11 de Jaar.
Nummer 50
Zondag 13 December 1896.
LIBERAAL WEEKBLAD VOOR
Speelkoten.
Het Geweten.
I
mrnm
Abonnementsprijs
4 fir. voor de stad
4 fr. 50 voor den buiten
PRIJS PER NUMMER 10 CENTIEMEN
vmrop betaalbaar
Men abonneert zich op alle postkantoren voor den buiten voor de stad, ten kantore
van het blad, 32, Vrijheidstraat, 32 AALST.
HET ARRONDISSEMENT AALST
Gewone, 15 centiemen «i-,,!,-.».»
Prijs der Annoncen J Reklamen 75 centiemen per drukre9<>1
Vonnissen op de derde bladzijde1 frank.
Men maakt melding van elk werk waarvan een exemplaar aan het blad gezonden wordt
Handschriften worden niet terug gezonden.
Nee spe nee metu.
AALST, 12 DECEMBER.
De nieuwe inschrijvers
welke een abonnement ne
men op DE DENDERGALM voor
geheel het jaar 1897, bekomen van nu af
ons blad kosteloos.
Komt bij komt bij Gij jakhalzen
der tortuin, hyena's van den publieken
rijkdom, vampiers van 't geluk der huis
gezinnen, gieren van anker en zon top
ten, trommel en stopsel. Komt bij
in één worp kunt ge rijk worden, in een
draai kunt ge uwe toekomst, uw leven,
uwe ziel verspelen.
Zoo roepen de ridders van de kaart,
de makelaars van 't gromtapijt,de schui
mers van 's werkmans loon, de bloed-
spinnen van doorgeleefde edelen, van
rijk geworden jonkers, van onbedachte
burgerszonen.
Komt bij komt bij waagt een duit,
een cent, een goudstuk, een bankbrief
Een twee drie wie doet er mee,
geld die kaarten heeftMessieurs, faites
votre jeu Ia de kroeg waar de jenever-
drouken werkman zijn loon verspeelt,
(het brood van vrouw en kinderen) in
de herberg waar do burger driftig de
kaart mengelt voor frank- en vijffrank-
«tukken, in de rijkversierde salons waai
de kroepiers de goudstukken en bank-
brieveu der verblinden van het high-life
oprakelen, is het spel even onzedelijk,
even slecht, even beestig. Het is goed,
dat de wet daaraan paal en perk stelle
en die plaag te keer ga, opdat ons diep
gevallen Belgie weldra niet aanzien
worde als het groote speelkot der we
reld, als het rendez-vous van alle schui
mers, gauwdieven en stroopers, lagere
en hoogere schurken der heele samen
leving.
Ja, dat is goed. Maar de staat moest
beginnen, met het waagspel af te schaf
fen waaraan hij alle mannelijke Belgen
verplicht deel te nemen, waagspel waar
bij geen enkele iets winnen kan, doch
waarbij velen lijf en ziel kunnen ver
liezen.
Nog drie maanden en honderden ge
meentehuizen worden in speelhuizen
veranderd, waar hooge ambtenaren het
spel voorzitten, den trommel draaien en
duizenden jongelingen een nummer zul
len trekken.
De inzet is stipt bepaald en wordt op
voorhand gemeten, het geldt het lijf der
jongelingen. Manken, scbeeven, krom
men, blinden en dooven kunnen in die
loterij niets verliezen, hunne mismaakte
lichamen worden afgekeurd gezonde,
krachtige, sterke mannen geven er hun
lijf tot prijs... de mogelijke winst is O.
Indien het vaderland een zoo duur
baar pand is, een zoo groote schat, een
zoo heilig erfgoed, dat ieder het uit
plicht verdedigen moetis de bloedlo-
ting dan niet het onzedelijkste van al de
waagspelen Voor het vervullen van
een plicht wordt in eene beschaafde
samenleving niet geloot.
Loten vader en moeder om te weten
wie voor het huisgezin moet werken
loten brave kinderen om te weten wie
er voor de oud geworden vader en moe
der zal zorgen, loten deugdzame
menschen om te weten wie er de ramp
zaligen eene aalmoes zal bieden. Waar
om dan moeten goede burgers loten om
te weten wie het vaderland verdedigen
zal, de eenen gedurende een jaar, ande
ren gedurende vier jaar, naar gelang de
fatazij der heeren die u naar dit of dat
regiment zenden.
Dat elk zijn plicht doe, dat men den
dienst op het onmisbaar minimum bren-
ge. Een bevoegd officier verklaarde, dat
men van de Congolaoders in drie maan
den perfekte soldaten maakt. Zijn de
Belgen dommer dan die zwarte Afrika
nen Als het vaderland te dienen een
plicht is, dat men ieder dwinge dien
plicht te vervullen, maar dat men die
verdediging niet toevertrouw© aan een
trommel, waar het noodlot de ongeluk-
kigsten tusschen zijne klauwen grijpt,
en de rijken toelaat de kans en den bur
gerplicht met een handvol geld af te
koopen.
Komt bij komt bij roept het staats
bestuur Gij allen die 20 jaren zijt, komt
jij hier staat de trommel, waaruit gij
een nummer zult trekken, dat over uw
lijf en uw leven, over uwe toekomst,
over de ellende van uw huisgezin over
de smart en 't verdriet uwer ouders zal
beslissen-.
En zij die weigeren naar het speelhol
te gaan, de hand in den vervloekten
trommel te steken, deel te nemen aan
het vermaledijde waagspel van plicht
of geen plicht, zullen door de gendarmen
gevat eu in't gevang worden gesleurd,
gelijk weleer de boeren van Vlaanderen
door den kop werden geschoten omdat
zij weigerden zich te onderwerpen aan
de Frausche revolutionnairs, die de
bloedloting en de plaatsvervanging den
Belgen hebben opgedrongen.
Weg met de speelkoten, weg met de
tuischers, weg met de waagspelen anker
en zon, wit en zwart, paar of onpaar
weg met dan trommel en de zielhon-
derij.
Alleman arm en rijk, gelijke burger
rechten en gelijke burgerplichten. Ge
lijk voor de stembus, gelijk voor de
ratatoeille, die nu alleen door de arme
dompelaars in de kazernen wordt bin-
nengekropt
De priester in de politiek.
Het was zoowat sedert lang onze meening.
We zijn nochtans gelukkig onze meening door-
de bewarende gazetjes bevestigd te zien. Zij
geven uitleggingen over de rol van den priester
in de politiek
De woorden en daden van sommige priesters
hadden ons de gelegenheid gegeven te bestati-
gon, dat zonder aanzien voor de godsdienstige
belangen, de priesters in bet algemeen zich
met iijf en ziel iD den politieken strijd werp u.
Aldus de bemoeiing der Aalsterscbe geestelijk
heid iu den kiesstrijd vau 1895, waarin libera-
relen en katholieken zich op bestuurlijk ter
rein hielden, met een zelfde programma dat de
dompers aan de liberalen hadden ontleend en
waarin de christene demokraten met zoovee!
woede werden bevochten als de iberaleu.
Hij die beweerd zou hebben dat de kiezing van
M. Achilles Eeman en zijner vrienden onont
beerlijk was voor de belangen der Roomsch-
kathoiieke, apostolische Kerk, ware voor een
snul aanzien eweest.
Indien we zekere bladen gslooven, dan zijn
de priesters luiten hun priesterlijk ambt
nog belast met eene wezenlijke politieke zen
ding.
Daalt de strijd op politiek gebied neder, dan
moet hij (de priester) en zal hij staan op de
eerste plaats der onverschrokkenen Dender-
bode 19 nov. 1896),
Bravo bravo Nu is e> Diet meer aan te
twijfelen, de onverschrokkenen die wij aan
't werk hebben gezien gedurende de kiesbewe
ging waren eenvoudige politiekers, die ons a's
jotitiekers eu niet als priesters den oorlog
aandeden.
Als de priesters denken, dat die rol hun past
kunuen ze voortgaan, maar wanneer ze den
politieker spelen zou de deftigheid hen moeteD
verbieden de godsdienstige gevoelens tegen ons
uit te buiten, en de gewetens te knellen ten
voordeele hunner politieke vrienden.
Wij houden staan, dat ze in dat spel hun
eigen aanzien en de waardigheid van den gods
dienst in gevaar brengen, daar vele lieden den
godsdienst met de priesters vereenzelvigen.
Dat men rekening boude der schandalen
onzer laatste gemeentekiezingeu. Ziet ht be
drog, de omkooperij, den dwang op bet kie
zerskorps, de veroordeelingen die 12 propa
gandisten hebben getroffen en in wezenlijkheid
vallen op de bezon-lerste leiders van de kliek.
Ziet, den gemeenteraad gesproten uit deze
kieziugen in eenen toestand zonder voorgaande
in ons land, die sinds lang zijn ontslag moest
genomen hebben voor de wuardigüeid en de eer
van ons bestnur.
Men zegge ons of de medewerking van pries
ters aan zulke verlagende zegepralen van
aard is om den Godsdieust te verheffen. Denkt
men ilat het hem voordeelig is dat zijne die
naars zich mengen in dergelijke loensche avon
turen.
Wij hopen dat de geestelijken eindelijk zullen
begrijpen, dat zij op eeneu gevaarlijken weg
zijn en dat de ondersteuning welke sommigen
vaD hen inde politiek genieten,eindigen zal met
nadeel te berokkenen aan hun karakter, zoo
wel als aan de heilige zaken welke zij gelast
zijn te verdedigen.
Als de straatbengel een schoothondje
een verraderlijken schop geeft onder
den staart en het diertje huilend en jan
kend wegstuift, ajie a-jie üajie!!,
grinnikt de kleine sater en roept spot
tend Ge moet niet bedanken Azor,
't is geren gedaan. Die bengel heelt
geen geweten.
Het geweten is den mensch ingebo
ren doch het is meer ontwikkeld, het is
levendiger bij de meer beschaafde wat
niet belet, dat er tusschen de beschaaf
de menschen lieden zijn, bij wien bet
geweten, door eerzucht, geldzucht,
dronkenschap en andere ondeugden
gansch in den doofpot geraakt.
Een eerlijk man zal wroeging van
't geweten hebben over elke daad, die
den toets der rechtvaardigheid niet kan
doorstaan, 't zij die daad de politiek of
het privaat leven betreft. Eene inwendi
ge stem zal hem zeggen Gij doet
slecht gij doet slecht hij zal die stem
aanhooren, hij zal zijn misslag herstel
len indien hij wezenlijk eerlijk is.
Wanneer een volk echter verdwaalt,
wanneer zelfs zijne leiders in publieke
aangelegenheden volstrekt bewijs geven
van gewetenloosheid is dat volk op den
weg der reactie,op de baan van zedelijk
en verstandelijk verval.
Want men vergete niet het geweten
verstompen ten aanzien en bij wete van
iedereen de consiencie verdooven door
schaamteloos politiek bedrog en omkoo
perij het goede zaad versmachten in
de harten der menigte, door om reden
welke van iedereen geraden wordeu,
publiek te verloochenen wat men vroe
ger aanbad, te verachten wat men
i vroeger vereerde, met modder te wer-
I pen wat men vroeger liet ozend om
helsde men vergete niet dat zulke da
den het peil der openbare zedelijkheid
doen 'i len, en eenen 1 er .>rf>-lijken in
vloed hebben up de levendigheid van
't geweten in private omstandigh den
werk, handel, nijverheid.
Wel zeggen de eeuvoudige men
schen, als men ziet wat zij doen hoe
zij liet aanleggen om macht en aanzien
en plaatsen te bekomen, waarom zouden
wij dan zoo nauw moeten kijken om
ons dit of dat profijtje aan te schaffen
ten koste van den gebuur, of den klant,
of den patroon Want over 't algemeen
maakt het volk geen onderscheid tus
schen oneerlijk in politiek of oneerlijk
in handel en het volk heeft gelijk.
Een politieke bedrieger is en blijft
een bedrieger en zijne verooordeeling
moest dubbel onteerend zijn, eerstens,
ten aanzien van 't beJrog dat hij pleeg
de, tweedens ten aanzien der uitge
strektheid van zijn vergrijp, dat immer
driedubbel uitwerksel heeft a) recht
streeks op het onderwerp van 't bedrog,
b) tegen de partij welke bedrogen
wordt c) tegen de gemeenschap, die ten
gevolge van 't bedrog niet zelden aan
gansch onbevoegden onderworpen blijft.
In ons land is het zedelijk peil sedert
eenige jaren fel aan het dalen, omdat de
wetten door hunne belachelijke inwik
keling als 't ware tot voetzuil dienen
van de politieke oneerlijkheid, b. v.
de kieswetten, het meervoudig stem
recht enz. en omdat door den gang dien
de zaken nemen de judassenj als een©
engelachtige deugd wordt gehuldigd.
Ze worden legioen, de kerels, dia
hun geweten tot opneemvod hebben
verwrongen en er nu dit dan dat mede
opdweilen tot het volkomen versleten
geraakt en bij den eenen of anderen
koopman van lompen en beenen terecht
komt.
Juist dezen zijn het die zich het
meest op hun geweten beroepen, en het
klinkt gedurig Mijn geweten is zuiver
(blanco), mijn geweten is gerust, (lijk
een doodpaard) mijn geweten zwijgt,
(sedert lang zegt het niets meer) mijn
geweten verwijt me niets, (natuurlijk)
mijn geweten patati en mijn geweten
patata. Zij hebben het geweten zooveel
gebruikt, dat het geheel dood is en een
kreng is geworden.
De meest gewetenlooze kerels voelen
daardoor alleen de behoefte om gedurig
van hun geweten te spreken gelijk de
gekende leugenaars gedurig zweren,
dat ze de waarheid zeggen en de groot
ste bedriegers gedurig boffen op hunne
eerlijkheid en deftigheid.
Maar al dat volkje is gekend en me
nig braat en ordentelijk mensch gaat er
voor uit den weg uit vreeze zich aan
't geweten, of de waarheid en den eer
lijken handel dier tandentrekkers te
bevlekken.
Dat kunnen wij niet. Het is onzen
plicht de kwalen der samenleving te be
strijden, de besmetting er uit roeien en
de vuiligheid al is ze soms walgelijk in
den puoiiekeu mestput der verachting
te smijten.
De Hnisremedie.
Do gal verdrijvende Pillen Depratere zijn
oen wonderbaar geneesmiddel tegen alle onge-
1 steldhedeu van lever eu maar, zij hebben een
j afvoer mde en eetlust verwekkende kracht die
I zonder weerga is, zij zijn eene huisremedie
zonder gelijke, zij zijn het behoedmiddel te
gen de inweudige ziekten.
OPGEPAST. Dat u de pillen Depratere en
geene andere egeven worden. Overal 1,50 de
doos Alg. dépot Aph. Depratere, Oostende.
A
