Nummer 41 (305)
Zondag 11 Oetober 1891,
Lieve Jonkvrouw Trotschhart
6de Jaar.
Abonnementsprijs
LIBERAAL WEEKBLAD VOOR
5 fr. voor de stad.
5 fr 50 voor den buiten,
PRIJS PER NUMMER: 10 CENTIEMEN
voorop betaalbaar.
Men abonneert zich op alle postkantoren voor den buitenvoor de stad, ten kantore van het blad,
10, Vooruitgangstraat 10, Aalst.
HET ARRONDISSEMENT AALST.
Gewone, 15 centiemen
Pnjs der Annoncenj EeMamen> 76 c<mtiemen j Per drukregel.
Vonnissen op de dei de bladzijdefrank.
Men maakt melding van elk werk waarvan een exemplaar aan' het blad gezonden wordt.
Handschriften worden niet terug gezonden.
Nee spe nee metu.
AALST, 10 OCTOBER.
Buitenlandscli politielf
overzicht.
Rome. De Fransche bedevaarders
hebben in het Pantheon, waar Victor-
Emmanue] in zijne graftombe rust, zich
op de onbetamelijkste wijze gedragen. In
het register, waarin de bezoekers hunne
namen aanteekenen hebben die fanatie-
ken geschreven Weg met Victor-
EmmanuelLeve de Paus-KoningDeze
oneerbiedige akte tegenover de nage
dachtenis vaneenen voor de Italianen zoo
geliefden vorst heelt in Rome en gansch
het land door eene hevige opschudding
verwekt. Overal hebben er grootsche en
vaderlandsche betoogingen plaats ge
had defpublieke verontwaardiging was
tot het hoogste punt geklommen.
De geestelijke overheden begrijpende
dat zij bij di£ schandelijk spel veel zou
den kunnen verliezen, werpen de plich-
tigen over boord.
Engeland. De gekende Iersche lei
der, M. Parnell, is onverwacht gestor
ven, even als M. Smith, oud-minister
van Gladstone, en thans hoofdman van
de afgescheurde liberalen.
Deze twee overlijdens zijn een groot
verlies voor het huidige ministerie.
M. Gladstone, ondanks zijnen hoogen
ouderdom, is reeds op kiesronde en
koestert veel hoop van terug aan het
bewind te komen.
Rusland. De hongersnood woedt
schrikkelijkin sommige provinciën.Alle
hoffeesten zullen gedurende het winter
seizoen geschorst worden de sommen,
tot dekking der onkosten bestemd, zul
len aan de ongelukkigen uitgedeeld
worden.
Al de openbare besturen en overhe
den stemmen millioenen tot verzachting
der ellende.
De vrienden van den werkman.
De clericale gazetten, als of zij een
ordewoord ontvangen hadden, verkon
digen op hoogen toon wij, clericalen,
zijn de vrienden van den werkman; kom,
voeg u bij ons de liberalen zitten op
hunnen zak, van hen moet gij niets
verwachten, zij zijn te zelfzuchtig en
hebben geen medelijden met de lijdende
volksklas kom tot ons, bij ons alleen is
troost en lafenis te vinden
Die stuiterstoon wordt vooral weke
lijks aaugeheven in de clericale bladen
onzer streek.
22.
Vrij naar ft Engelsch.
Christiaau belette jonkvrouw Sibylla, en het
kwam hem voor dat zij met ongeduld hare
beurt afwachtte. Zij beet op hare lippen zij
vouwde hare kleine witte handen te zamen en
zat onrustig op hare plaats. De arme Nath
Cramp drukte zijn papier in zijnen hoed een
echt beeld van onhandige en zelf-bewuste ver
legenheid Sibylla wachtte als naar eene zege
praal. Nath als of hij de doodstraf moest on
dergaan.
Eindelijk kwam de beurt van jonkvrouw
Sibylla. Zij stootte haren stoel achteruit en
begon met de inleidende woorden Mannen,
mijne broeders
Zij had eene zeldzame muzikale stem, met
eenen metaalachtigen klank, en zoo klaar en
zacht dat men haar tot in het diepste van de
zaal duidelijk verstaan kon. Zij scheen zeer
ontevreden met het leven en de wetten en haar
bovenlipje krulde vergramd omhoogvoor
Christiaan het kenteeken van den hoogmoed
zoo eigen aan de heldinnen der letterkunde.
Hij luisterde niet naar hetgeen zij zegde, hij
gaf slechts acht op den muzikalen klank van
hare stem, op hare begeesterde gebaren en
haar van ontroering gloeiend gelaat. Het
scheen hem aat hij luisterde naar eenen rede
naar die eene vreemde taal sprak.
Een jong werkman, die nevens Christiaan
zat, volgde ieder van bare woorden, met jagen
de borst en stil goedneurend gefluister. Streng
was het verboden toe te juichen. De jonge
werkman bezag Christiaan alsof hij iemand
Zouden die uitbazuiners zoo ook niet
eens aan hunne lezers kunnen of willen
zeggen wat de clericalen in vroegere of
in de laatste tijden reeds voor den wel
stand van den werkman gedaan heb
ben
Ons onafhankelijk België bestaat
reeds meer dan zestig jaren meermalen
hebben de clericalen het bewind in han
den gehad gedurende meer dan twin
tig jaren zelfs, als men ze bijeen rekent,
hebben de clericale volksfoppers over
eene meerderheid in de Kamers beschikt
die hun toeliet, ten voordeele der wer
kende klas, te doen al wat hunne zoo
gezegde liefde voor den werkman kon
inspreken. En wat hebben zij dan wel
zoo uitstekend verricht ten voordeele
der werkende klas Welke bijzon-
dere maatregels hebben zij genomen om
zich zoo uitbundig uit te laten op hunne
voorliefde voor den werkmansstand
Het is waar, in deze laatste jaren,
door de tijdsomstandigheden gedwon
gen en om den schijn te hebben van
voldoening te willen geven aan de
eischen der werklieden, hebben zij
eenige wetten uitgevaardigd, dewelke
volgens de aanmatiging der clericale
bladen den titel van sociale wetten zou
den mogen dragen.
Doch, wat invloed hebben tot nu toe,
die wetten uitgeoefend opde verbetering
van den toestand der werklieden
Dat zouden wij wel eens willen ver
klaard zien.
Zou men tegenover die zoo zeer ge
roemde wetten geene andere wetten
kunnen stellen die den werkman bena-
deeleu en ook door de clericalen inge
voerd zijn
De wet der vleeschbelasting, die het
koopen van vleesch voor den werkman,
om zoo te zeggen, onmogelijk maakt.
De wet die de krijgsdienstbaarheid van
acht op dertien jaren brengt en waar
door alleen den werkersstand geslagen
wordt, mits de gegoede burgerij hare
zonen kan vrijkoopen.
In deze laatste tijden streeft men naar
twee hervormingen, het stemrecht en
het afschaffen der vrijstelling van den
soldatendienst. Zijn het de 'clericalen
niet welke die beide hervoimingen te
genwerken En zij durven zich uit
geven als de vrienden der werklieden
foei
De slimme vossen weten dat er nood
zakelijk eene sociale hervorming komen
moet. Zij weten dat, alhoewel zij de
herziening der grondwet en gevolgelijk
de uitbreiding van het stemrecht zoo
veel mogelijk tegenwerken, er aan den
rechtmatigen eisch des volks eindelijk
voldoening zal moeten gegeven worden.
Zij zien in de werklieden toekomstige
kiezers en ziedaar heel het geheim.
Wat er ook uit de grondwetherziening
volge, het zij het algemeen stemrecht,
het zij het stelsel der huisbewoning, de
werkman zal kiezer worden, en de cle
ricalen moeten hem van nu at tot hunne
zijde overhalen. Daarom geven zij zich
uit als zijne eenige vrienden. Zij voelen
dat zij onder een groot getal werklieden
eene politieke verplettering zouden
kunnen tegemoet loopen en daarom
hangen zij hunne liefde uit voor de -wer
kende klas, dewelke zij enkelijk in
hunne klauwen zoeken te krijgen.
't Zijn me de vrienden, de clericalen
Be kloosters.
In de Vereenigde Staten van Amerika is de
Kerk volkomen gescheiden van den Staat.
Daar echter is die scheiding ernstig en is zij
geene gemeene grap zooals bij ons.
Daar krijgt de geestelijkheid niets van den
Staat, de katholieke kerk is er niet erkend,
zij heeft er geen wettelijk bestaan.
In Belgie hebben de kerkfabrieken goede
ren, die ten dienste van den godsdienst staan
zij kunnen zelfs goederen aankoopen of ont
vangen.
In de Vereenigde Staten zijn de kerkfabrie
ken in dezelfde voorwaarden als de kloosters
zij kunnen noch bezitten, noch verwerven.
Maar in Amerika als in Belgie krijgt de kerk
door bedrog, wat de wet haar ontzegt.
Er is maar een verschil, dat zij ginder het
bedrog op grootere schaal pleegtwat zij hier
enkel waagt voor de kloosters doet zij ginder
voor de kerk zelve enkel door bedrog en ver
krachting der wet kan zij goederen verwerven,
enkel door bedrog en wetsverkrachting kan zij
die behouden.
Dit standpunt is niet zonder gevaar, want
die valsche akten zouden tegen de kerk kunnen
keeren
Om die reden verwerpt de Paus de scheiding
van Kerk en Staat, zooils die bestaat in Ame
rika.
Maar voor de macht moet de kerk buigen.
We zullen zien hoe zij er zich door bedrog
beproeft aan te onttrekken.
We gaan heden zoo getrouw mogelijk de
vertaling geven van een door den Paus goed
gekeurd besluit der heilige congregatie van
voortplanting
Vermits de burgerlijke wetten der Ver
eenigde Staten aan bisschoppen noch geeste
lijken Let recht toekennen aan hunne opvol
gers de goederen over te maken, die zij van de
mildheid der geloovigen ontvangen hebben, ter
beschikking van godsdienst of weldadigheid,
heeit de heilige congregatie, ten einde die goe
deren aan de kerk te doen blijven, beslist dat
voortaan volgenderwijze zal gehandeld worden.
Bij het ontvangen van het tegenwoordig be
sluit zal de aartsbisschop van Baltimore en
elke bisschop der Vereenigde Staten zijn testa
ment maken, in de vormen door ;jde wet voor
geschreven, na juiste en nauwkeurige kennis
van de wet genomen te hebben.
Men zal een testament in dubbel maken.
moest vinden die deelname in zijne bewon
dering.
Is het niet prachtig vroeg hij op fluis
terenden toon en achter zijne hand.
Zeer merkwaardig zegde Christiaan.
En ja, dat was het.
De redevoering van Sibylla Jansen poogde
Christiaan niet te volgen 't was een samen
raapsel van klachten en uitvallen tegen alles
wat bestond. Hij begreep niet wat dit gemeens
hebben mocht met de Eenheid van Leven
maar hij vond het merkwaardig eene preek bij
te wonen van een vergramd schoon jong meisje,
met eene zachte krachtige stem, en uit haar
klein mondje zulke hartstochtelijke woorden te
hooren vloeien tegen alles wat bestaat in de
samenleving.
Sibylla Jansen besloot hare preek met eene
uitbersting van half-poëtisch mengelmoes, dat
flikkerde als het bouquet van een vuurwerk,
en zeeg daarop krampachtig in haren zetel
neer. Heel de vergadering rilde en huiverde.
Christiaan voelde het, nog nooit had bij meer
medelijden met een mensch gehad dan op dit
oogenblik met Sibylla Jansen.
Twee achtereenvolgende blikken wierp ma
dame Zeegraven op Christiaan.De eerste zegde
zeo goed als woorden ls zij niet een prach
tig schepsel en de volgende voegde er aan
stonds bij Doch gij moet haar verschoonen,
ziet ge.
Iemand was er die Sibylla niet kon versehoo-
nen, en dat was niet Christiaan 't was Nath
Cramp want als Nath rechtstond, verlegen en
aarzelend om zijne lezing te houden, begon de
vergadering weg te smelten.
De heer die een bloemlezing had gedaan uit
de werken van groote denkers stond op en ver
zocht bet publiek te willen blijven om te luiste
ren naar hunnen vriend en broeder den heer
Cramp, daar het misschien de laatstemaal zijn
zou dat de broeder en vriend Cramp voor hen
het woord zou voeren dewijl hij vermoeid was
van de oude wereld, met hare koninkrijken en
haar bijgeloof, en besloten had de verkwik
kende lucht van de groote Wester-Republiek
te gaan inademen...
Het publiek bleef nog wat doch vereerde
Nath met bitter weinig bijval. Hij was lang
dradig en eentonig. Nath eindigde met eene
aanhaling uit het werk eens dichters wiens
naam hij niet noemde, doch die, naar Chris
tiaan vermoedde, niemand anders was dan
Nath zelf...
De Kerk der Toekomst had opgehouden
te luisteren Nath's voordracht was eene kolos
sale mislukking. Hij zeeg bijna onmachtig op
zijnen stoel neer.
De plechtigheid was gedaan.
Nath haastte zich om bij Christiaan te ko
men.
Mijne voorlezing is mislukt zegde hij met
een treurigen glimlach. 't Was al tegen mij...
Haar gesnater behaalde de palm... Het spijt
mij dat ik gelezen heb, ik had moeten sprken.
Sibylla is zeer bevallig zegde Christiaan
en natuurlijk dat telt. Maar ik zie niet geer-
ne meisje in 't publiek spreken.
Noch ik i) zegde Nath. Het is hier hare
plaats niet. Doch ik weet niet of het spreken
wel mijn vak is, ten minste vóór zoo een publiek
ze zijn zoo ondankbaar. Het spijt somwijlen
dat ik met kapitein Cameron niet naar de Car-
listen ben gegaan.
Gij Maar gij zijt een republikein
Om 't even zegde Nath somber het is
eene Zaak, en zoo iets is genoeg om er voor te
vechten.
Als men er vertrouwen in stelt.
Vertrouwen zegde Nath is Noodlot. Ik
ga naar Amerika. Daar hoop ik ten minste...
Zijne woorden werden afgebroken door ma
dame Zeegrave die onbemerkt bij hen was ge
komen.
De erflater zal als erfgenaam zijner kerke
lijke goederen nemen den bisschop der Ver
eenigde Staten, dien hij voor God geschikt acht
ter bereiking van zijn doel.
De erflater zal niet verzuimen, den bisschop
te verwittigen, als erfgenaam door hem aange
steld, en dat per brief, die, na gelezen te zijn,
aanstonds moet verbrand worden.
Beginnen de lezers, al klaar te zien in het
reusachtig bedrog
Begrijpen ze al hoe schandelijk de wet wordt
verkracht
Welnu, evenzoo handelt men in Belgie, en
het vervolg van het besluit der heilige congre
gatie zal ons nog meer bewijzen met welke
ellendelingen wij te doen hebben.
Waarheid en bedrog.
Wie steeds de waarheid spreekt hoeft
om geene affronten bekommerd te we
zen, wie met leugens en bedrog om
gaat kan alle oogenblikken zijne bedrie
gerijen ontmaskerd zien, zal eens of
morgen door zijne vrienden, kennissen
of onderdanen met recht misprezen en
verfoeid worden.
Een doorslaand bewijs hiervan vinden
wij in een ernstigen terugblik op onze
kinderjaren.
De eerste opleiding onzer jeugd is aan
twee persoonen toevertrouwd geweest
aan den onderwijzer voor onze verstan
delijke opvoeding en aan den priester
voor onze geestelijke opvoeding. Wij
laten de rol der ouders, die met de hui
selijke opleiding belast zijn, er voor het
oogenblik buiten.
Hoe hebben beide opleiders zich van
hunne taak gekweten? Wiens werk
heeft voor ons de heerlijkste vruchten
afgeworpen Wie van de twee geniet
onze achting, onze genegenheid en onze
vriendschap en wie wordt door ons
met koele onverschilligheid bejegend,
ja zelf met vijandschap behandeld
Het antwoord op deze vragen is
tweeërlei.
Menschen, die weinig of bijna geene
geleerdheid bezitten, omdat zij slecht of
onregelmatig ter schole gingen, laten
zich gansch en geheel door het fanatisme
leiden, vergeten spoedig de diensten
hun door den onderwijzer bewezen, en
zien hunnen eenigen en uitsluitenden
weldoener enkel en alleen in den pas
toor Daarom is het dan ook, dat alle
papen zoo gaaine met ongeletterde pa
rochianen te doen hebben; zulke klanten
houden ze best in hunnen bedriegers
winkel.
Bij verstandige en degelijk ontwik
kelde personea heeft juist het omge
keerde plaats. Die herinneren zich altijd
met liefde en dankbaarheid, wat zij aan
hunnen meester verschuldigd zijn die
Mijnheer Pembroke, komt gij mij dezen
namiddag bezoeken
Gij hebt veel goedheid, maar...
O, gij moet komen. Ik moet u aan onze
welsprekende vrieudinne Sibylla Jansen voor'
stellen...
En een onvrij willigen oogslag naar den in
gang werpend, zag Christiaan het oleek en be
vallig gelaat en de stralende oogen van de jonge
Redenares. Zijne nieuwsgierigheid besliste hij
beloofde dien namiddag in het salon van mada
me Zeegrave te verschijnen.
Madame Zeegrave heeft mij niet gevraagd
zegde Nath, als de dame vertrokken was. Ik
had den tijd niet u op voorhand te zeggen, dat
zij mij niet zou gevraagd hebben... De Kerk
der Toekomst... al zeer wel, doch zouden zij
een arm lid onder huu dak vragen, zeg En
toch van daag zou zij mij wel kunnen gevraagd
hebben want zij weet dat ik haar dikwijls zou
te last zijn...
Kom zei Christiaan met deernis wegens
Nath's algemeene teleurstelling. Ik ben blij
de dat gij mij de gelegenheid geeft met u wat te
kunnen praten eer gij verirekt. Iü heb vrienden
in Amerika, en 'k zal u brieven van aanbeve
ling medegeven.
Gij, gij zijt de eenige vriend, dien ik heb
zegde Nath met warmte. Gij reddet|mij het
leven, en... weet gij dat ik somwijlen wensch
gij hadt het niet gered
Ik heb uw leven gered Gij meent zeker
dat ik u haast het leven heb doen verliezen.
Hebt gij mij niet uit het water gehaald
Ja maar 'k was de schuld geweest dat gij
er in gevallen waart.
Neen, neen zegde Nath met een glim
lach. Ik had u misdaan, en ik ben niet on
dankbaar, alhoewel ik somwijlen vrees dat ik
geboren werd met een zeer ondankbaar hart.
Ha, indien gij wist waaraan ik somwijlen
denk....
betoonen hem altijd vriendschap en be
taalden hem immer met beleefdheid
terwijl zij voor den paap, die hun wat
cathecismusles leerde aframmelen en
hun eenige ongerijmde vertelseltjes op-
dischte, slechts wrok en verachting
koesteren.
En hoe zou het anders
Onze onderwijzers hebben ons nooit
leugens wijs gemaakt zij hebben immer
geslaafd en gewroet om ons de waarheid
voor oogen te houden. Nooit hebben zij
den geest met valsche princiepen en
leugenachtige begrippen gewijd, en
steeds is hun doel geweest ons de noo-
dige kennissen bezorgen, om later door
zelfstudie ons verder te bekwamen.
Onze pastoors integendeel hebben ons
van in de vroegere jaren knollen voor
citroenen opgesolferd de lessen, welke
zij ons hebben gegeven, de vertelsels
door hen gedaan, de leef en stelregels
door hun voorgehouden en aanbevolen
zijn een samenweefsel van schrikaanja
ging, bedrog en opstoopstrekkerij.
In dien tijde begrepen wij de vossen-
streken van die listige kerels niet, later
eerst is onze geest voor de heldere waar
heid geopend en dan hebben wij ook
voor goed leeren verstaan, dat kerkwin-
kel, superstitie en kwakzalverij koek
zijn van eenen deeg en maar uithang
borden daarstellen om menschen te mis
leiden.
En daarom keeren de verlichte gees
ten die kwakzalvers den rug en wordt
het onderwijs langs om meer naar zijne
waarde geschat en uitgebreid.
Tusschen de apostels der waarheid en
de ridders van 't bedrog kan de keuze
immers niet lang twijfelachtig weze.
Een tafereeltje.
Een papenblad, Le Courrier de la Semois,
vertelt hoe de belgische bedevaarders die den
overjas van Christus gingen bewonderen naar
Trier, daar ontvangen zijn geworden.
Wij ge^en het woord aan het papenblad
Ten 3 1/2 ure waren de Belgen op post voor
de houten afsluiting die da domkerk omringt.
Het wa3 de pastoors onmogelijk de minste
inlichting te bekomen van de commissarissen en
telkens een duitsche groep aankwam werd hij
voor onzen neus binnengelaten.
Onze landgenoot, de abt Tock, duitscha
professor in het seminarie van Bastenaken, deze
onrechtvaardigheid evenals wij bespeurende,
ging om inlichtingen, en bekwam de verzeke
ring, dat de belgische pelgrims niet gezamenlijk
maar in kleine groepen zouden binnengelaten
worden.
Iutusschentijd stonden de pelgrims voorde
ingangdeur. Zij waren vreedzaam, gehoorzaam,
slechts een wensch hebbende liet kleed van
Christus te zien.
Hunne kalmte en de goede uitslag der stap
pen door M. Tock aangewend, ontstaken ineens
Mijn goede vriend, inden wij al de dingen
kenden waarop wij s >mwijlen denken, ik geloof
dat wij dikwijls kwaad op elkander zouden
zijn.
Maar gij zijt zoo gelukkig. Gij hebt alles..#
Voor den bliksem, Cr mp zegde Chris
tiaan hoe weet gij dat ik gelukkig ben Gjj
spreekt altijd van mij als of ik met eenen helm
geboren ware. Ik moet mijnen weg maken zoo
wel als gij
Ik ben zoo ongelukkig 1 pleitte Nath.
Er hangt eene wolk over mij, mijn leven is ver
duisterd er zijn onoverwinnelijke hinderpa
len... n
Christiaan gevoelde dat Nath van eenehope-
looze liefde ging spreken. Hij was geen lief
hebber van dergeiijke vertrouwelijkheden.
Daarom veranderde hij van onderwerp en sprak
vau Nath's uitzichten in Amerika, van de per
sonen die hem daar zouden kunnen voorwaarts
helpen en eindelijk scheidden zij van elkander,
en Christiaan wist niets van de liefdegeschie
denis van zijnen ongelukkigen vriend.
Aan Christiaan deed hetgoed, Nath Cramps
zwakheid en ik zucht opgemerkt te hebben.
Ik moet mijn best doen dacht hij geenan
gek van mijzelven te maken, zooals Nath er een
is, en door de wereld te gaan al kreunende en
klagende over mijn ongeluk om de mensehen
medelijden in te boezemen.
Hij keerde zich om en bezag Naths groote,
maar los gebouwde gestalte, en dacht dat hij de
zwakheid van zijn karakter kon bemerkten aan
zijnen gang. En zeggen dacht Christiaan
dat ik eveu zoo gek kunnen zijn indien ik hem
niet hadde als eene waarschuwing 1 En met
deze ziel versterkende overweging besloot hij
alle domme mijmeringen uit zijn hoofd te zet
ten en met haastigen stap begaf hij zich "W
Portland-Biace.
(Wordt voortgtzd),
DE DENDERGALM
ise&tè/so
