HET GEHEIM
4de Jaar.
Nummer 28 (192)
Zondag 14 Juli 1889.
LIBERAAL WEEKBLAD VOOR
.L x 6 fr. voor d« stad.
Abonnementsprijs: 6 fr 50 voor den buiten, vl!orop betaalbaar.
PB IJS PEB NUMMER 10 C EN TIMEN.
Men abonneert zich op alle poetkantoren voor den buitenvoor de stad, ten kantore van het blad,
10, Vooruitgangstraat 10, Aalst.
§gM31
HET ARRONDISSEMENT AALST.
n Gewone, 15 centimen
Prijs dep Annoncen
Reklamen, 75 centimen
Vonnissen op de derde bladzijde, 1 frank
per drukregel.
Men maakt melding van elk werk waarvan een exemplaar aan het blad gezonden wordt.
Handschriften worden niet terug gezonden.
Nee spe nee metu.
AALST 13 JULI
Buitenlandscli politiek
overzicht.
Frankrijk. Het onderzoek tegen
generaal Boulanger voor het hoog ge
rechtshof gaat thans gesloten worden.
Zoo het schijnt zou men zulke zware
feiten ten laste van den generaal gevon
den hebben, dat er niet meer de minste
twijfel bestaat aangaande zijne veroor
deeling. Deze feiten zouden genoegzaam
wezen om Boulanger voor eenen krijgs
raad te doen verschijnen, waar hij zich
waarschijnlijk aan eene ter dood veroor
deeling mag verwachten. Men heeft het
bewijs in handen dat hij voornemens
was de tegenwoordige regeering te ver
anderen in eene persoonlijke opper
macht.
Italii. Men spreekt nog eens van
het aanstaande vertrek van den Paus uit
Romein geval er een oorlog moest uit
bersten waaraan Italië zou verplicht zijn
deel te nemen. De Paus zou in die om
standigheden aanstonds naar Spanje
afreizen, alwaar reeds alles geschikt is
om hem te ontvangen
Deze geruchten voor de honderdste
maal uitgestrooid zullen thans niet meer
geloof vinden dan vroeger. Zij dienen
enkelijk om aan het volk te doen geloo-
ven dat Leo XIII, de gevangene, in bet
grootste paleis der wereld niet meer
veilig is aldus wil men de italiaansche
regeering moeilijkheden bij brengen.
Oosten.De oorlogsgeruchten welke
sedert eenigen tijd omloop hebben,
schijnen het kwijnend keizerrijk van
Turkije een weinig op te wakkeren. Men
is te Constantinopelen overtuigd dat
indien er een oorlog uitberst, het dit
maal met Turkije zal gedaan zijn.
Eene commissie samengesteld uit
Turksche en Duitsche officieren heeft
nauwkeurig de versterkingen van den
Bosphoor onderzocht. Uit dit onderzoek
blijkt dat er geen enkel oorlogsschip
den Bosphoor zou kunnen binnen varen.
Men heeft ook gerekend dat men on-
middeüjk 200,000 der best9 soldaten
tot verdediging van het Vaderland zou
kunnen bijeen brengen.
Egijpte. De Engelsclien hebben
daar wederom aanvallen in het Zuiden
af te weren. Eenieder vraagt zich af hoe
het komt dat, telkenmaal Frankrijk
Engeland verzoekt Egijpte te verlaten
aangezien de rust hersteld is, er nieuwe
onlusten en aanvallen ontstaan.
37.
VAN DEN BANKIER.
Haar hart begon hevig te kloppenwant
boewei zij r.iets te doen had dan stil en statig
als een beeld op eenen gouden troon te blijven
zitten, kon zij zich toch niet weêrhouden een
weinig ongerust te worden bij de gedachte dat
zij het mikpunt zou worden der blikken van
het overtollig publiek.
Miss Westford had echter geeuen tijd daar
over lang na te denken, want het doek ging op,
en zj zag de stampvolle zaal voor zich met de
duizende schitterende lichten en starende
oogen.
Eene daverende uitbarsting van toejuiching
volgde onmiddelijk, want het s!ot*ooneel der
pantominie was een wonder van tooueelde-
coratie.
Eenige minuten lang was Violette niet in
staat iets anders te zien dan eene verwarde
massa flikkerende lichten en menschelijke aan
gezichten langzamerhand begon het tafereel
voor haar duidelijker te worden en zij begon
enkele aangozichteu onder de menigte te on
derscheiden.
Zij zag schoone vrouwen en schijnbaar voor
name mannen. Zij zag honderden tooneelkij-
kers, die allen op haar alleen gericht schenen.
Zij zag nederige toeschouwers met het bloote
oog van uit den engelenbak op het tooneel
staren en kleine kinderen in de bolle handjes
klappen.
De politieke strijd der geestelijkheid.
Hofstade Hofstade en Lede
en Gijseghem,en Herdersem en Moorsel,
en Baardegem enMeldert...
Waar gaat gij heen, gebuur
Ik volg, terwijl ik het Land van
Aalst lees, den bisschop van Gent in
zijne prachtige, schitterende dank
bare, geloovige, boetvaardige omreis
door Oost-Vlaanderen.
En Nieuwerkerken en Bambrug-
ge, en Borsbeek en Resseghem, en Ilaal-
tert en Welle, en Okegem en Dender
leeuw,...»
Zachtjes, gebuur, de bisschop Lam-
brecht is onder den last bezweken eer
bied voor den doode.
Stellig gedurende den! korten tijd
welken hij aan het hoof 1 van het bis
dom gestaan heeft, had hij de harten
van alle geloovigen weten te winnen
hij offerde zich inderdaad op voor de
kleinen, voor de werklieden en de ar
men. Hij was bezield met eeno wonder
bare werkzaamheid en zijn afsterven zal
een gewichtig verlies zijn voor de uiter
lijke pralerij der kerk, waarin heden
hare grootste macht bestaat. Hij was
de echte harddraver der clerikale poli
tiek, hij was een gevaarlijke strijder
tegen het liberalismus.
Doch 1 at ons het Land voortlezen
Overal, zegt Pier, dagen van grootsche
plechtigheid, die de natie (sic) heeft
mogen beleven, roemwaardige gebeur
tenissen
Zoo, zoo, gebuur,het geloof is dan
toch zoo diep niet om zeep als men het
wel moge denken.
Indien gij er u wilt van overtuigen
lees Land en Werkman...
Neen, ik bedank u, maar dat de
hoog- en overmoed van den gewezen
bisschop verbazend was, is gekend. Van
de pracht- en praalzucht, welke onze
geestelijkheid ten toon spreidt, zijn wij
ooggetuigen,ja; maar of bij dit alles een
greintje godsvrucht, oprecht geloof is,
daaraan valt te twijfelen.
Nochtans, bezie die processiën, die
praalbogen, aanschouw het inwendige
der kerken, hoor die sermoenen, luister
naar die bisschoppelijke aanspraken...
Slechts oogenverblinding en prale-
lerij, gebuur. De apostelen die de eerste
bisschoppen waren, volbrachten hunne
zending in stilte. Zij gingen barrevoets
en blootshoofd, deden alles goedkoop en
nergens werden zij op lekkere diners of
fijne soupers genoodigd. Thans zijn de
bisschoppen van onzen tijd slimmer ge
worden dan de eerste apostels die maar
domkoppen waren en arme sukkelaars.
Thans wonen de hedendaagsche bis
schoppen in paleizen en rijden in eene
koets de dekens wonen in prachtige
hotels en de pastoors in de schoonste
huizen van het dorp. En de Staat betaalt
hun vette tractementen.
Er is maar een stiel die nooit stil ligt
of nooit den arbeid staakt, dat is de pa-
perij. En daar is het altijd vetpot, daar
is niet te klagen, omdat men er alles
dubbel en dik aanbrengt, zondermoeite.
Toon mij éenen geestelijke die armoe
de lijdt, wijs mij éenen pater die door
de handelscrisis in zijn bestaan kan be
dreigd worden, noem mij éene non die
sukkelen moet om door de wereld te
geraken. Ik ken geen enkele
In wellust en streelend gbnoegen slij
ten zij hun vadsig leven en het zijn ik
en gijgebuur en dat strekt ons tot
geene eer dat wij zoo we nig ons open
baar leven naar onze overtuiging weten
te schikken die hun het geld in den
schoot der soutaan werpen Doopsel,
eerste communie, vormsel, huwelijk, be
lezing en dood wisselen elkander gedu
rig af, en elk dier akten doet de blanke
schijven naar 's pastoors koffer rollen.
Geenen voet zet gij in hunne kerk, geen
woord bekomt gij uit hunnen gezalfden
mond,of deboter moet bij den visch zijn;
waskaarsen, kerkgewaden, lafijngekraai
en oremusgeprevel, wijwatergekwispel,
klokkengelui en bellegeklingel, alles
ordt ^.egen klinkende munt aan den
man gebracht
Geeu geld, geen hemel Recht naar
den ketel
Telkens een rijk man den geest geeft
zonder hunnen bijstand te willen inroe
pen, of dat de familie de wijsgeerige
overtuiging van den overleden bloedver
want eerbiedigt, krassen de kerkraven
hunne vermale Jijdingen b ven zijn graf.
Indien zij er de macht toe hadden, zij
zouden het lijk uit dit graf halen en
het naar den brandstapel sleuren zooals
in de middeleeuwen.
Het is hun allereerst om de duiten
te doen de kerk leeft van 't vagevuur.
Hij die het vagevuur nitgevonden heeft,
wist wat hij deed. Men berekene eens
hoeveel dooden er door de papen elk
jaar in de eeuwigheid worden gelezen of
gezongen, al volgens zij met eene zin
king of een achturn nlijk op een draf
ken worden afgekletst, of om elf ure
met vanen en psalmen stoetsgewijze
worden uitgeleid.
a Tot lafenis der zielen, zeggen de
papen. Tot verrijking der geestelijk-
Vervolgens begon haar blik, daar 't lafereel nog
al lang duurde en zij al dien tijd niets te doen
had, door de geheele zaal rond te dwalen, zich
nu hier, dan d tar, aangetrokken door de nieu
wigheid van hetgeen zij zag, op het eene of
andere punt voor een oogenblik vestigende.
Plotseling verschrikte zij en begon van het
hoofd tot de voeten te beven.
In een der eerste logies in den hoek, vlak
naast het tooneel, had zij een man herkend,
die daar geheel alleen zat, met zijn over elkan
der geslagen armen op den met fluweel beklee-
den rand der balustrade rustende, en met afge
trokken blik, als ware hij onbewust van alles
wat er rond hem gebeurde, op het tooneel
starende.
Die man was George jStanmore, de schilder
Die herkenning deed Violette's hart hevig
kloppen,maar zij bedacht waar zij zich bevond,
en dat duizende oogen op haar gevestigd waren.
Door eene krachtige poging op zichzelve kreeg
zij hare zelfbeheersching terug en slaagde er
in hare ontroering door geen enkel uitwendig
teeken te doen blijken.
Het was zonderling; maar zulke toevallige
getuigenissen komen dikwijls voor. Hare ge
dachten werden gansch ingenomen door het
feit dat haar verloofde, van wien zij zoo lang
gescheiden geweest was, zich thans in hare
nabijheid bevond. O zener er was geen twijfel
aan, of hij zou haar erkennen, als zij hem
erkend had
Zij bedacht daarbij niet, dat zij George
Stanmoreiu zijne gewone kleeding zag, terwijl
zij in een schitterend tooneelkostuum gekleed
was en zich buitendien op eene plaats bevond
waar hij haar nooit verwachten zou.
Eindelijk bemerkte zij, hoe hij uit zijne
droomerij ontwaakte en zijne aandacht aan het
tooneel wijdde. Hij had geen tooneelkijker
heid,» weet iedereen die zijne vijf zin
nen gebruiken wil.
Wie zich aan de plechtigheden der
eerediensten ontrekken wil, aanziet de
kerk voor slechte kerels. Wie geen dra-
peau uitsteekt den dag der processie,
zijn ongeloovige vrijdenkers en eerlooze
franmagons. Zij worden het mikpunt
van schimp en smaad voor het domme
gemeen.
En op den buiten is het nog erger
wie niet openbaarlijk meedoet bij de
inhaling en op de viering van eenen
bisschop in zijnen zegetocht, is onwaar
dig op het dorp te blijven wonen. De
lagere geestelijkheid is daar nog hatelij
ker en kent door den band geene in
schikkelijkheid of verdraagzaamheid.
Zijt wat gij wilt, maar meêvieren
moet gij, of anders wacht u van den
haat en de dweepzucht der bevolking.
Meevieren zult gij of menheer pastoor
hitst tegen u zijne grove pummels op,
in meêvieren en er voor betalen
bestaat tegenwoordig liet eenig waar
achtig geloof op den buiten.
Wij noemen dit alles commedie en po
litiek. In de zalen hunner paleizen en
hotels, in hunne omlooverde pastorijen,
achter de hooge muren hunner geheim
zinnige kloosters spotten zij met de
dweepzucht der geloovigen, en mesten
er zich vet met het loon van den werk
man en met de vijffrankstukken van de
katholieke en zelfs liberale burgers.
De boer zelf weet en gevoelt onder
welk juk hij gebogen ligt. Wat kan bij
doen tegen zijnen adellijken kasteelheer
en zijnen fanatieken pastoor die elkan
der zoo goed begrijpen.
Het is noodig dat de politieke strijd
tegen de geestelijkheid in zijn waar
daglicht gebracht worde. De geeste
lijkheid doet de boeren gelooven dat
het liberalismus hun vijand is. Daar is
niets van waar. Het liberalism is de
vijand van den pastoor die den buiten
man op schijnheilige wijze bedriegt.
Wanneer men aan de buitenlieden
goed zal doen begrijpen hebben wat ver
schil er bestaat tusschen godsdienst en
clerikalismzullen zij even begrij
pen dat het liberalismus alleen treft
naar maatregels die de zedeleer, de
orde, de vrijheid voor iedereen ten
doel hebben, tegenover onwetendheid,
verdrukking en maatschappelijk verval.
Dat de priesters vroeger zich weinig
of bijna niet, met geene quse3tien van
liberaal of catholiek bemoeiden, zulks
bekennen wij volgaarne, en dat er to
rnaar hij schrikte, eu zag Violette met scherpen
uitvorschenden blik aan.
Ja, dacht zij, hij herkent mij ik wist wel
dat hij mij herkennen zou. En wat zou hij nu
doen? Zal mijne tegenwoordigheid op deze
plaats hem hinderen eu tegenstaan Zal de
verandering in onze omstandigheden ook eene
verandering in zijne gevoelens te weeg brengen?
Zal hij nu het meisje verachten, d t van rijk
dom en overvloed tot armoede vervallen is, of
zal hij eerbied koesteren voor mijne pogingen,
om door alle middelen, die mij ten dienste
staan, mijn brood te verdienen.
Violette deed bij zichzelve al deze vragen,
maar in haar hart twijfelde zij geeu oogenblik
aan de getrouwheid van den man, dier. zij lief
had. Hij had haar herkend en zou ongetwijfeld
terstond zijne logie verlatenhij zou zich haas
ten naar de tooneeldeur, waar hij haar eenen
brief of eene boodschap kon zenden.
Tot hare verbazing echter seheen hij geen
de minste haast te hebben om zijne plaats te
verlaten. Hij bleef dood bedaard zitten en
staarde haar aan, tot dat de gordijn viel en hem
aau haar gezicht ontrukte
Daarop verbeelde Violette zich, dat hij slechts
op het oogenblik gewacht had, dat de gordijn
zou vallen en liever zoolang had willen wachten
dan de lieden in zijne nabijheid door zijn plot
seling vertrek te hinderen.
Zij verliet het tooneel, waar de verwarring
onbeschrijfelijk was, en haastte zich naar de
kamer, die haar met nog een half dozijn andere
meisjes tot kleedkamer diende. Haar hart
vloeide over van een nieuwe soort van geluk,
hare wangen gloeiden van blijde verwachting,
hare handen beefden toen zij zich van haar
prachtig gewaad ontdeed en hare lange haren
weder opbond. Zij had geene ooren voor het
luidruchtig gesprek barer opgewekte gezellin
nen, die op luiden toon over den bijval spraken,
genwooi'dig nog ergens een oude, brave
dorpsherder woont, die 't beneden zijne
waardigheid zou achten zich met we
reldlijke zaken in to laten, dat is ook
waar. Ongelukkig zijn ze zoo dun ge
zaaid als sneeuw in den zomer.
Pastoors en onderpastoors zijn nu in
richters geworden der omreisfeesten
van eenen hoogmoedigen prelaat. Zij
zijn politieke kiesdravers der clerikale
partij. Zij geven meetingen in de gewijde
kuip, zij vervolgen de officieële onder
wijzers; zij maken jacht op de libe
ralen die hunne vrijzinnige princiepen
durven behouden.
Zij nemen nota van de opinie der
kiezers in hunne gemeente. Geregelde
verslagen worden door de priesters aan
den deken overgemaakt, en deze laat ze
aan zijnen gemijterden baas gewoiden
tijdens den zegetocht ter gelegenheid
van het vormsel.
Tegen zulke geduchte inrichting zal
het voor de liberalen in Vlaanderen
in weerwil der eendracht welke wij
thans bezitten moeilijk, zoo niet
gansch onmogelijk zijn met kans van
welgelukken te strijden, en het zou op
recht verwonderlijk heeten, moest er
thans eene ontbinding der Kamers plaats
hebben, indien de liberalen hunne kan
didaten kunnen doen zegepralen.
Strijdmiddelen moeten er dus aange
bracht worden.
Wat dient er gedaan te worden.
Wat aanvangen om dit soort van in-
kwisitie te bevechten Wat aanvangen
om door onze eensgezinheid thans de
zegepraal te vergemakkelijken
Eerstens eene aanhoudende, eene aan
groeiende verspreiding van liberale
bladen op den buiten.
Het is reeds van overlang dat wij de
hoop uitgedrukt hebben, dat er dag
bladen zouden moeten gesticht worden,
bestemd om in het gansche vlaamsche
land en vooral op den buiten het li
beraal programmate verdedigen.
Wij wakkeren dus onze vrienden in
elk dorp aan de dagbladen u Het laatste
Nieuws r en - De Strijd zooveel als het
mogelijk is, op het platte land te ver
spreiden, waar men het volk ïeeds zoo
velnjaren aan den verderfelijken invloed
der geestelijkheid overgelaten heeft.
Niets zal voor onze zaak meer dienst
baar zijn dan de goede gedachte voort
te dragen met woord en pen. Wij hebben
tot heden zoo weinig gedaan op dat
standpunt. Blijft de boer het eerste en
iet grootste slachtoffer der priesters, het
volstaat ook dat liberale schrijvers en
welke de tooueeleu, waarin zij voorkwamen,
gevonden hadden, en de betrekkelijke verdiens
ten der kostumen beoordeelden, of met elkan
der twistten en bepraatten wie al of niet zich
al in de zaal bevonden had.
Ieder oogenblik verwachtte Violette haren
naam buiten de deur £van de kleedkamer te
hooren uitspreken elk oogenblik dacht zij
geroepen te zullen worden om eenen brief of
eene boodschap in ontvangst te nemen.
Maar er kwam geen brief of boodschap. Een
halfuur en nog meer ging voorbij. Violette had
zich zeer langzaam gekleed en opzettelijk zoo
veel mogelijk getalmd. Nu echter stond zij
gereed om naar huis te gaan met haren hoed
op en haren shal. Hare moeder, die bezorgde
moeder, voor wie de proef, welke hare dochter
doorgestaan had, buitengewoon pijnlijk geweest
was, zou in den gang bij de deur staan wach
ten, gereed om de debutante naar huis te ver
gezellen.
De arme Violette kon wel niet langer in de
kleedkamer blijven vertoeven, terwijl zij wist
dat hare moeder beneden stond te wachten.
Geene woorden ziju in staat de bitterheid barer
teleurstelling te beschrijven. Alleen zij, die
een leven kenneu, zoo vreugdeloos en zonder
hoop als het hare in den laatsten tijd geweest
was, zijn in staat zich een denkbeeld te vormen
van de zielesmart die zij gevoelde, toen zij
haren heldersten eD schoonsten droom in rook
zag vervliegen.
Gedurende al hare beproevingen was haar
hart gesterkt geworden door haar vast geloof in
George jStaumore'a standvastigheid, een diep
en innig vertrouwen in zijne liefde, die door
de omstandigheden geschokt, maar niet uitge
doofd kon worden.
En nu werd op eenmaal al die hoop den
bodem ingeslagen. Hij had haar gezien, na
een lauge scheiding die haar honderdmaal dier
baarder aan zijn hart had moeten maken hij
haar had gezien, haar herkend, en toch had
hij geene poging gedaan om haar te naderen.
Hij veracht mij om mijne armoede, dacht
zij met bitterheid hij is ongetwijfeld in de
nabijheid van onze oude woning geweest, en
heeft daar gehoord van de verliezen, die wij
geleden hebben, en nu hij ziet, hoe ik worstel
en strijd om mijn levensonderhoud zoo goed
mogelijk te verdienen, nu'veracht hij mij. Het
viel hem gemakkelijk genoeg om op zoo edel-
moedigen toon te spreken van hen, die den
Mammon dienen, zoolang hij dacht dat ik de
dochter van een rijk man was maar hij is niet
belangloos genoeg om de zoude der armoede te
vergeven aan de vrouw, die hij voorgaf te
beminnen.
Sedert dien avond was Violette's leven eene
gestadige overwinning op zichzelven een
onafgebroken betoon van vrouwelijken helden
moed.
XX. De markies van Roxleydale.
Violette had besloten dat hare moeder geheel
onkundig van haar verdriet zou blijven. Die
lieve moeder had immers al genoeg geleden.
Leed zij nog niet steeds door het verlies van
den besten aller mannen
Violette had hare moeder het geheim harer
liefde niet medegedeeld, toen het voorwerp
daarvan geheel en al die liefde waardig scheen.
Hoe kon zij derhalve nu haar gevoel openbaren,
nu, terwijl zij haren beminde als trouwlooze
moest voorstellen Van het eerste oogenblik
af had zij zich geschaamd over het geheim,
waarmede zij hare liefde omhullen motst,
hoeveel te meer moest zij zich dan nu niet
schamen, nu de valschheid van G;orge haar
als eene straf voorkwam voor het geheimzin
nige, waarmede hare betrekking tot hem om
huld geweest was.
{Wordt voortgezet.)
