1.
i
"^S
w
19<ie Jaar.
Nummer 47
Zondag "20 November 1904.
LIBERAAL WEEKBLAD VOOR
Voor Taal en Vrijheid.
Willemsfonds.
De Pensioenkas.
Oude Garde.
De spreekuren van
M. Jules RENS.
Vrijheid van denken.
Uitbuiters.
Venditie van plaatsen,
Nonnekenslisten,
hmi
H
Abonnementsprijs
4 fr. voor de stad
4 fr. 50 voor den buiten
voorop betaalbaar
Men abonneert zich op alle postkantoren voor den buiten voor de stad, ten kantore
van het blad, Vrijheidstraat, 58 AALST.
r
HET ARRONDISSEMENT AALST
15 centiemen
Reklamen 75 centiemen
Vonnissen op de derde bladzijdefrank.
Gewone,
Prijs der Annoncen j Eeklamel
per drukregel
Men maakt melding van elk werk waarvan een exemplaar aan het blad gezonden wordt
Handschriften worden niet terug gezonden.
Nee spe nee metu.
AALST 19 NOVEMBER.
Luisterrijke Vertooning op Stad-
schouwburg Zondag 20 November teD
6 uren stipt. Deuren open 5 1/2 ure.
Men zal opvoeren le Die Ongelukki
ge Schoenen, blijspel in een bedrijf
door C. De Visschere 2e Twee Wee
zen, fooneelspel in een bedrijf, door
J.J. Queeckers 3e In de Val, blijspel
in een bedrijf door K. H. De Quéker.
Het tweede en derde stuk werd door
Taal en Vrij beid opgevoerd in den
kampstrijd te Brussel.
Prijzen der Plaatsen Beneden 2 fr.
Balkon 1,00 fr. Gaanderij 0,50 fr.
Op vertoon en tegen verruiling der
ïidkaarten, zijn er voorbehouden plaat
sen te bekomen in den Graaf van Eg-
niont, den 20 November van 10 tot 11
uren.
De boekerij van het Willemsfonds,
Graaf yau Egmoot Groote Markt,
ingang langs de Leopoldstraat, waar
iedereen kosteloos schoone boeken kan
ter lezing bekomen is alle Zondagen
open van 10 tot 11 uren voormiddag.
Storting van December den eersten
Zondag der maand 4 December. In de
Vier Winden bij M. Ladeuze.
Onze liberale Fanfarenmaatnchappij de
Oude Garde, zal haar Ceciliafeest vieren
Zondag 4 December eerstkomende.
De liberale volksvertegenwoordiger
van ons arrondissement, M. Jules RENS
zal zitting houden
TE AALST den eersten Zaterdag van
elke maand ten 9 uren 's morgends, in
den Graaf van Egmont, lokaal der
Liberale Associatie, Groote Markt.
TE SOTTEGEM den tweeden Dinsdag
van elke maaud ten 9 uren 's morgends,
bij M. Achiel De Mulder-Francois, aan
de Statie.
TE NINOVE den derden Dinsdag
van elke maand ten 9 uren 's morgends,
in het lokaal van den Liberalen Burgers-
en Werkmansbond bij M. Firmin Le-
clair, op de Markt.
TE HERZELE den vierden Douderdag
van elke maand, ten 9 ureix/s morgends,
bij Me W° Droeshoudtaan de Statie.
TE GEERAARDSBERGEN te zijnen
huize, al de dagen des jaars, uitgezou-
derd de hierboven vastgestelde zitdagen
en de dagen, op welke zijnen plicht
als volksvertegenwoordiger hem elders
zouden roepen.
Iedereen, arm en rijk, werkman,
burger, landbouwer, neringdoener, nij-
veraar of handelaar mag zich in volle
yertrouwen tot M. Jules RENS wenden,
De klerikalen nemen de vrijheid van
denken aan als eeue daadzaak maar niet
als een recht.
De klerikalen voegen er zelfs bij dat
die daadzaak maar geboren is uit het
noodlotuit den beklageuswaardigen en
betreurlijkeu loop der omstandigheden.
Zulks beteekent duidelijk, dat, waren
de klerikalen machtig genoeg om het
noodlot te keer te gaan, de vrijheid
van denken afgeschaft zou worden,
vermits het geen recht is en men slechts
dulden moet betgene waarlijk recht is.
Wij liberalen zeggen, de vrijheid
van denken is eeue behoefte, bet is
eeno noodzakelijkheid, het is een na
tuurlijk recht, en omdat het een recht
is, zal de vrijheid van denken eene der
groote veroveringen blijven van den
modernen tijd.
Wijsgeerig gesproken, zeggen de
klerikalen, houdt de vrijheid van den
ken op voor de waarheid
De waarheid
Ziedaar dus de grens van het denken.
Doch wie wijst ons de waarheid De
klerikalen ze wijzen gewoonlijk den
verkeerden weg.
Wilt ge bewijzen
Toen de werken van Kepler versche
nen over het heelal en ons planeten-
stelstel, werd die nieuwe wetenschap
pelijke leering door de Kerk veroor
deeld als strijdig met de H. Schriftuur.
Copernic, Kepler, Newtou enz. enz.
hadden het recht niet verder te denken
dan God schiep de zon, de maan en al
de sterren en daarna de aarde in zes
dagen. Voor die waarheid, hield hunne
vrijheid van denken op.
Ze zijn ontelbaar de werken der ge
leerden, die aldus op bevel der vijanden
van het denken verbrand en vernield
zijn geworden ten behoeve der kleri
kale waarheid.
In een vorig artikel spraken wij
over de onfeilbaarheid van den paus,
die slechts onlangs als dogma werd uit
geroepen door den paus zelve, ondanks
de af keuring van talrijke prelaten. Die
onfeilbaarheid is nu een geloofsartikel,
een waarheid waarvoor het denken
moet ophouden.
Om de vrijheid van denken als eene
kwaal te doemen moet men uit baat
zucht of uit onwetendheid stompzinnig
schijnen of zijn. Want al wie zijn ver
stand oefent komt weldra in aanstoot
met hetgene de klerikalen noemen
de grens der waarheid.
Te Parijs is een boekje verschenen
van Monseigneur Turinaz, (1) bisschop
van Nancy en Toul, waarin die kerk-
prelaat wijst op het gevaar der weten
schap voor het geloof, op het gevaar
der wegen bewandeld door priester
Loisy, priester Sifflit en talrijke andere
priesters die de evolutie der dog-
ma's overeen willen brengen met de
groote strekkingen der moderne
denkbeelden.
De bisschop haalt vele paragrafen
aan uit de werken der twee genoemde
priesters-leeraars, die niet gelijk onze
tameuze priester Bataille de moderne
vrijheden veroordeelen.
6 Het is onmogelijk, zegt priester
Loisy,zich aan deletter van het H.
Schrift te honden, zelfs niet voor
de voornaamste punten der Leering.
(1) Les Perils de la foi (Paris, Roger et Chernovix)
Priester Sifïlet, die ook al denkt,
schrijft Het bloed van Jesus-
Christus is niet in 't H. Sacrament.
u Men moet geenzins aan de eenvou-
o dige lieden laten gelooven enz.
Moesten wij ooit schrijven wat pries
ter Sifflet verder nog zegt, in zijn boek
Cours lucide et raisonné de doctrine chré-
tienne, de klerikalen zouden ons uit
schelden voor blasfemeerders, ketters
en wat weet ik al meer.
O, grens der waarheid 0, weten
schap.
Monseigneur Turinaz is bedroefd over
de richting der vele geestelijken, die de
nieuwere denkbeelden aankleven en
zooveel belang hechten aan de weten
schap als aan de godgeleerdheid.
Dender galm, is een politiek blad,
daarom houden wij ons liefst met gods
dienstzaken niet op, en keuren wij het
af dat de klerikalen en de meeste pries
ters in ons land den gods lieust tot een
politieken winkel verlagen.
Eu als de klerikalen ons vragen wat
gelooft gij hiervan of daarvan zullen
we zeggen We zullen u antwoorden
als uwe prelaten en kerkvoogden zullen
t'akkoord ziju.
De H. Augustinus schreef een boek
over de II. Drievuldigheid, op het einde
van ziju boek verklaarde hij van dat
geloofspunt niets te begrijpen en voeg
de er bij weinige verstanden weten
wat ze zeggen als ze daarover spreken
Daarom laten we dat over aan de
volgelingen van dien heilige, want wij
huldigen de vrijheid vau denken, en
we huldigen allen die de waarheid zoe
ken door hunne denkkracht
Luistert naar mijne woorden, maar let
niet op mijne werkeu
Dat spreekwoord wordt algemeen toegepast
op de pastoors, die 99 ten 100 juist liet tegen
overgestelde doen van hetgeen ze preêken.
't Spreekwoord is ook heel wel toepasselijk op
de socialistische kopstukken, want 99 ten 100
van die proletariërs bassen tegen het kapitaal
maar zitten met de schijven, huilen tegen de
rijken maar leven zelf in weelde, brallen tegen
de uitbuiters maar zoeken zelve door alle mid
delen hun ponkskeu te vermeerderen.
Als twee zulke koepon-kuippende socialisti
sche geldzakken ruzie krijgen wordt het gor
dijn wel eens opgelicht en ziet men de kome
die door de gepommadeerde proletariërs ge
speeld.
Kent ge Van Kol en Domela Nieuwenhuys,
de twee voornaamste kopstukken van het Hol-
landsche proletariaat, die nooit zwarte nagels
hebben genad, twee heoren die handel drijven
in werkers-genegenheid en elkander benijden
en verfoeien.
Van Kol is een parlementaire socialist,
Domeia Nieuwenhuys üeeft dat soort laten
schieten en is revolutiounair geworden, zoo
veel als anarcoist, die twee zijn elkander in
't haar gevloden en roepen elkanders onder
zoek van geweten over alle daken.
Van Kol, zegt Domela Nieuwenhuys, is een
uitbuiter van de inlanders op Java 1! Van Kol
is een der tien aandeelhouders en commisaris
eener naamlooze vennootschap gesticht om een
grond te ontginuon waarvan hij (Van Kol)
voor 75 jaren de concessie heeft gekregen.
Dat is waar antwoordt van Kol, maar de
arbeiders worden zoo goed behandeld als zulks-
in tijd. van krisis in de koffieprijzen xu eene
kapitalistische maatschapij mogelijk is.
Maar men (dat wil zeggen, ik Van Kol)
profiteert van de slechte betaling vai\ den ar-
ueid, doch dat is het geval bij die allen kleeren
dragen, brood eten enz. gemaakt onder voort-
durenden loondiefstal
Domela Nituwenbuys, zegt Van Kol na bo
venstaande belijdenis, is ja een voorlooper der
sociaal-d mokratie in Holland, maar niet te
genstaande zijn rijkdom heeft aij dikwijls eene
wreede gierigheid betooud, door zijne pirtij-
gangers van honger te laten omkomen.
Domela Nieuwenhuys, voegt Van Kol erbij,
was precies een der eerste geldschieters mijner
exploitatie op Java, hij heelt in 1886 een
voorschot gedaan van 30000 gulden (62.340 fr)
die hem een minimum-intrest gaven van 5 ten
honderd 's jaars.
Welnu, werklieden wat zegt ge van zalke-
arbeidersvrienden. Zoudt ge er niet om bersten
van 't lachen indien het niet zoo treurig ware.
Die kt reis putt n hunne politieke macht in
hun lawaai tegen kapitaal en kapitalist, ter
wijl ze volgens eigen bekentenis schatten ver
garen op de slechte betaling van den arbeidt
hunner eigen werkieden en op voortdurende®
loondiefstal.
In iielgie ziju de Van Kol'» talrijk, al dia'
proletariërs, die schaaf en hamer hebben neer
gelegd om gemakkelijker te tieren in de socia
listische winkels, hebbeu voortdurend de woor
den uitbuiters en loondiefstal in den mond of
onder pen, terwijl ze op groote schaal de
kapitalische misbruikeu in voege houden.
Verleden week nog was 'i er opin de goede*
stad Gent en we zagen er de werklieden va®
Vooruit Bakkerij en Weverij bekampt door
bestuurders van den Rnodeu winkel. We dach
ten dat de profeet uit Hand aan Hand naar
Gent zou reizen om er de werklieden die altijdl
gelijk hebben volgens zijne leering tege®
de kopstukeu der socialisten te verdedigen.
Maar hij zal geen tijd hebben gehad (die'
hem echter nooit ontbreekt als er spraak i®
van een liberalen baas) Waarom Hij mag
niet, hij is immers de dienaar der onderne
ming en weet wat hij zeggen mag.
't Kan ook gebeuren, dat hij te veel werk
heeft met het paaien van sommige werklieden
die reeds jaren ni ts hoeren dan haffen en
boffen on als ze het lustig en gemakkelijk
leven hunner bazen gadeslaan ook al denken
Praten vult geen gaten.
Van Kol heeft veel leerlingen in ons land.
Zullen tie werklieden zich door hun ijdel ge
zwets en blikslagerij laten misleiden. Dat is
de kwestie
Wie stelt ze in en hoeveel
Vijf honderd franken, zes zeven 1 acht E
negen honderd duiz nd franken
Niemand niet meer als duizend franken,
niemand niemand Proficiat 1
Het wordt natuurlijk niet geroepen gelijk
bij den afslag eener vonditie van pottecarrie>
of meubelen, maar in vele gemeenten worde®
de plaatsen van secretaris, ontvanger, onder
wijzer, ja, ook van grafmaker aan de meest
biedenden verkocht
Waarom niet Op vele gemeenten worde®
wel ouderlingen en weezen aan de miustbie»-
denden verpacht.
Nog niet lang geleden was er op eene pa
rochie niet ver van hier eene plaats open va®
onderwijzeres. Een ntan eeuer naburige ge
meente, kwam den burgemeester, een oude-
kenuis, bezoeken en vertelde hem dat zijne
dochter het diploma van onderwijzeres had<
behaald io eene Staatsnormaalschool enz.
Als vriend, verzoek ik U, heer burge
meester, mijne dochter te doen benoemen, zij;
heeft verledeue week hare aanvraag gedaan..
Kunt gij dat
Dat kan zijn, antwoordde de burgemeesv-
ter, maar dat moet 1000 franken kosten.
Duizend franken 11 daar moet ik eerst
met de vrouw over spreken, ge begrijpt, ik.
kan dat wel geven maar... luister, burgemees
ter, ik zal overmorgen terug keeren.
De burgemeeste r trok de schouders op e®
de vader ging mistroostig weg.
Toeu hij twee dageu nadien terug kwanr,
was het te laat, eene andere nad meer gebode®
en bekwam de plaats.
Zoo gaat het op den buiten in vele gemeen
ten waar de klerikalen meester zijn.
Het was conferentie in de school der zuster-
kens van het tl. ilart te X.
Op de lessenaars waren de werken der leer1-
lingen tentoongesteld, alsmede het schoolga
rief.
V "XC*
5 EK3
C', r-v -.
