
nietigd om gezondheidsreden, die dikwijls de
faut zijn van den eigenaar, en de schade wordt
geheel en gansch vergoed.
Wilt gij door t algemeen geheel en al vergoed
zien, wat voor 't algemeen vernietigd wordt,
denkt dan aan de Volkspartij, die de bestaande
ongelijkheid wil effen schaven, kiest voor de
kristene Demokrater».
Neemt eens de kaart van België in uwe han
den, landbouwers. Al de steden zijn verbonden
door groote steenwegen en ijzeren banen. Door
wie. *z\jn die verkecrmiddelen gemaakt. Door
den Staat, 't is te zeggen met 't geld van u zoo
wel als van de heeren der groote steden. De ste
den zijn voldaan en kunnen al de voordeelen
genieten van die verkecrmiddelen. De buiten
schiet nog bloot. De straten zijn slecht on
bruikbaar in den winter. De landman, die er
door moet, lijdt aan sleet, aan braak, aan tijd,
aan arbeid enz. Hij ziet watertandend naar t
gemak der steden en dorpen, waar steen en ijze
ren wegen doorloopen-
I lij zou dat ook willen, immers de beurt is aan
hem. hij heeft betaald voor dc eerste t is wel
rechtvcerdig dat de steden ook in dc kosten ko
men, die dc Staat voor hem zou maken.
En wat zegt de Staat. Hoort eens, boeren, wij
scheiden er uit van ijzerenwegen en steenwegen
op de algemeene kosten te leggen, wilt gij tram
wegen of kalseiden, gij moet vooreerst uw paart
geven en dan zullen wij eens zien ol deze mij
zelfgeene schade zal doen.
Landbouwers vindt gij die redeneering juist,
doet dan voort met dc bewaarders, anders moet
gij kiezen voor de Volkspartij.
Landbouwers, verliest niet uit het oog wat wij
schrijven en wat de bewaarders schrijven. Wij
spreken u de taal der gezonde rede, zij, vap
hunnen !:ant, spreken van niets en al wat zij
doen is de Volkspartij en hare mannen verwij
ten en beleedigen. Anders staat er in hunne
gazetten niets. Gaat dat eens goed na en doet
dan uwe keus.
Meester. Van Stijvendaal Nicodeem, zeg, wat heeft,
hier plaats gehad in 't jaar ons Heere 1830.
N. Ons voorouders hebben den Hollander hier weg-
gekuischt meester.
M. Goc 1; kunt ge mij ook nu de reden, den oor
sprong, of 't begin doen kennen, waarom ons voorou
ders dien maatregel genomen hebben
N. Wel... meesterOmdat ze van den Hollander
moei waren.
M. Pellio principi.., dat is een antwoord, en geen
antwoord, waarom waren zc moei
N. Wel meester, omdat ze reden hadden.
M. Cireulum vitiosum.... gc dwaalt rond jongen. Zeg
eons Pieler Amand, kent gij die reden niet?
P. A. Ja meester, de wet op het molster en de wet
op de varkens.
M. Juist man, eerste klas, die schandige wetten, en
de stoornis van ons vrijheid en de processen die eruit
sproten.... Zeg eens, zijner nu in België nog zoodanige
wellen
P. A. Neen meester, tenzij de tabakwet, de wet
op de bierpompen, en patenten voor gënever.
M. Bravo jongen, bravo ge zuil 'nen man worden
gij. Maar zeg eens, kent ge geen m.ddel om die wetten
nu ook weg t' hebben.
P. A. He meester, hier nu doen lijk ons voorou
ders, die weimakers met October ook wegkuisohen
M. Eerste klasse, den nagel op don kop dat, ge
moogt morgen in mijne plaatse een uur school doeu.
Sa, sa, sa, wat zal dat niet zijn met de stem
mers, als ge ziet dat de kinderen het al weten. Omnia
Cadunt, zei Justus Lepsius op zijn sterfbed aan alles
komt een einde, meneer Woeste zal 't nu ook eens on|J
dervinden.
Wij zullen de zaak bestuderen.
(Woorden van M. De Sadeleer.)
4
Eh! wie heeft er beloofd en belooft er altijd
En belooft nog, maar heeft niets gegeven?
Wie toch, Drommels! studeert met zoo zeldzame vlijt
Maar vindt niets voor het 't Yolk om het even
Wel, oh vrienden, en weet gij het niet?
't Is het klieksken van Alles of niet
't Is heer Woeste en zijn knikkers, Mijnheeren,
'1 Is genoeg dat ge iets voorstelt, verzoekt ofte vraagt,
Het refrein is: Wij zullen studeren,
1
Klaagt ge soms van het een of het ander zwaar pak,
Dat de boer of de burger moet dragen,
Van den Staat, die ons geld seherrewegt uil den zak
En dan geld, altijd geld nog komt vragen
Voor den Congo en ander getrek,
(Schoon de werkman vergaat van gebrek)
Voor kanons, citadels en geweeren.
Vraagt ge dan een stuk wet, die 't verkwisten verbiedt
Och, patiëntie!.... Men zal zo studeren.
3
E11 inlusschen de landbouw vergaat .en verkwijnt
En men werpt in den strijd voor het leven
Meer en meer arme boeren, die, zoo het wel schijnt,
Naar de stad uit ellende gedreven
Daar gaan werken aan minderen prijs,
Onderkruipen op al ander wijs!...
En gij vraagt, gij, om dat '1 arrêteren?
Dat moet uit, ja, zoo roepen zij op hun tournée,
Maar.... we moeten dat eerst bestuderen.
4
Ziet, de huizen en 't land, wat de boer al bezit
Moet belasting en erfrecht betalen;
Maar de fondsen en d' actiën a six et a huil
Dat moet niet.... want zij zouden dan dalen.
En gij eischl: 't Moet't gelijk aan den dijk.
Jawel, zegt men, ge hebt meer dan gelijk
En we moeten daaraan remediëren.
Maar van al die beloften gedaan en vernieuwd,
Komt er niets dan het eeuwig studeren.
't Is met 't graan hier gedaan, die geliefdkoosde vrucht,
Gij moet nijverheidsplanten nu kweeken,
Zorgt voor boter en vet, laat den anderen bucht
Wilt uw graan in uw veestapel steken.
En de boer in zijn trouw, hij verzint
En vol moed en vol hoop hij begint
Met het tabak en beet-cultiveren
Hij is pas aan den gang of d' accijns is er op...
Daar en moesten zij niet op studeren.
6
Ziet dc treins van plezier aan verminderden prijs,
Om het geld naar den vreemde tc dragen,
En daarnevens die wagens van werklieden grijs,
Die voor hen ook vermindering vragen.
Ja, zij smeeken met recht om die gunst,
Maar... verkrijgen ziedaar heel de kunst;
Ze hebben wel te petitioneren.
llunne vraag wordt gesmoord.... en de kiezing miszet:
Dat alleen wist men rap te studeren.
7
De pensioens en de forten en anderen bucht
Ziel men al ons inillioentjes verzwelgen,
Wijl ons volk onder 't juk der belastingen zucht
En zicli vraagt: Zijn er tweo Belgen.
't Zal met ons, lijk de zaken nu staan,
Als in Ierland en Polenland gaan,
Zoo hier Woeste en zijn kliek iloreren,
Maar '1 en zal... Binnen kort krijgen ze een lange buis
En daar mogen ze eens goed op studeren.
Drukk. Fr. STERCK, Ninove (Bureel van Klokke Roeland),
