JEF CONTENT
21ste Jaar. Nummer 9 Zondag 4 Waart 1906.
LIBERAAL WEEKBLAD VOOR
Abonnementsprijs I; j 4 fr 50 voor den bulten j voorop betaalbaar
HET ARRONDISSEMENT AALST
Pnjs der Annoncen; j Eeklamen75 centiemen per drukregel
Volksboekcrij.
De spreekuren van
M. Jules RENS.
Liberale Associatie
Bureel van Kostelooze raadplegingen.
Oude Garde.
Aan de Nagedachtenis mijner lieve Zuster
Het Liberaal Programma.
Congozaken.
Meu abonneert zich op alle postkantoren voor den buiten voor de stad, ten kantore Men maakt melding van elk werk waarvan eon exemplaar aan liet brad gezondea wordt
Tan het blad, Vrijheidstraat, 58 AALST. J Handschriften worden niet terug gezonden.
Nee spe nee metu.
4 fr. voor de stad
Gewone, 16 centiemen
Vonnissen op de derde bladzijdefrank
AALST 3 MAART.
Wie aangename avonden wil doorbren
gen met nuttige, leerzame en verma
kelijke lezingen kan alle zondagen van
10 1/2 tot 11 1/2 uren voormiddag kos
teloos boeken bekomen in de Volksboe-
k'erij v-a het Willemsfonds, gevestigd
in den Graaf van Egmont r Groote
Markt, te Aalst.
Men gaat vrij binnen langs do poort,
Leopoldstraat, de boekerij vindt men
gemakkelijk, eerste deur rechts als men
binnen komt.
Eene lijst van nieuwe werken zal
weldra bij den kataloog worden ge
voegd.
De liberale volksvertegenwoordiger
van ons arrondissement, M. Jules RENS
eal zitting houden
TE AALST den eersten Zaterdag van
elke maand ten 10 uren 's morgends, in
den Graaf van Egmont, lokaal der
Liberale Associatie, Groote Markt.
VAN AALST
Benevens de maandelijksche zittingen van
onzen achtbareu volksvertegenwoordiger, Mr.
Jules RENS, zullen <k ten bureele der Libe
rale Associatie, in den Graat van Egmont,
(grauwen steen), groote markt, alle Zaterda
gen, van 10 tot 11 uren 's morgens, heel
bevoegde mannen in rechterlijke zaken ten
diensto staan van de liberale vrienden van
den buiten en van de st%d, om raad en inlich
tingen te geven nopens alle zaken. Iedereen
mag er zich in volle vertrouwen wenden. De
raadplegingen zijn gansch kosteloos.
Zondag 4 Maart ten 9 uren 's avonds
Groot gemaskerd en verkleed Bal
voor de leden en hun huisgezin. Uit
reiking van prijzen te middernacht.
Novelle.
11. Op de Jaarmarkt.
Een struische boer Tan Deuderhautem trok
de partij van Charles Coels en riep op hefligen
toon. Deze heeft gelijk en gij hadt u daar
mee niet te bemoeien.
Denkt ge dat
Ja, ik donk dat I of zijt ge misschien
familie van dien liedjeszanger
Neen, ik ben Doe (1) De Schepper.
Da's gelijk Doe De Schepper van
den hond...
Hij sprak zijn verwenschiug niet geheel uit.
De vuist van De Schepper viel hem Terpiet-
terend Tlak in het gezicht en reutelend viel hij
in de armen zijner rrienden.
Een oogenblik keken die van Denderhautem
met opeengesloten tanden en krakende ruis
ten hun afgeslagen gezel aan, maar dan vielen
p j Judocusj Joost},
Verplicht onderwijs.
Op dit oogenblik wordt, door de zorgen van
den Onderwijsbond van Brussel, gansch bet
land overstroomd met intekenlijsten tot het
bekomen eener wet, den leerplicht invoerende.
Deze lijsten vinden overal een gunstig ont
haal, en het initiatief van den Onderzo ijsbond
zal niet n*Iateu indruk uit te oeieneu op de
Wetgeving.
Verplicht onderwijs is een der hoofdpun
ten van het liberaal programma. Het onder
richt is een der machtigste hefboomen voorde
welvaart en den bloei van het land, en de kle-
rikalen, die den leerplicht uit al hunne macht
bestrijden, vinden daartoe geene betere argu
menten dan te schermen met de vrijheid van
den huisvader.
De kleri kalen zijn voor staanders der vrij
heid, als zulks ten beste komt voor hunneu
winkel^t Is wat moois, die vrijheid van den
huisvader, vau zijne kinderen dit geestelijk
voedsel te ontzeggen, dat hun later waardige
burgers moet maken, gehard tegen de wissel
valligheden van den strijd om het bestaan.
De laatst verschenen statistieken over het
ouderwijs leeren ons de gevolgen kennen dier
geroemde vrijheid I?
Het huidig klerikaal goevernement, dat zijn
eigen onderwijs in den grend boort, ten bate
van kloosterscholen, vermeerdert langs om
meer het getal ongeleerde menschen, en on
wetendheid leidt tot zedeloosheid.
Ziehier een bewijs
Op bladzijden 2S8 en 289 vao den jaarlijk-
schen rechter, ij keu kalender, vindt men de
volgende aanduidiugen
Er zijn 636 gevangenen, waarvan 579 man
nen en 57 vrouwen, die locU lezen noch schrij
ven kunnen.
Er zijn 1646 gevangenen die zeer weinig
kunnen lezen of schrijven, waaronder 1540
mannen en 106 vrouwen.
Er zijn 647 gevangenen die wel lezen en
schrijven kunnen, waarvan 611 mannen en 36
vrou.ven.
Er zijn 216 gevangenen die een onderwijs
hebben van zoo wat boven lezen en schrijven,
waarvan 209 mannen eu 7 vrouwen.
Dus op 3145 gevangenen zijn er
a) 20 per honderd die volkomen ongeletterd
zijn
b) 53 p. h. die een beetje schrijven en lezen
kunnen (ioo hunnen naam zetten)
c) 21 p. li. die nog al wel lezen en schrijven
kuuuen
d) 6 p. h. die wat hooger geleerd zijn.
Is het dus niet ten klaarste bewezen dat. de
onwetendheid de grootste oorzaak is van de
opvulling onzer gevangenissen
Ziehier de soort van vonnissen uitgesproken
volgens den graad van geleerdheid
Ter dood 21 per honderd kunnen lezen
noch schrijden 51 p. b. kunnen zoo wat lezen
en schrijven 19 p. h. kunnen lezen en schrij
ven, en 6p. h. zijn wat hooger geleerd.
ze als verwoede dieren op Doe 1...
Deze stond op zijn staalharde beenen vast
als een eik in den boschgrond en zijne lange,
gespierde armeD, waaraan een koppel vuisten
hingen uls kliefhamers, (1) vlogen ronkend
door de lucht ei» beukten er op los dat het een
aard had. Langs alle zijden werd de kloeke
jongen bestookt en pal stond hij toch, pal als
de vuurbaak in de zee. Eerst sloegen die uit
Denderhoutem met vuisten, maar4zij die bijlie
pen bedienden zich van eiken of mispelaren
stokken en dik ais hagelsteenen bij een wilde
najaarsvlaag vielen zij op Doe. Eerst bad hij
leute om den oogelijken strijd maar hij begon
in te zien dat het zoo niet duren kon en dat
een kwalijke slag hem zou nederwerpen.
Loeiend als een stier sprong hij in de ronde en
zocht zich een doortocht te banen. Te ver
geefs
Gelukkig voor hem daagde ©p hulp op. De
twee De Brakeniers snelden toe en Stant vau
Witten Steven voegde zich bij hen. Met hun
vieren begonnen zij een *an die gevechten
waarvan de oude menschen nu nog spreken.
(1) Zware houten hamers, waarmede men de
giggen in het hout drijft.
Tot eeuwigdurenden dwangarbeid 24 p. b,
k.uonen noch lezen noch schrijven 51 p. h.
kunneu moeilijk lezen of schrijven 22 p. h.
kunnen lezen en schrijven, en 9 p. h. hebben
een hooger onderwijs.
Tot tijdelijken dwangarbeid 23 p. b. kun
nen noch lezen noch schrijven 46 p. b. kun
nen een weinig lezen of schrijven, 22 p. h. knn-
neu lezen en schrijveu, en 9 p. h. zijn wat hoo
ger geleerd.
Tot opsluiting 26 p. h kunnen noch A noch
B 35 p. h. lezen onvolmaakt30 p. h. kunnen
eenigziDS lezen en schrijven, en 9 p. h. kunnen
wat meer.
Correctionneele gevangveroordeeling 19 p.
h. kuunen niets 53 p. h. kunneü wat lezen en
schrijven 21 p. h. lezen en schrijven en 7 p.
h. wat meer.
Jonge getangenen in de verbeteringscholen
31 p. h. kunnen ncch lezen noch schrijven
67 p. h. zoo iets van deze twee vakken 2 p. h.
wel lezen en schrijven, en 0per honderd heb
ben eene hoogcre geleerdheid.
Deze laatste cijfers zijn welsprekend. Al de
ze kinderen zijn zonen van arme en kortzich
tige ouders. Klein zijnde heeft men die jon
gens den weg der straat, der fabriek, der her
berg in plaats van dien der school aangewezen.
Aide ondeugden der stiait, der fabriek cn
der herberg hebben zij verzameld. De onder
wijzer heeft de kans niet gehad lessen van wel
levendheid en zedeleer ia die harten te stor
ten.
Doch wie is de schuld van dat alles? Niet
dat ongelukkig kind dat de noodige bewaking
miste. Niet de ouders die hunne plichten niet
kenden, die het verstand niet hadden om voor
hunne kinderen te zorgen, die moer waarde
hechten aan eenige stuivers dan aan de opvoe
ding en het geluk van hun kroost. Neen, aan u,
landregeerders, ligt de schuldaan u, klerika
le regeering, die het volk dom houdt, die lie
ver forten, gondarmeriën, kazernen, gevange
nissen en verbeteriüg8huizen bouwt dan scho-
Igd, die eerst de kinderen laat bederven eu ze
dan door dwaug en gevangenis wilt oprichten.
Gij, klerikalen, die weigert den leerplicht
tot wet te maken, zijt daarvan de schuld gij
die weigert te zorgen dat de zoon van den ar
me ter schole ga, dat hij een kloek lichaam
krijge en niet versleten zij voor tot de jonge
lingsjaren gekomen te zijn, en die belet dat er
deugden wonen in het hart, dat nu bedorven
wordt in 't midden, waar gij die jougeos laat
ronddwalen.
Dat het volk dom blijve, dat is der kle
rikalen leuze. Doch al trachten zij ook alle
licht te dooven, al verzetten zij zich tegen allen
vooruitgang, de oogen des volks gaan open en
weldra zal de dag aanbreken, die een einde zal
stellen aan zooveel volksonheil.
De zegepraal der liberalen brengt het ver
plichtend onderwijs met zich.
De ondervraging van den heer Van
der Velde in de Kamer heeft opnieuw
de aandacht getrokken op de herhaalde
De Brakeniers waren felle kerels, niet tieel
rap maar uitnemend taai eu sterk. Stant was
zeker de zwakste maar bij won liet op de an
deren door weergalooze vlugheid.
Eenige minuten keerde ..de kans ten voor-
deele der Meerbekenaren maar die uit Oelter
kozen de partij van Denderhoutem. Eenige
vechters hadden reeds hunne messen getrok
ken. Elk vluchtte de vrouwen kermden de
kinderen huilden.
Neleu de champetter, die daareven een pa-
gadet had gekregen dat hem zijn wachters
muts tot over de ooreq was geschoven, liep
zooveel hij beenen kun en ging op den. kerk-,
toren de stormklok luiden-
Intus8chen vocht men voort iiumer hardnek
kiger, immer woedender. Doe De Schepper
had een messteek gekregen in den linkerarm,
die heng nu, schier roerloos,aan de zijde hing.
Met een razenden kreet van staart was hij
achteruit gesprongen en hij was gevallen o.ver
de halve ton, die do vrouw vau den zanger
daar had gelaten. Vlug was hij weer op do
beon, greep het vat in 't bomgat en in woes-,
ten witdc kringen zwierde hij dat om zich
heen, vooruitgaande gis een gladiator, Eik
zgcht een gat I Ojj min dag twee minuten was
aantijgingen tegen het bestuur van den
Congostaat.
't Is dat in den laatsten tijd deze aan
vallen zich zoo dikwijls hernieuwd en
zoo bijzonder bepaald hebben, dat zelfs
de ongeloovigen en de onverschilligen
het oor hebben moeten leenen. Er iss
geen rook zonder vuur, zei Uilenspie
gel. Hel zou wel vreemd zijn, dat alles'
valsch en ingebeeld zou wezen in de1
aanklachten der Congo Reform Asso
ciation, in de beschuldigingen der ka-
holieke en protestantsehe zendelingen,
in de aanvallen van verschillende reizi
gers. Reeds de aanstelling door den
Congostaat van eene Onderzoekscom
missie nopens de aangeklaagde finten ia!
een klaar bewijs dat de Regeering van»
den Onafhankelijke» Staat zelf well
overtuigd was, dat er menige zaak sb
den haak niet zat.
Het verslag van die Commissie,, sa--
mengesteld uit Belgische ambtenaars,
is verpletterend geweest, niet voor dem
Congostaat, zooals men gewoonlijk be
weert, maar voor zijne wijze van be
stuur. Aan die gegevens, die geen en
kel onbevooroordeeld man 't recht heeft
in twijfel te trekken, ontleende de heer
Van üer Velde zijne feiten en cijfers.
Dat een gouverneur om de negerhoof
den tot het belastingbetalen te dwiugeu,
kampen van gijzelaars inrichtte, is be
schamend voor onze natie, waaraan de
Staat zijne ambtenaars ontleende. Ter
wijl de Staat zijne handeling ginds als-
edelmoedig beschavingswerk uitgaf,
vernemen wij de gruwelen van dé'
zweepslagen, van de verplichte arbeids,-.
uren, van het handen-afkappen., tfetfc
gansche beheer schijnt eenvoudig in<»e--
richt geweest te zijn om zooveel, moge--
lijk caoutchouc en fossiel elpenbeen,
aan de zwarten af te persen. Van de,
niet-ontgonnen of niet-bebouwde gron-.
den met een pennetrek koninklijk do--
mein te maken, is eenvoudig de negor-,
stammen bcrooven van de gemeengoe--
deren, die zij voor weiding, jaclR eiij
teelt noodig hebben. Uit zulk een land.
in enkelen tijd zeventig miliioen halen,,
zal wel een weinig erg schijnen uitba-,
ten is geen uitbuiten. Onnatuurlijk zpl-
't ook blijken, dat acties vau zekere
maatschappij van 500 fr. in titel, 425,
fr. 's jaars opbrengen alles heeft topb
zijn grenzen
Het zou alB eene verontschuldiging-
kunnen voorkomen, dat al de naburige
landen in hunne koloniën met dezelfdp,
heel de plaats voor de kerk schoongevnagd.
Dan zotte Doo zijn tou weer neder eu ging eg.
opzitten als of er niets was gebeurd!
De Brakeniers wareu nog a' geblutstmaar
bij die de hardste noten had gekraakt wa%
Stant. Wel tien messteeken had hij gekregen
en heel bebloed was hij op duu kerkestichel
ueergevulleij. Men droeg hom, in een herberg
waar de wonden werden uitgewasschen eu
verbonden dan voerde hom de champetter
op een kruiwagen, naar itoesbeke, Stant ge^
nas spoedig maar kwanselde sedert. Lang
zaam kwijnde hij weg en in de zoete Lentei
Stierf hij. in de stilte van haar jong, trouw
hart weende Wanna Co.ntent veol dagen, voel
nachten, Stant immors had haar eenwi-o
liefde gezworen en zij zag den braven, kloeken
jongen zou gaarne, Niemand wist iets van die
liefde. Enkel de bron w.-.j de stomme getui-m
geweest van bun reine, zalige vrijerij, W anna
en de brpn hadden den eed gehoord van don
lustigen boerenzoon en Staut en do bron da
kuiscbe belofte van 't eenvoudige kind.
Zwaar woog beur eenzaam loed, zwaar voor
baar treurend hart als voof moeder ecu dgu^
(Wprdf vQhïtgetey,
