U5
162<le Jaar.
Nummer 5
Zondag 31 Januari 1897.
Zondagrust.
De Wet De Vriendt.
Hosanna
LIBERAAL WEEKBLAD VOOR
Abonnementsprijs
4 fr. voor de stad
4 fr. 50 voor den buiten V°nr0P betaalbaar
PRIJS PER NUMMER 10 CENTIEMEN.
Men abonneert zich op alle postkantoren voor den buiten voor de stad, ten kantore
van het blad, 32, Vrijheidstraat, 32 AALST.
e
HET ARRONDISSEMENT AALST
Gewone, 15 centiemen
Annoncen per drukregel.
Reklamen 75 centiemen r
Vonnissen op de derde bladzijdefrank.
Men maakt melding van elk werk waarvan een exemplaar aan het blad feioadzi wsrit
Handschriften worden niet terug gezonden.
Nee spe nee metu.
AALST, 30 JANUARI.
M. Vau den Peereboom kreeg eens
het karnavalgedacht alle postzegels te
voorzien van hielen of polivien waarop
te lezen staat 's zondags niet te bestellen.
Zulke kuren worden in alle handelshui
zen en door de brie vendragers voor gui
tenstreken uitgemaakt, die niemendalle
hebben bijgedragen om de zondagrust
te bevorderen. Ik ken handelshuizen,
katholieke zelfs, waar de loopjongen
gelast wordt al de hielkens af te scheu
ren, en ik heb persoonlijk des zondags
brieven ontvangen, waar het zwanspoli-
vieken nog aan den zegel vast was.
Indien wij de zondagrust wenschelijk
vinden en een handje toesteken om ze
te bekomen is het niet om ze op vas
tenavond- of karamellen briefjes te
drukken lijk generaal Boem het doet
ook niet omdat de zondag eene bewe-
ginglooze, doode dag zou worden als in
Engeland maar omdat elke werkman,
elke bediende ten minste om de zeven
dagen een rustdag hebben zou, om zijne
lichaams- of geesteskrachten te herstel
len.
We wenschen ook dat in alle nijver
heden, in alle handelshuizen de zondag
als rustdag aangenomen worde, waar
zulks mogelijk is. Men kan echter niet
vergen dat in alle industries het werk
zou stil gelegd worden des zondags.
De landman, de steenbakker, de brou
wer en eene menigte andere nijveraars
kunnen des zondags niet volledig sta
ken, zoomin ahi handelshuizen van
eenig belang verlof kunnen geven aan
al hunne bedienden.
De gedwongen zondagrust zou eene
geheele ontreddering teweeg brengen in
onzen handel en in onze gebruiken.
Geene reizen meer, geene brieven, gee-
ne dagbladen, alles zou moeten rusten,
alles zou stil liggen, alles zou levenloos
«chijnen als een graf.
Zeker de zondag is verkieslijk, omdat
hij als rustdag in de zeden der Europee-
ache volkeren der (Turken en de Joden
uitgezonderd), is gedrongen maar op
dien dag alle bedrijvigheid doen ver
dwijnen, ware tegen de redelijkheid
aandruischen en het doel voorbijstreven
dat men zoekt te bereiken.
We begrijpen dat de katholieken de
zondagrust eischen met het doel den
dag des Heeren te doen vieren, zoowel
of nog meer dan om aan de afgesloofde
werklieden een dag verpoozing te jon
nen, doch zulks hindert ons niet, het
einddoel is het zelfde, en we willen er
niet over twisten of het volgens Gods
gebod, eer den Sabbatdag, dan den
Zondag is die men vieren moet.
Evenwel mag men in niets uitsluitend
te werk gaan. Men zou de reizen moe
ten bevoordeeligendoor prijsverminde
ring op de zondagtreinen, men zou het
uitventen, uitdeelen en verzenden van
boeken, bladen en tijdschriften moeten
veroorlooven, men zou het inrichten
van wedstrijden moeten bevoordeeligen,
welke de lichaams- en geestesontwikke-
lingten doel hebben, in een woord trach
ten, dat onze zondag niet gelijke aan den
zondag der Engelschen.
Daardoor alleen zouden 'b zondags een
aantal lieden aan het werk moeten blij
ven terwijl anderzijds de wet de nij
verheden zou bepalen, welke een zeker
getal werklieden 's zondags mogen ge
bruiken om de schade te voorkomen die
voortspruiten zou uit eene volledige
Btaking.
Wanneer die werklieden dan toch
hunnen rustdag zouden genieten ware
bet kwaad niet groot en de arbeiders
zouden er zich spoedig aan geweonen.
Dat men van die kwestie weeral gee
ne kwestie van godsdienst of boetiek
make dan wordt er nooit een plan ver
wezenlijkt. De Roomsche Kerk zelf kan
zich niet verzetten tegen het noodzake
lijk zondagwerk van eenigen, vermits
zij het nu reeds met veel toegevendheid
toestaat aan de houders en bedienden
van hotels en koffiehuizen, aan bewa
kers en bediendeu van boekerijen en
museums, aan de boeren in oogsttijd,
enz.enz.
Katholieke en liberale bladen ijveren
voor het invoeren der zondagrustka
tholieke en liberale mannen van gezag
slaan de handen in elkaar, om diescboo-
ne hervorming voor de werklieden te
bekomen.
Slechts hier en daar een kliekgazet,
orgaan van kazakkeerders, wil weeral
den godsdienst daarin mengen en aldus
de verwezenlijking van de zondagrust
beletten ten nadeele van het werkvolk.
Het wetsvoorstel De Vriendt strekkende om
aau den V'laamscheu tekst der wetten een of
ficieel karakter toe te kennen, heeft een heelen
storm verwekt in het kalme Belgie. De Walen
huilen en tieren alsof ze levend gevild werden
en de Flaminganten schreeuwen nog harder.
Onderzoeken wij de zaak met koelen bloede.
Huilebalken en muilperen uitdeelen kan niet
voor argumenten gelden, en waar men geene
kalme redeneering hoort of hooren wil ia 't on
mogelijk partij te kiezen.
Wie heeft in 1830 de omwenteling doen los
barsten De Walen en de priesters. De Walen
omdat het Nederlandsch de officieele taal was.
De priesters omdat Nederland protestansch
was. We vatten de twee oorzaken dus samen
rassenhaat, godsdiensthaat.
Zeker waren vele grieven zeer gegrond,
maar dat ze zoo erg waren, een losscheuring
van Nederland volsterkt noodzakelijk te maken
is onwaar en den veldtocht tegen het Hol-
landsch goevernement gericht beoogde ook die
losscheuring niet in don beginne.
Slechts wanneer de gebeurtenissen door de
koppigheid van koning Willem tot geweldda
den versloegen en de beweging in een waren
burgeroorlog ontaardde werd de verzoening on
mogelijk.
Onder het Hollandsch bestuur was het ge
bruik van het Nederlandsch in de administra
tie verplichtend in Vlaamsch-Belgie, (niet in
de Walen) welnu men zag boeren uit de Kem
pen eene petitiie teekenen om bet gebruik te
vragen der Fransche taal. Van de talrijke on-
derteekeuaars waren er geen dozijn die Fransch
kenden.
De omwenteling borst los wij betreuren
niets, we zeggen de feiten zooals ze zijnj. Bel-
gie's onafhankankelijkheid werd uitgeroepen.
Talrijke Vlamingen stODden de Waleu dapper
terzijde. Doch iü het Vlaamsche Land waren
de orangisten talrijk gebleven vooral onder de
beschaafde, vooruitziende burgerij
Ia al de Vlaamsche steden Gent, Aalst enz-
was orangist synoniem van liberaal tot om
streeks de jaren 40. De Vlamingen bekwamen
wat zij voor de Walen en met de Walen ge
vraagd hadden en waarvoor da heideboerkens
van Moll Westerloo en andere verlichte plaat
sen hadden gepetitiuineerd Fransebe wetten,
Fransche rt-chtbanken, Fransche officiers,
fransche doeaniers, fransche gendarmen. Men
viel aldus, van het eene uiterste in het andere,
waarop vroeg of laat de reactie moest volgen.
De Vlamingen werden veroordeeld in eene
taal welke zij niet begrepen, hunae zonen wer
den in het leger bevolen door oversten wier
taal z« niet verstonden, ze werden aangehou
den door mannen die hun da reden der aan
houding niet verklaren konden. Het Vlaamsch
werd als eene antipatriotische taal met minach
ting bejegend en het Vlaamsche volk evenzoo
Coucke en Goethals werden in 't Walenland
schuldeloos veroordeeld ter dood omdat de
rechters heu niet verstaan hadden. Is dat niet
afgrijselijk.
Het Vlaamsche land werd door de Staats
besturen geheel vergeten. In voorgaande eeu
wen was Vlaanderen in beschaving, in kunst
in wetenschappen het Walenland verre voor
uit. Doch na 1830 vergat men het Vlaamsche
volk, reeds lang had elke Waalsche gemeente
hare wel ingerichte volksscholen, als in Vlaan
deren nog overal meesters waren van kruisken
a. b. c. aan 1 cent per dag en per leering.
In 't begin van 1870 b. v. waren iu ons ar
rondissement nog talrijke gemeenten waar
geene regelmatig ingerichte school bestond.
De Collegien, peusionuaten, middelbare scho
len, en hoogere scholen waren uitsluitend
frausch. Men leerde latijn en grieksch, maar
V laamsch niks Is het dan te verwonderen, dat
Vlaanderen ten achteren is gebleven.
We willen niet stiluouden bij de bewering
van sommige Walen, die zeggen het Neder
land is geene taai. Het is te dwaas met inen-
Hcheu ie redetwisten over iets, dat ze niet ken
nen en verklaren niet te kuuuen loeren, ze sam-
melen niets dan baarkappers-protokollen,
waaraan ernstige lieden geene aandacht ver-
Renen.
Is er iemand, die in gemoede zou durven
staande houden; het is niet weusehelijk, dat
alle bedienden, rechters enz. welke het publiek
ten dienste moeten staan, de beide landstalen
kennen Zijn de Walen dommer dan de Vla
mingen
Waarom dan zoo uitvaren tegen de Vlamiu-
en, welke in Belgie de overgroote meerder-
eid zijn. Worden de Walen hier slecht beje
gend Er zijn in Aalst vele Walen, moeten zij
niet zeggeu, dat wij Aalstenaars ous best doen
om hep te begrijpen en te woord te staan in
hunne taal Zijn we niet toegevend, is ons on
derwijs er niet op ingericht om aan zooveel
volkskindereu mogelijk de twee landstalen te
leeren
Wij zijn geen overdreven Flaminganten,
maar wij hebben niet te min onze taal lief,
1* omdat het ooze taal is de taal, die we best
kenuen de taal die we gebruiken moeten om
ons volk hsrop te beuren, 2* omdat die taal ons
het gemak geeft, de Duitsche en Eugelsche
talen te lezen en in weinig tijds ook te spreken.
Elke Vlaming der burgerklasse, ja zelfs vele
werklieden kennen Fransch, doch er zijn er
nog weer, die den tijd en de gelegenheid niet
hebben het te leeren (goede wil ontbreekt
nooit) en die hebben het recht in de taal, die ze
begrijpen in het Vlaamsch bestuurd, gevon-
nisd en verdedigd te wordeu, en daarom dien
den alle staatsbeambten Vlaamsch te kennen.
Wij Vlamingen zijn kalme lieden, soms hoo
ren we hier met onze taal den spot drijven,
door menschen welke er niets vau kennen wij
halen de Behouders op en denken moesteu
Vlamingen in eene Waalsche stad aldus den
aap houden met de taal van Chez nous ran
Naineur po to of der cité des chinq elo-
tiets 't zou er stuiven.
De Vlamingen betalen lasten gelijk de Wa
len de Vlamingen hebben plichten te vervul
len gelijk de Walen, zij moeten dan ook de
zelfde rechten hebben als de Walen door de
gelij kheid der beide landstalen
Het wetsvoorstel De Vriendt kan in geenen
deele de belangen noch de rechten der Walen
kreuken. De Vlamingen vragen in tuu eigen
liiDd hetgeen de Walen vroegen iu 1830 en met
de hulp der Vlamingen verkregen. W aarom
zouden zij hunnen laudgenooten weigeren het
geen de revolutie hun gegeven heeft.
We zijn Belg en Vlaming en als dusdanig
achten wij bet een vadertauciscuen piictit ous
voor het grondbeginsel van het wetsvoorstel
De Vriendt te verklaren De Taal is gansch
het volk, door de heropbeuriug der taal, zullen
wij de heropbeuring van het volk bewerken,
dat is het eenig streven van de liberale partij.
VAN PD ENBOSCH.
Het bloedgebrek het is te zeggen de armoe
de aan bloed die altijd met zwakheid, hart
kloppingen, draaiingen, hoofdpijn, enz. ge
paard is, wordt iu weinige dagen geuezen door
de Pil van Dr Raphael. fr. 1,75 in de gosde
apotheken.
De groote dag nadert. De dag door
talrijke huisgezinnen met ongeduld ver
wacht en verbeid. Overal worden er
feestliederen aangeleerdin elke arbei
derswoning, in elk burgershuis, in elke
armenstulp, zitten de ouders met een
van vreugde kloppend hart te overwe
gen, wat dien dag van troost, zegen en
blijdschap hen aanbrengen zal.
De moeder valt op de knieën en met
zaligen glimlach de oogen ten hemel
heffend, dankt ze den goeden God voor
het moederlijk genot, dat haar te wach
ten staat. O God, zegt ze, zoo groot
hebt ge miju zoon laten opgroeien, ik
zegen er u voor, dat ik nogmaals zulk
een zaligen dag zal mogeu beleven.
De vader denkt Mijn zoon is kloek
en struisch, zijn arm wordt forscher
dan de mijne mijn bloed stroomt door
zijne aderen,- er zit macht en moed in
dien jougen, wat ben ik toch blij, dat
die lang gewenschte dag zoo nakend is.
Woensdag zal die glorierijke dag aan
breken, woensdag zullen 248 jongelin
gen het hart vol vreugde, tevredenheid
en gerustheid naar het stadhuis trekken,
om er hun deel te nemen van hetgeen
Woeste en de kliekgazetten eene demo-
kratische instelling noemen de bloed-
loting en de zielkooperij.
En omdat, die instelling zoo volks-
lievend is, zijn de ouders zoo verheugd,
is de vader zoo tevreden en de moeder
zoo gelukkig, niet waar Denderbode
Ha voor de katholieken zijn de lo
ting, en de zielkooperij goede, schoone
instellingen. Dat zij eens gaan zien in
de 248 familien onzer stad, om aau te
teekenen hoevelen die schoone instel
ling zegenen en niet vervloeken.
De moeder beeft als zij er aan denkt
en brengt slapelooze nachten door de
vader ziet in verbeelding zijn zoon heen
gaan en hij blijft weer alleen met den
reeds zwaren last van 't huishouden
geheel het gezin verkeert in angst, in
bange verwachting van den gevloakteu
dag.
Woensdag aanstaande zal ons stadhuis
een officieel speelhuis worden en 248
jongens zullen gedwongen deel nemen
aan de schandelijke loting voor lijf en
ziel, aan die tombola waarvan de inleg
is de vaderlandsliefde en de prijs, zijn
eigen liji geschat op 1600 franken.
Woeste zal op de markt staan met
den hoof iredakteur van zijn groot or
gaan en beiden zullen de zedelijkheid eu
de populariteit vau de instelling bewon
deren
248 jongelingen waarvan we de lijst
afkondigen, meest allen verdwaasd door
de ontroering of den drank dien ze ge
bruikt hebben om hunnen angst te ver
bergen, verschijnen voor den speeltrom-
mel en zij ;i verplicht daar een nummer
uit te trekken, dat over hun leven eu
over hun lot, over het welzijn of over
de ellende hunner huisgenoten beslissen
zal.
Weldra neemt het spel een aanvang,
en men ziet een jonge man verwilderd
de trappen afspringen vloekend van ra-
nernijde vuisten van spijt ten bloede
slaand op de muren, op de poort, hui
lend en springend terwijl vader, moe
der, broeders en zusters hem bleek eu
ontdaan vastgrijpen om het nummer t»
zien, dat hij in de vuist houdt, want ze
verstaan bet heesch gegrol niet, dat ale
i
