HET GEHEIM
I
4de Jaar.
Nummer 34 (198)
Zondag 25 August] 1889.
4
voorop betaalbaar.
m
Abonnementsprijs
LIBERAAL WEEKBLAD VOOR
5 fr. voor de stad.
6 fr 50 voor den buiten,
PRIJS PER NUMMER 10 C EN TIMEN
Men abonneert zich op alle postkantoren voor den buitenvoor de stad, ten kantore van het blad,
10, Vooruitgangstraat 10, Aalst.
HET ARRONDISSEMENT AALST.
Prijs der Annoncen
Gewone, 15 centimen
Reklamen, 76 centimen Per drukre8<!l'
Vonnissen op de derde bladzijde, I frank.
Men maakt melding van elk werk waarvan een exemplaar aan het bad gezonden wordt.
Handschriften worden niet terug gezonden.
Nee spe nee metu.
AALST 24 AUGUSTI
Herziening der kiezerslijsten.
Wij sporen dringend onze vrienden aan, die
er het recht toe hebben, van hunne inschrijving
op de kiezerslijsten aan te vragen.
De herziening dier lijsten moet van den 1
tot den 14 Augusti gebeuren, zii is van groot
belang dees jaar aangezien deze lijsten zullen
dienen voor de kiezingen van 1890.
Dit bericht betreft bijzonderlijk
1° De personen die belastingen betalen in
andere gemeenten.
2° Degenen, die door afsterven de zaken
hunner ouders voortdoen of goederen erven.
3° De oudste zonen of schoonzonen, van we
duwen die den cijns betalen.
4® De burgers die 't zij door hunne bedienin
gen, graden of bekwaamheidsbewijzen, zouden
kunnen ingeschreven worden in hoedanigheid
van bekwaamheidskiezer. (Wet van 24 Augusti
1883.)
Volgens de bepalingen der wet, mag het ge
meentebestuur geen gevolg geven aan de aan
vragen tot inschrijving aangeboden na den 30
Augusti.
De liberalen die het recht hebben kiezer te
zijn en op de kiezerlijst welke in de poort
van het stadhuis hangt niet staan, worden ver
zocht zich te wenden tot het bureel der Libe
rale Associatie, in den Graaf van Egmont
Groote Markt, alle dagen van49 ure 's mor
gens tot 's middags, en van 2 tot 5 ure 's a-
vonds, en des zondags van 8 1/2 tot 10 ure.
waar hun de noodige inlichtingen zullen gege
ven worden.
Het komiteit der Associatie verzoekt al de
liberalen haar zonder uitstel de personen aan
te duiden, waarvan de inschrijving zou kunnen
gevraagd worden.
Het bureel belast zich gkatis de noodige
pogingen aan te wenden om hunne inschrijving
te verkrijgen door het gemeentebestuur.
BiiiteiilaiidLseli politiek
overzicht.
Duitschland. De tegenstrijdigste
geruchten loopen rond omtrent de reis
van den Tzar te Berlijn. Volgens eene
inlichting van de Koelnische Zeitung
zou Alexander III zich niet rechtstreeks
van St.Petersburg naar Berlijn begeven;
hij zou eerst naar Copenhagen gaan en
van daar in de Duitsche hoofdstad ko
men.
Frankrijk. Zondag is er te Parijs
een feest geweest hetwelk eenen groo-
ten indruk heeft gemaakt op al dege
nen die het bijgewoond hebben. Wij
bedoelen het banket der meiers waaraan
14500 burgemeesters tegenwoordig wa-
48.
VAN DEN BANKIER.
Wat moest hij doen In dat spookhuis blij
ven, zonder den een of anderen stap in deze
zaak te doen, was onmogelijk. Zelfs de lucht
die hij er inademde, scheen hem ter neder te
drukken. De kreten van een stervende schenen
hem onophoudelijk in de ooren te klinken.
Zijne droomen werden afschuwelijk gemaakt
door de vormelooze visioenen die hem daarin
verschenen. Zijn geest werd ontstemd en ver
wilderd en eene brandende kooits overviel hem;
de bevende handen weigerden langer zich tot
zijn arbeid te leenen en hij zat somtijds uren
lang met wezenloozen blik op de voor hem
staanderij te turen, terwijl zijne gedachten
ronddwaalden op de eenzame plek in den tuin
voor den noordelijken vleugel.
Hijgevoelde dat handeling alleen, snelle en
bepaalde handeliug hem van eene ernstige on
gesteldheid kon redden.
Mijn geest begint aanged an te worden,
dacht hij elk oogenblik kan mij eene zenuw
koorts aantasten in het ijlen der koorts zou
ik de vermoedens kunnen opbaren die in mijn
binnenste zijn opgekomen, misschien wel ten
aanhoore van den schuldige zelve en dan....
Hij durfde nauwelijks zijne gedachten den
vrijen loop geven, zoo vreeselijk was hetgeen
bij hem opkwam.
Als hij nu in 't i'len dat een zenuwkoorts
onvermijdelijk vergezelt, het geheim ontdekte,
hetwolk zoo zwaar op zijn gemoed woog, als
ren. M. Carnot heeft aan de gekozenen,
afgevaardigden der Fransche gemeen
ten, gesproken over de grootsche her
inneringen der omwenteling, over de
wonderen der toonstelling en over de
zedelijke, stoffelijke en politieke herop
richting der Republiek. Om te eindigen,
heeft hij op de eenheid van den staat,
op de vrijheid en de macht van Frank
rijk gedronken. Dit feest had voor dui
delijke beteekenis dat het gansche land
zich vereenigde om den rechtschapen en
oprechten burger, in welks handen
Frankrijk's lot nu berust, hulde te bren-
pen.
Engeland. Het gerucht volgens
hetwelk de samenkomst van Osborne
zou geëindigd zijn door een verdrag van
Engeland met de verbondene mogend
heden, Duitschland, Oostenrijk en Italië
heeft eene klinkende logenstraffing ge
kregen. De hardnekkigheid met dewelke
de Duitsche drukpers het besluit van
die overeenkomst verzekerde heeft het
Britsch kabinet genoodzaakt zich nog
eens duidelijk te dien opzichte te ver
klaren. Sir J. Fergusson, in den naam
van het ministerie, heeft ten derde male
herhaald dat Engeland zonder verbinte
nis bleef tegenover het driedubbel ver
bond en dat een Europeesche oorlog het
vereenigd koninkrijk vrij zoude vinden
zijne wapenen rechts of links te draaien
of alleenlijk toeschouwer te blijven,
volgens zijne belangen of neigingen het
op dit oogenblik zouden vereischen.
Italië. Niettegenstaande al de lo
genstraffingen, loopen er weder geruch
ten rond omtrent een mogelijk vertrek
van den Paus uit Rome. De briefwisse
laar van de Journal des Débats
zegt dat m't Consistorie op hef einde van
Juni gehouden, de twee qusestiën het
vertrek van den paus en de vorm van
bijeenroeping voor een nieuw conclaaf
door de meerderheid der stemmen be
slist geweest zijn. Het vertrek van den
Paus zou plaats hebben op het oogenblik
dat men verzekerd zou zijn van eenen
oorlog aan den welken Italië deelzou ne
men. Het driedubbel verbondzou nu hau-
delen over de oplossing der Pauselijke
qusestie, ontwerp dat hierin zou bestaan
van aan den Paus eenen uitgebreideren
eigendom te laten genieten, dan dien
welken hij heden geniet. Het zou de
afschaffing zijn van de geveinsde gevan
genschap over dewelke hij zich be
klaagt.
Koekoek-één-gezang.
Leest gij het Land van Aalst, ge-
buur
Meê permissie, zelden: als mijne
hij dat geheim aan den moordenaar zelve, ont
dekte, wat was dan waarschijnlijker dan dat
deze maatregelen zou nemen om hem het huis
niet meer lavend te doen verlaten? Een hulpeloos
en door de koorts van zijn bewustzijn beroofd
mensch kan gemakkelijk van het leven beroofd
worden, zonder dat het bij iemand zou opko
men aan iets anders dan aan een natuurlijken
dood te denken.
Ik moet handelen, spoedig handelen,
dacht de jongeling, 't Is niet omdat ik nu ver
liefd ben op Julia Godwin, dat ik mij ontsla
gen kan rekeren van de verplichting die op
mij rust, om al het mogelijke te doen, ten einde
dit geheim te doorgronden. Mijn plicht gebied
mij te onderzoeken wat er waar is van hetgeen
de oude man mij verhaald heeft. De hemel geve
dat het niets anders moge zijn dan de dwaze
inbeelding van het ontstelde brein van de oude
man.
Eenmaal besloten hebbende welke gedrags
lijn hij volgde, zoo begon Lionel's hoofd lang
zamerhand veel helderder te worden. Hij
werkte rustig en bedaard tot in den namiddag
en bleef op zijne kamer want hij had besloten
de gevaarlijke nabijheid van Julia Godwin
zooveel mogelijk te ontwijken.
Hij zag hoe miss Godwin naar buiten op het
graspark kwam, hoe zij langzaam over het gras
heen en weer wandelde, met een boek in de
hand en eindelijk den weg insloeg naar het
priëel in de laan, waar zij elkander reeds zoo
dikwijls ontmoet en menig genoeglijk uur te
zamen doorgebracht hadden.
Zijn hart klopte sneller toen hij die in het
wit gekleede slanke gestalte zag gaan, waarin
kinderlijke bevalligheid zich met koninklijke
waardigheid vereenigde. Lionel Westford was
geen dweeper, en toch hadden zich in de laatste
dagen van zijn verblijf op Willmingdon
Hall zwakke, onbestemde, maar toch zoete
vrouw naar den winkel gaaf, vind ik om
de waren somtijds een stuk van dit blad
gerold,en dan sla ik er wel een kijkje in.
Gij hebt ongelijk, vriend, dit blad
niet regelmatig te lezen, en het niet in
alle hoekjes te doorsnuffelen, want het
is gewoonlijk op de verholendste plaats
jes dat men er de schoonste uitspattin
gen tegen de liberalen aantreft. Zie, ik
heb hier het nummer van Zondag over
acht dagen. Kom, laat ons ginder in
een hoekje gaan, opdat niemand ons
zou zien.
Hoor, waarmede Pier begint
'tKatholiek Aalst wordt ondermijnd
door die twee middelbare scholen
Ja, altijd koekoek-één-gezang. Die
scholen zijn hem de grootste doorn in
den voet, zij zijn eene verschrikkelijke
mededinging aan de jezuïeten en aan de
nonnenwier gestichten zij verre over
treffen. Dat erkennen vele catholieke
burgers zelve. Pier wil bewijzen dat onze
scholen, nademaal men aan de religie
onzijdig blijft, slechte scholen zijn.
Dat onze scholen niet genaakt
zijn tot verspreiding der clerikale ge
dachten, dat weet iedereen. Eene onzij
dige school op godsdienstig gebied, kan
geenen anderen naam dragen dan libe
raal. Wat zou zij toch anders kunnen
wezen Toch geene jodenschool, geene
orotestantsche, geene oorlogs-of omwen-
telingsschool
Het Tjand geraakt aan het dolen,
;elkenmale hij de quaestie van het on
derwijs wil aanraken. Pier wil zijne
lezers diets maken alsof men daar den
godsdienst zou bestrijden. En hiermede
weet hij dat hij liegt eene officiëele
middelbare school is alleen wetenschap
pelijk noch dogmatisch, noch anti
dogmatisch; noch confessionneel, noch
anti-confessionneel. Zij moet zoodanig
ingericht zijn dat kinderen van allen
godsdienst, of tot geenen godsdienst
behoorende, ze in vrijheid kunnen bij
wonen. Zelfs op bevel van Minister De
Volder wordt er de les over godsdienst
gegeven, en dit door eenen priester aan
de kinderen wier ouders zulks begeeren.
En dat is juist wat haar onzijdig maakt,
ff is te zeggen dat zij als school de religie
noch bestrijdt noch belijdt.
Wij vragen dus, gebuur, welke on
godsdienstigheden zooals Pier dat
noemt, in eene neutrale school be
staan. Zich met geen clerikalisme als
wetenschap bezig houden, is toch den
godsdienst niet loocheaen. Zou de we
tenschap dan ongodsdienstigheid zijn
Zoo ja, dan is de godsdienst gesteund
op de onwetendheid en op de logen.
droomen vau hoop vermengd met de martelin
gen die zijn gemoed ondervond.
Hij was zeerveel in Julia's gezelschap ge
weest gedurende die laatste week, en iets, een
bijna onmerkbaar iets, in haren toon en manie
ren, had hem gezegd dat zijne liefde niet geheel
en al hopeloos was. Niettegenstaande het blijk
bare verschil in hun beider maatschappelijken
toestand, verriod Julia's handelwijze te i zijnen
opzichte, zonder dat zij er zelve van bewust
was, eene zekere belangstelling in den man,
dien zij zoo spoedig bereid was geweest van
armoede en ellende te redden.
En Lionel was nu geno' dzaakt die heerlijke
iop uit zijn gemoed te verbannen. Met het
bewustzijn dat hij bemind werd, voelde hij zich
zedelijk verplicht al zijne geestvermogens aan
te wenden tot de voortzetting van een onder
zoek, waarvan het einde wellicht zou zijn dat
het den vader van haar, die hem beminde,
brandmerkte met eene vreeselijke misdaad.
Ten koste van mijn eigen geluk, ten koste
zelfs van Julia's zielrust, moet ik dat afschu
welijk geheim doorgronden, dacht hij, terwijl
hij zich van het venster afkeerde, dat op het
grasperk uitzag.
Dien eigen avond begon hij zijne taak.
Hij was gewoon alleen in zijne kamer, ten
zeven ure het middagmaal te gebruiken dit
was het uur, waarop miss Godwin met de def
tige mrs. Melville gewoon was met alle plech
tigheid te dineeren.
Alle huiselijke aangelegenheden werden in
het oude kasteel op den meest deftigen voet
behandeld, en de tafel, waaraan Lionel geheel
alleen het middagmaal gebruikte, werd even
zorgvuldig bediend, alsof bij een voornaam en
aanzienlijke gast geweest ware.
Hij had nooit veel gesproken tot den knecht
die hem bediende, maar dien avond knoopte
hij opzettelijk een gesprek aan met dien man;
want hij gevoelde, dat hij niets doen kon aan
Pier wacht zich altijd op die vragen te
antwoorden, ei pour cause hij heeft im
mer een handvol volzinnen in zijne gazet
die alleen neerkomen op eenen eeuwi
gen koekoekzang luister
«Wij weten dat de scholen der Graan-
merkt en der Pontstraat archi libera-
n le scholen zijn. Wij weten dat het ze-
debederf schrikbarend begint te wor-
den in Aalst, en dat die scholen een
geslacht van vrijdenkers zullen voort
ij brengen.
Als Pier het woord vrijdenker (hij
weet niet wat het beteekent) of van
franc-macon (nog veel min) uitspreekt,
dan meent die schijnheilige kerel zoo
veel gezegd te hebben als ondeu
gend mensch, slecht volk, verdorveling
en nog meer hij heeft daar een soort
van woordenboek voor.
Dat is nu eene tokade waarvan die
8chrij velaar zich niet genezen kan hij
wil daarmêe door en door staande hou
den alsof het clerikaal onderwijs een
breidel tegen de ondeugd is en dat de
onzijdige zedeleer tot de vrijdenkerij
leidt, welke (volgens hem) de oorzaak is
van alle kwaad en verderf des harten.
Pier wacht zich weeral dit te bewij
zen dus zijn geschrijf is eene woord-
kramerij in de wolken, en hij meent dat
zijne lezers dit gelooven.
Dat men eens de statistiek opmake in
het eene of het andere onzer gevangen
huizen, en dat men eens naga hoeveel ke
rels daar zitten die het clerikaal on
derricht ontvangen hebben en daarne
vens hoeveel een vrijgezind onderwijs.
Wij zouden dat willen zien
Het positivisme aangekleefd, kunnen
of mogen wij de waarheden eener gods
dienstige leer noch loochenen noch be
wijzen doch wij verklaren, met de on
dervinding der geschiedenis in handen,
dat de religie alleen geen hinderpaal te
gen het kwaad verwekt. Ten tijde dat de
roomsche Kerk almachtig over het ge
weten heerschtewaren de misdrijven
zoo talrijk als heden. Meer nog, zij die
dan de zedeleer moesten handhaven,
zagen zich gedwongen de pijnbank en
de tortuur uit te vinden om deze, welke
het waarachtig geloof niet beleden, te
straffen,te verbranden of levend te begra
ven. Wanneer men de heilige Inkwisitie
op het geweten heeft, mag men geene
aanspraak maken om altijd en overal te
beweren dat de godsdienstige zedeleer
alleen eenen hinderpaal tegen de on
deugd is.
Het waarachtig geloof, Pierdat moe
de taak die hij zich zeiven had opgelegd, zonder
vooraf alle mogelijke inlichtingen verkregen te
hebben, die de leden van Rupert Godwin's
huisgezin in staat waren te verschaffen.
Ik heb in den laatsten tijd heel veel belang
gesteld iu eenen ouden man, dien ik dikwijls in
den tuin vind, begon Lionel met gemaakte
onverschilligheid. Caleb Weldred wordt hij,
geloof ik, genoemd. Arme kerel hij schijnt
het verstand geheel en al verloren te hebben.
Hoelang is hij reeds in dien toestand geweest
Wel mijnheer, antwoordde de knecht, die
zeer verheugd was omdat hij eindelijk eene
gelegenheid tot praten had gevonden, de oude
Caleb is al niet te wel bij zijn hoofd geweest
gedurende de laatste vijf of zes jaren, maar wat
zoo een jaar geleden heeft hij eene zware ziekte
gehaden sedert dien tij d is hij slechter dan ooit
geweest; stapelgek, zooals gij wel gezien zult
hebben, mijnheer. Hij doet niets dan praten
over bloed dat vergoten is sn verraad, dolken,
moord en al dat soort van afschuwelijke dingen,
totdat iemand er eindelijk kippenei van krijgt.
Arme kerel En heeft hij dat uit zijne
ziekte gehouden Wat heeft hem gedeerd
Zenuwzinking-koorts, mijnheer, en hij is
er slecht aan toe geweest ook, die arme vent.
Men wanhoopte aan zijn herstelmaar mrs
Beckson, de huishoudster, zij is een beste vrouw,
maar niet zoo oud als Caleb en zoo scherp als
een mes, en zij en Caleb zijn neef en nicht, en
daarom paste zij Caleb op, mijnheer, zoolang
hij ziek was, zonder de heer Godwin iets van de
ziekte van den ouden man te zeggen, en hij li
ergens boven, waar niemand last kon hebben
van zijn gek gepraat en zijn gemaal, als de
koorts op haar hevigst was. Maar, o God mijn
heer, 't was verschrikkelijk om aan te hooren,
wat die arme oude kerel zeide.
En wat zeide hij dan zoo al
Wel mijnheer, 't was altijd hetzelfde
vertelsel. Moord en verraad, en eene spieetin
ten wij in uwe scholen [niet meer gaan
zoeken, want wij vinden grager in de
onze de waarachtige zedeleer en kennis.
Het is het bijgeloof, de kerkwinkel,
waarvan gij de huichelende tolk zij t in
uw hatelijk, onnoozel en zouteloos week
blad, die het waarachtig geloof dooden.
Gij en de schrijvelaars uwer soort, zijt
oorzaak dat wij uwe collegiën en non
nenscholen ontvlucht zijn, omdat gij en
uwe meesters een schisma over de leer
der Kerk getrokken hebt het schisma
der rede van de 19® eeuw, een afval in
t groot, die alle vroegere godsdienstige
omwentelingen in de schaduw zal stellen,
de protestantische beweging der 16®
eeuw da. rin begrepen.
Deze beweging die der wetenschap
welke wij in ons hart zelf en in onze
middelbaar- en hoogescholen trachten te
erlangen gaat traagzaam vooruit,
doch zeker. Niets zal er overblijven van
de gansche leugenkraam welke de Kerk
zooveel eeuwen door, met de macht van
het geld en met list en geweld heeft
opgebouwd.
Gij ,Pier, ziet met nijdige oogen dat
wij hier te Aalst reeds een eind weegs
hebben afgelegd, waarom wij onze kin
deren naar de middelbare scholen zen
den, en daarom wilt gij alle weken in
uwen koekoek-één-gezang die scholen
:rachten af te breken onder het uitzinnig
voorwendsel dat wij van het waarachtig
geloof afdwalen
Geen wonder dat de leerlingen der
Ecole Moienne (sic) in de Kerk zitten
als een troepken gekonfijtte vrijden-
kers zegt het blad uit de Achter
straat eenige kolommen verder.
Die hoonende leugen richt Pier naar
de leerlingen niet, maar wel naar de
vlijtige leeraars en naar de ouders der
scholieren. Vooral naar de ouders, wien
lij eenige weken uitschold als ver-
ilinde en onverstandige lie len, die toch
zoo bitter te beklagen zijn, en van hun
iroost francmaQons zullen maken die
die voor eeuwig aan het geloof zullen
verzaken
Weihoe, valsche schrij velaar die gij
zijt, indien dit zoo was, dan zouden de
ouders verbieden dat hunne kinderen
ot den eeredienst in de Kerk geleid en
evens weigeren dat hen de godsdienst
lessen in de school door den aangewezen
priester gegeven worden.
Maar, volgens Pier, zit het waarach
tig geloof alleen in het collegie en bij de
nonnen, en zonder dat geloof is de zalig
heid of liever het onderwijs te Aalst
onvoldoende. En het is met dergelijke
dwaasheden ons hier op te vijzelen dat
hit vensterblind, en de goede God weet wat al
meer maar altijd hetzelfde. Die ziekte heeft
bijna twee maanden geduurd, en sedert dien
tijd is hij al tij d geweest zooals gij hem gezien
hebt, bekwaam genoeg om zijn werk te doen,
stil en onschadelijk, maar toch altijd op het
zelfde terugkomende. Evenwel is hij in som
mige opzichten verstandig en gaat hij met
oordeel te werk, want als hij eerst allerlei
praatjes heeft gehouden over moord en verraad,
zal hij in het volgende oogenblik geheel van
toon veranderen en u zeggen, dat het altemaal
gekheid is, waarnaar gij niet eens luisteren
moet. Gij ziet dus, mijnheer, die arme kerel
weet het zelf, dat hij niet recht wijs is. en dat
is nog meer dan de meeste gekken weten.
Heeft Mijnheer Godwin ooit iets van zijne
dwaze gezegden gehoord
Nooit, mijnheer, ten minste zoo ver als ik
weet, want dat is nog eene andere vreemde
bijzonderheid in deze zaak. Altijd, sedert zijne
ziekte, is Caleb Wildred, zoo het schijnt, be
vreesd geweest voor zijn meester. Hij zal nooit
in de nabijheid van M. Godwin komen de
klank van mijnheer's stem alleen, doet hem
van het hoofd tot de voeten beven en als men
mijnheer's naam slechts noemt, wordt hij som
tijds zoo wit als een geest.Maar God zegen mij,
mijnheer, als eens eene snaar in iemands hoofd
gesprongen is, dan kan men moeilijk zeggen
hoever zijne dwaasheid gaan zal. Ik heb een
neef, mijnheer, die eerste bediende was in een
koffiehuis te Herdford, en die kwam er onge
lukkig toe, meer te drinken dan hem dienstig
was hij kreeg het delerium tremens dronke-
waanzin, ik geloof ten minste dat de dokter het
zoo noemde, en God zegen ons mijnheer, die
arme vent dacht altijil dingen en maakte altijd
gevolgtrekkingen uit niets mijnheer en als
iemand eens een slag van den molen weg heeft,
dan komt het niet gemakkelijk weer terecht.
Wordt voortgezet.)
I
DE DENDERGALM
r
'I'
jjc
