11 ile Jaar.
Nummer 44
Zondag 1 November 1896.
Wat er noodig is.
I. De priesters in Amerika.
Een goed huishouden.
LIBERAAL WEEKBLAD VOOR
Abonnementsprijs j Jo°voor den buiten v°nr°P betaall)aar
PRIJS PER NUMMER 10 CENTIEMEN.
Man abonneert zich op alle postkantoren voor den buiten voor de stad, ten kantore
van het blad, 32, Vrijheidstraat, 32 AALST.
Nee spe nee metu
HET ARRONDISSEMENT AALST
j Gewone, 15 centiemen
Prus der Annonce» Reklam(ln 76 centlemen j P" drukregel.
Vonnissen op de derde bladzijde1 frank.
Men maakt melding van elk werk waarvan een exemplaar aan het blad gezonden wordt
Handschriften worden niet terug gezonden.
AALST, 31 OCTOBER.
Wat er in rle eerste plaats noodig is,
is een liberaal blad, een blad dat de tolk
weze van alle partij genoot en, een blad
dat het orgaan heeten mag van al dege
nen, die het liberalismus aankleven; een
blad, dat de vereeniging van al de strijd
machten ten doel heeft.
Wees verdraagzaam, ziedaar het eers
te en voornaamste punt van het liberaal
programma, ja, men mag zeggen, dat
liberalismus en verdraagzaamheid syno
niem zijn De liberale partij is breed
genoeg om in hare rangen allen op te
nemen, die vol eerbied voor de vrijheid
van geweten, het welzijn van het Alge
meen der menschheid betrachten.
,Wij begrijpen, dat op sommige neven-
punten alle liberalen het niet eens kun
nen zijn, immers de liberalen hebben
geen programma buiten hetwelk er gee-
ne zaligheid mogelijk is, we begrijpen,
dat o\er die nevenpunten uiteenloo-
pende meeningen besfaiii, tegenstrij
dige besprekingen plaats hebben, maar
het hoofddoel blijft hetzelfde, het hoofd
programma is onveranderlijk en niet
een liberaal heeft er ooit aan gedacht,
dat hoofdprogramma te verloochenen
omdat hij van dat oogenblik af ophoudt
liberaal te zijn.
Vrijheid van geweten,
Vrijheid van eerediensten,
Vrijheid in alles en voor allen, en
V erdraagzaamheid
Verbetering van liet lot der werklieden,
Verpichtend onderwijs.
Ziedaar de hoofdpunten welke door
eiken liberaal als het minima van pro
gramma worden aanvaard en zij allen
die naar de verwezelijkiug daarvan
streven zijn soldaten van het groote
liberale leger.
O, we weten het wel, het verschil van
karakter, het verschil van opvatting
het verschil van maatschappelijken
stand, het verschil van nering, het ver
schil van omgeving maken dat de eene
liberaal over bijzaken niet denkt als de
andere, omdat de liberalen geene on feil
baarheid hebben die hou als poesjenel
len knikken doet, gelijk dit bij de kle-
rikalen het geval is.
Maar,
Juist omdat we liberaal zijn juist
omdat we verdraagzaam zijn, mogen wij
de andersdenkende vrienden niet als
ontrouwen aanzien. Wie niet met den
vijand heult, wie stout en boud zich in
Aalst liberaal noemt, in een woord, wie
de groote princiepen niet verloochend
heeft en medestreeft naar den triomf
der blauwe vlag is een goed liberaal.
Niet i^der heeft over de wijze waarop
de bevestiging der liberale princiepen
moet bewerkt worden dezelfde meeniug
maar, dat is geene reden om elkander
in den ban te slaan, en tot uitsluiting te
doemen. Er gebeure wat wil, al de aan
hangers der
Vrijheid van geweten
Vrijheid vau eerediensten
Vrijheid in alles en voor allen
Verdraagzaamheid
erbetering van het lot der arbeiders
Verplichteud onderwijs.
Zijn en blijven onze vrienden, zij al
len zijn liberalen, geschaard onder de
vlag van Vrijheid,Wetenschap en Voor
uitgang. Van hen allen willen we uen
:olk zijn en tot hen allen richten wij
ons om ons te helpen in den strijd, dien
Ave tegen zielsdwang en geestverstom
ping voeren.
Wij onderzoeken niet wat er moest
gedaan worden en niet gedaan werd.
Iet verleden heeft geen keer, en wij
zijn vijand van het zagen. We zeggen
:ot de personen en tot de maatschap-
rijen Zijt ge liberaal strijdt met ons
zijt gij het niet gaat elders en schaart u
rij de kazakkeerders. Er zullen er ee-
nigen meer zijn in de stad, ziedaar alles.
Reclit door Zee.
We gaan recht door zee en maken
jeene omwegen. Als eene maatschappij
zegt we zijn liberaal, groeten wij haar
welkom als die maatschappij heur
woord eet of niet weet wat ze wli, zeg
gen wij gaan heen we zullen strijden
met of zonder u, maar nooit den strijd
opgeven.
Wat we zeggen van de maatschap
pijen is ook toepasselijk op de personen.
Alle liberalen zijn oi ze vrienden en of
ze hier of ginder werkzaam zijn is oub
totaal onverschillig. Het schreeuwen en
tieren tegen sommigen keuren wij vol
komen af, niemand moet uit de liberale
rangen verwijderd worden, die er plaats
wil in nemen.
Het is om dat doel te bereiken dat wij
ons zullen beijveren. We willen alle
liberale maatschappijen, alle liberale
burgers en werklieden tot een machtig
leger samenscharen om bij do eerste ge
legenheid storm te loopen tegen al wat
klerikaal en achteruitkruiper is.
Moed.
Liberalen, doet als wij, Vereenigt u
ziet de toekomst in met vertrouwen en
laat het verleden rusten. In 't verleden
hebben wij menige nederlaag te verdu
ren gehad maar, die hebben ons niet
verpletterd, door vrijheid en tweedracht
zullen we weder groot worden, en de
zegepraal behalen op het klerikalismus
dat van alle zijdon aan 't verbrokkelen
is.
De Redactie.
De priesters in Amerika verschillen hemels
breed van hunne broeders van Europa en be-
zonderlijk van de priesters van ons land.
De overgroote meerderheid onzer priesters
zijn de politieke steunpilaren der Oü Bewaar
ders, zijn onvermoeibare kiesdravers en stel
len bladen op waarin slechts haat en wrok
gepredikt wordt in plaats van liefde en christe
lijke genegenheid
In Amerika is bet geheel anders, daar pre
diken de priesters de verdraagzaamheid aan,
daarvindt men bisschoppen zooals Mo ns igneur
Gibbons, Monseigneur Ireland, Monseigueur
Keaue en anderen, die den eerbied voor ieders
overtuiging aanbevelen, daar, reiken de katho
lieke priesters de hand aan de protestautsche
dominees en houden met de geestelijken van
andere godsdiensten congressen om over den
wereldvreden en verdere belangrijke punten
te beraadslagen.
In Amerika zijn de priesters liberaal in den
vollen zin van't woord, zijn toonen door hun
voorbeeld, dat alle menschen broeders zijn,
en dat niemand, dient veracht of verstoo-
ten, vervolgd of uitgehongerd te worden om
zijne godsdienstige, politieke of filosofische
meeningen. Monseigneur Irelaud, zegde in
eene preek in politiek behoeft de wereldlijke
zich niet te bekommeren om de meeniug van
den priester noch den priester om de mee
niug zijner overheid.
De priesters zijn liberaal in Amerika, zij
kennen een voorschrift dat al de andere ver
dringt IfeuiiM elkander als broeders. Ook in
Belgie heeft men vroeger zulke priesters ge
kend, jongens uit net volk welke door de titels
eerwaarde, zeer eerwaarde, hoog eerwaarde,
monseigneur enz. enz. niet verblind werden
en dachten dat het volk iets meer behoeft, dan
godsdienstige praktijken dat het onderwijs
en vrijheid moet genieten.
Zulke priesters zijn er thans niet meer, het
priesterschap is immers geene roeping, maar
eene positie, eene positie om geld, gemak en
eer te genieten. Mochten er zijn die meer voor
waarts willen, hun ontslag hebben ze op voor
hand geteekend en het wordt hen van hooger
hand onder den neus gehouden, als eene be
dreiging de arme priester zou slechts armoe
en gebrek te gemoet gaan.
Vroeger, ja, ontmoette men hier en daar
een dier priesters, welke zich nooit aan die
slavernij hadden kunnen onderwerpen die te
gen misbruikeu en verkeerdheden de stem "lier-
ven verheffen maar ze werden, niettegen
staande hunne kundigheden, niettegenstaande
huuae deugden gebannen naar het een of ander
verloren hoekje, waar ze in bekrompheid
wegkwijnden, of in onbeduidende bezigheden
afleiding zochten.
Wij zeggen piet, dat die priesters liberalen
waren maar zeker is het dat zij met moeite
den last der slaafsche gehoorzaamheid torsch-
ten, en met fierheid soms opkeken tegen dege
nen, die alleen door voorspraak, omdat ze
eenen grooten naam voerden, of omdat ze
machtige familiebetrekkingen hadden tot hoo
ger geestelijke ambten waren opgeklommen.
Ik heb Meester Lieven gekend paster te
Woubrechtegem. Het was een man met uitge
breide kennissen, die een tiental talen sprak en
schreef maar die voor zijn rondborstig karak
ter, voor zijne ergernis tegen de bekrompen
heid en voor den afkeer welke hij voor som
mige gebruiken had getoond naar dat uithoek
je van Vlaanderen was gezonden.
II. Een Bisschop door den Paus
gestraft.
In het Vatikaan kon men de verdraagzaam
heid der Amerikaansche priesters niet lijden.
In Amerika worden de priesters over 't alge
meen niet betaald door het goevernement ge
lijk ia Belgie en in do andere landen van Eu
ropa zij zijn dus onafhankelijk van de Staat
en het kan hen dan ook weinig schelen of deze
of gene partij aan het bewind is.
Maar de godsdienstige beweging wordt er
door het Heilig Collegie van Leo XIII met
angst gevolgd sedert eer ige jaren zijn bijna
al de priesters van Amerika aanhangers ge
worden der onzijdige school, zoozeer door onze
priesters gedoemd, zi^ gaan zoover de ver
draagzaamheid als de schoonste der deugden
op te hemelen.
De heilige Vader, paus Leo XIII heeft met
de kardinalen van zijn Hof de zaak overwogen
en besloten, dat er aandien toestand kort en
goed een einde moet gesteld worlen.
Aan het hoofd der liberale prelaten en
riesters staat benevens Monseigneur Ireland,
onseigneur Keane, rector der Universiteit
van Washington die door al de studenten om
zijne vrijzinnige strekkingen wordt bemind en
geëerd.
Leo XIII heeft Monseigneur Keane afgesteld
van zijne bediening van rector, in eenen brief,
die uitmunt door zoetsappige schijnheiligheid.
Zoo doet de boer die zijn hondje beu is,
hij liefkoost het, hij vleit het, hij streelt het,
geeft 't allerlei zoete namen, stopt het met veel
gefleem en een dikken steep in een zakje, dat
hij dicht toetrekt en gooit het voorzichtig in
't water, prevelend God zegene u, ik benoem
u opzichter van den waterkant.
III. Brief van Paus Leo XIII.
Aan onzen hoogeerwaarden broeder Jan-
Jozef Keane bisschop van Ajasso.
Hoogeerwaarde broeder, apostolische groet
en zegen.
Het is de gewoonte, dat degenen, die be
noemd worden, om de katholieke universiteiten
voor te zitten niet bes'eudig in bediening
blijven... het heeft ons goed geschenen van die
gewoonte niet af te wijken en tenen anderen
te noemen in de plaats, die Gij zoo waardig eü
ijvervol hebt vervuld. Maar omdat uwe per
soonlijke waardigheid er geeD hinder zou
van hebben, hebben wij besloten u tot den
rang van Aartbisschop te benoemen.
Vol bezorgdheid voor Uw toekomstig welzijn
I laten Wij U de keuze in uw vaderland te olij
ven of naai Rome te komen waar wij U een
gevoeglijk inkomen zullen aanleggen opdat Gij
betamelijk zoudt voortleven.
Wij hebben het vastvertrouwen, hoogeer
waarde broeder, dat Gij met 'olledigen goeden
wil onze beslissing zult aanvaarden.
Ten bewijze onzer genegenheid verleeiien
wij U onzen rpostolischen zegen.
Gegeven te Rome, bij SintPieter, den 15
September 1896, het 19d"jaar van ons Ponti
ficaat.
Leo XIII Paus.
Daarmede was Monseigueur Keane opgela
ten. Hij wenschte noch eeretitels, noch hoogere
ambten, hij was aan zijne bediening gehecht,
ij er zich op zijne plaats voelde
veel goeds verrichten kon.
De beslissing van den Paus heeft in heel
Amerika groote opschudding verwekt en is niet
van aard de prestige van het Pausdom ia
Amerika te verhoogen of de nieuwere strekking
onder de geestelijkheid te keer te gsan. De
priesters verbergen hunne verontwaardiging
nieten de New-Yorck-World amerikaansch
dagblad verhaalt, dat Monseigneur Gibbons
zegde
Ik ben een man, die niet gemakkelijk aan
gedaan is maar nu gevoel ik eene smart, die
ik nog nooit in een leven vol smarten heb ge
voeld. Hij sprak deze woorden bijna 8Dik-
kend uit, hij was bleek en de tranen liepen
langs zijne wangen.
Waarlijk Paus Leo XIII heefd geen geluk
zijne encykliek, Rerum novarum, heeft in
plaats van vrede te brengen, den twist in het
klerikale kamp aangevuurd, de afstelling van
bisschop Keane, zet het katholiek Amerika
overhoop en in Europa steken eene reeks
priesters het hoofd op, die als pastor Charbon-
nel, Lemire, Naudet en anderen een beteren
weg op willen, dan de tot nu toe gevolgde
a chteruitkruipersbaan.
pr
M
In elk goed huisgezin moeten de leden, die
hun loon inbrengen, het recht hebben een
woordje mee te spreken in 't bestuur van het
gezin waar dat geene plaats heeft is het hoofd
der familie een tiran, ofwel er heerschen ge
durig twist en tweedracht.
Een vader en een zoon werken vlijtig, geheel
de week de moeder beheert de penniugeD en
bestuurt het huisgezinzoo men het echter eene
goede moeder kunnen noemeD, die tot haar
echtgenoot en tot haar zoon zeggen zou, be
moeit u met niets, ik alleen ben hier de baas,
ik heb uweu raad niet van doen.
En als de vader vraagtmaak tegen middag
eens zulke of zulke spijs gereed of als de zoon
zegt ik heb een paar schoenen noodig, ant
woordt de moeder aan beiden Zwijgt daar,
ik weet best wat ge noodig heö, ik draag voor
alles zorg en wat ik doe is wel gedaan.
Waar het zoo gaat, heerscht oneenigheid,
achterdocht en wantiouwen, er wordt gekevrn,
ja weieens gevochten, dat het stof in de gebu-
ren vliegt.
Gelijk bet wezen moet in een eenvoudig
huisgezin, moet het ook zijn in't bestuur van
gemeente, provincie en vaderland. Al wie zijn
aandeel draagt in de lasten, al wie er plichten
heeft te vervullen, moet ook het richt hebben,
in 't bestuur vertegenwoordigd te zijn.
De evenredige vertegenwoordi ing is het
eenige rechtvaardige stelsel, waar de tegenpar
tij niet vertegenwoordigd is en geen kontrool
kan uitoefenen op het beheer der openbare
zaken, dringen konkelfoes en kozijntjesAiukel
binnen, 't zij in kort 't zij in 't lang en de be
sturende partij ontaardt niet zelden in eene
coterie die de penningen van T gemeenebest
besteedt ten bate der vriendjes.
De Oude Bewaarders zijn hardnekkige te
genstanders van de Evenredige Vertegenwoor
diging. Hoe kan het anders, ze bestrijden al
wat rechtvaardig is. Wij zijn de bazen, roepen
ze, try weten wat het land noodig h eft, wij
zorgen voor alles, wij doen alles en wat we
doen is wel gedaan. We zitten alleen, waarom
zouden we hier anderen laten binnen treden,
om ons i ij elke domme streek op de kneukels
ie tikken.
Alle coleriemannen zijn vijanden van de
Evenredige Vertegenwoordiging De oude be-
I wa irders schrikken er voor als voor de pest en
de socialisien van Bergen zija de oorziak ge-
werst, dat de Evenredige Vertegenwoordiging
j iu ue Kamers werd verworpen.
