HET GEHEIM
Nummer 4 (216)
Zondae 26 Januari 1890.
r J
5de Jaar.
I
Abonnementsprijs
LIBERAAL WEEKBLAD VOOR
5 fr. voor de stad.
5 fr 50 voor den buiten,
PRIJS PER NUMMER 10 CENTIMEN.
voorop betaaibaar.
Men abonneert zich op alle postkantoren voor den buiten voor de stad, ten kantore van het blad,
10, Vooruitgangstraat 10, Aalst.
k I
k? 1
r
HET ARRONDISSEMENT AALST.
Prijs der AnnoncenS 16 centimen
Reklamen, 75 centimen
per drukregel.
Vonnissen op de derde bladzijdefrank
Nee spe nee metu.
Men maakt melding van elk werk waarvan een exemplaar aan het bad gezonden wordt.
Handschriften worden niet terug gezonden.
AALST, 25 JANUARI.
Werkmanskring:Vooruitgang door'tWerk
De liberale jongelingen onzer stad worden
vriendelijk verzocht, de lessen, welke des zon
dags om 9 ure 's morgens, in de zaal Concordia,
tot bereiding voor het kiesexaam gegeven wor
den, bij te woDen.
De lessen zijn vei plichtend voor de bescherm-
lingen van den Kring.
Buitenlandsch politiële
overzicht.
Frankrijk. De Franscke kamer
heeft eene taks vermeerdering gestemd
op de rijst, de Spaansche tarwe en de
drooge wijnbeziën. Met eene groote
meerderheid heeft zij de inrichting
eener tolkommissie getemd, bestaande
uit 55 leden en gelast met het overzicht
van al de ontwerpen die haar over de
rechten zullen gezonden worden. Wille
keurig zal zij mogen voorstellen elk
vreemd voortbrengsel te belasten of het
algemeen tolrecht te veranderen. Er is
daar eene betooging van de protection
istische neigingen der vergadering.
Duitschland. Het nieuws uit de
Duitsche mijnstreek is weinig voldoen
de. De oproer der mijnwerkers van
Westphalië vloeit uit een klaar bepaald
programma, dat de eischen der werk
lieden bevat. De twee voornaamste
eischen, door de werklieden gedaan,
zijn eene vermeerdering van dagloon
die tot 50 °/0 beloopt en de vermindering-
van den werktijd tot 8 uren. De werk
lieden hebben den 25 Januari als laatste
dag bepaald om de beslissing der mees
ters te kennen.
Engeland. Het Britsch gouverne
ment heeft een blauw boek uitgegeven,
handelende over het ernstig geschil met
Portugaal. De Engelsche bundel spreekt
alleen over het tijdvak begrepen tus-
schen den 16 November en den 10 Ja
nuari 11. Hij bevat den tekst niet van
eene overeenkomst, volgens dewelke
Engeland, in den beginne, de Portu-
geesche rechten over de nu betwiste
grondgebieden, herkend had. De stuk
ken, die de bundel bevat, zullen slechts
het gevoelen der vastlanders versterken,
dat het kabinet Salisbury eene onrecht
vaardigheid begaan heeft jegens het
Portugeesch bestuur. Engeland zal
moeilijk de oplossing door het kongres
van Berlijn gegeven, d. i. de oplossing
door scheidsrechterlijke uitspraak, die
64.
VAN DEN BANKIER.
Ten elf ure van dien avond was alles rustig
en stil op Willmingdou Hall en de bankier liep
de eetzaal op en neer, nadat bij den knecht,
die hem bediende, had weggezonden.
De gewoonte in huts was vroeg naar bed
te gaan.
Ten tien ure hadden allen, behalve de
knecht, die mrs. Godwin bediende, zich reeds
naar hunne eigene kamers begeven. Met elf ure
wasa'les stil als een graf, en terwijl Rupert
Godwin op en neer de zaal liep, was hij in
staat met iets, dat naar kalmte geleek, over
zijnen toestand na te denken.
Hij is ten minste bezorgd, mompelde do
bankier, en dat zal hij ook wel blijven, zoolang
ik dien man kan betalen, die het geheim door
grond heeft en er ten mij-nen koste voordeel
van denkt te trekken. Zoolang ik aan zijne
buitensporige eischen kan.voldoen, is alles van
dien kant veilig. Hoeveel eenvoudiger zou het
geweest zijn als die drank zijn doel niet gemist
had, of liever indien het een of ander ongeluk
kig to' val niet belet had, dat men hem dien
drank ingaf.
Niets zou immers natuurlijker geweest zijn
dan de dood van dien jongeling, n eene fat
soenlijke begrafenis zou mij den naam van een
goed en edelmoedig patroon geschonken heb
ben. Evenwel, alles op zijn ergst genomen dan
is hij toch goed bezorgd en buiten staat mij
kwaad te doen.
het kabinet van Lissabon voorstelt, kun
nen van kant stellen.
De Engelsch dagbladen spreken van
dit artikel niet. Het is klaar dat het
naar hunnen zin niet is. De Times spoort
zelfs het kabinet van Salisbury aan al
zijn teergevoeligheid te verliezen, en
zich niet te bevredigen met de weder-
eisching der Chiré en Zambeze grond
gebieden,maar zich ook van Mozambique
meester te maken en van al de andere
Portngeesche bezittingen in Afrika, dat
is eenvoudig Portugaal wegjagen en zich
in zijne plaats stellen.
Spanje. In het begin der week had
de koningin-regentes M. Alonzo Mar
tinez gelast een nieuw ministerie te vor
men. Het nieuw kabinet had besloten
het algemeen stemrecht voor te dragen
om de medehulp te verkrijgen van M.
Sagasta, het opperhoofd van het oud
kabinet en van de liberale meerderheid.
M. Martinez niet gelukt zijnde een mi
nisterie saam te stellen, heeft de regentes
M. Sagasta wederom bij haar geroepen
en hem de grootste macht gegeven om
een gelijkaardig liberaal kabinet te vor
men, met zich op de meerderheid te
steunen. Hetzelve is tot stand gekomen
en bevat de liberale groepen der meer
derheid, met de medehulp der afge-
scheurden. Het heeft voorprogramma,
voor de kiezingen, de kieshervorming
te verwezenlijken en het budjet van
1890-91 alsmede economische ontwer
pen te doen stemmen. De uitslag der
krisis zal eene bekrachtiging der poli
tiek zijn, door M. Sagasta vroeger ge
volgd, met de zeer stc llige medehulp van
de gansche groep der vrijhandelaars en
der republikeinen.
Oceanië. Het verslag van 't verbond
nopens Samoa in den laatsten zomer
tusschen Duitschland, Engeland en de
Vereenigde-Staten gesloten, is uitgege
ven. Hetbesluit dat de Samoa eilanden een
onzijdig grondgebied zullen vormen en
dat de inlandersderdrie onderteekenende
mogen Iheden er gelijke rechten zullen
hebben. De vrijheid van Samoa is her
kend. Geene mogendheid zal afzonder
lijk eene macht in de eilanden mogen
uitoefenen. De koning Melictoa door de
macht omvergeworpen en gebannen
door de Duitschers, is op den troon her
steld, met algemeene toestemming.
Godsdienst en godsdienst.
De liberale partij is de partij van vrij
heid en gewetensvrijheid staat in
groote letteren in haar veel omvattend
programma.
De vijanden van den godsdienst vindt
Wat daarna het gevaarlijkste ia, zijn de
vermoedens mijner dochter. Zij weet iets; maar
wat en hoever gaat hare wetenschap dat is
de kwestie. Was het hare hand, die zich zoo
geheimzinnig tusschen den drank en de lippen
van den zieke geplaatst heeft Was zij het, die
mijne plannen in duigen wierp en mijnen nek
in gevaar bracht van met het strop in aanra
king te komen. En zal zij het als haren plicht
beschouwen, haren vader te verraden Dat zijn
altemaal nietige vragen maar er moge gebeu
ren water wil, ik moet het ergste kennen. Ik
zal het meisje in het aangezicht zien, ik zal
hooren wat zij te zeggen heeft en vernemen in
hoeverre zij mij beschuldigt.
De bankier nam eenen kandelaar van de
tafel en begaf zich naar boven, naar de kamer
zijner dochter.
Hij klopte aan en wachtteeenige oogen-
blikkeu bleef hij luisterend staan maar er
volgde geen antwoord.
Hij klopte nogmaals, maar met geen beteren
uitslag.
Julia, riep hij daarop, op zachten, maar
vastberaden toon, ik ben het, uw vader, en ik
verzoek u mij binnen te laten.
Langzaam hoorde hij de voetstappen zijner
dochter naderen en eene diepe stem antwoordde
op afgebroken toon
Ik bid u, verschoon mij, vader, tik kan u
heden avond niet te woord staan. Ik word door
vreeselijk hoofdpijn geplaagd, wezenlijk, ik
kan niemand binnenlaten.
Ik kan die verontschuldiging niet aanne
men, Julia, ik moet u spreken, onmiddelijk.
Ik wil de redenen van uw zonderling gedrag
kennen.
Om 's hemels wil, vader riep het onge
lukkig meisje op smeekenden door snikken
afgebroken toon uit.
m. n in onze rangen niet en als men door
vijanden verstaat die personen welke den
godsdienst in den grond boren of wel in
gevaar brengen, dan zijn de grootste
vijanden van den godsdienst, de kleri-
kalen zelf
Als men huichelaars ontmoet dan is
het wel in hunne rangen.
De liberalen, die godsdienstig zijn,
zijn het door de opvoeding, uit prin
ciep.
Maar vele klerikalen zijn godsdienstig
uit dwang, omdat zij er profijt bij heb
ben of anders niet durven.
Wij kennen er vele, zelf tusschen de
voornaamste katholieke opperhoofden,
die niet ter kerk gaan en anderen die
er zich gedragen op eene alles behalve
godsdienstige en weerdige wijze.
Maar genoeg over dit punt.
Beschouwen wij de kwestie zooals zij
is.
De liberale partij valt den godsdienst
nooit aan, maar wat zij aanvalt, gedurig
aanvalt en onverbiddelijk aanrandt, dat
is de politieke geestelijkheid.
Maken wij vooreerst een onderscheid
tusschen godsdienst en priesters, ver
warren wij deze niet en zegt niet als de
liberalen eenen pastoor hekelen die zich
met politiek bemoeit, dat zij den gods
dienst aaranden.
De princiepen van den godsdienst zelf,
de basis waarop hij steunt, worden beter
en gewetensvoller nagekomen door de
liberalen, zelf door de zoo gevreesde
francmagons en de hatelijke vrijdenkers,
dan door de geestelijken en de katholie
ken.
Maar nevens den godsdienst,den echten
godsdienst, bestaat er nog een tweede
godsdienst, eene klerikale godsdienst
en van deze zijn die geestelijken de
groote apostelen.
Dat is hun ongelijk.
Haat aanprediken, twist en twee
dracht zaaien, ongelukkigen achtervol
gen, uithongeren, martelen to4 den dood
toe, zoo als wij het zagen in den onver-
getelijken schoolstrijd van 1879 tot
1884.
De kinderen tegen de ouders opjagen,
de vrouw tegen den man, menschen
ruïneeren, overal haat en nijd stoken,
is dat de godsdienst beoefenen, is dat
waardig van lieden die zich priesters
noemen
Komt dit alles overeen met de grond
beginselen van den waren godsdienst
En toch dat is het tegenwoordig ge
drag veler geestelijken, die hunne hei
lige zending vergeten om zich met open
Als gij niet terstond open doet, zal ik
haar openbreken, antwoordde den bankier
vastberaden.
Hij bezat de wanhopige vastbeslotendheid
van een man, die gevoelt dat het gevaar hem
dicht op de hielen zit, en dat alleen de me9st
roekelooze moed hem van het lot, dat hij ver
diend heeft, kan redden.
De sleutel draaide in 't slot om. De bankier
opeud de deur en trad de kamer zijner doch
ter binnen.
Hij sidderde, toen hij zich in tegenwoordig
heid zijner dochter bevond, wier krachtige
schoonheid hij gewoon was hem in den vollen
glans van jeugd en geluk te zien toeschitteren.
Dien avond ontmoette hij het bleeke gelaat
eener vrouw, wier hart door angst en wanhoop
vaneen gereten werd. Dat kleurloos gelaat zag
hem doorweekt van tranen aan. Het weelderige
donkere haar hing los over Julia's schouders;
hare handen waren samengevouwen, hare
bleeke lippen beefden zenuwachtig, terwijl zij
hare blikken afkeerde van den vader-, dien zij
eenmaal zoo teeder bemind had, doch die haar
op dit oogenblik afschuw inboezemde.
Julia, sprak de bankier, ik wenschte de
reden van uw gedrag van heden te kennen.
Waarom hebt gij u op zoo ongewone wijze
opgesloten en zoo hardnekkig geweigerd
iemand in uwe kamer toe te laten
Ik beu zeer ziek geweest.
In dat geval liadt gij den doctor moeten
laten komen. Ik zal terstond iemand om den
heer Granger zenden.
Dat is niet noodig. Mijne ziekte is niet van
dien aard dat doctor Granger haar genezen
kan. Het is eene ziekte der ziel en niet van het
lichaam, vader.
Julia! riep de bankier gestreng uit, zijt
gij krankzinnig geworden Toen gij dezen
morgen tot mij spraakt, was er iets in uwe
armen in Aen politieleen strijd te werpen
en van priesters kiesagenten worden.
En die lieden vallen wij aan, overal
waar wij ze ontmoeten op de politieke
baan, die hen ontzegd is door hunne be
diening, door hun ambt zelf.
De godsdienst bestaat niet in dit alles,
zoo min als hij bestaat in erfdeelroo-
verij.
Spreekt niet van vrijdenkers die zich
buiten dekerk doenbegraven,als gij zelf
de arme lieden uwe diensten weigert,
wanneer er geen geld en veel geld nevens
ligt.
Uwe kerken zijn zelfs geene huizen
Gods meer, maar tempels van pracht,
waar het wereldsche, het godsdienstige
verdringt en waarin de priesters zich
zelf concurrentie doen het zijn ware
schouwburgen en winkels.
Dit hebt gij gedaan met den Gods
dienst.
De priesters hebben zich zoo hatelijk
gemaakt dat in 't minste dorp zelf er
eene partij bestaat dikwijls van
klerikale kleur die vijandig is aan
den pastoor en dagelijks grooter en
grooter wordt.
De bevolking ziet klaar in uw spel eu
gij opent nog dagelijks, door uwe haat
dragende daden, de oogen aan een groot
getal lieden, die zich met walg afkeeren
van de priesters welke den weg zouden
moeten toonen tot het goede en die voor
leus aangenomen hebben
Alles is goed als het einde goed is
die liegen, lasteren, vervolgen, daar
waar zij alleen de grondbeginselen van
hunnen godsdienst zouden moeten aan
prediken.
En als huichelen beteekent bedriegen,
de daden in tegenstrijd stellen met de
woorden, dan zijn de klerikalen en de
geestelijken meesters in dit vak.
Vrijheid van geweten, ja, en de pries
ters aan hunne zending in hunne kerk,
maar ook nergens anders.
Dat willen de liberalen, al de libera
len en daarvoor strijden zij ook.
Eene les.
Elk verstandig burger, 't zij katholiek
of (liberaal, welke onpartijdig voor de
waarheid is, moet bekennen dat het
stelsel onzer legeraanwerving een
schreeuwend onrecht daarstelt, dat tot
de ergste gevolgen kan aanleiding ge
ven.
Inderdaad is het niet onrechtvaardig
dat arme lotelingen moeten soldaatje
spelen terwijl de rijken zich daarvan
kunnon vrij koopen mits een handvol
oogen, dat een verstandig mensch niet eigen
is. Wat scheelt u
Zijne dochter zweeg. Gedurende eenige
oogenblikken bleef zij bewegingloos staan, met
samengevouwen handen en hare oogen met een
hartbrekende uitdrukking op haren rader ge
vestigd houdende.
Vader, sprak zij vervolgens, ik heb in
den afgeloopen nacht gedroomd, vreeselijk
gedroomd zoo vreeselijk dat ik er den keelen
da-? van ontsteld ben geweest. Ik kan de ge
dachte daaraan niet van mij werpen. Zij ver
volgt mij overal en zal mij bijblijven totdat ik
in het graf zal dalen, dat voor alles vergetel
heid schenkt. Wilt gij, dat ik u dien droom zal
verhalen
Ja, als u dat verlichting kan schenken
Niets kan mij verlichting schenken. Voor
taan bestaat er voor mij geen geluk meer op
aarde. Maar ik zal u mijnen droom verhalen.
Ik droomde dat de zieke jongeling hier in huis
door een groot gevaar bedreigd werd. Ik kende
den aard van 't gevaar niet, maar ik wist dat
het doodelijk was, en dat het hem spoedig
dreigde te treffen. Ik droomde dat ik, geleid
door het een of andere onverklaarbare instinkt,
sterker dan de rede, mijne kamer verliet, met
het vaste besluit om over den hulpeloozen zieke
te waken, en hem, indien het mogelijk was, te
redden van het gevaar, dat hem bedreigde.
Ik verliet mijne kamer en sloop in de kamer
van den heer Wilton, en .bevond dat de oude
vrouw die daar gesteld was om hem te bewa
ken, in slaap gevallen was. Dat was het eerste
gedeelte van het gevaar.
Gekheid, mompelde de bankier, een alle-
daagsche, heel natuurlijke droom. Gij hebt u
heel wat meer moeite gegeven voor uwen
beschermeling dan wel noodig of passend
was.
Dat is slechts het begin van mijn droom
goud
Is de plicht van het Vaderland te
dienen, personen en eigendommen te
beschermen niet een plicht voor aide
zonen eener zelfde natie
Zöö zou het moeten zijn, doch onge
lukkiglijk zijn de geestelijken en kas-
teelheeren hier meester en willen zij van
geenen persoonlijken dienstplicht hoo
ren.
Vaarom Omdat men sommige
hunner seminaristen zou verplichten
eenige maanden kaserne-leven te slijten
en les fils-a-papa ransel en geweer zou
den moeten leeren hanteeren.
In ander landen, in Duitschland b. v.,
geven de geestelijkheid en den adel
beter bewijzen van hunne vaderlands
liefde dan onze kruin-en blazoendragers.
Toen M. Van Huene, klerikale afge
vaardigde, in den Reichstag de vrijsteL
ling voor den soldatendienst der semi
naristen voorstelde, verzetteden de pro-
testantsche godsgeleerden zich kracht
dadig tegen dit voorstel.
W ij hebben het recht en wij willen
de eer hebben, zegdeu zij, het Vader
land te dienen gelijk al de andere
burgers. Niemand onzer vraagt de
vrijstelling en wij zouden het als eene
oneer aanzien dezelve te bekomen.
Zoo wij kiezer zijn, indien wij
rechten bezitten, is het onzen plicht
ook soldaat te wezen. Wij willen tot
geene afzonderlijke kaste behooreu.
V elke kaakslag voor onze anti-vader-
landsche klerikale partij, voor onze
geestelijkheid vooral. Die protestantsche
dominé s hebben wat meer eergevoel
dan onze fanatieke onderpastoors, niet
waar, Denderbode
Is dat welvaart
Er gaat bijna geen dag voorbij of de
Moniteur deelt besluiten mee, toela
ting aan de gemeenten vergunnende
om nieuwe opcentiemen te heffen, bij
zondere patenten op 't een of het ander
te leggen ofwel bij het gemeente krediet
nieuwe leeningen te doen. Het is vooral
in de klerikaalste dorpen dat men die
gehlklopperij ziet. De pastoorsbladen
hadden eventwel geschreven dat, met
het hulpfonds der 6 millioen,de gemeen
ten hunnen finanties in evenwicht zou
den kunnen zetten hebben en eene onge
kende welvaart mochten te gemoet zien.
Welvaart, ge zijt er wel mee Waar-
pastoor. pater en non meester zijn, daar
wordt alles opgekuischt en blijft er niets
over.
vader sprak Julia. Gij zult zien dat het einde
in het geheel niet alledaags of natuurlijk is.
Ik had nog niet lang in de ziekenkamer vertoefd
toen mijne aandacht door sluipende voetstap
pen getrokken werd. Hetzelfde instinkt, dat
mij er toe aangedreven had om de ziekenkamer
te bezoeken, was nu de oorzaak, dat ik mij
verborg. Misschien was het wel een gevoel vau
verlegenheid over den zonderlingen toestand,
waarin ik mij bevond. Ik had geenen tijd om
na te denken, en aan de ingeving van het oo
genblik gehoorzamende, verborg ik mij ach
ter de gordijnen van het bed. Ik zag boa da
hand van den moordenaar vergif mengde in
demedecijnen, die den zieke toegediend moes
ten worden. Ik zag het gelaat "van den gift
menger ja vader, ik zag het zoo duidelijk als
ik op dit oogenblik het uwe zie. O hemel
heb medelijden met mij Wanneer zal ik den
schrik van dat oogenblik kunnen vergeten
Dwaasheid riep Rupert Godwin uit, zul
ke dwaze droomen komen alleen in een onsteld
brein op. Pasop, Julia dat gij daaraan niet
toegeeft zij zijn voorboden van krankzinnig
heid. Zooveel jeugd en schoonheid als de uwe,
zou nutteloos verspild worden in de eenzame
kamer van een krankzinnigengesticht. Volg
mijnen raad, Julia, en tracht u door zulke boo
ze droomen niet te laten beheerschen, indien
gij ten minsten niet wilt dat u een ongelukkig
lot ten deel zal vallen.
Deze raadgeving klonk als'eene bedreiging.
Maar Julia Godwin boog zich niet voor den
strengen dreigenden blik haars vaders.
Het ware beter inderdaad krankzinnig te
zijn dan zoo te lijden.
Waarom zou die droom u aandoen. Hij is
even onzinnig en dwaas als droomen gewoonlijk
zijn. Welke reden zou iemand hebben om
uwen beschermeling te vermoorden En daar
enboven, hoe wist gij dat het vocht, hetwelk in
den drank gemengd werd, vergif was
V
jwL
1
