HET GEHEIM
Open antwoord
Nummer 42 (206)
Zondag 20 October 1889.
4de Jaar.
LIBERAAL WEEKBLAD YOOR
5 fr. voor de stad.
Abonnementsprijs: J 6 fr 50 voor den buiten, voorop betaalbaar.
PRIJS PER NUMMER 10 G EN TIMEN.
Men abonneert zich op alle postkantoren voor den buiten voor de stad, ten kantore van bet blad,
10, Vooruitgangstraat 10, Aalst.
HET ARRONDISSEMENT AALST.
Gewone, 15 centimen
Pr,]s der Annoncen J fieklamenj 75 Mntlmen j per drukregel.
Vonnissen op de derde bladzijde, 1 frank.
Men maakt melding van elk werk waarvan een exemplaar aan het bad gezonden wordt.
Handschriften worden niet terug gezonden.
Nee spe nee metu.
AALST, 19 OCTOBER.
De liberalen van bet Arrondissement
Aalst worden vriendelijk verzocht de
Algemeene Vergadering der Liberale
Associatie bij te wonen, welke zal plaats
hebben Zondag 20 October 1889, om
3 1/2 ure namiddag, te Ninove, in het
lokaal van den Liberalen Kring
DAGORDE
1° Wedersamenstelling van het Mid-
den-KomiteitBenoeming der leden
voor de kantons Geeraardsbergen, Her-
zele en Sottegem.
2° Wetsontwerp tegen de Bekwaam
heidskiezers.
aan Pier uit het eiland Chipka.
lenigt,
Vaartkapoen.
politiek
overziclit.
Engeland. Deliberale partij van Glad
stone heeft achtereen vole ens verschei
dene zegepralen behaald in gedeeltelijke
kiezingen. Dit feit toont eene verande
ring van gevoelens, die ontstaan was
door dat de liberalen die in 1886 Lord
Hartington en M. Chamberlain in huu-
nen opstand tegen M.Gladstone gevolgd
61.
VAN DEN BANKIER.
Clara Westford bracht de hand aan haar
voorhoofd met een gevaar van de uiterste ver
bazing. Haar gelaat werd lijkkleurig bleek. fZij
gevoelde dat een groot onheil voor de deur
stond. Maar voor het oogenblik was zij nog te
veel verward van zinnen om al het belang te
ge voelen van hetgeen de man haar zegde.
Maar tien minuten, sprak zij bij zichzel-
ven. Ik moet haar gaan opzoeken. Zij kan nog
niet ver weg zijn.
't Zal nu welhaast twintig minuten zijn
jufvrouw, hernam de man want het is wel tien
minuten geleden, dat gij hier gekomen zijt. En
wat betreft eene jonge jufvrouw in eeue wijk
als deze te zoeken, dan kunt gij even goec
hopen eene speld in eene hooischelf te zullen
vinden. Het best wat gij doen kunt is stillekens
naar huis gaan. Uwe dochter zal natuurlijk
terstond naar huis komen, als zij ziet dat men
haar door een misverstand voor iemand anders
gehouden heeft, en misschien reeds eerder dan
gij te huis zijn.
Maar als het nu eens geen misverstand
Was Als het eens een complot, een wel over
dacht plan was om mijne dochter in de macht
van den eeu of anderen booswicht over te
leveren
Clan Westford zegde dit tot zichzelven veel
eer dan tot den man. Zij dacht aan Rupert
Godwin's bedreigingen, aan zijne onheilspel
lende wenken omtrent het gevaar, dat hare
dochter aan het tooneel bedreigde.
hadden, ze nu daarlaten om deel te ne
men aan liet niet dubbelzinnig libera
lism van den eerbiedwaardig™ Staats
man, die alles gepoogd heeft om de
weD.en zijns lands te veranderen in den
zin van milddadigen vooruitgang. De
overwinningen van Gladstone beloven
eenen belangrijken uitslag die van het
bestuur te doen besluiten jegens Ierknd
zijn politiek van dwang af te staan, en
een politiek van verzoening te beginnen.
Duitschland. De bijeenkomst van
den Tzar van Rusland met den keizer
van Duitschland is van korten duur ge
weest Het is niet twijfelachtig dat het
enkel een wederbezoek was. De Tzar
heeft uit beleefdheid willen antwoorden
op het bezoek des keizers. Niettegen
staande de verzekeringen van vriend
schap tusschen de twee vorsten gewis
seld, heelt men den indruk van eene
steeds aannemende koelheid tusschen de
roven van Berlijn en Petersburg.
Uongarië. Het Hongaarsch parle
ment heeft zijne zittingen begonnen.
Men verwacht zich aan eenen zeer hevi-
gen strijd tegen M. Tisza gericht.
Oostenrijk.Eene nieuwe gebeurtenis
doet zien hoe moeilijk en hoe bedenke-
ijk de toestand is, die uit de kiezingen
spruit, welke aan de Thecken eene zoo
aanzienlijke meerderheid gegeven heb-
Den. Prins Aloisius van Lichtenstein,
voorzitter van den Club der rechterzijde,
ueeft zijn ontslag gegeven als lid van
den Reichsrath.
Italië. In de rede die M. Crispi, eer
ie minister van koning Umberto, uitge
sproken op een banket te Palerma heeft
lij zich veel meer uitgebreid over den
inlandschen toestand van Italië en over
de kwestien die zuiver nationaal zijn
dan over de gewichtige zaak van den
Europeensche toestand. Hij loochent
volstrekt en stel lig wat men gezeid heeft
over de inwilligingen welke aan de
eischen der klerikale partij te Rome
en in Europa, zouden gedaan geweest
zijn.
Serbië. De hevige krisis die Serbië
verdeelde sinds de wederkomst van ko
ningin Nathalie te Belgrade, is gestild
sinds dat de ongelukkige vorstin haren
zoon heeft mogen zien.
Portugaal. De koning van Portu-
gaal ligt op stervenhij is berecht ge
weest door de kardinaal aartsbisschop
van Lisabon.
Nog van koekoek-één-gezang.
De razernij van den huichelenden
schrijvelaar uit het Land van Aalst
gaat immer crescendo en heeft geene
Zij bad hem uitgetart, in vast vertrouwen
dat de Voorzienigheid medelijden zou hebben
met hare hulpeloosheid, en haar voor de aan
vallen van haren ve; volger zou bewaren.
Zij had haren gezworen vijand, die zulk eene
donkere schaduw op hare jeu d geworpen had,
uitgetart. Zij had hem durven weerstaan, en
nu gevoelde zij reeds zijne macht nu gevoelde
zij reeds welk een zwak schepsel zij was, om te
strijden tegen zijne wraakzuchtige iutriguen.
Ik had moeten bedenken, hoe dikwijls het
den booze vergund wordt op deze wereld te
zegepralen, dacht zij. O hemel als de slag
slechtsmij alleen had getroffen, dan had ik het
kunnen verdragen maar mijne dochter, mijn
onschuldig lief kind Ik kan de gedachte
niet uitstaan, dat zij zou moeten lijden. De
armoede en ellende, elke ramp zou mij welkom
geweest zijn, als mijn lijden die teedere bloe
sems slechts bewaren mocht van in het stof
vertreden te worden.
Gedachten vlieden even snel door het hoofd
als de weerlicht op zomeravonden door de wol
ken, en deze gedachten vlogen door Clara
Westford's hoofd, terwijl zij half bewusteloos
tegen de leuning van haren stoel leunde, waar
van zij was opgestaan.
Het medelijden van den poortier werd door-
die blijkbare droefheid ten zeerste opgewekt.
Ga maar gerust naar huis, jufvrouw
sprak hij op troostenden toon. 't Zou mij niet
verwonderen als gij bij uwe tehuiskomst uwe
dochter reeds op u vond zitten wachten.
Clara schudde bedroefd met haar hoofd.
Gij weet niet, welke redenen ik heb om
bevreesd te zijn, sprak zij. Ik vertrouw u, goede
man, want ik zie, dat gij medelijden met mij
hebt. Gij zijt goed bekend met de gevaren, die
iemand aan het tooneel bedreigen. Ik denk
dat gij alles weet, wat hier omgaat
aal™ meer. Dit alles omdat wij hier
twee middelbare scholen hebben in vol-
en bloei en vooruitgang.
Indien Pier alleen het beginsel of de
noodwendigheid van een neutraal od-
derwijs tegenover het catholiek onder
richt wilde onderzoeken, vergelijken
en betwisten, wij zouden met dienhard-
nekkigen strijd vrede hebben en dezen
eenigszins begrijpen, daar die vent nu
eenmaal denkt dat omdat hij de sletsen
van den Paus mogen kussen heeft, hij
lier aangesteld is om de Kerk, het geloof
en de paperij te vertegenwoordigen in
de goede stede Aalst.
Maar zoo overmoeds achtbare ouders
die hunne kinderen naar die scholen
zenden, aanvallen eerbiedwaardige da-
men, die deze scholen aanmoedigen, be
schimpenbekwame leeraars enleerares-
sen, die hij noch van verre noch van bij
kent, belagen t n kleineeren kinderen
die de leergangen bijwonen, uitschelden
voor zedeloos gebroed en dit alles
zonder redeu of zin... Zie dat gaat over
zijn hout, en wij gelooven vast dat die
vent eene spin in de hersens heeft.
Die scholen zijn goddeloos zegt
Pier, en hij weet dat hij liegt. Die schó
ón zijn liberaal, en meer niet en Pier
weet zoo wel als wij welke rechtzinn 'ge
overtuiging de vrijzinnige huisvaders
oeamen met hunne kinderen een enkel
wetenschappelijk en onzijdig onderricht
e laten bekomen.
Moest het tenhalve waar zijn hetgeen
iet Land van Aalst wekelijks bevat
over die scholen, de helft der stad zou
den godsdienst vijandig en de vrijden
kerij aangekleefd zijn, en er zou hier
noch doopsel, noch eerste communie,
noch kerkelijk huwelijk, noch gewijde
legrafenis meer plaats grijpen.
Yan dit alles bestaat geene gedachte
of is geen spoor aan te wijzen want wij
iberalen, dragen bij al die gewone en
openbare acten van het leven mis
schien wel eenigszins om welstaanswille
onze dikke kluiten en witte franken
naar de kerk, welkewij weten het
niet nalaat er goeden sier mede te
maken.
Gij Pi er, gij zijt een hatelijke, on
verdraagzame broodschrijveren wij
beklagen uwe onwetende, droeve lezers,
die u misschien op uw woord gelooven,
omdat het hun verbóden wordt een libe
raal dagblad te lezen. Ultramontaan
catholiek, zijt gij, maar voor christe
lijke liefde heeft uw boos hart geene
kloppingen.
Gij verwijt ons gedurig dat die twee
scholen broeinesten zijn van verderf.
Wie loopt hier verdorven Gij bewijst
niets
Gij wilt uwe lezers wijs maken dat
een klerikaal onderwijs alleen het goe
de, het zedelijke is.
Wacht een beetje, confrater gedu
rende achttien honderd jaren zijt gij,
clerikalen, er niet in geslaagd om, in de
landen waar gij oppermachtig waart, de
diepgezonkenheid van het verbeteren,
het op te heffen, en te beschaven. Ja,
de geschiedenis leert ons dat daar waar
gij geheel meester waart, het verval
zoo groot was, dat geen pen het kan
beschrijven. Alleen de statistiek der
vonnissen van de rechtbanken zou nog
heden ten dage de zeldzame bijzonder
heden kunnen aanwijzen der gevolgen
van uw onderwijs.
En hedendaags Er verloopt geene
wreek dat er geene schanddaden der
broêrkenszonde moeten aangeboekt wor
den. Zou het daarom niet zijn dat de
liberalen uwe scholen als pestholen ont
wijken
Als wij van Pier zeggen dat het het
bijgeloof is, de kerkwinkel waarvan hij
in zijn hatelijk, onnoozel en zouteloos
weekblad de huichelende tolk is, en die
het waarachtig geloof dooden, dan roept
hij uit neenneen neen, voor geld is
het niet, maar voor de ziel der burgerskin
deren. n
Laat de ziel onzer kinderen gerust,
man. De ouders die verantwoordelijk
zijn, en er alleen het grootste belang
bij hebben, zijn daar om over de ziel
en gewis ook over het lichaam... te wa
ken.
De Kerk beweert dat het onderwijs
en de opvoeding der jeugd hare zending
is. Wij loochenen het volkomen. En de
opstellers onzer grondwet wisten wat
zij deden met het openbaar onderwijs
op de schouders, van den Staat te tor-
schen. Jammer dat zij tevens dit onder
wijs niet kosteloos en verplichtend ge
maakt hebben.
Het onderwijs is vrij. Jawel. Maar die
vrijheid zou alleszins onder het toezicht
van den Staat moeten wezen, en die
vrijheidzou niet mogen reikenjbuiten het
aanleeren der Waarheid en 't gezond on
derzoek. Zij die van die vrijheid gebruik
maken om de valscheid en de dwalingen
aan te leeren, doen meer kwaad dan
schurken en moordenaars.
Als wij schrijven dat Pieren de schrij-
velaars zijner soort de oorzaak zijn dat
wij de colleges en de nonnenscholen ont
vluchten omdat hij en zijne meesters
een schisma over de leer der kerk ge
trokken hebben, het schisma der Rede
Wel, jufvrouw, ik zou zeggen, dat ik nog
al tamelijd goed alles hoor, wat hier te hooren
valt, gaf de poortier ten antwoord.
Mijn dochter is nog zeer jong, geheel
zonder ondervinding. Misschien zijn er velen,
die haar schoon vinden, en ik weet dat dikwijls
menschen zonder grondbeginselen op het too
neel achter de schermen toegelaten worden.
Zeg mij eens, goede vriend, hebt gij ooit ge
hoord, dat mijne dochter door dezen of genen
van die menschen met zijne oplettendheden
vervolgd werd
Nooit, antwoordde de man met volle over
tuiging. Er komen er hier zooveel niet achter
de schermen. Menschen die er niets van weten
praten gewoonlijk een heele boel onzin over
den schouwburg, en denken dat mylord die,
of sir Harry die, altijd achter de schermen
rondslenteren; maar goede hemel, lieve juf
vrouw, gij zoudt onzen foyer bijna altijd ledig
vinden, alhoewel ik daarmee nog niet zeggen
wil, dat deze of gene niet wel eens een middel
vindt om toegang te krijgen. En wat uwe doch
ter betreft, ik heb van hen die haar opgemerkt
hebben, hooren zeggen dat zij een van die
bedaarde, stille zedige meisjes was, die zelfs de
loszinnigste jongelieden niet durven beleedigen.
In de overmaat van hare dankbaarheid over
deze geruststellende verzekering, strekte Clara
Westford hare hand uit en greep de ruwe hand
van den poortier.
Mijn goede vriend, riep zij uit, gij hebt de
aangenaamste woorden gesproken, die ik in
langen tijd van eenen vreemde gehoord heb ik
zal mijn best doen om te denken, dat achter dit
alles niets dan een misverstand schuilt, en dat
mijne dochter veilig naar huis zal terugkeeren.
Maar wacht eens, laat mij u nog eene vraag
doen. Hebt gij ook den naam gehoord v n
den doctor, die om mijne dochter gezoonden
heeft.
van de 19e eeuw,dat een afval in 't groot
wordt de Rede die alle vroegere gods
dienstige omwentelingen in de schaduw
zal stellendan verdraait Pier den
volzin en vertelt aan zijne lezers dat wij
die middelbare scholen ingericht hebben
om een schisma in te brengen.
Hetgeen wij Pier en zijne meesters
verwijten, legt hij ons ten laste
Er is geene grootere uitzinnigheid dan
te willen beweren dat de Staat onbe
kwaam is te onderwijzen. Wij willen
stellig niet zeggen dai liij alleen bekwaam
is, maar houden staande dat niemand
betere middelen bij de hand heeft dan
hij.
Het onderwijs moet eene zaak van al
gemeen bestuur blijvenhet is een prin
ciep van redematig socialisme, en stellig
zal het eerste werk der liberalen moeten
wezen, het aan de wisselvalligheden
der partijen te onttrekken.
Indien men aan den Staat deze be
voegdheid ontnemen wilde, zou men
ten zelfden tijde alle vooruitgang stil
houden.
Waardoor zou men het openbaar, neu
traal onderwijs kunnen vervangen
Toch door het privaat, dogmatisch on
derricht niet, dat van het openbare,
maatschappelijke leven moet, omdat het
zich alle ontdekkingen toeëigent. De
kerk ontdekt miets hare leering is on
beweeglijk.
Het privaat onderwijs zal nooit de
macht hebben om door zichzelven vrij
vooruit te gaan. De uitvindingen, op de
natuur bekomen, kosten duur, en de
wet nschap moet betaald worden. Men
moet aan de geleerde uitvinders zorgen
vrije betrekkingen kunnen geven, waar
toe de Staat alleen bekwaam is. Wat
zou Pasteur kunnen aanvangen hebben,
zonder zijn laboratorium te Parijs En
de groote bibliotheken, wonderbare col-
lectiën, wetenschappelijke reizen, aard
rijkskundige proefnemingen op gelijk-
stondigemaar op verschillende gewesten.
De Staat alleen kan dit alles verrichten
en er de kosten van dragen
Ja, er is de Kerk de zoogezegde
onfeilbare wij weten het, maar wij
weten ook waarom de clerikalen den
Staat als onderwijzer zouden willen af
schaffen. Zij zouden ons willen eenen
sprong van eene eeuw achteruit doen
maken, zij zouden, onder voorwendsel
van vrijheid, zich het monopoleum van
onderwijs willen aanmatigen.
De Kerk is rijk. Zij zou, ontegenspre
kelijk, indien zij het begeerde, zooveel
kunnen doen als menige Staat. Doch
Neen jufvrouw de knecht mag dien
naam misschien genoemd hebben, maar als hij
dat gedaan heeft heb ik er geen acht op gesla
gen.
En zijne woonplaats ook niet
Neen, jufvrouw; ongelukkig weet ik geen
van beiden.
Dan heb ik ook niets dat mij tot leiddraad
kan verstrekken, zuchtte Clara bedroefd.
Zij wenschte den portier goeden avond, en
verliet den schouwburg. Snel doorliep zij de
straten vol voetgangers, waaronder zij geen
enkel vriend kon tellen. Maar hoe zij zich ook
huiswaarts haastte, toch scheen de tijd haar
vreeselijk lang, zoo begeerig was zij om hare
woning te bei eiken, waar het toch mogelijk
was, dat zij Violette zou kunnen vinden.
Maar helaas 1 ook daar wachtte, wachtte
haar niets dan teleurstelling. Er was geen licht
voor het venster van de kleine zitkamer. Violette
was dus nog niet teruggekeerd. Clara West-
ford klom met wankelende schreden den
trap op, en trad de ledige kamer binnen. Tot
hiertoe had de hoop haar nog staande gehou
den. Nu echter werd zij moedeloos; al hare
krachten schenen haar op eenmaal te begeven.
Zij wierp zich op de oude sofa neer en barstte
in tranen uit.
Ik moet haar redden. Ik moetdacht zij,
zelfs met gevaar van mijn eigen leven.
Zij stak geen licht aan maar bleef in het
donker zitten, met haar rug leunende op de
leuning der sofa en hare beide handen tegen
haar voorhoofd gedrukt.
De ongelukkige vrouw deed haar best zich
den naam van eenen vriend te herinneren, de
een of ander lang vergeten,die haar in dit bitter
uur van beproeving, hulp en bijstand kon
schenken.
Maar de armen hebben weinig vrienden hier
op aarde. De aristocratische bloedverwanten,
die vroeger aan de schand van de schoone
dochter van sir Jhon Ponsonby geloofden,
hadden haar nu lang vergeten. Zij was even
volkomen uit de wereld verdwenen, alsof het
graf zich over haar lijk gesloten had. Zij had
angstvallig elke gelegenheid vermeden om die
genen te ontmoeten, die haar voor haar huwe
lijk gekend hadden.
Nu kan zij derhalve alleen op die vrienden
rekenen, die haar in Hampshire gedurende den
ongelukkigen tijd van haar huwelijk gekend
hadden, eenvoudige, goede landliedeu, onbe
kend met al de kronkelpaden der wereld en
geheel ongeschikt om haar in dezen neteligen
toestand te helpen, zelfs al hadden zij zich
onder haar bereik bevonden en al ware hunne
vriendschap van het deugdzame metaal ge
weest, dat den verwoestenden invloed des
tegenspoeds kan wederslaan.
Clara had hen slechts gedurende den zomer
tijd van haar bestaan gekend. Hunne vriend
schap was haar steeds zeer aangenaam geweest
maar zij had nooit gelegenheid gehad om haar
te onthalenmaar wanneer zij dat dedenwaren
zij volkomen verzekerd dat ook zij in haar
eigen huis vette kalveren had, die voor de
vrienden zouden geslacht worden. Het was niet
op zulke onbeproefde vriendschap, dat Clara
Westford in een moeilijk geval als dit, een
beroep kon doen.
Tot mijn grootste vijand is het, dat ik mij
wenden moet, dacht zijRupert Godwin heeft
overwonnen, en hij alleen is in staat mij te
helpen om mijn kind terug te vinden 1
Vroeg in den volgenden morgen begaf Clara
Westford zich naar eene stille straat in de
James Square. Toen Rupert Godwin in hare
woning geweest was, had hij zijn kaartje op de
tafel laten liggen, waarop zijn adres te Londen
te lezen stond.
Wordt voortgeztt.)
DE
RGALM
Ja, Pier, het is gezeid, geschreven en geprent
In uw schijnheilig blad en lang zijn wij gewend
Aan nwen loozen praat, waar iedereen meê spot,
Als ge u als zedenprêker stelt in naam van God.
Maar nu ge in heldendicht, u tot ons leeraars rieht,
En zij door uwen raad vermaand en voorgelicht
Een nieuwe baan misschien gaan inslaan en vervolgen,
Gaan wij wellicht denstrijd, zoo haatlijk en verbolgen,
Ten einde zien, o ja, het wordt waarachtig tijd
Dat w'aan een andre vraag ons weekpapieren wijd
Herinnert u, o Pier, in Aalst die vroegre dagen
Toen gij nog wij bestonden alles was in rust
Toen werden hier der kerk- en wereldlijke vragen
Varhaspeld in der minne een ware levenslust.
Daar kwaamt gij op en zegt dat overal hier kwaad is,
En overal wenscht gij uw woorden werk en zin
Ook menigeen nu viudt dat dit wat autocraat is,
Omdat gij krenken wilt den geeBt van broedermin.
Gij, Pier die steeds den dienst van God met Kerk ver-
Terwijl gij weet en ziet van beiden 't groot verschil
Zoo brengt gij scheuring aan in de ongeleerde menigt'
Die niets dan 1 eriag vraagt, die niets kan kennis wil.
De tweespalt is meer gróót die gein de stad wilt brengen
Enonder'tvreedzaam volk dat leeft voor deugd en werk
Wantimraer zeggen dateen hoop vanzwijns en krengen
Ons onderwijs hier baart, O Pier, dat is te sterk
Ons burgerij is christlijk, ja, maar niet vervallen
Tot eene schaar van dwepers zoo gij wis begeert
Ons burgerij is braaf en zedig, e i bij allen
Heerscht de gezonde Rede en die de Waarheid eert.
"Wij strijden voor het Goede en haten de personen
Dieniets dan voor hunkraamenzelfbelangzichtoonen,
Eu onder 't kerklijk masker azen op het geld,
En onder 't masker blijven mannen van 't geweld.
O Pier, ja, zegt gij ons indien we daarop zwegen,
Dan zou op ons de schuld der grootste lafheid wegen,
Dan bleven wij den pucht te kort in ons journalen,
Dan bleven wij niet waard te heeteu liberalen....
Nog eens tot Biot gezeid, met den gewonen groet
Al wat gij, Pier, bestrijdt, moet lof baar zijn en goed 1
