HET GEHEIM
4de Jaar.
Nummer 45 (207)
Zondag 27 October 1889.
LIBERAAL WEEKBLAD VOOR
5 fr. voor de stad.
Abonnementsprijs: 5 fr 50 voor den buiten, voorop betaalbaar.
ritIJS PER NUMMER 10 C EN TIMEN.
Men abonneert zichop alle postkantoren voor den buitenvoor de stad, ten kantore van het blad,
10, Vooruitgang straat 10, Aalst.
HET ARRONDISSEMENT AALST.
r, Gewone, 15 centimen
Prijs der AnnoncenKoklamen> 76 centimen J per drukregel.
Vonnissen op de derde bladzijde, frank.
Men maakt melding van elk werk waarvan een exemplaar aan het bad gezonden wordt.
Handschriften worden niet terug gezonden.
Nee spe nee metu.
AALST, 26 OCTOBER.
Buitenlandsch politiek
overzicht.
Portugaal. Koning dom Luiz van
Portugaal is den 18 Oktober overleden
in den ouderdom van 51 jaren. Tusschen
de politieke of sociale maatregelen die
zijne regeering kenmerken, moeten wij,
onder andere, de afschaffing der sla
vernij in de Portugaalsche bezittingen,
de vermindering der belastingen, de
verkooping der goederen van de geeste
lijkheid om de staatsinkomsten te her
stellen, noemen. Het is de hertog van
Bragance die hem zal opvolgen onder
den naam van dom Carlos I.
Amerika. Het kongres der drie
Amerikas, nu vereenigd, heeft voor doel
de politieke, tol- en muntschikking die
M. Blaine zou willen stichten. In Enge
land heelt men ongelijk op dit kongres
geen acht te slaan, en zich gansch twij
felachtig te toonen over zijnen mogelij
ken uitslag.
M. Blaine is besloten niets te sparen
om eene volledige groepeering van
al de Staten van Amerika rond het
groote gemeen ebest van het Noorden te
doen voortspruiten, en dat met een
vooruitzicht welk tegenstrijdig is aan
dat van Europa.
Egypte. Men maakt te Kaïro groote
voorbereidsels voor de ontvangst van
den prins van Wallis. Hij zal te Kaïro
vrijdag aanstaande aankomen, en zal het
Engelsch garnizoen en de Egyptische
troepen in oogenschouw nemen. Gedu
rende die reis te Kaïro, welke gevolgd
moet wezen van een verblijf te Alexan-
drië, zal de prins van Wallis gelegen
heid hebben om de huldebewijzen die
het leenheerschap van Groot-Britanje
over het land van Egypte zullen duur
zaam maken, te ontvangen.
Duitschland. Woensdag zijn de zit
tingen van het Duitsch Parlement geo
pend geweest De redevoering van den
Keizer handelt vooral over inlondsche
kwestiën. Zij bevat nochtans eenige
woorden, waarin hij over de betrekkingen
van Duitschland met de naburige landen
spreekt en hij getuigt dat de bevestigin
genten gunste van'tbehoud van den vrede
vermeerderd zijn, door de persoonlijke
betrekkingen van den keizer met de
vorsten van de naburige landen die of
wel bondgenooten of wel vrienden zijn.
De keizer, op het einde zijner redevoe
ring, heeft zich beperkt slechts den
vrede voor het toekomend jaar te be
loven.
52.
VAN DEN BANKIER.
Maar zelfs die wanhopige stap eindigde in
niets dan teleurstelling. In de woning van den
bankier vond mrs Westi'ordniemand dan James
Spence, de knecht, die haar zegde dat zf,n
meester uit de stad was en niet voor den vol
genden dag terug zou zijn.
Als mijnbeer Godwin op zijn landgoed is
zal ik daar heen gaan en hem opzoeken, sprak
Clara tot den knecht. Ik kom voor eene zaak
van gewicht, inderdaad, eene zaak van leven of
dood.
De heer Godwin is ongelukkiglijk niet op
Wilmingdon Hall, jufvrouw antwoordde de
man zeer beleefd, en het spijt mij u te moeten
zeggen, dat ik niet weet waar hij is. Hij heeft
mij niets gezegd, dan dat. hij uit de stad ging
en morgen terug zou komen.
Dan zal ik morgen terugkomen, sprak
Clara met een zucht.
Met wanhoop in het hart keerde zij zich om
en keerde terug naar hare eenzame en nu zoo
droevige woning.
Zij Hep langzaam, want hare zwakke heenen
konden haar nauwelijks dragen. Zij had geld
in har ui zak, doch het kwam geen oogenblik
in ture gedachten op, eeu rijtuig te nemen.
De doffe stompheid van haar honfd scheen
haar bijna ongevoelig voor lichamelijk lijden
temaken. De door de zon beschenen traten
vol mot bezige lieden, die zich ginds eu her
waarts heen haastten, en verlevendigd door de
Engelanl. Engeland heeft besloten
al de gronden toe te eigenen die nog
niet bezet zijn in Midden-Afrika. Zij zal
de hand leggen op eene onmetelijke op
pervlakte onbezette gronden, dewelke
ze moet meester maken van een over
groot Afrikaansch rijk dat zich zal uit
strekken van den Kaap tot den Soedan,
daar die landen ten Noorden verbonden
zijn met de bezittingen van Britsche
maatschappijen van de groote meeren
en Oost-Afrika en ten zuiden met de ko
loniën van Kaap en Natal. Die nieuwe
verwervingen gronds zullen niet ge
schieden zonder dat Portugaal er tegen
opkome.
Paus en Bisschoppen.
De wereldlijke slaven der geestelijk
heid waarvan Pter uit het Land van
Aalst het potsierlijkste model is, ju
belen omdat de Paus eindelijk ze
keren heer Stillemans tot bisschop
van Gent benoemd heoft. Kannunik
Rutten nochtans zou de man geweest
om er eens ferm door te kappen, en met
de overblijvende liberalen in Oost-Vlaan
deren kort spel te maken. Men had ons
inderdaad Rutten beloofd, en nu krij
gen wij Stillemans. Het is spijt, waar
achtig.
Vroeger had niemand van dien Stil
lemans hooren spreken, maar thans
wordt hij in eens door de Piers der cle-
rikale drukpers tot in den hoogsten
hemel verheven. Het is waar, in de ca-
tholieke wereld wordt men ras beroemd
en onsterfelijk. Herinnert u eens Lam-
brecht den vorigen bisschop. Die men-
schen bezitten als het monopolum van
wijsheid en bij hunne dood de heiligver
klaring.
En die wijsheidverklaring gaat over
tot bij onze pastoors de ultramontaan-
sche hoogmoed is overal dezelfde. De
Kerk is van gevoelen dat zij alles, alles
haar onderworpen, en zij aan nie
mand iets verplicht is.
Aanschouwt op een dorp den priester
in zijne kerk
Niemand mag hem antwoorden op
zijne leugens, en gene die hem onder
breken zou, kan door de wet gestraft
worden als eene krenking aan den open
baren eeredienst toegebracht.
En die priester heeft daar de macht
eerlijke lieden, wetten, land en koning
zoo als in 1879 te benadeelen eu
te smaden.
Eu hij wordt door den Staat betaald
voor eenen openbaren dienst, door den
Staat gehuisvest, in het bezit gesteld
van eene pastorij en kerk, welke aan
woelige drukte, schemerde voor hare vermoei
de, door tranon verduisterde oogen toch ging
zij steeds voort en wendde hare schreden tot
baar vreugdeloos verblijf. Zij bevond zich juist
in eêne van de drukste straten van het strand,
toen zij plotseling haren naam hoorde noemen
door eene stem, die haar bijzonder bekend
voorkwam, eene stem die haar aan vroegere
gelukkige dagen deed denken.
Zij schrikte op als iemand die uit eeuen be
nauwden droom ontwaakt en een flauwe blos
vloog over haar gelaat.
Mrs. Westford! riep zij uit. lieve mrs.
Westford, gij zijt het inderdaad? Ik ben zoo
verwonderd u aldus alleen in de Btraten van
Londen te ontmoeten.
Clara Westford zag den spreker met eenen
droomigen verwilderden blik aan. Dat bruin
gebrande gelaat kwam haar eerst vreemd voor;
maar de welbekende stem bracht haar verleden
weder voor den geest.
Zij zag den vreemdeling eenige oogenblikken
zwijgend aanvervolgens openden zich hare
lippen en zij noemde den welbekenden naam
Gilbert Thornleigh 1
Ja, de vreemdeling met het bruine gelaat was
niemand anders dan Gilbert Thornleigh, de
eerste stuurman van het schip de Lily Queen.
Gilbertriep Clara Westford uit, Gilbert 1
zijt gij het inderdaad
Ja, weerde mrs. Westford, ik zelf en
niemand anders. Ik ben aan al de gevaren van
de schipbreuk ontkomen; ik heb al de ver
moeienissen en onberingen van eene moeilijke
reis door het meest woest gedeelte van de kust
van Afrika doorgestaan, en nu nogmaals mijne
voeten op Engelsch grondgebied gezet. Ik kan
u niet zeggen hoeze t het mij verheugt de oude
straten en bekende gezichten te zien en mij no
eigene moedertaal weer te hooren spreken
do ofemeente en den Staat toebebooren.
De bisschoppen willen heerschen over
het land en zich bemoeien met wat om
gaat in vreemde landen.
Hun overmoed kent geene grenzen.
Zij bemoeien zich met Italië, waar de
Pauszich bemoeit met geheel de wereld:
het blijkt uit de italiaansche gazetten
dat men in het Vatikaan een nieuw
dogma of geloofspunt aan het brouwen
is. De wereldlijke macht van den Paus
zal weldra door Leo XIII worden uitge
roepen.
Dus dat wij, armechiistenezielen hier
in Belgie, aan eene macht zullen moeten
gelooven die niet bestaat, of anders zul
len wij als ketters gedoemd worden.
Laat nu de Paus zooveel als hij wil
ex cathedra zeggen dat hij de wereldlijke
macht moet hebben, 't zal toch den on-
feilbaren niet baten, want de Italianen
hebben hun land een en vrij gevochten,
en zij zullen niet toelaten dat Rome
weer een bandietennest worde, of dat
men met de vrijdenkers weder zoude
doen gelijk vroeger met Giordiano Bru
no, den martelaar der Inkwisitie. Overi
gens Christus heeft geleerd een geheel
tegenovergesteld beginsel dan hetgene
nu de Paus als dogma wil verklaren
Mijn rijk is van deze wereld niet Zoo
sprak de rechtzinnige hervormer en
socialist, die niets dan de waarheid en
het goede predikte.
Doch de dweepers uit het Vatikaan
en uit de bisdommen geven wel den
bras van hetgene de Wijze Man van
Nazareth leerde men heeft het hier
bemerkt in de triomphtochten van sieur
Lambrecht door de Vlaamsche dorpen
die man was de ootmoedigheid, de ze
digheid zelve hij profiteerde bijna
niets. Ook is hij er zijnen dood gaan aan
halen.
Ziethier hoe minister Crispi overliet
wereldlijk gezag van den Paus oordeelt.
In Palermo werd hem dezer dagen een
banket aangeboden, waar hij zich vol-
genderwijze uitdrukte
Wij hebben eenen dubbelen strijd
vol te houden, tegen de vertegenwoor-
gers van het verleden op het gebied der
nationale eenheid en der geestelijke
vrijheid. Het tijdelijk pausdom, alhoe
wel eeuwenoud, was slechts een over
gankelijk tijdvak in het leven van Rome.
Rome heeft geleefd en het gezag gevoerd
voor het wereldlijk pausdom; Rome zal
bestaan zonder het pausdom en itali-
aansch blijven.
De klachten en de bedreigingen
Behoef ik u nog te zeggen hoezeer het mij ver-
verheugt u weer te zien En toch, weerde mrs.
Westford, vervolgde hij en veranderde plotse
ling van toon, terwijl hij Clara angstig in het
gelaat zag toch moet ik bekennen, dat het mij
spijt u zoo bleek en vermagerd zoo geheel
anders dan in Hampshire weer te zien. En uwe
kleeding 1 gij zijt in zwaren rouw. Groots
Hemel Violette, zij is toch niet dood
De gebronsde wangen van den zeeman namen
eene geelachtige tint aan, terwijl hij dezen
uitroep liet hooren.
Niet dood, neen 1 neen zij is niet dood,
antwoordde mrs Westford op zonderlingen,
half wezenloozen toon.
Maar het een of ander ongeluk is u toch
overkomen, daar ben ik zeker van, riep Gilbert
Thornleigh uit. Uw gelaat vertoont sporen van
verdriet. Gij zijt ziek ik ben zeker, dat gij
ziek zijt.
Ja, ik ben ziek, antwoordde Clara, de
straat, waarin wij staan, draait mij voorde
oogen. Ik begrijp niet wat er gebeurd is ik
ontmoet u hier u, dien ik dood waande. Gij
zijt dan gered geworden Gij zijt van het wrak
der Lily Queen gered?
Ja ik en drie van het schoep volk zijn er
in geslaagd, aan land te zwemmen. Ik verzeker
u dat wij eene zware worsteling hebben moe
ten doorstaan, want het was geene gewone
golf, die de Lily Queen tegen de rots wierp,
welke hare sterke houten balken als een stuk
glas, dat men op een steen werpt, aan stukken
deed vliegen. Wij hadden niets dan onze red
dingsboeien en onze sterke armen om ons te
helpen, en wij moesten tegen eene vreeselijke
zee inzwemmen maar op de een of andere
manier slaagden wij er toch in, land te berei
ken. De arme kerels, die hun leven aan de
booten toevertrouwd hadden gingen allen naai
den grond en het schip zelf werd tot gruis ge
slagen.
zoowel in bet binnenland als uit den
vreemde kunnen er niets tegen doen.
De koningHumberto heeft verklaard
dat Rome niet voelbaar intangïbelo
was. Dit woord heeft van uit Italië als
als eene wet tot de hedendaagsche sa
menleving geklonken.
In den naam der vrijheid, hebben
wij aan de Kerk hare bestendige en vol-
komene uitoefening van hare geestelijke
bevoegdheid gewaarborgd.
Van uit Rome spreekt de Paus in
volle vrijheid aau zijne geloovigen en
voorziet in de belangen vrm zijn catho-
liek wereldgebied.
Wij hebben alleen zorg gedragen
opdat de geestelijke macht geene aan
matiging kweeke op het nationaal recht,
hetgeen het redematig recht is. Onze
maatregelen zijn te dezen opzichte ove
rigens minder streng dan in hoegenaamd
andere catholieke Staat. De vrijheid is
aan het catholicisme gebleven als aan
al ander verstandelijk grondbeginsel.
Alle geloofsbelijdenis moet leven van
hare eigen deugd.
Dat de Kerk, nu zij vrij is, Prome
theus zoekt af te schrikken door de ban
bliksems des hemels, wat geeft dat ons.
Onze zending is voor de Rede te strij
den. J>
De banbliksems o, dat is nu nog
iets dat voor oud-ijzer lang verkocht is.
Om zich eene gedachte te geven der
verdwijning van haren zedelijken in
vloed welke de Kerk ondergaan heeft,
is het genoeg te herinneren dat het
woord van ban der heilige Kerk
voortijds de wereld deed sidderen en
beven het was de zweep des Pausen,
et nutu tremefecit Olympium.
Zoodra het woord van ban werd
uitgespro'.en, schudde de aar !e de
koningen vreesden het meer dan eenen
rampspoedigen oorlogde machtigste
keizer wankelde op zijnen troon. De ban
had vervaarlijke gevolgen men wei
gerde brood en water aan genen welke
er in geslagen werdenhet loste den eed
van getrouwheid af der volkeren jegens
hunnen Vorst.
Men moet de oude cronieken lezen
om zich rekening te kunnen geven wat
de veroordeeling tot den ban was.
De Paus had geene legers noodig hij
vaardigde zijne bliksemmende breve uit,
en een geesel erger dan de pest of colera
viel over 't geslagen land. De kracht der
excommunicatie was zoo hevig dat een
keizer van Duitschland, om het gevaar
af te wendenzich barrevoets naar
Canossa begaf om vergiffenis tesmeeken.
En mijn echtgenoot Har ley Hij was
ongetwijfeld de laatste, die het zinkende schip
verliet. Ik ken zijn moedig trouw Part. Gij zijt
gered, mijn Harley is vergaan.
Gilbert Thornleigh zag haar met de grootste
verbazing aan.
Weerde mrs. Westford. riep hij uit, gij
tracht mij zeker wat wijs te maken. Uw echt
genoot was niet aan boord, toen het schip zonk.
Kapitein Westford is niet met de Lily Queen
vertrokken.
Wat Is hij niet met de Lily Queen ver
trokken vroeg zij aan den zeeman, en zag hem
met wijdopengespalkte oogen aan.
Hij ging niet mede Hij was niet bij u
toen het schip verging? riep zij nogmaals uit.
Neen, zeker niet. Hij vertrouwde mij de
scheepspapieren toe, en ik zeilde uit als zijn
gevolmachtigde. Ik was nu juist op wegnaar
de Waterloo-statie, waar ik den trein van
Winchester meende te nemen, in de volle ver
wachting u en kapitein Westford op uw buiten
goed te zullen vinden.
Gilbert Thornleigh riep Clara uit, ik
moet krankzinnig zijn. Ja, ik moet het verstand
ver'oren hebben. Gij zegt dat mijn echtgenoot
niet met de Lily Queen vertrokken i3toch
draag ik deze zwarte kleederen voor hem, en
voor hem alleen. Van het oogenblik af, waarop
hij ons huis verliet om naar China te vertrek
ken op 27 Juni laatstleden, heb ik mijnen echt
genoot nooit weder gezien, noch zelfs het
minste teeken van leven van hem vernomen.
Hebt gij hem niet weder gezien Mecndet
gij, dat hij met de Lily Queen vertrokken was?
Ja, ik hield mij daar stellig van over
tuigd.
Groote God riep Gilbert Thornleigh uit,
daar moet het een of ander vreeselijk geheim
achter schuilen. Het een of ander ongeluk moet
den kapitein overkomen zijn.
Nu is clit alles veranderd en vergeten
De banbliksems hebben geene grootere
kracht meer dan de blikken donderpla-
ten in den schouwburg. Attends, je
viens, zeggen nu de keizers en de konin
gen voor de bedreigingen van der Paus.
Ook de Paus bedient zich van dit wapen
niet meer, en hij gelast er zijne bis
schoppen mede in de kleine landekens
als het onze waar de ministers aan de
paperij overgeleverd zijn. Dit zagen wij
in 1879 gedurende den schoolstrijd, toen
onze arme dorpsleeraren in den zooge
zegden ban geslagen werden.
Ook heeft die schoolstrijd niet weinig
de oogen geopend aan onze gezonde
burgerij, die bemerkt heeft dat het de
godsdienst niet was welken men dan
verdedigde, maaralleen denkerkwinkel,
de overheersching der priesters voor
wien net woord godsdienst een voor
wendsel is om hunne dweepzuchtige be
langen te voldoen.
De geest dezer eeuw heeft reeds eenen
goeden weg afgeleid. Hoevelen zijn er
niet die in 't openbaar de eerediensteu
bijwonen uit dwang of uit belang, en
die met het hart buiten de kerk zijn
Zij geven zichzelven er geene rekening
over, maar de twijfel is met de weten
schap in hun hart gedrongen. Wie
slechts lezen kan is voor de Kerk verlo
ren. Leeren lezen, is leeren denken, en
wie denkt, zoekt zich vrij te maken. En
zulks weet de Kerk
En ook daarom is het dat zij zich zoo
hardnekkig toont in hare tegenkanting
voor de verspreiding van het onzijdig
onderwijs. Stellig, zij maakt van den
nood eene deugd geheel vijandig kan
zij aan alle onderricht niet wezen doch
het is met eenen verschrikkelijken angst
dat zij voor de toekomst den vooruit
gang der kennis en der vrije gedachte
aanschouwt.
Dien vooruitgang niet kunnende in
houden, zou zij geheel het onderwijs
willen in handen hebben, den gang van
vooruit willen besturen om er de eind-
gevolgen van te vertragen. Doch onmo
gelijk, het onderwijs door haar zelfs
gegeven, zal tegen haar opstaan.
In de vorige eeuw had de Kerk alleen
het onderwijs in handen, en toch heeft
zij de Omwenteling niet kunnen be
letten.
Het scherpste wapen van den mensch
in den strijd tot de ontwikkeling zijner
verstandelijke krachten, is te kunnen
lezen en schrijvenlezen vooral is het
Ja, antwoordde Clara op doffen toon dei-
uit rste moedelooshehl, niets dan de dood kan
Harley van zijne vrouw en kinderen scheiden.
De zeeman had zijnen arm aangeboden en
zij had bijna werktuigelijk aangenomen. Hij
geleidde haar uit de drukte en het gewoel van
het Strand naar eene van de stille straten die
op de rivier uitloopen. Hier liepen zij geen
gevaar van gestoord te worden hier konden
zij vrij spreken over de zonderlinge geheimzin
nigheid, waarmede het lot van Harley Westford
omsluierd was.
Ik kan het niet begrijpen, zuchte Clara,
op wanhopigen toon, 't komt mij alles als een
ongelooflijken droom over.
Langzamerhand gelukte het Gilbert Thorn
leigh de ontroering van mrs Westford tot
bedaren te brengen, terwijl hij haar voorzichtig
en langzaam het gebeurde op den laatsten dag
voor dat de Lily Queen op zeil ging, mee
deelde.
Hij verhaalde haar hoe Harley het schip
verlaten had met de verklaring dat hij, het
mocht gaan zooals het wilde, zijn geld uit
Rupert Godwin's handen zou terug krijgen. Hij
zegde haar hoe het schip in de docks gewacht
had, niet slechts tot den volgenden morgen,
zooals Harley had bevolen, maar tot den vol
genden avond, dewijl de jonge man, in de hoop
dat de kapitein nog zou terugkeeren, het ver
trek tot dat oogenblik had uitgesteld.
Een vreeselijk licht ging voor Clara's oogen
op.
In dit onheil, evenals in al de overigen, zag
zij de onheilspellende gedaante van Rupert
Godwin, tusschen haar en haar geluk, Rupert
Godwin, altijd Rupert Godwin, haar onverzoen
lijke vijand, haar ruste'.ooze vervolger
En nu maakte eene afgrijselijke gedachte
zich van haar meesterRupert Godwin had
had haren echtgenoot vermoord.
DE DENDERGALM
