Ie Jaar.
Nummer 44
Zondag 31 October 1886.
Abonnementsprijs
LI HEI IA AL WEEKBLAD VOOK
5 fr. voor de stad.
5 fr 50 voor den buiten,
PR US rEB NUMMER 10 C EN TT MEN.
voorop betaalbaar.
ei; abonneert zich op alle postkautooren voor den 1 uiten voor de stad, ten kantoore van het blad,
40, Korte Zoutstraat, 40, Aalst.
IIET ARItÜ NDISSEMENT AALST.
Gewone, 15 centinien
Prijs der annoncen m, Mer
Keklamen, 75 centimen
Vonnissn op de derde bladzijde, SO centimen.
per drukregel.
Nee spe nee metu.
Men maakt melding van elk werk waarvan een exemplaar aan het blad gezonden wordt.
Handschriften worden niet terug gezonden.
AALST, 30 OCTOBER.
M au zoekt langs alle kanten de oplos
sing dei' sociale kwestie. Dit zoeken
grenst inderdaad aan het kinderachtige,
daar geen middel te vinden is dat ons
in eens van de bestaande mogelijkheden
kan verlossen. Het geldt hier een staat
v n zaken zoo oud als de wereld, en
die niets tot hiertoe heeft kunnen ver
niet gen. Men moet dus geduld hebben
en z ch voor da. noodlot met gelaten
heid toerusten.
Niet dat men daai tegenover werkeloos
moet blijven. Wanneer men geene hoop
heeft het kwaad uit te roeien, is het
mogelijk hetzelve te beperken, zijne
verwoestingen tegen te houden, te be
snoeien, en, zoo niet alle, dan toch aan
hetzelve gedeelte zijner slachtoffers te
ontrukken. Met dat doel voor oogen zijn
wij voorstaanders van verplicht onder
wijs. Wij achten dien maatregel noodza
kelijk, onontbeerlijk.
Waarom is het verschil in arbeidsloon
zoo groot tusschen personen die hetzelfde
beroep uitoefenen Dat verschil, ieder
een weet het, spruit voort uit het ver
schil in bekwaamheid. Deze industriële
slaagt, waar gene te gronde gaat deze
handelaar maakt zijne zaak winstgevend
waar gene daarbij steeds achteruit gaat,
deze werkman voltooid spoedig en ge
makkelijk eene taak, die aan zijnen
buurman ve 1 moeite en tijd kost, zoo-
dat. in evenredigheid het loon moet
verschillen is het omdat deze zaken zoo
veelvuldig voorkomen, dat men daarvan
zoo weinig notitie neemt
Hieruit spruit voort, de volgende, zoo
duidelijk als weinig begrepen gevolg
trekking, dat, om het loon van den
menseh te doen aangroeien^ zijne ge
schiktheid moet worden ontwikkeld
door de opvoeding, zijn loon hangt af
van zijne waarde, en om zijn loon te doen
stijgen, zijne positie te verbeteren, moet
hem de waarde gegeven worden die hem
ontbreekt, dienen zijne verstandvermo
gens, zoo onmisbaar voor de goede uit
voering zijner taak, ie worden ontwik
keld. Die vorming moet zijn algemeen en
bijzonder. Zij bereidt den menseh voor
tot de uitoefening van zijn beroep zij
wijdt den dokter in tot de geheimen der
geneeskunde, den advocaat tot de rechts
wetenschappen, den kleermaker tot het
snijden en samenvoegen der kleederen,
enz. Zij deelt aan iedere soort arbeiders
bijzonderi kenaissm male, leert hun
het hanteeren van zekere werktuigen,
wijst hun de middelen aan om de moeie-
lijkheden, welke zij in hun beroep kun
nen ontmoeten, te overwinnen.
Noodzakelijk voor eenieder, geschiedt
dat aanleeren onder de meest verschil
lende uitkomsten. Voor het meerendeel
bepaalt het zich, jammer genoeg, tot
eene eenvoudige routine de leerling
oefent zich langzamerh md in het her
halen der bewerking* n, welke anderen
hem voordoen onderrichtingen of les
sen krijgt hij maar zelden. Aan zich zei
ven overgelaten, wordt hij een goed
werkman, wanneer hij goed begaafd is,
wanneer hij het talent van opmerken
bezit, wanneer hij aan iever, handigheid
en werkzaamheid van den geest paart.
Ontbreken hem echter die hoedan'ghe-
den geheel of ten deele, hij zal een mid
delmatig arbeider zijn als vele anderen
en zijn loon zal zijn leven lang klei*
blijven en wanneer ooit de verkoop
zijner voortbrengselen vermindert, is
hij de eerste die zonder werk zal vallen.
Kortom, zijn toestand zal steeds gevaar
lijk zijn in gewone tijden zal hij nau
welijks genoeg verdienen tot onderstand
van zich en de zijnen in tijden van
crisis is hij blootgesteld aan ellende. I)at
is allernoodlottigerwijze de toestand van
den voor de uitoefening van zijn be
roep slecht voorbereidden werkman,
liet onvoldoende der bijzondere opvoe
ding zal hem stoecL houden in eenen
foestandvan minderheid steeds bloot
stellen aan armoede en gebrek.
Geheel anders is het gesteld met hen,
die een degelijk onderwijs aan de profes-
sionneele of vakschool ontvingen.
Zij zijn het, die onder de arbeidende
klassen behooren tot eené soort van ari
stocratie de aristocratie van verdienste na
tuurlijk, in zich sluitende diegenen,
welke een loon verdienen, toereikend
om voldoende in hunne noodzakelijke
behoeften te voorzien en zelfs om, dank
zij hunne spaarzaamheid, zich een klein
kapitaal te verzekeren.
Het getal dezer gelukkigen te verme
nigvuldigen, moet het verlangen zijn
van allen uie zich het welzijn des volks
ter harte nemen. Dat getal zou spoedig
aangroeien wanneer goede profes&ionnëele
scholen (vakscholen) in het bereik van
eenieder lagen en eindelijk wanneer
maatregelen genomen werden om die
scholen al het nut te doen afwerpen,
welke zij geven kunnen. De eerste van
die maatjsegelen is de invoering van het
verplicht onderwijs. Door den geest te
openen van het kind vergemakkelijkt
nun zijne werktuigelijke handelingen.
Het kind verstoken houden van een goed
ingericht lager onderwijs, is het de noo-
dige aanvulling onthouden, is, het hou
den in de categorie van middelmatige,
slecht betaalde werklieden, is, recruten
scheppen voor het leger T an v anorde en
anarchie. 0, minister Thonissen, afbre
ker van zoo talrijke en goede scholen,
uw naam zal door het nageslacht en de
mensckheidgedoemd wezen.
De totaal onwetende menseh zal bijna
altijd 't zijn slachtoffer der ellendehij die
zwak is onderricht, zal zijn leven lang
zijn bedreigd door de behoefte zij ech
ter, die allereerst goede lagere scholen
bezochten, vervolgens vakscholen, zul
len ten minste een voldoend en rustig
best* a i vinden en niet licht denken aan
eene sociale omwenteling.
Wij bepalen ons heden tot het beschou
wen der kwestie uit dat oogpunt. Zij
heeft er echter veel meer maar allen lei
den tot de conclusie het algemeen be
lang en dat der arbeiders in het bijzon
der, eischt uitbreiding van het onder
wijs in 't algemeen.
Zal dit de armoede doen verdwijnen
O, neen. Maarlief zal die doen inkrim
pen het kan haar enk* le slachtoffers
ontrukken en het lot van anderen ver
beteren. De strijd tegen de ellende moet,
even als de strijd tegen de sociale ziek
ten, zonder ophouden worden vervolgd,
door duizend middelen en op alle punten
tegelijk. De maatschappij dient hare
ongevoeligheid af te schudden met ernst
de handen aan het werk te slaan maar
al de pogingen zullen zonder uitwerking
blijven voor het heden als voor het toe
komende, waarneer de menigte niet al
lereerst wordt ontrukt aan de stoffelijke
en zedelijke onmacht welke deze teelt,
aan den stoet van ondeugden en driften
welke zij na zich sleept.
Mensehen, rijken, geleerden, laat ons
toch goed doen, goed doen is zoo troos
tend en zoo zoet.
Oscar.
Kaart optafel.Over 14 dagen deden
wij het volgende voorstel aan het ge-
wijwaterd orgaan der Zoutstraat Zoo
De Denderbode zich wil verplichten
al de veroordeelingen op te nemen,
welke er sedert 25 jaar, in België
n tegen priesters, nonnen en paters
uitgesproken zijn geworden, dan ver-
n binden wij ons al de vonnissen in te
lasschen, welke gedurende dit zelfde
n tijdverloop de vrijmetselaars van ons
land getroffen hebben.
Slimmeke wil wel aannemen, doch op
voorwaarde dat wij eerst onze litanie
aflezen en aan hem het staartje van 't spel
laten
Maar, vriendje lief, zoo verstaan we
de zaak niet. 't ls niet genoeg van te
kunnen zeggen Dendei lode lacht het
laatst, dus het best. Wij hebben liever
samen te lachen om te weten wie tr dan
het schoonste groen lacht.
De eene mag hier niet meer voordeel
hebben dan de andere, en wil men de
zaak op eene rechtvaardige wijze rege
len, dat men dan langs beide kanten de
verbintenis aanga van in elk zendag
nummer gelijktijdig de wederzijdsche
veroordeelingen van hetzelfde jaar af te
kondigen.
Maar zonder trokken de kaart op tafel
en eerlijk gespeeld
Clericale hatelijkheden. Wij le
zen in de Gazette van Dendermonde
Deze week ontving Mevrouw Foulou-
Theunis, onderwijzeres bij Staats-mid-
delbare meisjesschool alhier, het bericht
dat hare bediening te Dendermonde op
hield en zij onmiddellijk naar Ath moest
vertrekken. Zoo lang Mev. Foulon jonge
dochter was, dacht niemand aan hare
verplaatsing maar nauwelijks is zij met
een strijdende liberaal in 't huwelijk
getreden, of mén vindt hare verwijdering
en gevolglijk de zijnenoodzake
lijken dringend.
Kleingeestig, ja hatelijk, niet min
maar ganech waardig van clericale mees
ters
begeer en zij
zouden nament!ijk de plaats van sekre-
taris beöogen, opengevallen door 't ont
slag van M. Fan der SmFsèn, en ook de
plaats van 2dt'n ondervoorzitter, die men
M. Van Wambeke zou ontnemen. Nu, de
brusselsche afgevaardigden beweeren
ook recht te hebben op eene plaats in
het Bureel en zouden er gaarne M. de
Mérode sekretai is zien of M. Van Wam
beke zich nog zoo gemakkelijk zal laten
aan kant zetten is zeer weinig waar
schijnlijk, ergo, dus, krakeel onder de
jappers Zooveel te beter.
De Independenten hebben te Brus
sel den strijd niet durven aangaan. Zij
weten dat zij machtelocs zijn tegenover
de liberalen, wanneer deze eendrachtig
naar de stembus gaan.
De kiezing van lieden beteekrnt dat
er in de Kamers, op de klerikale banken
veertien mannen zitten die de ware ver
tegenwoordigers van het arrondissement
Brussel niet zijn. Ontneemt die veertien
zoogenaamde independenten aan de
meerderheid waarop M. Beernaert zich
steunt, welke macht blijft het bisschop
pelijk ministerie nog over Zijne meer
derheid versmelt tot niets.
Dat onze meesters dit bedenken zij
zitten, zooals men te Gent zegt, op eenen
schopstoel.
JESUIETEN REKENING.
Groot verstand van Denderbode heeft
ons daar verleden woensdag e ne eve
ning opgediend, waaruit papa Malou
zaliger, met al zijn statistiek-verstand,
zelf niet zou wijs geworden zijn.
Men ziet aanstonds waar die feniks ter
scliole is geweest en of hij uit de lessen
zijner leeraars profijt heeft getrokken.
Over 14 dagen dorst hij op voorhand
wedden, dat de uitslag van den prijskamp
heel mager zou zijn, en nu heeft hij reeds
gevonden dat de katholieken in de pro
vinciën Limburg en West-Vlaanderen
meer benoemingen bekomen hebben
I)e heer Bertrand, schoolopzichter te
Dendermonde, is toegelaten zijne rech
ten op pensioen te doen gelden.
Dit leert ons de Moniteur.
Verwijdert de heer Bertrand zich uit
eigen bev eging of is hij daartoe meer of
min gedwongen geweest Is hij den
strijd moede, of ontneemt men hem de
wapenen, welke hij moedig en riddei-
lijk wist te hanteeren, om die over te le
veren in meer gedienstige handen
Wij weten het niet maar de heer
Bertrand kon nog lange en gewichtige
diensten bew ijzen aan het bestookt volks-
ouderwijs en aan die miskende en ver
volgde onderwijzers. <-
In alle geval zal zijn verlies betreurd
woeden door het onderwijzend perso
neel, wiens vriend en verdediger hij
steeds geweest is.
Met de aanstaande heropening der
Kamers zal men zich mogen verwachten
aan een nog al hevig krakeel in het kle
rikale kamp. Inderdaad, de gentsehe
klerikalen die de meerderheid in de ka
mers met acht leden gaan versterken,
denken recht te hebben op eene plaats
in het ministerie maar geen enkele
onzer ministers schijnt er te kunnen toe
besluiten zijne portefeuille af te geven.
Van dien kant teruggestooten, zouden
de gentsehe klerikalen in het bureel der
kamers eene vergoeding
dan die Ve ofïïcieële scholen.
Welk verstand, niet waar
't Is w md'ufijk om oj> te merken hoe
die goochelaar met de cijfers kan spelen,
daar hij ex zelf in gelukt is par a plus b
te bewijzen dat de broederkensscholen
de liberale scholen van Bius-el geklopt
hebben.
De eerste lubben 97 diploma's de
laatste 252, docli, dit is volgens groot
verstand niet in voldoende evenredigheid
voor de bevolkking der officieële scho
len.
Hier een opmerkingsken in den
tijd schreven de klerikale bladen dat de
bru s dsclie kakscholen in zoo 'n bloeiën-
den toestand waren, dat hare bevolking
er niet ver van af was die der officieële
scholen te evenaren. Nu, Denderbode,
de verhouding tusschen 97 en 252 is zoo
groot dat wij ons afvragen of wel logen
dc klerikale bladen toen zij zoo schro
melijk boog opliepen met de bevolking-
der brusselsche broei kensscholen, ofwel
hebben deze scholen geen getal leerlin
gen naar den prijskamp gezonden, dat
in verhouding is met hare bevolking.
En in de provinciën Limburg en West-
Vlaanderen dan
Is daar het getal der mededingers in
evenredigheid met de bevolkiug der
aangenomen en vrije scholen
t Is niet voldoende~van hier volgens
de bevolking der scholen, daar volgens
het getal der mededingers te rekenen
Zulke statistieken berusten op vnlscke
gronden en al die advocatenstreken kun
nen wel een oogenblik verblinden, doch
liggen weldra vergruisd.
Wanneer de algemeene uitslag bekend
zal zijn zullen we eens juiste rekening
houden om te zien wie er gelijk heeft
N. B. De officieele school van Aalst
heeft zeven diploma's de katholieken
hebben er twee.
Waarom roept grrroot Gerstand hier
o k niet viktorie
Indien onze stadsffuantiën in zuiken erbar-
melijken toestand verkeeren, indien de stad in
de onmogelijkheid is meerdere openbare wer
ken te doen uffvoeren en aldus, t lekoinenden
winter, aan een ded onzer werkersbevolking
vuur en eten te verschaffenis het de schuld
onzer staatsmiddelbare scholen wilde men
die afschaffen, dan zoo Joos uit sAd-kas gera
ken, dan zou Aalst weder herbloeien <f»u zou
alhier den wens.-h van Hendrik IV verwezenlijkt
woiden en zou elkeen, 's zondags, een kielien
in den p >t hebben.
Zoo beweert het Land van Aalst. Volgens dit
blad, ware er niets billijker, niet rechtvaardi
ger, nan dat de liberalen zelf, de liberale ouders
die er hunne kinderen heên zenden, die scholen
zouden onderhouden. Het blad vraagt zulks in
naam der vrijheid van onderwijs, uit spaar
zaamheid. Dit is ook de thesis der klerikale
diukpers en daarom denken wij het noodzake
lijk het te bespreken.
Geen belachelijker stelsel, voorwaar dan te
houden staan dat alleen zijdie uit ee.i werk,
uii eene instelling nut moeten trekken, die in-
steili.ig, dit werk bekostigen moeten. Met zulk
een stelsel komt men tot de anarchie, tot de re-
geei'ngloosheid politie, rechtsmacht, regee
ring, openbare werken, alles wordt aldus on
mogelijk. M ilt ge e-n officieel onderwijs, libe
rie roepen ons de klerikalen toe, wilt ge
scholen waar het onderwijs onzijdig zij, eb wel
de wet laat u toe zulke scholen ie stichten,
richt er op, maar op uwe eigene kosten wij
komen daar niet tusschen.
Maar waarom zouden u de vrijdenkers, de
o verschil, ige plaatsen des lands verstrooide
oi n en protestanten, niet in den zelfden zin
toeroepen lloomsch-katholijken, gij wilt ker
ken hebben van uwen eeredknst, gij wilt eane
geestelijkheid die 's lauds wetten en instellin
gen aanvallen en verachten, ehwel u staat
het vrij zulks te hebben, maar betaalt liet
wij komen daar Diet tusschen.
Gij wilt eenen koning kebben die millioenen
'sjaarsden lande kost, zullen de Republiekei-
nen ons koningagezinden toeroepen, ehwel
niemand zal het u beletten, maar betaalt hem
uit uwen zak wij komen er niet tuss hen.
Waarom zouden de kreupelen nog tusschen-
kornen in de onkosten der Openbare Wegenis,
waarom zouden de niet kiezers nog bijdragen
in de onkosten die uit de kieziugen voortsprui-
ten. waarom zouden de klerikalen, die toch
zoo weinig eerbied hebben voor de belgi-ohe
Rechtsmacht, de Rechters en gerechtsdienaars
nog helpen betalen
Is het niet klaar en duidelijk dat eene iogieke
toepassing van dit klerikaal stelsel, rechtstreeks
leiden moet tot de Regeringloosheid, tot de
vernietiging van alle macht, tot den val van
alle bestuurlijke instellingen Hebben wij dan
ongelijk te zeggen dat dit stelsel belachelijk is
J. J.
>~i*i noi'iuaalHoliolen.
We zijn met den Denderbode geenzins 't ak
koord, daar bij schrijft: DeDendergahn LIEGT
in nummer van 21 October met te verklaiea
dat dc inrichting der vrije normaalscholen op
vele plaatsen te wensehen liet.
Dc Denderbode meldt nogtbans in zijn num
mer van 14 October: DeStaatsaanneming
n verplicht onze vrije normaalscholen van zich
j) onder de waakzaamheid en het opzicht des
n'goevernements te stellen, het ministerieel
n studieprogramma te volgen en deze laatste
tt wanorde brengt haar in de noodzakelijkheid
van soms groote uitgaven te doen voor in-
stellingen, wetenschappelijkeverzamelingen,
i) zalen voor lichaamsoefeningen, enz.
Wij vragen het dus eens aan alle onpartij
dige lezers of wij leugentaal schrevan met te
zeggen dat de inrichting der vrije normaal
scholen op vele p unten te wensehen liet
Maar bekent onze tegenstrever het zelf niet
Waren die normaalscholen in orde zoo als het
behoorde Had men er de voortreffelijkste
leergangen, de leerrijke verzamelingen der
staatsnormaalscholen Was er alles ingericht
volgens de voorschriften der opvoedingsleer
Maakte men er verstandige verlichte men-
schen, degelijke onderwijzers of machienaehtige
opvoerders en dweepzieke kosters
Maakte men er den pedant, den schoolvos,
ofwel den werker, den zoeker, den opspoorder
van het betere
Denderbode spreekt van goede vruchten, van
knappe onderwijzers, welke de vrije normale
scholen hebben voortgebracht
't Is mogelijk we betwisten zulks niet.
Maar vraagt eens waar ze geworden zijn, wat
bun thans naam en aanzien geeft Door 9tudie,
oefening, door deu omgang met andere bekwa
me vakmannen zijn ze van wiet tot iettot veel
gekomen.
Wanneer ze de vrije normaalschool verlieten
waren ze hloo e i echte kwezelaars en wanneer
ze zich ergens op eene gemeente, zelfs op de
klerikaalste als kandidaat aanboden, dan werd
de laatste leerling der staatsnormaalschool
boven den eerste der vrije normaalschool ver
kozen.
Ook, wanneer men bij het ingangsexaam
voor eene staatsnormaalschool niet gelukte
werd men een der eerste in eene vrije normaal
school aangenomen.
Voorbeelden daarvan zijn er met honderden
en het was zelfs zoo ver gekend, datrnen zégde
In die bisschoppelijke normaalschool is men
Zeg eens, vriendje, zijn dat leugens
Volgens u is het de schuld der gemeenten dat
zij voor schooluitgaven in gel L-verlegeuheid
zitten.
Wij zouden eens gaarne weten op welk
wijze
Is liet de Staat niet welke bijna drie mil-
lioen toelagen voor onderwi s aan de gemeen
ten afgenomen heeft en ge durft houden staan
dat liet hunne font is.
Elke gemeente trekt honderden duiz n-
den fr. van 't Ministerie minder, ze is verplicht
meer scholen te onderhouden, meer personeel
te betalen, moet leeningen aangaan, buitenge
wone lasten en opcentiemen leggen, en ge durft
de verantwoordelijkheid op die gemeente
leggen
Het ministerie alleen is de schuld en nie
mand dan het ministerie met zijne slechte wet
van 1884 en zijne vermin lering van toelagen.
Wanneer wij dezelfde middelen zullen heb
ben als de katholieken om geld te slaan wan
neer wij op duizendvoudige manieren zullen
kunnen testamenten rooven, bezettingen alfut-
selen, sclierreweg spelen, offerblokken stellen,
omhalingen doen, den laatsten cent uit den
diepsten zak van den armsten menseh kloppen,
danzullenwe nevens elkekatho'ieke school eene
liberale bouwen en onderhouden.
Eerder kunnen we niet. Zou De Denderbode
ons die middelen niet kunnen verschaffen
R. S.
Uit en aan het LAND VAN AALST.
In zijn nummer van 17 Oktober laatst tref
fen wij het volgende aan Land, gij bobt recht,
van den Deudergalm ta vervolgen bij lastert
U U Wie is dat confrater Fw blad Is
het laster het Land met zijnen neus in zijne
eigene beestigheden te wrijven en zijne dwaas
heden aan onze Lezers bekend te maken Il#
opstellers van het blad der Achterstraat hebben
wij, tegenovergesteld met hem, altijd buiten
onze politiek gehouden en wij dagen zijnen uit
gever, zijne opstellers uit reeds iets in Den
Dender galm gevonden te hebben waarom zij
ons voorliet Gerecht zouden kunnen dagen
Maar wij vragen u iets, confrater Durft ge
wel bet artikel Kappi telken over Den Den-
dergalm, in uivuumiBtTvaii 17 Oktober laatst,
over lezen zonder schrik te hebben eener rech-
t olijke vervolging
Dat het Land zwijge van alles dat ruil
en walgelijk is, want wij zouden een his
torieken van de ladder kunnen aanhalen dat
aan sommige redeprekers den mond zou doea
stoppen.
«Ci.-.Jliwav"y-.crwg--Ts.vwr. -.--a» ^.- icoa -wra ^■Jr»-y?r-i;>rTa»^ - -pff—
DE DENDERGALM
TOCH AAKGENOMEN
jjj -T-
