Lx_
DRINGEND BERICHT.
EDMONDEN BERTHA,
Ie Jaar.
Nummer 8
Zondag "21 Fehruarii 1880.
De Liberale jongelingen die
verlangen hun exaam van be
kwaamheidskiezers af te leggen,
zijn verwittigd dat de voorbe
reidende lessen zullen gege
ven worden in bet lokaal des
werkmanskrings 1 Toor uitgang
door 't Werk, bij Fr. D'Ifooghe
Schoolstraat, te rekenen van
beden,Zondag,om'2 ure namid
dag.
Buitenlandsch politiek nieuws.
De zegepraal des Harten
VROUWENPORTRETTEN.
Abonnementsprijs
LIBERAAL WEEKBLAD VOOR
5 fr. voor de stad.
5 fr 60 voor den buiten,
P li IJS PER NUMMER 10 CENTIMEN.
voorop betaalbaar.
Men abonneert zich
op alle postkantooren voor den buiten voor de stad, ten kantoore van het blad,
40, Korte Zoidstraat, 40, Aalst.
Nee spe
Prijs der annoncen
TIET ARRONDISSEMENT AALST.
Gewone, 15 centiinen
Reklamen, 75 centimen
Vonnissen op de derde llcuhijde, 30 centimen".
per drukregel.
Men maakt melding van elk werk waarvan een exemplaar aan het blad gezonden wordt.
Handschriften worden niet terug gezonden.
rnetu.
AALST) 20 Februari.
Engeland, voorheen zoo rustig, buiten
Ierland, is nog altijd uit zijn lood gesla
gen door de socialistische woeling te
Londen, Leicester en Brinmingham ont
staan. Het is duidelijk te zien dat, zoo
de engelsclie Regeering niet krachtdadig
handelt en geene middelen beproeft om
het pauperism te bestrijden, de gisting
die onder de werkende klas heersclit tot
eenen algemeenen oproer zou kunnen
uitbarsten, die de instellingen van het
oude Rijk grootelijks in gevaar zou bren
gen. M. Chamberlain, radikaal lid van
het ministerie had in het radikaal kies-
programma, beloften gedaan over de
verbetering van het lot der werklieden
en landbouwers. Die beloften kunnen
onmogelijk volbracht worden maar de
socialistische partij leiders vragen nocli-
tlians ze verwezenlijkt te zien het is
niet onwaarschijnlijk dat M. Chamber
lain zijn ontslag als minister zal geven.
Het ministerie aarzelde, in het begin,
de redenaars, die het volk tot oproer
hadden aangespoord, in rechte te ver
volgen; ziende nochthans dat de woelige
beweging geen einde nam, is het kabinet
op zijn eerste besluit terug gekeerd en
zullen de oproerstokers over hun gedrag
voor't gerecht te verantwoorden hebben.
Eene monstermeeting der Socialisten
wordt voor morgen, in IIyde-Park,te Lon
den aangekondigd.
In Frankrijk komt de Republikeinsclie
gezindheid eene groote overwinning te
behalen. Met de algemeene zitting van
4 Oktober laatst was het getal der kleri
kale afgevaardigden meer dan verdub
beld zij waren in de Kamers ten getalle
van ongeveer 200. Maar de geestelijkheid
was op eene zoo schandelijke wijze in den
kiesstrijd tusschen gekomen, dat de ze
gepraal der klerikale kandidaten, in
sommige departementen, daaraan moet
toegeschreven worden. Ook had de Ka
mer der afgevaardigden eenige dier kie
zingen afgekeurd. Verleden zondag w as
het herkiezing in de departementen Cor-
zika, der Landes, der Ardèche en der Lo
zere overal wierden de republikeinsclie
kandidaten niet groote meerderhesd ge
kozen. Terecht heeft die zegepraal den
geestdrift der republikeinen opgewekt
of
en de rechterzijde in verslagenheid ge
dompeld.
Minister de Freycinet toont zich vijan
dig tegenover het wetsontwerp waarbij
de prinsen der oude fransche stamhuizen
uit Frankrijk worden verbannen.
In Duitschland komt prins von Bis-
mark weder een stap nader te doen tot
de opheving der zoo berichte meiwetten;
van zijnen kant heeft de paus eenige toe
gevingen aan de duitsche regeering moe
ten doen, onder ander de vervanging
van kardinaal Ledochowski op denaarts-
bisschoppelijken troon van Rosen.
Het voorstel van brandewijnmonopo-
lium, door de rijkskanselier Bismarck
gedaan is door den Bondsraad aangeno
men geworden.
Veldmaarschalk von Moltke, aan wiens
schitterend militair talent Duitschland
zijne overwinningen te danken heeft,
ligt gevaarlijk ziek hij is geboren in
1800.
De vrede in het Balkaaiische Schier
eiland is nog zoo nabij niet als men, de
verledeue week nog, dacht.
Zoolang de vrede tusschen Bulgarië en
Serbië niet bepaald gesloten is, wilt dit
laatste land zijn leger niet op vied es voet
brengen in tegenwoordigheid dier hou
ding heeft Bulgarië de réserve terug
onder de wapens geroepen. Een verdrag
was tusschen Turkije en Bulgarië tot
stand gekomen, de vereeniging van
laatstgemeld vorstendom met de provin
cie Rumelië regelende. In dit verdrag ziet
Rusland eene schending van het Be, -
lijnsch traktaat, en daarom wilt het
't niet als geldig erkennen. Dat die houding
der Russische Staatkunde aan de andere
mogendheden heel zonderling en gevaar
vol voorkomt, blijkt hieruit dat Oosten
rijk den uitvoer van paarden uit Bosnië
en Herzegowina, naar den vreemde,
verbied en dat de hohgaarsche Minister
van binnenlandsche zaken geene inlij
vingen meer toelaat in het hongaarsch-
legioen dat bestemd was om zich bij het
servischleger te vervoegen het blijkt
ook hieruit dat Engeland, Frankrijk en
Duitschland alle pogingen inspannen om
een verschil tusschen Criekenland en
Turkije te voorkomen uit zoo een ver
schil zou onvermijdelijk een oorlog tus
schen die beide landen ontstaan, en die
oorlog ware een voorwendsel van tus-
schenlcomst van wege Rusland.
Aug us.
De klerikale meerderheid der Kamer
van Volksvertegenwoordigers heeft we
der, op eene treffende wijze, hare slechte
trouw en dubbelzinnige houding doen
kennen. Ondanks haar schreeuwen, on
der het laatste liberaal ministerie, on
danks hare onvaderlandsclie stemmingen,
dezer laatste jaren, heeft zij geMioogen-
blik geaarzeld hare toestemming te geven
aan de amendementen waarover wij ver
ledeue week spraken, omdat van die
stemming afhing of Generaal Rontus in
liet ministerie zou blijven of niet. Zij
die, wanneer zij nog minderheid was,
stelselmatig het budget van Oorlog wei
gerde te stemmen en die weigering als
eenen eeretitel in kiezingstijd ten toon
spreidde, zij die den afschuw der kiezers
inriep op de liberalen die zij als buiten-
naar het fransch van
AUGTJSTE VILAIN.
Te huis gekomen verhaastte Bertha zich te
bed te begeven het wreed antwoord dat zij
van de heks ontvangen had, de vertwijfeling in
hare geest ontstaan, had haar ganscli ontze
nuwd en afgemat. Niet zoo haast bevond zij
zich alleen of nieuwe tranen biggelden op hetire
wangen
Mijn God, snikte zij. hoe wreed toch
wilt gij mij kastij deh.,... Ik lig als verpletterd
onderden last der droefhedenGij weet het,
gij die alles weet.... Oh 'k smeek u, verwijder
van mij den geest der vervloeking die mij \er-
volgt... Bescherm mij, 0 Heer, bescherm Ed-
matige militaristen afteekende, zij die
het zich als een roem aanrekende geene
verzwaringen, maar wel verzachtingen
aan het Budget van Oorlog te willen toe
brengen, zij stemt voor eene reserve en
vermeerdering van krijgslasten.
Als hun stemming, zoo schrijft een
klerikaal blad onzer stad van do katlio-
lijke meerderheid, als minderheid ernstig
was, dan moeten zij dezelve volhouden,
meerderheid geworden zijnde.Zoo oor
deelt ook elk rechtzinnig denker, door
den partijgeest niet verblind.
Reeds hooren wij onze tegenstrevers
ons antwoorden dat de reserve, zooals ze
de Minister van Oorlog heeft doen stem
men, geene verzwaring van lasten zal te
weeg brengen; Immers zij bestaat slechts
op het papier en zal alleenlijk bijeen
geroepen worden dan wanneer België in
eenen Oorlog zal gewikkeld zijn. Die ïe-
serve bestaat uit de lle, 12e en 13e klas
sen die een 20000 tal soldaten zullen
opleveren voor die manschappen is er
nog kleeding noch wapen uitrusting
zi j hebben noch officieren noch onderge
schikte kaders. Blijft die reserve in de
zen staat bestaan dan is zij iets belache
lijks, dat den schouder bij elk weldenkend
menscli doet ophalen.
Hoe zal men, bij 't dreigen van 't ge
vaar, op eenige weken tijd. al dat ont
brekende aan die 20000 mannen ver
schaffen; hoe zal men ze kunnen voorzien,
op een ommeziens,vande noodige officie
ren Zal zulke reserve, ter gelegenheid
van het op oorlogs voet brengen van ons
leger niet eene, bijna onoverkombare
moeiëlijkheid in den wegbrengen? Ja,
M aar die reserve zal reeds lang hare volle
uits listing en hare oversten bezitten
Heden vroeg Generaal Rontus alleenlijk
de manschappen om zijne reserve daar te
stellen, en hij bekwam ze het naaste
jaar vraagt hij een ki edict van 2 a 3 mil-
lioen, om aan die reserve kleedij en
wapenen te geven, en de klerikale janus
sen, die hem de stof zijner reserve gaven,
zullen hem dit krediet niet kunnen wei
geren het jaar daarna vraagt de Minis
ter van Oorlog een nieuw krediet van
eenige millioenen om officieren aan de
reserve te geven en weder zal de rech
terzijde niet weigeren kunnen en zullen
de krijgslasten opnieuw vermeerderd
worden.
Zoo moet het onvermijdelijk gaan, ten
waremenMRontus aanzag als een onver
standig onnoozel man.
Maar wat de klerikale bladen en re
denaars ook zeggen mogen reeds dit jaar
zi jn de krijgslasten met 300,000 franken
vermeerderd, en die vermeerdering stelt
wel de schandelijkste geldverkwisting
daar die men ooit-zien kan. Die 300,000
fr. worden besteed aan 53 nieuwe kapi
teins die, zooals wij schreven, gaan
bijgenoemd worden. Waaraan gaan nu
eigentlijk die kapiteins hunnen tijd ver
spillen Om, zoo antwoordt Generaal
Rontus, den controol te houden der man
schappen die deel maken van de 1 le, 12e
en 13'" militieklassen. Nu, terwijl de
van den dienst ontslagene soldaten der
voorgaande klassen niet van woonst mo-
gen veranderen zonder er kennis van te
geven aan de bevoegde overheid en het
land niet mogen verlaten dan met de
toestemming van den Minister van Oor-
mond.
Zoo gaf Bertlia eenen vrijen loop aan hare
droefheid we haart verviel zij in eenen diepen
slaap.
Een verschrikkelijk onweder was binst dien
nacht losgebarsten. Di hte bliksemflitsen door
kliefden de lucht, zware donderknallen de
den de aarde schokken en de regen viel hij
plassen neder. Eensklaps, midden het gerucht
door het onweder veroorzaakt, erklouk de ake
lige kree brand brand de dorpsklok
bromde alarm. Ilalfs'apend nog ontvluchtten
de inwoners hunne huizen en, na zich verze
kerd te hebben dat de brand niet hij hun uitge
borsten was. spoedden zij zich langs den kant
waar de vuurdood zich vertoonde 't was de
luit der Tooverheks die door het hemellicht ge
troffen in vuur en vlam stond aan blusschen
viel niette denken de kleine, bouwvallige hut
kou geenen tegenstand bieden aan het vernie
lend element. Eensklaps l iep een stem Zou
de oude Lamort nog in de hut zijn 1 Elkeen
zag met der haast rond zich niemand had het
oude wi jf gezien. Zonder een woord te spreken
sprong Edniond, die zich ook ter plaatse be-
loo- mogende militianen der latere klas-
sen zonder die toestemming liet land
verlaten, van woonst veranderen zonder
kennisgeving aan hunnen burgemeester
dit heeft M. Rontus zelfverklaard. Wel
nu, welken controol zal men van zulke
manschappen kunnen maken Zal die
controol niet onmogelijk zijn en veeleer
iets belachelijks? Gij denkt het, lezer, en
wij zijn het eens met u die kapiteins
zullen tot niets dienen en weder zullen
300,000 frs. verspild worden.
Ziedaar het werk door onze meesters
deze laatste weken afgelegd, ziedaar op
welke wijze zij hun kiesprogramma ten
uitvoer brengen. En, moeten wij het
zeggen niet één der vertegenwoordigers
van ons arrondissement heeft den moed
gehad noch van er tegen te spreken, noch
van er tegen te stemmen, wat zeg ik
M1' Woeste heeft gesproken ten voordeele
van de amendementen, die zelfde Mr
Woeste die, volgens bovengemeld kleri
kaal blad uitdrukkelijk geschreven
heeft, dat een groot leger een groot ge
vaar voor ons Vaderland kan opleveren,
en dat een klein, wel geoefend en wel
betaald leger verkieslijk is boven een
sterk slavenlegei"
Gnze medeburgers van het arrondis
sement Aalst, zullen over die stemming
u eeuwig dankbaar zijn, MM. Woeste A an
Wambeke, Verbrugghe en De Saedeleer.
AZ.
vond, den vuurgloed in. Een angstkreet ont
snapte ieder i borst. De jongeling, zoo dacht men,
liep roekeloos eenen gewissen dood te gemoed.
Een oogenblik x'echts bleef de angstvolle in
druk hij de aanwezige bestaan :daar kwam Ed
niond, met de heks in de armen, wederte voor-
sclnn en een luide vreugde kreet wedei klonk
langs alle kanten. Men schaarde zich rond den
moedigen redder, men verhaastte zich Clara
Lamort ter hulp te snellen vruchteloos de
vrouw w t door verstikking bezweken. Onder-
tus.schen waren de muren der armzalige kluis
ingevallen en deze leverde nog slechts eenige
rookende puinen op.
Pijnlijk getroffen over dit onheil, dat een
meuschenleven had gekost, ging de menigte
lang/aam henen, onder den weg allerhande
overwegingen makende nopens den ellenlingen
dood dur zoo gevreesde tooverheks.
De dorpelingen begaven zich weder tot den
slaap, het onweder had opgehouden alles ver
keerde welhaast weder in volle rust.
IX
De Prijs der Volharding.
Weinige weken later was Mvolop in feest.
In Vlaanderen VlaamEch.
Wij vochten ons in 1830 vrij men vocht voor
de onafhankelijkheid, voor vrijheid van taal
want de vrijheid van taal weid hijvoorkeur
vooruitgezet. Het geluk was dan met ons het
Nederlandsche bewind werd omver geworpen en
Belgie onafhankelijk verklaard en bleef het.
Dit was nu wel of wij er bij gewonnen of bij
verleren hebben willen wij niet onderzoeken.
Maar de aanleiders die de Belgen ten strijd
hadden gevoerd met den kreetvrijheid voor
elke landstaal ik bedoel het voorloopig
bewind zij, zeg ik, die vóór 1830 spraken van
vier talen in de Nederlanden Hollandsch ten
Noorden, Vlaamsch, (want ja, het Vlaamsch
was volgens hun geen Nederlaudsch) Fransch
en Duitsch ten zuiden, die m innen begonnen
met te verklaren dat het Vlaamsch geene taal
was. Gelukkig nog dat het Congres er zoo niet
óver oordeelde in de. Grondwet werd geschre
ven dat het gebruik der talen vrij was, en dat
het later door wetten in be^tuurs en gereclitig-
heidszaken zou gerepeld worden.
Ehwel, heden, nadat wij in 1880 den f>0n ver
jaardag gevierd hebben dier onafhankelijkheid
die ons het vrije taalgebruik moest geven,
heden hebben wij ondanks die plechtige belofte,
in de Grondwet geschreven, nog het vrije taal
gebruik niet. Heden nog is ons het volle recht
niet wedervaren. Heden nog wordt onze taal
miskend, de taal van meer dan drij millioen
Belgen, de taal der meerderheid der Belgen.
In 1873 earst werd eene wet vervaardigd die
een begin van uitvoering aan het grondswet-
artikel gaf. Maar hoevele punten bleven er
onopgelost
Men ziet somwij len hij liet hooren van het
woord flamingant ettelijken de schouders
ophalen. Men houdt ons, flaminganten, liever
vlaamschgezinden.voor dweepers.Hier is in het
geheel geene spraak van dweeperij, maar een
voudig van billijkheid. Wat zonden zij antwoor
den, zij die het Vlaamsch verachten, indien wij
hun deze vraag stelden indien er in een land
waar twee talen gesproken worden ééne den
voorkeur moest hebbe voor 't otflcieele, welke
taal zou het zijn Die de:- meerderheid, zou
het niet? En,'is de Vlaamsche taal niet onbe
twistbaar die der meerderheid der Belgen Is
zij liet die in otflcieele stukken gebruikt wordt,
even als bij pleitdooien, even als in bet leger,
even als overal waar er ieti officieel gebeurt?
Neen, bet is het Fransch, en dit zelfs in onze
Vlaauische gewesten waar het grootste deel der
bevolking geen Fransch verstaat. Indien we nu
voor onze taal den voorkeur gingen vragen, het
officieel gebruik gingen vragen, zelfs bij de
Walen, dan zou men ons zeker voor dweepers
houden en men zou het terecht. Ook zijn we zoo
onbillijk niet in onze vragen we vragen alleen
dat men on* recht late wedervaren en da twee
talen op gelijken voet stelle. Want de onze i«
tocli al te zeer miskend. Niet een enkel Vlaming
is er die het eenvoudigste openbaar snibt kan
bek'eeden indien hij de Fransche taal niet kent.
Is er één Waalsch# bediende die Vlaamsch kent?
Ahmaar één enkeleEn nogthans dio
Waalsche bedienden zendt men ons ovor in het
Vlaamsche land, waar zij met Vlaamschspre-
kende bewoners moeten omgaan. Wij hebben
Waalsche statieoversten, Waalsch» Staatsbe
dienden. Iloe dikwijls zien wij niet in onze
Vlaamsche gewesten eenvoudige landlieden die
geen woord Fransch kennen, zich bij het ijzeren-
wegrijden tot Waalsche garde-convois wonden
om eene inlichting te verkrijgen, daar bun wordt
toegesnauwd Comprend pa» door die
gardes d;e zelf met (lie arme boeren zouden
spotten durven omdat ze geen Fransch kunnen
spieken
Wat al andere dcisreüjkc zaken zoude men
niet aan te stippen hebben Ik haal nog enkel
dit aan, door een Fransch blad uit Brussel
geschreven, dut anders noglhans het in het
gehee! met geoue Vlaamschgezindheid op heeft,
wel in 't tegendeel.
liet is bij het spreken van de moord van
Maxenzeeie. Een gendarme ontmoet op het
kerkhof, in de vollen nacht, eenen man die
tusschen de graven dwaalt. Het was de vader
van den mo. r lenaar Buys zoo als gebleken is.
De gendarme ondervraagt hem. I)e man ant
woord in het Vlaamsch de eenige taal die hij
kenne. De gendarme verstaat heui niet daar hij
een Waal is.
Men vraa?t zich af hce het komt dat iu eene
hoofdzakelijk Vlaamsche streek, de gendarmen
gelast om over de openbare veiligheid te wakau,
de bewoners vau de streek niet re-staan. Het
wordt tijd dat msn daar aan denke.
Nogthans vordert de Vlaamsche zaak. Wij
vernemen dat de Heer Dovigne met eenige zijtier
collegas een wetsontwerp heeft, neergelegd dat
de schikkingen der wet van 17 Augustus 1873
opzichtens het gebruik der ta'.i in zake van
strafbaarheid zal volledig maken en hetgeen
bier dient gemeld te worden, is dat da beer
Hansseus, een Waal nogthans, als verslaggever
aangewezen der kommissie dieiiet voorstel moest
onderzoeken, bet recht van liet grondbeginsel
heeft erkend. Verder hooren wij nog dat er
eerlang in het Vlaamsch opgestelde bankbriefjes
en postzegels zouden verschijnen. Dus staan de
zaken goed. Maar hoeveel beter zouden ze uiot
staan indienalle Vlamingen het hart op de rechte
plaats haddenindien er helaaszich ook onder
de Vlamingen zulke niet bevonden die de moe
dertaal versmaden, en veel liever dan eigen taal
te spreken, vree rad gekweel verkiezen na te
zingen. Ja 't is jammerlijk genoeg om zeggen
ik vroeg onlangs aan iemand of hij beschaamd
was Vlaming te zijn en Vlaamsch te spreken.
Wat denkt ge d it hij ini| antwoorde Hij
antwoordde eenvoudig .Ia
Veaamscbe Jongen.
VIII.
Blijde weerklonken de klokkeklankcn over het
schilderachtig dorpje» de nationale driekleur-
vlag wapperde aan meest al de huizen sparre-
boonvjes, waarin wimpers en vaandeltje. waren
gehangen, versierden langs beide kanten den
breeden steenweg. De geschiedenis der liefde
tusschen Edniond en Bertha was algemeen ge
kend, desjongelings trouwen standvastigheid
en moedige zelfsopoffering waren het voorwerp
eener rechtzinnige bewondering -.elkeen juiclule
toe hij het gelukkig einde dat de liefdestrijd der
brave jonge harten kwant bekronen. Want he
den vierde men het huwelijk onzer heide holden
en daarom was het gansche dorp in vreugde en
in feest.
Zalig glimlachend stapt Edniond heên hij
geeft den arm aan haar die hij tot zijn levens
gezellin heeft gekozen ingetogene zielsverruk
king staat op haar wezen te lezen, dat nog
schooner, nog aanminnelijker schijnt dan voor
heen bloedverwanten volgen hen op.
De burgemeester ontvangt de gelukkige stoet
aan den drein] el van 'tgeuieontehiiis en wenscht
aan hetjeugdige j aareenen bartel ij ken welkom
een gelukkig en voorspoedig huwelijk.
Na de plei htigheid in hel wethuis bc
de stoet naar de kerk waar de griize dorpsher-
der vol aandoening den goddelijken zegen op
Edmoml en Bertha inroept.
I)ie heilvolle dag loopt midden der grootsto
en algemeene vreugde ten einde
Edniond en Beitha zijn sinds twee jaren ge
trouwd. Een lief manneke, dat heden zeg maan
den oud en gansch het beeld zijns vaders is
kwam reeds de handen vernouwen die hen ver-
eenigden.
Het ontving den naam van Robrecht, even
als zijn grootvader. Edmond bemint het kind
uittermate en, bij elke gelegenheid, neemt hij
het in zijne armen en toont het aan den bezoe
ker.
De oude Liétard ook is gelukkig, want, sinds
Bertha zijne schoondochter is geworden, kwam
de voorspoed meer om meer in zijn huis een
paard on twee koeiën waren in zijne stallen bij
gekomen.
Hij woont bij het jonge paar en voelt er zich
allegelukkigst.
Einde.
gee Iie
r1 m
«ill
Veertig jaren klaagt ge, lieve
'k Weet dat nooit uw mondjo liegt
Maar uw lippen beven, tolkene
Haar liet zwaar geheim ontvliegt.
u Veertig jaren 'k word een oudje
Jonkvrouw ben ik thans niet meer
't Hart doorwond, des bijkens angel
l'rikte 't hloemeukelkje neêr.
Veertig jaren 1 't wordt zoo duister
Tanend daalt mijn levenszon
Frischheid vlucht mij van de wangen
Drogen gaat do liefdebron.
